Une dizaine de députés préparent une motion de censure ?
Aucune information officielle n’a encore été communiquée. Mais d’après les bruits qui courent dans les coulisses de l’Assemblée nationale, une motion de censure contre le gouvernement, se trame depuis hier, à l’initiative d’une dizaine de députés indépendants et de la plateforme Isika rehetra miaraka amin’i Andry Rajoelina (Irmar). Un élu dans la capitale a précisé que les discussions se poursuivent afin d’atteindre le quorum nécessaire pour déposer officiellement la motion. Aucune signature n’a encore été apposée.

Niditra tamin’ny andro fahadimy omaly, tany Mahajanga, ny dingana voalohany amin’ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara N1A, taranja basikety, ho an’ny vondrona A. Fihaonana anisan’ny nandrasan’ny maro ny lalao teo amin’ny GNBC Analamanga sy ny ekipa tompondaka, ny MB2All Analamanga, teo amin’ny sokajy vehivavy. Nifandanja ny lalao hatrany am-piandohana ary mbola natoky tena ry Muriel sy
ny namany. Tetsy ankilany, nanindry mafy ry Chine sy ny namany ka isa 81 no ho 71 no nandresen’ny GNBC ny MB2All. Vokatra hafa kosa, teo amin’ny sokajy lehilahy, nolavoin’ny GNBC Analamanga tamin’ny isa 82 no ho 50, ny ekipan’ny BC Somava Sava. Nampiseho ny tanjany ihany koa ny ekipan’ny zandarimariam-pirenena tamin’ity lalao iray ity ka tsy afa-bela ny mpifanandrina taminy. Ho an’ny sokajy vehi­vavy, ekipa nivoatra tao anatin’ny fotoana fohy ny ekipan’ny ASSM Analamanga ary manomboka mametraka ny anarany. Niavaka ny lalao nasehony nanoloana ny ekipan’ny Dunamis Analamanga, omaly, ka nahazoan’ny ASSM ny fandresena tamin’ny isa 76 no ho 64.

Mi.Raz

Notontosaina omaly, tetsy amin’ny orinasa Yas Andra­haro, ny antsapaka nahafantarana izay ho mpifanandrina amin’ny lalao ampahavalon-dalan’ny fiadiana ny amboa­ran’i Madagasikara, taranja baolina kitra « Yas Coupe de Madagascar ». Araka ny tazana, omaly, hifandona amin’io ny klioba samy mifanintsana
amin’ny « World Cola PFL », ny Mama FC sy ny AS Avenir Ste Anne. Raha hiverenana ny fihaonan’ny roa tonta farany, nisaraka ady sahala 1 no ho 1, izy ireo. Ankoatra izay, mive­rina mifanandrina amin’ny Requin Bleu indray ny FC Rouge PFL. Nilaza ny filohan’ ny klioba FC Rouge Vakinan­karatra, Rakotondramiara Hasina, fa efa nanomana foana izy ireo ary tanjony ny hisondrotra amin’ny ambony kokoa. Ampahatsiahivina fa teo amin’ny manasa-dalana ny ekipa avy atsy Vakinanka­ratra no nahintsan’ny klioba Elgeco Plus, tompondaka farany. Mangaraharaha tanteraka ny antsapaka natao teny an-toerana. Tamin’ity taom-pilalaovana ity, natao teo amin’ ny dingan’ny ampahavalon-dalana ny antsapakin’ny fifaninanana. Tamin’ny taona lasa, teo amin’ny ampahefa-dalana vao nanao antsapaka ny mpikarakara. Tsara ny mampahafantatra fa hotontosaina ny
7 jolay ho avy izao ny famaranan’ny « Yas Coupe de Mada­gascar”, raha ny 24 mey ny fihaonana ampahavalon-dalana.

Fitia Randria

Nirotsaka an-tsehatra nanara-maso ny fomba fiasan’ny polisim-pirenena ireo tomponandraikitra ambony eo anivon’ny polisim-pirenena mba hahafahana mitondra fanatsarana sy fanamafisana ny ezaka efa vita. Nitarika izany ny tale jeneralin’ny polisim-pirenena, ny contrôleur général de police, Rako­to­zanany Dany Marius, tamin’ny alalan’ny fidinana ifotony tamin’ireo faritra mena amin’ny tsy fandriampahalemana, ny 12 mey lasa teo. Tao amin’ny fari-piadidian’ny kaomisarian’ Isotry no nanombohana ny fidinana ifotony ka anisan’izany ny teny Antohomadinika IVO sy Ambodinisotry. Nitohy tao amin’ ny fari-piadidian’ny kaomisarian’i 67 Ha sy tao amin’ny Kao­misarian’i Mahamasina izany. Nisy, araka izany, ny fihaonan’ izy ireo tamin’ireo sefo fokontany sy ny vaomieran’ny fandriampahalemana. Nohamafisiny ny maha zava-dehibe ny fifandraisana amin’ny polisim-pirenena, toy ny fampilazana avy hatrany raha misy olona mampiahiahy eo anivon’ny fiarahamonina. Nisy koa ny toromarika amin’ny hanamafisana ny paikady mba hisian’ny fandriampahalemana amin’ireo faritra mena amin’ny asan-jiolahy.

Jean Claude

Nanatanteraka fitsidihana tany Egypta, ny 10 ka hatramin’ny 13 mey 2025 lasa teo, ny minisitry ny Foloalindahy (MFA), ny Jly Sahivelo Monja Delphin. Nandray azy tamin’ny fomba manetriketrika tao Le Caire, ny minisitry ny Fiarovana egyptianina, ny Jly Zaki Mohamed.

Niompana tamin’ny fa­na­tsarana ny fiaraha-miasa ara-tafika eo amin’i Ma­dagasikara sy Egypte ny dinika nisy teo amin’ireto ma­nam­bo­ninahitra jeneraly ireto. Naneho ny fahavono­nany ny minisitra egyptianina hanohana ny Folo­alindahy Malagasy. Ao anatin’ ny fifanohanan’ny tany samy eo anivon’ny kaontinanta afrika­nina ka miara-miatrika ny am­bana misy maneran-tany. Nisy ny fan­­gatahana manokana nataon’ny MFA amin’ny fiofanan’ny sampana fitsikilovana mba hahafahana mandray fanapahan-kevitra ara-potoana sy hiarovana ny harena ary ny trafika rehetra. Namaly ny mi­nisitra egyptianina fa hampitomboina manokana ny fiofanana momba izany amin’ ny fiaraha-miasa misy eo amin’ ny Tafika Mala­gasy sy ny Tafika egyptianina. Nankatoavin’ny minisitry ny Fiarovana egyp­tianina ny fampitomboana ny isan’ireo miaramila malagasy hanaraka fiofanana any Egypta. Handefa mpampiofana aty Ma­dagasi­kara ihany koa izy ireo ho fanampin’izany. Tao­rian’ny fi­haonana, nisy ny fitsidihana ireo orinasa miaramila mpanamboatra fitaovam-piadiana, toy ny basy sy bala, nataon’ny MFA niaraka tamin’ireo delegasionina notarihiny. Nisy koa ny fitsidihany ny « Arab Organi­sa­tion for Industry » izay vondrona mamokatra fitaovana ho amin’ ny fiarovana amin’ny alalan’ny teknolojia avo lenta. Nitsidika ny orinasa miaramila « TemSah », mpamokatra fiara mifono vy koa izy ireo ary namarana ny fi­tsi­dihana ny ivontoerana mpamokatra sy mpivarotra fanamiana miaramila. « Tanjona amin’izao fitsidihana izao, ny hanatsarana ny fiaraha-miasa ara-tafika eo amin’ny firenena roa tonta mba hampitomboana ny fahaiza-manaon’ny Tafika Malagasy ka hahafahany miatrika ireo iraka sahaniny amin’ny fiarovana ny vahoaka sy ny fananany », hoy ny MFA.

Jean Claude

Anisan’ny asa tanana maro mpanao ny sary amin’ny rindrina na ny
« graphiti » amin’ny fiteny frantsay, eto Madagasikara. Amin’ny ankapobeny, mitovy amin’ny fanaovana sary hosodoko amin’ny taratasy ihany izy io. Ahitana mpanao izany avokoa ny ankamaroan’ny faritra maro eto amin’ny Nosy. Toy ny etsy Mahamasina, Ana­lakely, Anosy, sy ny faritra maro hafa. Ny tanora no tena mise­hatra amin’ny fanaovana ity asa ity. Tsy mifidy fa manao izany avokoa na vavy na lahy. Anisan’ny misehatra amin’io asa tanana io Ramanandrai­tsiory Victor.

Niainga tamin’ny fanao­vana sary alok’olona iray ny fanaovana sy fianarana io sary io tamin’izany, raha ny fanazavana voaray. “Mifan­dimby mijoro izahay ary ma­naraka ny sarin’ aloka hivoaka sary tena izy eo amin’ny rindrina”, hoy ihany izy nitantara. Natao kilalao sy fialamboly ny fanoritana ny alok’ankizy iray amin’ny tany na rindrina re­hefa fotoam-pialantsasatra. Mahafinaritra ihany koa ny fotoana niarahan’ny mpampianatra hanao ny sary eny amin’ ny solaitrabe tany am-piana­rana. Lasa toy ny fialamboly mihitsy aza izany satria tiana ihany koa ny manao azy. An­koatra izay, misy mihitsy ireo ankizy zanak’olona manan-katao manakarama mba hanao sary rehefa tonga tany amin’ ny ambaratonga faharoa sy tany amin’ny lycée. Namba­rany fa mila faharetana ny fanaovana izany. Satria, tsy mihetsika mihitsy ilay olona raha tsy vita ny sary izay natomboka.

Nanomboka nanao sary tamin’ny taratasy fotsy rehefa nitombo ny taona. « Naverina tamin’ny taratasy fotsy ny sary teny amin’ny rindrina natao tamin’ny pensilihazo satria naloto tamin’ny saribao ny rindrina”, hoy ihany izy. Lasa zatra nanao sary tamin’ny taratasy fotsy tao anatin’ny fotoana fohy, teo amin’ny fahavalo taonany izy. Mbola enina taona mantsy vao nahazo niditra an-tsekoly ny ankizy tamin’izany fotoana izany. “Tsy sahirana mihitsy aho ny nanoratra, indrindra izany sorakaliana izany satria efa zatra tamin’ny nanao sary », hoy hatrany izy. Natao avokoa ny karazana sary hosodoko rehetra na sarin’olona na tanàna. Nandray anjara tamin’ny fifaninanana manao « logo» tamin’ ny fankalazana ny faha roa­polo taonan’ny sekoly nianarana tamin’izany fotoana izany. Niteny ny mpiara-mianatra fa hahazo ny loka voalohany izaho ka tanteraka tokoa nony natao ny fizarana. Nanom­boka teo, “nampirisika avokoa na ny mpampianatra na ny mpiara-mianatra fa tokony hifantoka amin’ny fanaovana sary aho. Tsy hijanona ao an-tsekoly intsony fa nivoaka nandray anjara amin’ireny fifaninanana hafa ireny mihitsy taty aoriana », araka ny nambaran’i Victor.

Asa nolovaina ny ankamaroany

Nolazainy fa asa nolovaina tamin’ny ray aman-dreny teo aloha izy io. Tsy misy toeram-pianarana na sekoly mano­kana momba ny fanaovana sary ihany koa eto an-toerana. « Efa mpanao sary hosodoko ny ray aman-drenibe teo aloha ka niampita tsikelikely taty aminay zafikeliny ny fahaizana izany”, hoy Ramanandraitsiory Victor, mpisehatra eo amin’ny fanaovana ity asa tanana iray ity. Efatra mianadahy izahay ny iray tampo, roa lahy sy roa vavy ary samy mahay manao sary avokoa saingy samy manana ny manavanana azy avy. “Mpanao sary hosodoko amin’ny lamba zandiana ireny ny dadabeanay fony fahave­lony”, raha ny nambaran’ity mpanantalenta ity.

Nitetezana faritra maro

Asa mahavelona tsara ny fanaovana ny sary amin’ny rindrina ankehitriny na tsy miasa amin’ny orinasa mihitsy aza, hoy i Victor. Ho azy manokana, asa nahafahana nitety faritra sy toerana maro teto amin’ny Nosy izy io. Fantatry ny olona ianao rehefa tsara sy be mpankafy ny asa ataonao. Efa misy laharana finday ihany koa mipetraka eny ka miantso avy hatrany ny olona rehefa te hampanao zavatra aminao. Nahi­tana traikefa ny fitetezam-paritra, indrindra ny any amoron-dranomasina. « Mila mahay mikajy ny taharon’ny zavatra ampiasaina rehefa manao sary hosodoko amin’ny toerana misy ranomasina. Henjanabe mantsy ny fihinanan’ny rivo-dranomasina io loko io ka raha tsy mahay, manjavona ny sary tsy ampy herintaona monja. Maty ny sary kanefa tsy tafita akory ny hafatra tian’ny mpampiasa hampitaina tamin’ny hosodoko teny amin’ny rindrina. Tsy hatoky anao intsony ny olona satria noheveriny fa natao alasafay ny zavatra nampanaoviny kanefa olana ny toe-javatra nanodidina ny tamboho nanaovana ilay sary », hoy hatrany Ramanandraitsiory Victor. Ankoatra ny olon-tsotra, manao kaomandy ihany koa ireo orinasa vaventy, anisan’ny efa mpiara-miasa an-taonany maro.
Ho anay efatra mianadahy, samy manana ny orinasany kely avy izahay. Hifandrombonana ny asa iray rehefa tsy manana asa ny hafa sady maika ny hifindra any amin’ny toeran-kafa indray. Azo lazaina fa mety aloha hatreto ny tsenan’ ny hosodoko amin’ny rindrina, raha ny nambarany hatrany.

Nanatontosa: Mino

« Ne pas s’isoler, s’ouvrir au monde, penser international en hissant la souveraineté de la population malagasy et de Madagascar ». L’Ambarao de Lova Ranoromaro Porte Parole et Directeur des Affaires Internationales auprès de la Présidence de Madagascar.

Maro ny olona mivelona amin’ny biby tongo-droa sy tongotr’efatra. Raha ho an’ny Malagasy manokana, ny akoho sy ny alika no tena be mpiompy. Ao ireo mivarotra akoho fa ao koa ny mivarotra alika “chien de race”. Ilaina fahaizana nefa ny mikolokolo azy ireny.

Efa betsaka ny Malagasy miompy biby. Nisy ny fanadihadiana natao tamin-dRandrianjafimanana David, teknisianina amin’ny resaka fiompiana eto Mada­gasikara, hiresahana manokana ny mahakasika izany. Nila­za ny tenany, ny herinandro lasa teo, fa ilaina fahaizana ny fikolokoloana sy fiompiana ireny biby ireny. Antony, samihafa tanteraka ny aretina ma­hazo azy, ny sakafony, sy ny fepetra tokony hiainany ahafahany miaina tsara.
Eo amin’ny resaka aretina, tsy mitovy ny aretina mahazo ireo sokajim-biby ireo. “Raha eo amin’ny tongotr’efatra, raisina ohatra ny alika, matetika mahazo azy ireny ny aretina “parvovirose”, ary fotoana iray tena hietsehan’izany ny andro mangatsiaka saingy misy foana izy io mandavantaona. Fomba iray azo hisorohana azy ny fanaovana vaksiny”, hoy ity teknisianina eo amin’ny resaka fiompiana ity.
Araka ny fanazavana no­meny, ny alika iray hatramin’ny telo volana eo no tena tratran’io aretina io. “Ankoatra ny alika, misy ihany koa ny aretina mahazo ny saka, ary tena mamparary azy dia ireo biby kely mihinana ny nofony ka mety hampalemy azy. Anisan’ ny fisorohana ny aretina mpahazo azy ny famonoana ny bi­bikely toy ny parasy eny amin’ ny vatany, sy ny fanomezana azy ody kankana”, araka ny fanazavany.
Eo amin’ny sakafo, nilaza Randrianjafimanana David fa tokony hatao mifanaraka amin’ny vatan’ilay biby ny sakafo. Toy ny zavamananaina rehetra ihany mantsy izy ireny ka tokony hatao ara-dalàna tsara ihany koa ny sakafony.

Tongo-droa

Raha ho an’ny tongo-droa indray, ny akoho no tena hita fa be mpiompy indrindra. Ary amin’izao vanim-potoanan’ny hatsiaka izao, matetika iharan’ny aretina izy ireny, hoy hatrany Randrianjafimanana David. “Aretina iray tena mpahazo ny akoho matetika ny barika, ny pesta ary ny aretin’ ny taovam-pisefoana. Misy vaksiny daholo izy ireo”.
Nomarihiny fa ny fomba tsotra sady tsara dia ny fanatonana ireny toeram-pitsaboana biby fiompy ireny, ilaina ha­trany ny maka torohevitra ma­hakasika izany.
Samy manana ny fomba fanomezana sakafo ho an’ireny akoho amam-borona ireny moa ny olona tsirairay, ao ireo mikendry ny hampatavy azy vetivety, saingy tsara hatrany ny mijery ny fatrany izay mifanaraka tsara aminy.

Nanantontosa: Fitia Randria

Nihena 45,3% ny vola niditra tamin’ny fanondranana lavanila nandritra ny telo volana voalohan’ny taona 2025. Nidina 44,3% ny vokatra, nihena 1,8% ihany koa ny vidiny. Antony mahatonga izany ny hamaroan’ny tahiry, milanja hatrany amin’ny 1 000 taonina, any ivelany ka nampihena ny fanafarana.

Tafakatra 212,9% ny vary nafaran’i Madagasikara nanomboka ny janoary ka hatramin’ny volana marsa na nihena 13,1% aza ny vidiny. Nahatonga izany ny fiovaovan’ny toetr’andro izay niantraika teo amin’ny tsena sy ny vokatra eto an-toerana. Vokany, nampitomboina ny fanafarana hamaliana ny filana sy ny tsena.

Karazan’omby tsara hena sy manome ronono ny Manjan’i Boina. Manao fikarohana ny hamerenana ity karazan’omby ity ny Tobim-paritra fikarohana any Miadana, Ambovondramanesy, Mahajanga II. Misy ny tetikasa FSRP iarahana amin’ny minisiteran’ny Fambolena sy ny fiompiana hisahana izany.

Nahazo toby herinaratra avy amin’ny masoandro ny kaominina Ankililaoka, distrika Toliara II. Mamokatra herinaratra 573 KW ity toby ity, miteraka tanjaka 440 KVA. Miisa 20 000 ny mponina misitraka azy. Tafiditra ao anatin’ny tetikasa fampidirana herinaratra any ambanivohitra (Ader), fiaraha-miasan’ny fanjakana sy ny tsy miankina izy ity.

Taorian’ny fangatahana nataon’ireo mpandeha voakasiky ny sidina nofoanana, nilaza ny Madagascar Airlines fa efa fa nivoaka ny tetiandro hanonerana ireo vidina takapika. Nampahafantatra ny kaompania fa manana ny mari-bola ahafahana mamerina ireo vidina tapakila izy ankehitriny. Misy, araka izany, ny fandaharam-potoana hiantohana ny fizotry ny fangatahana. Efa manomboka amin’izao ka hifarana ny volana novambra 2025 ny fangatahana fanonerana teo anelanelan’ny ny 1 avrily 2022 ka hatramin’ny 31 aogositra 2024. Hovitaina hatramin’ny 31 mey kosa ny fangatahana nipetraka nanomboka ny 1 septambra 2024 ka hatramin’ny 16 marsa 2025. Nohamafisiny fa hovitaina ao anatin’ny 30 andro ireo famerenana ny vidina tapakila voaray nanomboka ny 17 marsa 2025. Marihina fa ireo tapakila misy kaody MD sy voakasiky ny fifanarahana ihany no hisitraka ny fanonerana, araka ny fampitam-baovao navoakan’ny orinasa. Noho izany, horaisina araka ny filaharany ireo dosie ka miantso ny mpanjifa hanaja ny tetiandro napetraka ny kaompania. Tanjona ny hamerenana ny fahatokisan’ny mpanjifa ny kaompania Madagascar Airlines.

Henintsoa

Hanomboka ny zoma ka haharitra telo andro ny Andron’ny seha-pamokarana atao eny amin’ny Kianja Barea Mahamasina. Fotoana hampahafantarana ny vokatry ny indostria malagasy. Ho hita eny a-toerana avokoa ireo orinasa 12 nisitraka ny fiarovana ara-barotra napetraky ny «Autorité nationale chargée des mesures correctives commerciales» (ANMCC). Tan­jona ny hanjifan’ny Malagasy ny vokatra eto an-toerana ho fanohanana ny orinasa malagasy ary ny lohahevitry ny hetsika : «Vita malagasy, tiako ka arovako».
«Napetraka teto amintsika nanomboka ny taona 2019 ny fiarovana ny indostria hampihena ny fanafaran’entana avy any ivelany sy hampitomboina ny fahafaha-mamokatry ny orinasa eto an-toerana. Voizina ao anatin’izany ny kalitaom-bokatra mba hamaly ny filan’ny mpanijifa sy afaka mifaninana eo amin’ny sehatra iraisam-pirenena», hoy ny tale jeneralin’ny ANMCC, Barthélemy, omaly. Tao anatin’ny enin-taona, nitombo ireo orinasa nisitraka fiarovana. Tanjona ny hampiroboroboana izany ho fanandratana ny vita malagsy. Manara-maso ny vokatra miditra eto amintsika ny ANMCC ka mametraka ireo fepetra fiarovana ny vokatra eto Madagasikara. Ani­san’izany ny haba fanampiny amin’ny haban-tseranana (DAD), ny famerana ny vokatra miditra. «Azo atao kosa ny mametra ny vokatra miditra sy mandoa ny haba fanampiny amin’ny haban-tseranana», hoy ny tale teknika ny ANMCC, Nambohoe Venou. Izany hoe, ferana ho 15 000t ny paty miditra eto amintsika. Mandoa DAD 26% raha mihoatra. 11% izany ho an’ny lafarinina, 28% ho an’ny labozia ary 18% ho an’ny menaka.

Henintsoa

Goavana indrindra amin’ny famokarana herinaratra ny tetikasa Sahofika, hatrany amin’ny 200 MW. Manana petra-bola ao ny fanjakana malagasy iarahana amin’ny orinasa Neho.

Natao sonia, omaly, ny fifanarahana eo amin’ny vovonan’orinasa Neho (Nouvelle énergie hy­droélectrique de Onive) sy ny minisiteran’ny Angovo sy ny akoranafo (MEH), misolo tena ny fanjakana malagasy. Na­natrika ny fotoana ny filoham-pirenena Rajoelina Andry. Amin’ny alalan’ny Tahirimbola mahaleo tena malagasy na Fonds souverain (FSM)* ny ahafahan’ny fanjakana manana petra-bola ao anatin’ilay vovonana.
Any amin’ny reniranon’i Onive, any atsinanan’Anta­nifotsy, faritra Vakinakaratra, ny toerana hananganana ny tohodrano goavana. Tetikasa lehibe indrindra eto amintsika, hamokatra herinaratra 192 hatramin’ny 200 MW. Hamidy amin’ny Jirama ny herinaratra avy eo. Nisy sonia faharoa natao koa, omaly, teo amin’ny Neho sy ny Jirama, manamafy ny hividianan’ity farany ny herinaratra vokarina.
Miara-miasa amin’ny Ban­ky afrikanina ho an’ny fampandrosoana (BAD) ny fanjakana malagasy, nahafahan’ny FSM manana ny 49% ny petra-bola ao anatin’ny vovonana Neho. An’ny orinasa tsy miankina, ny Themis sy ny Eranove kosa ny 51%. Maro ny dingana sy fanadihadiana ara-teknika hatao, fa vinavinaina amin’ny taona 2026 ny fanombohana ny asa fananganana ny fotodrafitrasa samihafa.

Tetikasa maro amin’ny angovo
Nomarihin’ny filoha Ra­joelina, fa mila fotoana maharitra ny fananganana tohodrano, saingy ahazoana tombony betsaka satria ambany ny vi­din’ny herinaratra azo. Mila fampiasam-bola goavana, satria tsy maintsy misy ny fanamboaran-dalana noho ny fidirana anaty ala.
Tsiahivina fa efa mandeha koa, ankehitriny, ny fanombohana ny tetikasa Volobe II any Toamasina, famokarana herinaratra avy amin’ny tohodrano. Etsy ankilany, maro ny tetikasa hafa entina hampiroboroboana ny sehatry ny angovo. Misy ny fampiarahana ny fampiasana solika sy ny angovo avy amin’ny herin’ny masoandro.

Njaka Andriantefiarinesy

Ny zoma alina lasa teo no tonga teto Madagasikara i Corentin Martins, mpanazatra ny Barea de Madagascar. Tsy niandry ela fa ny ampitson’io ihany, tonga nijery ny fifaninanana teto an-toerana ny tenany ka anisan’izany ny dingana ampaha-16ndalana hiadiana ny “Yas amboaran’i Madaga­sikara”. Tsy izy irery no nanatrika izany fa niaraka tamin’ ireo ekipa teknikany. Tsy mbola namoaka fanambarana na namaly ny mpanao gazety ny tenany tamin’izany.
Mbola mifamahofaho be ihany ny amin’ny fiantsoana ireo mpilalao handrafitra ny Barea de Madagascar satria araka ny vaovao voaray, hisy fitsapana ny fahaizan’ireto mpilalao avy eto an-toerana ireto, amin’ny faha-24 n’ity volana ity, amin’izay mety handrafitra ny Barea “Chan”. Tsy fantatra izany raha toa ka mety hisy mpilalao ho antsoin’i Corentin Martins, ho tsapaina ihany koa amin’ilay fihaonana firahalahiana hikatrohan’ny Barea “A” amin’ny RD Congo, ny 8 jona ho avy izao, any France.
Ny Barea Chan kosa ha­noman-tena sy hanao lalao fi­tsapana atsy Afrika Atsimo, ao anatin’ny datin’ny Fifa. Ireto ekipam-pirenena ireto izay hiatrika ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, ho an’ireo mpilalao tsy misy mpila ravinahitra, hotanterahina any Kenya sy Tanzanie ary Kenya, ny 2 ka hatramin’ny 30 aogo­sitra ho avy izao.

Tompondaka

Hiditra amin’ny andro fahefatra, anio, ny fia­diana ny tompondaka nasionaly, dingana voalohany N1A, taranja basikety, ho an’ny vondrona A, tanterahina any Mahajanga. Raha hiverenana ny vokatra, laharana voalohany vonjimaika ny GNBC Analamanga, eo amin’ ny sokajy lehilahy.

Nanainga omaly ny delegasiona malagasy, taranja Beach-volley. Hihazo ny Nosy La Réunion ny ekipa, lahy sy vavy, hiatrika ny fiadiana ny amboaran’ny Klioba tompondaka aty amin’ny faritra faha-7 ho an’ny taranja Beach-volley (CAVB Zone 7 Tour 3).

Voafidy ho mpanazatra mendrika indrindra ta­min’ny fifaninanana frantsay, ilay teknisianina espaniola mitondra ny Paris Saint Germain (PSG), Luis Enriqué. Ilay lohalaharana frantsay ao amin’ny PSG kosa no mpilalao mendrika indrindra. Tsiahivina fa hiatrika ny famaranan’ny Ligue des Champions 2025, ny PSG, ny 31 mey ho avy izao.

Mora ho an’ny ekipan’ny FC Barcelone ny maka ny anaram-boninahitr’i Espagne, na La Liga. Lavon’izy ireo tao Camp Nou, tamin’ny isa 4 no ho 3, ny klioban’ny Real Madrid, afakomaly. Mbola manana lalao telo ambiny avy moa ny roa tonta saingy efa mana­tombo amin’ny isa ny FC Barcelone.

Avo lenta tanteraka ny fifaninanana “Lemur Cup”, eo amin’ ny taranja Jiu-jitsu, izay hatao eny amin’ny Lapan’ny fana­tanjahantena Mahamasina, ny 17 mey izao. Kanadianina 4 (3 lahy sy 1 vavy) no ho avy eto Madagasikara. Ankoatra izay, hampiavaka azy ity koa ny “Cash prize” ka 500 000 Ariary izany amin’ity indray mitoraka ity. Eo amin’ny mpandray anjara kosa, manodidina ny 160 izy ireo no andrasana. Ankoatra ny Kanadianina, hisy mpikatroka avy atsy La Réunion ihany koa ho avy eto, raha ny nambaran’ny mpikararaka avy eo anivon’ny Guerreros. Amin’ny maha fifaninanana iraisam-pirenena azy, hanaraka ny fenitra iraisam-pirenena ny ady rehetra hitranga ary mpikatroka manana ny lenta amin’izay fifanina­nana iraisam-pirenena izay avokoa no handray anjara sy hiady ny fandresena mandritra izany. Araka ny fandaharam-potoana, ny zoma 16 mey izao no ho tonga eto Madagasikara ireo vahiny hifanandrina amin’ny Malagasy. Hisy ihany koa ny seminera lehibe hiarahana amin’ny i Eric Noël, vahiny manam-pahaizana, sy Radafy Ranaivo, amin’io zoma 16 mey io.

Mi.Raz

Hampiantrano fifaninanana goavana ny etsy Andraharo, ny sabotsy sy alahady ho avy izao. Zava-dehibe tokoa ireo fotoana ireo. Hanao ny “Orange Master Final” ireo mpilalao 16 mendrika.

Hotanterahina eny amin’ ny Urban Futsal Galaxy Andraharo, ny faran’ny herinandro ho avy io (17-18 mey), ny fifaninanana tenisy anaty efitrano padel, mitondra ny anarana « Orange MPP­Tour 100 », sokajy lahy sy vavy. Mpilalao miisa 72 no hifanintsana amin’izany, araka ny fanadihadiana natao, ka ny 48 lehilahy ary ny 24 vehivavy.
Marihina fa ity fifaninanana ity dia natokana ho an’ireo mpilalao rehetra manana isa 100 tamin’ity taranja ity. Tan-jon’ny mpikarakara amin’izany ny hampivoatra ny fahaizan’ny Malagasy sy ny hampirobo­roboana ny padel eto an-toerana. Ankoatra izay, hotolo­rana lelavola 500 000 Ariary, izay mahazo ny laharana voalohany amin’izany, raha toa ka 250 000 Ariary, ny an’ireo tonga eo amin’ny famaranana.
Tsara ny mampahafan­tatra fa efa manana ny lazany ary handray anjara amin’ity “Orange MPPTour 100” ity, ry Razafimamonjy Prisca sy Razafimahatratra Zarah, raha ny sokajy vehivavy manokana no resahana. Ireo mpiraha­lahy, Ratsimandresy Toavina sy Itokiana, kosa anarana hita misongadina ao amin’ny lisitry ny lehilahy.
Araka ny fanazavana azo avy amin’ny tomponandraikitry ny fifaninanana, hiatrika ny fifaninanana “Orange Master Final” izay 16 mendrika amin’ ity.
Ampahatsiahivina fa efa manana ny lanjany eto Afrika ny padel Malagasy. Porofon’ izany, ny nandrombahin’izy ireo ny medaly volamena, nan­dritra ny fiadiana ny tompondakan’i Afrika, taona 2024.

Fitia Randria

Notanterahina teny amin’ny sekolim-pirenena ambony ho an’ny polisy (ENSP) Ivato, omaly, ny fanokafana tamin’ny fomba ofisialy ny fankalazana ny faha-55 taona nijoroan’ny sekoly. Efa namolavola sy namoaka andiany miisa 25 ho an’ny commissaire de police, ary andiany 26 ho an’ny officier de police ity sekoly ity. Nisongadina tamin’ny fotoana omaly, ny fananganan-tsaina maraina narahina hazakazaka niaraka tamin’ireo tale nifandimby nitantana ny sekoly. Teo koa ireo polisim-pirenena miasa eo anivon’ny sekoly ary ireo mpia­natra ho polisy andiany « Mendrika » sy andiany « Miahy ». Nanolotra mari-pankasitrahana ho an’ireo mpiasa efa nahavitabe (5 ka hatramin’ny 25 taona) niasa teo anivon’ny ENSP koa ireo tomponandraikitra. Nanome voninahitra ny fotoana ny Sekretera jeneralin’ny minisiteran’ny Filaminam-bahoaka, ny contrôleur général de police, Randriambelo Mandimbin’Ny Aina, izay efa nitana ny andraikitra maha talen’ny sekoly teo anivon’ny ENSP.

Jean Claude

Anisan’ny faritra manana ny hoaviny amin’ny lafiny fampandrosoana ny ao Atsinanana. “Tsy mijanona ho renivohitry ny toekarena fotsiny i Toamasina, afaka dimy taona dia hiova tanteraka noho ireo tetikasan’ ny Filohan’ny Repoblika, Rajoelina Andry”, hoy ny governora mpisolo toerana, Rakotovao Andry.

Gazety Taratra (*): Valo volana taorian’ny nametrahana anao ho governora mpisolo toerana, nanao ahoana ny tombana ny ezaka sy ny asa vita?

Rakotovao Andry, Governora mpisolo toerana (-): Amin’ny ankapobeny, amin’ny maha mpisolo toerana vonjimaika ahy dia nanohy ny ezaka efa vitan’ny teo aloha no tena vaindohan-draharahako sy ny ekipa. Na izany aza, anisan’ny asa goavana vitanay ny fametrahana ilay paikadim-pampandrosoana ny Faritra na ny Plan Regional du Développement (PRD). Niarahana namolavola tamin’ny teknisianina malagasy sy ny Fandaharana­san’ny Fire­nena mikambana ho an’ny fampandrosoana izany na ny Pnud. Vita tanteraka ny tahirin-kevitra ary aparitaka. Amin’izao fihaonan’ny governemanta sy ny solombavambahoaka izao dia hiverina ny ampahafantatra azy ireo izany. Raha misy ny solombavambahoaka ato anatin’ny Faritra Atsinanana manana fangatahana atao amin’ny mpanatanteraka, na ihany koa manana tolo-dalana mifandraika amin’ny filan’ny mponina dia tsy mila mitady lavitra intsony. Efa voarakitra ao anatin’ilay PRD avokoa izany. Hita amin’ny antsipirihany mihitsy.

* Raha izay no vita, inona no drafitrasa ho an’ny faritra Atsinanana?
– Araka ny efa nambarako teo, tsy mbola afaka manao tetikasa goavana izahay amin’ ny maha governora vonjimaika. Tsy maintsy miandry ny toromariky ny lehibe isan’ambaratongany. Na izany aza misy ny hamehana tsy azo ialana dia ireny izao no hilofosanay. Manginy fotsiny ny fanohizana ny raharaham-panjakana mba tsy ho raraka ilom-by andohana ireo efa novitain’ny teo aloha.
* Azonao homena ny antsipirihany mahakasika ilay PRD ve ny Malagasy?
– Tsy mivaona amin’ny politika ankapoben’ny fanjakana ilay izy. Mifototra be dia be amin’ny lafiny maha olona, ny fampiroboroboana ny indostria sy ny lafiny toekarena, ary ny fahaiza-mitantana ilay izy. Ny andinindininy kosa dia nalaina avy amin’ny filan’ny mponina eny ifotony.

* Ahoana ny fahitanao ny ho fivoaran’ny toekarena sy ny faritra misy anao?
– Olona manana fomba fijery miiabo aho. Amiko dia ambony be ny fijery ary resy lahatra aho fa ao anatin’ny efatra na dimy taona dia hiova tanteraka ny Faritra Atsinanana, indrindra ny renivohitr’i Toamasina. Marobe amin’izao fotoana izao ny tetikasan’ny Filohan’ny repoblika no an-dalana ny fanatanterahana azy. Efa hita sy azo tsapain-tanana izany. Raha tsy hiteny afa-tsy ny fanitarana ny seranan-tsambo manokana izao. Raha tsy misy ny fiovana dia tratra ny tetiandro napetraka amin’ny faran’ny taona 2026. Hanova zavatra marobe izany satria hifaninana amin’ny seranan-tsambo hafa aty amin’ny ranomasimbe Indianina isika. Anisan’ny seranana goavana afaka ny hitsinjara entana amin’ny faritra maro. Eo ihany koa ny tetikasa hafa toa ny Volobe II sy ny fananganana “Zone Economique Spéciale”.

* Tetikasa be mpanaraka ny momba ny Volobe sy ity faritra manokana momba ny fandraharahana ity. Afaka mahazo ny antsipirian’izany ve izahay?
– Miankina amin’ny fitondrana foibe ireo, ary tsy afa-miala amin’ny rafitra an-tanatohatra izahay. Na izany aza, azoko ambara fa miroso araka ny tokony ho izy ny aty ifotony. Efa miomana tanteraka amin’izany izahay. Porofon’izay izao ny efa fametrahana ny tranoben’ny asa eto Toamasina. Angady nananana sy vy nahita izany ny faritra sy ny minisiteran’ny Fampiofanana teknika sy fampiofanana arak’asa, andaniny; ny minisiteran’ny Asa ankilany, miampy ireo mpiara-miombon’antoka isan-tsokajiny.

* Mahakasika izay fiaraha-miasa amin’ny tsy miankina izay tompoko, maromaro tokoa ny orinasa hitanay eto Toamasina, inona no anjara biriky mba hoentin’izy ireny ho an’ny vahoaka?
– Momba izay indrindra no mbola olana ho an’ny eto Toamasina. Vitsy ny orinasa manatanteraka ny andraikitra sosialy sy toekarena tokony horaisin’izy ireny. Manana drafitra sy fandaharanasa mihitsy izy ireo ara-taratasy fa ny fandraisana andraikitra tena tsy misy na zara raha misy. Ny an’ny orinasa sasany heveriny fa ny fanohanana fety aman-danonana dia efa manao izy izay. Raha ny fahitako azy anefa dia azo hanaovana zavatra marobe eto an-tanàna io fiaraha-miasa amin’ny tsy miankina io. Izay rahateo no anisan’ny hataonay lohalaharana amin’izao fotoana izao ny mba hampirisika ny orinasa ho mpiantsehatra fototra amin’ny fampandrosoana mivantana ny tanàna.

* Inona tokoa moa izany no vato misakana sedrainareo, amin’izao fotoana izao?
– Tsy hoe vato misakana angamba no mahalaza azy fa fanamby tsy maintsy dinganinay. Amin’ny ankapobeny, tsy ampy ny fanentanana sy ny fifandresen-dahatra hatreto. Tsy maintsy miditra amin’ny fifandresen-dahatra izahay mba ahafahan’ny rehetra mahalala ny andraikitra manandrify azy. Ny tanjona dia ny fampandrosoana anatin’ny fiaraha-mientan’ny rehetra, tsy misy teritery fa miainga amin’ny fanajana ny fifanarahana nifanaovana.

*Hatraiza anefa ny fahafahanareo manao izay?
– Tsy miasa irery ny Faritra fa araka ny nambarako teny amboalohany dia miara-miasa amin’ny herivelona rehetra, ny lehibenay izay amin’ny zavatra rehetra. Porofon’izany izao, maro dia maro ny mpandraharaha vahiny, tonga teto Toamasina. Vonona ny ampiasa vola ry zareo Emirates, ny Ivoarianina, ny sinoa, sns. Ny EDBM izao no miandraikitra ny fanatanterahana ny fomba fiaraha-miasa amin’ireny.

* Inona avy ny sehatra hidiran’ireo teratany vahiny ireo?
– Hatreto aloha dia misy ny resaka hotely, ny fanamboarana simenitra, ny orinasa fanamboarana fiara. Ankoatra izay ny varotra. Manampy ireo, aza hadinoina ny tetikasa Volobe, ohatra izay hamorona asa maro ho antsika.

* Efa vonona ny amin’izany ve i Toamasina? Iaraha-mahalala fa na mpanao sodira aza ireny nafarana avy any an-dafy taloha?
– Izay indrindra no tsy maintsy iaraha-miasa amin’ny departemanta hafa fa tsy ny eto amin’ny faritra ihany. Mitsinjo lavitra isika ka efa manomana ireo manampahaizana Malagasy sy ny mpiasa madinika ihany koa. Ny ho fisorohana ny toy ny teo aloha mihitsy no antony. Araka ny voalazako teo ny momba ny Tranoben’ny Asa, ohatra. Miezaka ihany koa izahay tomponandraikitra aty an-toerana mamantatra mialoha ny filan’ny orinasa sy ny tetikasa mialoha mba hanomantsika ny Malagasy, mba tena ho mpisitraka voalohany eto an-toerana.

* Inona no antoka ho an’ireny mpandraharaha ireny avy aminareo?
– Tetikasan’ny filohan’ny Repoblika ireny, tafiditra amin’ny Politika ankapoben’ny firenena ihany koa, heveriko fa efa mipetrapetraka avokoa ny zava-drehetra hatrany ambony sy ny avy ety ifotony. Amiko, tsy tokony hisy ny olana rehefa tena mipetraka sy tanteraka ireo tetikasa isan-karazany ireo satria mifameno. Marihiko fa olan’ny Toamasina, tsy ahafahan’ny fandraharahana mivelatra ny lafiny Angovo sy fananan-tany. Raha tanteraka anefa ireo tetikasa voalaza tetsy ambony dia mivaha ho azy izany.

Dinika nangonin’i Sajo sy r.r

I Kevina Volazara no Miss malagasy raha toa ka i Yanisse Jafari no Mister malagasy 2025. Mandalo aty an-tanindrazana izy ireo, ary nihaona tamin’ny mpanao gazety ny sabotsy teo, tetsy Antaninare­ni­na. “Fitsidihana efa fanao isan-taona izy ity, ho an’ny Miss sy Mister malagasy. Ha­natontosa ilay tetikasa “Tohan’ aina” no tena tanjona amin’izao fandalovana aty Madaga­sikara izao”, hoy ny nambaran’i Sam Ralantoarison, mpikarakara ny hetsika.
Tetikasa sosialy, hanampiana ireo mpiray tanindrazana any ambanivolo any ny “Tohan’aina”. Natao hizarana fitaovam-pianarana ho an’ireo ankizy izany, mba tsy ho sa­kana tsy hahavitan’izy ireo ny fianarany. Nosafidiana hotsidihan’izy mianadahy amin’ity ny faritra Analanjirofo. “Misy ha­fatra tianay hampitaina amin’ireo Malagasy rehetra monina any ivelany, dia ny tsy hanadino ny tanindrazana, satria manana adidy sy andraikitra mijery ny firenena nihaviana isika, hoy hatrany ny fanazavan’ny mpikarakara.
Ankoatra ny tetikasa “To­han’aina”, manana ny tetikasany manokana ihany koa ny Miss sy Mister malagasy. “Ma­­nana tetikasa hiady amin’ny fanolanana mateti-pitranga aty Madagasikara aho”, hoy i Kevina, tovovavy 21 taona, Miss malagasy 2025. “Izaho kosa hanentana ireo ankizy sy ny tanora amin’ny fanatanjahantena, satria fitaovana iray amin’ny fanabeazana ihany koa izany”, hoy kosa i Yanisse Jafari, Mister malagasy 2025.
Tsiahivina fa fifaninanana hatsaram-bika ho an’ireo tovolahy sy tovovavy manana fihaviana malagasy, fa monina any Frantsa ny Miss sy Mister Malagasy. Efa nisy nanomboka ny taona 2010 izany.

Zo ny Aina