Cette publication est protégée par un mot de passe. Pour la voir, veuillez saisir votre mot de passe ci-dessous :

Mot de passe :

Afaka iray volana, hanomboka ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, “Afrobasket 2025”, any Angola. Araka ny loharanom-baovao iray avy eo anivon’ny Federasionina mala­gasin’ny basikety, fantatra fa hitondra ny Ankoay, mandritra io fifanintsanana io, i John Douanglin, teknisianina fran­tsay sy Rakotonanahary Ndranto.
I John Douanglin izany no handimby ny toeran-dRavo­nimbola Jeannot, mpanazatra ny Ankoay teo aloha, izay nahatafita ny ekipa nasionaly amin’izao dingana izao.
Araka ny vaovao voaray, omaly ihany, mpilalao 14 no hiatrika ny fampivondronana izay hatao any France sy Espagne. Efa nanainga ny faran’ny herinandro teo moa ireo mpilalao voaantso avy eto an-toerana.
Tsiahivina fa ao amin’ny vondrona « B » no misy an’i Madagasikara, mandritra ity fifanintsanana ity, miampy an’i Tunisie, Nigeria, ary i Came­roun.

Fitia Randria

Ireo mpilalao 14 voaantso hiatrika ny fanomanana:

Rija Lahontan – Ail Rousset, France
Mathias M’madi – CB Moron, Espagne
Austin Rasolonjatovo – Saint Vallier BD, France
Elly Randriamampionona – GNBC, Madagasikara
Kiady Razanamahenina – France
Sitraka Raharimanantoanina – Elan Bearnais, France
Livio Ratianarivo – COSPN, Madagasikara
Hasina Rasolonandrianina – Fandrasa, Madagasikara
Monja Faralahy – Ascut, Madagasikara
Anthony Rasolomanana – COSPN, Madagasikara
Arnol Solondrainy – COSPN, Madagasikara
Fiary Rakotonirina – GNBC, Madagasikara
Lovasoa Andriatsarafara – Minot State, Etazonia
Kanto Arimanana – Mada Pro, Madagasikara

Nifarana teo amin’ny dingana ampahefa-
dalana ny lalan’ny Ankoay, nandritra ny fifaninanana Run Bal, taranja basikety, natao tany La Réunion, ny faran’ny herinandro teo. Resin’i Mexique tamin’ny isa 21 no ho 19 ny ekipa malagasy. Tsiahivina fa fandresena 3 nisesy no azon’izy ireo talohan’ity ampahefa-dalana ity.

Hiditra amin’ny andro fahatelo, anio, ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara, taranja basikety, ho an’ny sokajy latsaky ny 16 taona, lahy sy vavy. Fifaninanana tanterahina ao amin’ny Arena any Toamasina, nanomboka ny 5 jolay teo ary hifarana ny 13 jolay izao. Ekipa 18vehivavy sy lehilahy 24 no hiady ny fandresena amin’ity fifaninanana ity.

Ankizy 145 no mivondrona etsy amin’ny Kianja Barea Mahamasina miatrika ny “Camp de vacances de basketball”. Ny 4 sy 5 jolay lasa teo no nanatanterahana ny tapany voalohany, raha toa ka omaly sy anio kosa ny tapany faharoa. Hivelatra sy hivoatra ao anatin’ny taranja basikety no tanjona amin’ ity karazana fiofanana ity, araka ny nambaran’ny mpikarakara.

Tontosa ny sabotsy 5 jolay lasa teo, teny amin’ny Kianja mitafo Ankoay Ankorondrano, ny fifaninanana «Tournoi inter club par équipe», sokajy tanora, taranja échecs. Fifaninanana nokarakarain’ny Federasiona malagasin’ny taranja échecs. Niavaka ity fifaninanana ity noho ny hamaroan’ny mpandray anjara izay nahatratra 204 be izao. Ekipa 45 avy amin’ny klioba 17, ka avy eto Analamanga ny 16 ary avy any Alaotra Mangoro ny 1 kosa no nifaninana. Klioba nandray anjara ny Ayhay Chess Club, CEA, CCT, CGM, FRR, La Vallée Chess Club, Chess Club Moramanga, IKM Chess Club, Mon Futur Chess Club, Pion Passe, Bout D’chou, QCM, MCG, OHS, Cemi ary ny Farandole. Tsiahivina fa ny sokajy 10 taona hatramin’ny latsaky ny 14 taona no nifaninana ka azo lazaina ho nifandanja ireo mpikatroka.
Raha ny vokatra kosa, tafapetraka eo amin’ny laharana voalohany ho an’ny sokajy U10, CEA-1, raha toa ka ny CGM no faharoa ary ny IKM-2 kosa ny laharana fahatelo. Teo amin’ ny sokajy U12 indray, voalohany ny QCM, faharoa ny MCG ary fahatelo ny Cemi. Laharana voalohany teo amin’ny sokajy U14 kosa, ny FRR, faharoa ny CCT ary fahatelo ny IKM-1. Tsy nanadino nisaotra ireo niara-nientana nahatontosa ity fifaninanana ity ny federasionina, nahitana ny MJS, ireo klioba nandray anjara, ny ray aman-dreny, ny mpanentana, ny mpitsara sy ny tsara sitrapo ary ireo mpanohana maro be. Tanjona tamin’ity fifaninanana ity ny hanome sehatra ireo ankizy sy tanora manatalenta amin’ny taranja échecs ary hahafahan’izy ireo mampitombo ny fahaiza-manaony sy ny talentany.

Mi.Raz

Nivoaka tamin’ny fomba ofisialy, omaly, ny anaran’ireo vehivavy mpilalao tsipy kanetibe hiatrika ny fiadiana ny ho tompondaka maneran-tany 2025. Avy amin’ny ligin’Analamanga sy Matsiatra Ambony ary Vakinankaratra ireo handrafitra ny ekipam-pirenena, amin’ity.

Nifarana ny alahady lasa teo, tany Antsirabe, ny fampivondronana ireo mpilalao tsipy kanetibe 24 mirahavavy. Hetsika nenti-nitiliana izay handrafitra ny ekipam-pirenena malagasy, hiatrika ny fiadiana ny ho tompondaka maneran-tany 2025. Navoakan’ny Federation sport boule malagasy (FSBM) notarihan’ny filohany, Andrianirina Adrien, tamin’ny fomba ofi­sialy, omaly, ny anaran’izy efa-bavy voafidy. Mpilalao roa avy amin’ny ligin’Analamanga, dia i Fana (CPA) sy i Marinah (UBM). Avy amin’ny klioba SBA Ma­tsiatra Ambony i Tita ary i Hasina mpilalaon’ny C2BA Vakinankaratra.
Masontsivana maro no natrehin’ireo mpilalao rehetra nandritra ny herinandro. An­koatra ny fahaiza-manao, no­takina tamin’izy ireo koa ny fahafehezana ny toerana ma­navanana sy ny fahaizana mameno ireo toerana hafa. Teo koa ny tanjaka ara-batana, ny toe-tsaina entina miatrika ny fifaninanana, ny fahaiza-miaina anaty ekipa ary ny fiarahana amin’ireo mpiara-milalao. Ny fitondran-tena mialoha sy mandritra ary aorian’ny lalao. Notakina tamin’ireo mpilalao tsirairay avy ny fahafehezana ny fitsipi-dalao.
Nambaran’ireo teknisia­nina fa sarotra ny fifantenana satria sangany avokoa ireo mpilalao rehetra saingy nisy ihany ny nampiavaka ireo voafantina. Hanazatra sy hitondra ny ekipam-pirenena malagasy i Cicine, hany vehivavy tokana tompondaka maneran-tany. Tsiahivina fa hatao any Dou­aisis France, ny 9 ka hatra­min’ny 12 oktobra ho avy izao, ny fiadiana ny ho tompondaka maneran-tany, ho an’ny sokajy vehivavy.
Hitohy eto Antananarivo ny fanomanantenan’izy efatra mirahavavy, saingy tsy mbola voafaritra ny daty hanatontosana izany.

Tompondaka

Hitohy any Sainte Marie indray ny filankevitry ny minisitra, mitety faritra. Hotanterahina ny 10 jolay izao izany, araka ny fampahafantarana nataon’ny eo anivon’ny fiadidiana ny Repoblika. Mitohy amin’ny fanokafana ny “Festival des baleines” izany.

Niatrika ny faha-50 taona niverenan’ny Fahaleovantenan’i Kaomoro ny filohan’ny Anteni­mierampirenena, Tokely Justin, ny 6 jona teo, tao Moroni. Nisolo tena ny filohan’ny Repoblika ny tenany tamin’izany. Tsiahivina fa nanatrika ny fankalazana teto Antananarivo koa ny filohan’ny Antenimiera kaomorianina, ny 26 jona teo.

Namaly bontana ny mpanohitra ny depiote Raholdina Naivo. Nohitsiny fa tena mbola manantena ny hanohizan’ny filoha ny asam-pampandrosoana ny TGV sy ireo fikambanana nanohana sy nifidy azy. “Manohana azy hatramin’ny farany amin’ny fanatanterahana ireo vinany izahay. Resy lahatra fa tsy misy olona afaka misolo azy”, hoy izy.

Hentitra ny depiote Ratsiraka Roland fa lany andro mitady vola amina tetikasa tsy mitondra fampandrosoana ny mpitondra. Nanteriny fa manao serasera lainga sy mamory vahoaka manao fety rehefa tsy mahavaha olana.

Notanterahina ny herinandro teo, tany Ghana, ny atrikasa momba ny fitantanana ny trosa ho an’ireo fanjakana afrikanina ao anatin’ny teteza­mita. Nikarakara izany ny eo anivon’ny “Institut africain de développement” ao amin’ny “Groupe de la banque africaine de développement”.
Tafiditra amin’ny “Spot­light” ao anatin’ny Akademia afrikanina ho an’ny fitanta­nana ny vola ho an’i Afrika, “Public Finance Management Academy – PFMA”, izany.

Niompanan’ny dinika ny fanamafisana ny fahaiza-manao amin’ny fifampiraharahana amin’ny fitrosana sy ny fanavaozana trosa ho an’ireo fanjakana afrikanina ao ana­tin’ny tetezamita. “Tanjona amin’ity andiany Spotlight ity ny hanamafisana ny fahaiza-manaon’ireo fanjakana afrikanina amin’ny fitantanana ara-drariny ny volam-panjakana sy ny trosany”, hoy ireo tomponandraikitra. Tafiditra amin’ ny famolavolana politika, fandalinana ara-teknika, ary atrikasa anaty vondrona ny fizarana fahaiza-manao natao tamin’ny fiteny anglisy sy frantsay izany.
Anisan’ny nandray anjara tamin’izany ny solontena avy amin’i Madagasikara. Na­hitana ny sekretera jeneraly lefitry ny Antenimierampire­nena, nisolo tena ity An­drim­panjakana ity. Eo ny talen’ny trosa, nisolo tena ny minisiteran’ny Toekarena sy ny fitantanam-bola. Manampy izany ny talen’ny sampandraharahan’ny Fanadihadiana ny vola sy ny fanaraha-maso “Brigade d’investigation financière et de l’audit” sy ny mpitahiry vola misahana ny fampindramam-bola avy any ivelany “Tréso­rier principal des financements extérieurs”. Eo koa ny governora lefitra faharoa eo anivon’ny Banky foiben’i Madagasikara, ary ny talen’ny programam-panjakana sy ny fanaraha-maso sy ny fanombanana, nisolo tena ny minisiteran’ny Fitsarana.

Synèse R.

Tsy vitan’ny miaritra hatsiaka fa mbola mizaka ny hirifirim-piainana Ramalagasy. Mahagaga sy mahavariana fa toy ny nantenain-kanirina indray ity no mainka mampivandravandra, ankehitriny. Toa ankatoavina avokoa ity karazana tsindry sy famotehana ankolaka na mivantana ilay vahoaka madinika ity. Tena mizaka ny tsy eran’ny ainy ara-bakiteny tokoa.
Raha ny zava-misy, mihalavaka hatrany ny elanelan’ ny mpanana sy ny sarambaben’ny olona. Tena miezaka mafy mikiky ny kely eo am-pelatanan’ny olona ireo mpandraharaha sy ny manana fahefana hanao izany. Tsy misy kely mba mahazo mamindro izany. Manjaka ny ampihimamba sy ny figiazana ireo heverina ho herijika hisitra­han’ny maro anisa tombony.
Ny zava-doza, tsy vitan’ny ampahantraina ara-materialy fa tena horohoroana ara-panahy ny vahoaka tsimandadiharona. Tena mampivalaketraka ny mijery ilay Mala­gasy mihevitra ireo zavatra tsy manjary ho fenitra sy ara-dalàna. Ny ratsy sokajiana ho tsara, ny tsara havadika ho hafahafa. Azo lazaina fa mivadika atidoha ilay Malagasy. Tena resin’ny fahalovana sy ny fahapotehana tanteraka.
Tsy misy azo homen-tsiny anefa amin’ny zava-mise­ho ankehitriny satria, olon-dehibe manam-panahy. Afaka ny misaina sy mamolavola ny lalana tiany hizorana ny tsirairay, kanefa toa manaiky resy tsy miady izany. Mirona any amin’ny faharesena faobe sy ny fandemen-tsaina itambarana ny rehetra. Tsy manam-piniavana ny hiala ambany ziogan’ny mpanao tsindrio fa lavo.
Mampiteny ny moana ny faneken’ny besinimaro ilay fanangolena faobe, mitarika any amin’ny fandemen-
tsaina iraisana. Tratry ny be manaiky, toa tsy afaka mamakafaka intsony mihitsy. Tena tsy afa-mikofoka eo ambany vahohon’ny mpanjanaka ara-tsaina sy ny mpambotry ny harem-panahy.
Tsy hita intsony ny voambolana ampiasaina hilazana ny fanabadoana faobe mahazo ilay mpiray tanindrazana!

r.r

Dingana iray lehibe… Natolotry ny minisitry ny Fitsinjaram-pahefana sy ny fanajariana ny tany, Andriantsitohaina Naina, teny amin’ny fari-piadidian’ny Fananan-tany, Antananarivo Renivohitra, Anosy, omaly, ny “Distributeur automatique d’information” (Dai).

Vokatry ny fampiasana informatika amin’ny fangatahana taratasy fanamarinana fananan-tany (“certificat de situation juridique”) sy sarintany izany, izay azo ao anatin’ny minitra vitsy. “Nan­dritra ny 18 volana latsaka no nitondrana an’io tetikasa io manokana ho an’Antanana­rivo Renivohitra”, hoy izy. Eto Antananarivo no be “titre” sy sarintany indrindra. Tena asa be no nanaovana informatika ny antontan-taratasy na ny sarintany rehetra.
Asabe vao nahatonga an’io vokatra io. Efa hita any amin’ny toerana hafa, na any Sainte-Marie sy Nosy Be izany. Ny teto An­tananarivo no tena mafy indrindra. Din­gana iray no vita, ary hotohizana amin’ny tanàna hafa izay ezaka izay.

Tsy hisy filaharambe intsony

Mampanantena ny sampandraharahan’ny fananan-tany sy ny fandrefesan-tany fa tsy hisy filaharambe sy fiandrasana elabe intsony ny fahazoana taratasy fanamarinana fananan-tany sy sarin­tany, fa ao anatin’ny minitra vitsy. Io kosa ny fanazavan’ny tale jeneralin’ny fananan-tany sy ny fandrefesan-tany, Ra­zafindratsimba Vonjy.
Ny tetikasa Produir, vatsi­an’ny Banky iraisam-pirenena vola, no niantsoroka manontolo ny asa : fotodrafitrasa, fampitaovana, fampidirana ny antontan-kevitra ao anatin’ny ordinatera, ahazoana mamoaka izany ho azy amin’ny mpaninjara izany…

R. Nd.

Raim-pianakaviana iray 45 taona maty voafaokan’ny fiara teny amin’ny lalam-pirenena voalohany, teo Ambatonapoaka, afakomaly alina tamin’ny 7 ora sy 45 minitra. Tsy nahitana taratasy namantarana ny mombamomba azy teny amin’io lehilahy io. Nentina namonjy ny CHRD Arivonimamo ny vatana mangatsiakany.
Lehilahy iray karohin’ny zandarimaria eo anivon’ny tobim-paritra Itaosy. Nivadi-pitokisana izy ka tsy hita ny nasiany ny lelavola mitetina 40 tapitrisa Ar. Faliarivo Ampitatafika no toerana nahitana azy farany.
Nisitraka baiboly avy amin’ireo solontenan’ny Vondrona miaramila kristianina sy ny Gideona iraisam-pirenena, notarihin’ny Jly Rakotonindriana David Rolland, ireo Polisy avy amin’ireo sampandraharaha samihafa tetsy Anosy, omaly.

Ankoatry ny mahazatra amin’ny asan’ny polisy, zandary, dia nampian­tso ireo sampandraharaha rehetra ahitana OPJ (Officier de police judiciaire), ny sampandraharahan’ny ala, ny Fandintseranana, ny Indositria sy ny varotra, ny Fahasala­mam-bahoaka, ny Tonian’ny fampanoavana anivon’ny fitsarana ambaratonga voalohany ao Toamasina, ny mpahay lalàna, Vahiny Yves Sandro. Natao tetsy amin’ny fitsarana ambaratonga voalohany iza­ny, ny zoma maraina teo, ary notronin’ny mpitsara zokiolona sy ireo mpitsara maro anivon’ity Sampam-pitsarana ity.
Nambaran’ny Tonian’ny fampanoavana sady lehiben’ny mpanao famotorana sy fanadihadiana fa maro ny trangan-javatra mahakasika ny asan’izy ireo ka ilana fampahatsiahivana ny zava-misy hita tato ho ato. “Tsy misy afa-tsy ny Code de procédure pénale no baibolikelintsika mpanao famotorana sy mpanadihady. Izany rehetra izany nefa, tsy maintsy hampanarahana ny lalàna mifehy ny zon’olombelona eo amin’ny famotorana. Ary ny fihazonana am-balam-pamonjana sy ny fetran’izany mialoha ny hanolorana ny voarohirohy eny amin’ny fampanoavana” hoy hatrany ny mpanao lalàna, Vahiny Yves Sandro.
Nohamafisiny ny momba ny raharahana vono olona. Tokony hiaraka amin’ny ko­piam-pahafatesana sy ny fitaovana nampiasaina tamin’ izany ny fitoriana, mba ho vavolombelona hita maso (pièce en conviction preuve) eo anatrehan’ny fotoam-pitsarana. Ny kopiam-pahaterahan’ny niharam-boina, hamatarana ny maha ankizy tsy ampy taona, ihany koa dia tokony hiaraka amin’ny taratasy fanamarinan’ny mpitsabo. Ny fanafihana mitam-piadiana, mazava ho azy, tokony hiakatra eo ambony latabatry ny mpitsara ireny fitaovana hita maso ireny ho vavolombelona.

Niverina indray

Nohamafisin’ny Tonian’ny fampanoavana hatrany fa somary niverina ny fanafihana mitam-piadiana tato ho ato, saingy tsy nahazoana tatitra tamin’ny polisy sy zandary izany. Anisan’ izany ilay teratany vahiny tao Tahitikely, notafihan-jiolahy miisa enina mirongo fiadiana. Notetehin’ izy ireo antsy ilay vazaha, notifirina teo amin’ny tanany, fa saingy tsy maty izy ka efa lasa notsaboina any ivelany. Nandray an-tanana maika ny raharaha rahateo ny masoivohon’izy ireo, ka nanamora ny fahazoana fiaramanidina ma­nokana.
Tao anatin’ny herinandro monja, fanafihana mitam-piadiana tsy latsaky ny telo no nitranga ary misy tranon’olona ambony miasa any Antana­narivo iray tao Andranomadio, voaroba lelavola 52 tapitrisa Ariary.
Notsiahivin’ ity lehiben’ny mpanao fanadihadiana sy famotorana ity fa hentitra ny hafatra napetraky ny mpikambana amin’ny governemanta, izay tarihin’ny praiminisitra Ntsay Christian, ny volana marsa teo. Izao sahady dia efa ahina hahazo vahana indray ny asan-jiolahy.

Nampakatra amin’ny fandravana didy ny Tonia

Nandritra ny valandresaka ho an’ny mpanao gazety, nanehoan’ny Tonian’ny fitsarana ambaratonga voalohany ny momba ireo zandary sy miaramila ary sivily, izay navotsotry ny fitsarana ambony misahana ny ady heloka be vava. Ireto farany izay voarohirohy tamin’ny asan-jiolahy ny taona 2024. Ny andronivoahan’ny didy ihany dia efa nametraka fanohanana an’iny didy iny ny Tonian’ny fitsarana ambony, ary handefa taratasy any amin’ny lehiben’ny fari-piadidian’ny zandarimariam-pirenena Toamasina, ny ha­nolorana an’ireo zandary hiverina am-ponja. Toy izany koa ilay miaramila sy sivily, ka hosamborina sy haverina am-ponja mandra-piandry ny hamerenana ny fotoam-pitsarana. Efa mahafantatra an’ izao rehetra izao ny minisitry ny Fitsarana, rah any fantatra.
Raha hiverenana, toy ire­ny nilatsaham-baratra ireny ny tomponandraikitra maro momban’ny fandriampahalemana ao Toamasina raha nahare an’ity didim-pitsarana namotsotra madiodio an’ ireo voampanga miisa fito ireto ity. Didim-pitsarana izay ahina hanamaloka indray ny fifandraisana eo amin’ny samy mpisehatra amin’ny ady amin’ ny tsy fandriampahalemana.
Tsy voaresaka kosa hoe: taiza ary iza no tompon’antoka tsy nahatonga ireo fitaovana, basy sy bala ary finday mirakitra ny fifandraisana amin’ny hanatanterahana ny asa ratsy sy ny fanafihana, ka heverina ho nanamora ny fiarovan-tena sy fiarovan’ny mpisolovava an’ireo voampanga nandritra ny fotoam-pitsarana ny talata 2 jolay lasa teo.

Mila mitandrina ny inspekiteran’ny varotra

Singa iray mbola ao anatin’ny tsy fandriampahalemana ny sakafo. Efa akatok’izay firongatry ny fanampoizinina ara-tsakafo izay izao, hoy izy raha nitodika tamin’ ireo OPJ momba ny indostria sy ny varotra. Mila mitandrina ihany koa sao lasa singa tsy hisian’ny vary sy lafarinina eto amintsika.
Antony, tsy tokony hatao isaky ny “Lot” an’ ireo vary anaty magazay ny fanagiazana, ohatra, raha vary 20 kitapo ahitana fahasimbana, dia iny 20 kitapo iny no esorina sy hanaovana fitiliana fa raha giazana ny vary “lot” iray dia hiitatra amin’ny kitapo hafa iny ka ao anatin’ny iray na telo volana, hiakatra foloavoheny ny kitapo misy fahasimbana.
Raha ny fanadihadiana tamin’ ity resaka vary sy lafarinina eto Toamasina ity, efa mitaraina amin’ny hafitsok’ireo inspekiteran’ny varotra ny mpandraharaha mpanafatra vary ka izay no ahina tsy hanafaran’izy ireo vary sy lafarinina intsony. Mety hitarika fiakaram-bidin’ny vary sy lafarinina hafarana eto amintsika izany. Raha ny tatitra voaangona tamin’ ireo teratany vahiny mpanafatra vary sy lafarinina, tsy latsaky ny 5 tapitrisa Ariary ny hofan’ny mangazay hametrahan’izy ireo ny vary. Tsy eken’ny sampandraharahan’ny indositria sy ny varotra, amidy ny entam-barotra, ny hofan-trano mandeha ihany ny an-dry zareo, ary handoavam-bola isaky ny mitsidika ny mangazay. “Tsy zakanay intsony, henjana loatra ny endriky ny kolikoly eto Madagasikara”, hoy ny teratany vahiny iray.

Nanatontosa : Sajo

Miara-miasa ny minisiteran’ny Fitsarana (Minjus) sy ny Sekreteram-panjakana misahana ny fahaleovantena ara-tsakafo (Sesa). Natao ny 3 jolay teo ny santa-bokatra tany amin’ny tanimbolin’ny Fonja, any amin’ny kaominina An­donaka, distrika Ambalavao, faritra Matsiatra Ambony. Na­hatratra 200 taonina ny mangahazo vokatra tamina velaran-tany 130 ha. Notsipihin’ny Se­kereteram-panjakana, Raza­na­mahefa Tahian’Ny Avo, fa tanjona amin’ny hoavy ny hanitarana izany amin’ny seha-pihariana hafa, toy ny vary sy ny tsaramaso, satria midadasika ny tany sady vonona ihany koa ny olona hiantsoroka sy hanatanteraka izany. Notsindriny koa fa « tsy fonja fotsiny ny eto Andonaka, fa ho lasa toeram-pamokarana. Satria, ho lasa loharanonaina ho an’ny voafonja tsirairay ny fahaiza-manao sy ny fahazarana azony teto  rehefa tafaverina any amin’ny fiarahamonina indray izy ireo».
Fampiofanana marolafy
Hanohana ara-teknika sy ny famatsiana masomboly mendrika, tsara kalitao, ny Sesa. Tsy ho famokarana fotsiny, fa hisy ny fampiofanana marolafy, toy ny fitantanana amin’ny fomba mahomby sy ny fanodinam-bokatra. Mi­paritaka manerana ny faritra maro ity fiaraha-miasan’ny Sesa sy ny Minjus ity, ahafahan’ny fonja hahaleo tena ara-tsakafo, ka hamokatra izay sakafo ilainy.

Njaka A.

Miverina amin’ny laoniny tsikelikely ny famatsian-tsolika eto Antananarivo sy ny manodidina. Efa hita eny amin’ny tobin-tsolika avokoa ny gazoala sy ny lasantsy. Antenaina fa hitohy izany ary hihena tsikelikely ny filaharan’ny fiara, ka hizotra araka ny tokony ho izy ny fifamoivoizana, indrindra ny fitateram-bahoaka sy ny entana.
Voasolo « béton armé » ny tetezan-kazon’i Mandranofotsy, kaominina Talata Ampano, distrika Vohibato. Nosokafana koa ny lakandrano, ka sady afaka nivoaka ny vokatry ny tantsaha, hamidy any Fianarantsoa, no afaka mitohy ihany koa ny fambolena. Anisan’ny vokatra tena hita any an-toerana ny ovy, ny karaoty, ny voatabia, sns.
Nitsidika ny dobo fiompiana trondro an’i Faly, any Belobaka sy CDA Mahajanga, ny kaoperativa mpiompy trondro avy any amin’ny Helo­dranon’Ambaro, distrika Ambilobe, ny 1 jolay teo. Tanjona ny hifampizarana traikefa. Nanohana ny fanatanterahana azy ny ASI Agribusiness sy ny WWF.
Natao ny 29 jona 2025 ny fotoana handaozan’ny mpianatry ny kilasy famaranana, ao amin’ny Institution Nicolasa Barré Toamasina, ny sekoliny. Ray mpiahy azy ireo ny Tale jeneralin’ny ladoany, Zafivanona Lainkana. Hafatra nampitainy ny hoe: « azo tanterahina foana izay kasaina, rehefa ao ny fahatokisan-tena, ny faharetana ary ny fahendrena ».

Tsy mbola ampy ny isan’ny teknisianin’ny ala eto amintsika. Izay no anisan’ny antom-pisian’ny foibem-piofanana.

Miisa 60 ny teknisianin’ny ala nivoaka, ny 4 jolay teo, teny amin’ny Foibem-pirenena fanofanana ho teknisianin’ny ala (CNFTF) Angavokely Manjakandriana. Notokanana ihany koa ny fotodrafitrasa vaovao ho an’ny toeram-piofanana. Mizara roa ireo mpiofana. Nanaraka fiofanana mitohy (Formation continue) ny 30, ny andiany « Vonona », maharitra 18 volana, izay efa am-perinasa. Mandritra ny 2 taona kosa ny Fiofanana ankapobeny (For­mation initiale) ho an’ireo 30 hafa, manana bakalorea, andiany « Hiratra ».
Nilaza ny minisitry ny Tontolo iainana sy ny fampandrosoana maharitra (MEDD), i Andonirina Max Fontaine Andonirina, fa tsy mbola ampy ny isa eto amintsika, satria mpianala iray mifehy 27 000 ha, raha tokony ho mpianala iray ho an’ny ala 2 000 ha ny salanisa.
Niforona ny taona 1943 ny foibe CNFTF, ary nikatona ny taona 1959. Niverina nisokatra indray ny taona 2018, ary andiany efatra no efa nivoaka tao amin’izao fisokafany indray izao. Nanohana ny tetikasa ny Birao manohana ny fifandraisana ivelany (Bace), tohanan’ny Vondrona eoropeana ara-bola, mitentina 650 000 euros.
Fitaovam-piadiana ho an’ny mpianala
Nahazo fiofanana ara-miaramila ireo mpiofana. No­marihin’ny minisitra Max Fon­taine, fa tamin’ny taona 1982 no nandray basy farany ny mpianala. Niverina izany nandritra ny matso natao teny Mahamasina, tamin’ny fankalazana ny fetim-pirenena 2025 teo. Miara-miasa amin’ny mpitandro filaminana eny an-kianja anefa izy ireo. Koa, rariny raha mitazona basy ihany koa, satria manana fitaovam-piadiana ihany koa ireo mpanao trafika harena voajanahary. « Efa mandeha ny ady sisika, hamoahana ny lalàna hifehy izany », hoy ihany izy.

Njaka Andriantefiarinesy

tao . Nisy ny fanomezana fiofanana maimaimpoana ho an’ny tanora sy ny mponina ahafahan’izy ireo manana asa mahavelona ny tenany sy ny ankohonany ary manatsara ny hoaviny amin’ny fananganana tetikasa fihariana. Nisongadina manokana ny fandraisan’anjara mavitriky ny vahoaka.

Fahitalavitra sinoa “Divas Hit the Road”. Voafidy ho toerana voalohany amin’ny vanim-potoana vaovao i Madagasikara. Tetikasa vokatry ny fiaraha-miasa ara-diplomatika eo amin’i Madagasikara sy ny Sinoa izany. Manome fahitana miavaka amin’ny toerana alehan’ny Malagasy amin’ny tsena Aziatika ny tetikasa

Andron’ny ankizy isan-taona, faritra Mania. Nisitraka kilalao ireo ankizy 147 avy amin’ny fokontany efatra any amin’ny morontsirak’i Mania, ho fampifaliana azy ireo. Nanatanteraka izany ny minisiteran’ny Mpo­nina sy ny sendikà ao amin’ny ONG TAK. Hita taratra tokoa ny hafalian’ireo ankizy nampianarina mizara sy mitia ny hafa.

Nanotrona ny fankalazana ny faha-23 taonan’ny antoko Tim ny avy amin’ny HVM. Nisolo tena azy ireo ny sekretera jeneraly, Rasambany Alain Desiré. Nambarany fa potika tanteraka ireo seha-pihariana rehetra ka mila fanarenana sy fanovana. Nisy ny fahanginana iray minitra ho an’ireo maty noho ny fahapoizinana sy ny any Ikongo, tetsy Behoririka, nandritra izany.
Anisan’ny voatsiahy tamin’ny famaranana ny fivorian’ny Antenimierandoholona, tetsy Anosy, ireo fidinana ifotony sy fiahiana ny lanonana fametrahana samboady an’ireo ben’ny Tanàna nataon’ity Andrimpanjakana ity. Teo koa ny iray minitra fahanginana ho fanehoana fiaraha-miory amin’ireo fianakaviana niharam-boina rehetra eto amin’ny firenena.
Tafatsangana ny kaomisionina hisahana ireo lafiny maro amin’ny fanomanana sy ny fanantotosana ny fihaonana an-tampon’ny Sadc, natao teny Ampahibe, ny herinandro teo. Nitarika izany ny minisitry ny Foloalindahy, ny Jly Sahivelo Lala Monja Delphin. Voaresaka manokana ny lafiny fiarovana sy filaminana amin’ny fandraisana ireo delegasionina.
Manohy ny asa sosialy ataony ireo depiote Tim. Anisan’izany ny eny Ambohimanarina ho amin’ny fanaovana didim-poitra faobe, ho an’ny ankizy maherin’ny 300 sy olon-dehibe, miisa fito. Tahaka izany koa ny hetsika nataon’ny depiote Tim eny Atsimondrano. “Natao izao ho fanamaivanana ny fahahasahiranana mianjady amin’ny vahoaka”, hoy izy ireo.

Notontosaina ny sabotsy teo, tany Mahajanga, ny fi­vo­rian’ireo mpikambana amin’ ny antoko politika Tanora mala Gasy Vonona (TGV). Tanjon’ity fampivoriana ity, tany an-toerana, ny hanaovana fanavaozana sy fanamafisana indray ny antoko. Eo koa ny fanamafisana ny fahavononana eo amin’ny fampandrosoana ny faritra any an-toerana, araka ny baiko efa napetraky ny filoham-pirenena, Rajoelina Andry.
Nanatrika izany teny an-toerana moa ny minisitry ny Fanatanjahantena sy ny tanora (MJS), izay sady minisitra mpiahy ity faritra ity, Mousta­pha Abdulah Marson. Nison­gadina nandritra ity fotoana ity, ny fifanakalozan-kevitra nifanaovan’ireo tomponandraikitra eto amin’ny firenena tamin’ireo tanora. Miampy ny famelabelarana ny paikady vaovao sy ny vina ho ezahina ho tratrarina amin’ny hoavy.
Tsara ny mampahafantatra fa antoko iray, mbola manana ny tanjany ao amin’ity faritra Mahajanga ity, ny TGV. Miara-mientana amin’ny filohan’ny Repoblika malagasy izy ireo, amin’ny asa fampivoarana ny firenena ary ny fa­natrarana ny tanjona izay efa napetraka, amin’ilay teny hoe: “Madagasikara tsy maintsy mandroso!” Manaporofo izany moa, ny fahatongavan’ireo olom-bofidy sy voatendry maro tany an-toerana, nanatrika ny hetsika.

F.R

Kasikety mivadika aloha aoriana, akanjo rovitra kiho, pataloa rovitra lohalika sy miborotsaka… Izany no hoe manaraka toetrandro. Lamaodin’ny tanora ankehitriny. Fahamboniana? Te hiala amin’izay tsara sy mahasoa ary mahafinaritra mahazatra. Dia miditra amin’ny tsy misy mpanao hoe mampiavaka… Any amin’ny saina no misy kely na tsy ampy kely? Mivadika aloha aoriana, rovitra, miborotsaka…
Eo koa, ohatra, ny tsy tahotra tsy henatra amin’ny tsy firaharahana ny tenin’ny tena. Nefa toy inona ny henatra amin’izay mety ho fahadisoana kely amin’ny fampiasana teny vahiny? Zary fahamboniana ny tsy fahaizana teny malagasy. Fanjanahan-tsaina? Raha misy vahiny iray, ohatra, amina fivoriana, atao amin’ny teny vahiny ny resaka. Nefa tsy hisy vahiny hampiasa ny tenin’ny tena, na mameno trano aza ny Malagasy.
Tonga hatramin’ny tsy fahanarahan-dalàna ny fahamboniana toy izany, fa fahambaniana ny fanarahan-dalàna: mijanona ho tahotra mpitandro filaminana, fitsarana, fanasaziana… Raha vao tsy misy mpanara-maso, mandeha hoazy ho an’ny sasany ny fandikan-dalàna: mampiavaka, ireharehana ho tombontsoa. Eny, na eo imasom-bahoaka aza: misy filaharam-be, ohatra, voninahitra ny misongona hoe mahitahita.
Hatramin’ny fijery politika izay fahamboniana izay? Na iza na iza, ohatra, eo amin’ny fitondrana, ireharehan’ny sasany ny hoe fanoherana, fanaratsiana, fankahalana… Zava-doza ny hoe mangina, manohana… Tsaraina ho hadalana na habadoana ny tsy fanoherana, refesina amin’ny mety ho fahazoana na fiandrandrana tombontsoa manokana ny fanohanana na fanoherana. Nefa samy manana ny fijeriny, tsy ifanerena…
Tapiany ireo fa tsy tapitra eo. Sao izay no anisan’ny tsy mampandroso izay ela izay? Na amin’ny fiaina na fisiana, na amin’ny fanao sy fiasa…

R. Nd.

Nampahafantarin’ny eo anivon’ny minisiteran’ny Fitsinjaram-pahefana sy ny fanajariana ny tany (MFFT) ny didim-panjakana momba ny fifanarahana fampanofana tany. Maneho ny dingana ho amin’ny fanavaozana ny fitantanana ireo tanim-panjakana izany.

Nambaran’ny eo anivon’ny Tahirim-bolam-pirenena ho an’ny fananantany (FNF) ao amin’ny MFFT fa efa nivoaka sy naparitaka ny didim-panjakana mametraka ny bokim-piraketana nasionaly ho an’ireo fifanaraham-panofana tany (SNB).
Nankatoavin’ny filankevitry ny minisitra ny 18 jona 2025 ny didim-panjakana momba izany. Rejisitra nasionaly natao hitehirizana sy hitondrana ny rakitry ny fifanarahana fanofana ireo tanim-panjakana manerana an’i Madaga­sikara ny SNB. “Ho famondronana ireo angon-drakitra rehetra momba ny fanofana tany izany. Ho fanatsarana ny fangaraharahana sy ny fanaraha-maso ny fitantanana ireo fifanaraham-panofan-tany ihany koa”, hoy ny eo anivon’ny FNF.
Nanterin’ny fampahafantarana fa tompon’andraikitra amin’ny fanatanterahana ireo andinindininy ary miara-miasa amin’ny fitalevana ankapobeny ho an’ny sampandraharahan’ny fananan-tany (DGSF) ny eo anivon’ny FNF.

Fifanarahana fanofana tany

Araka izany, miantso ireo olona nanao sonia fifanarahana fanofan-tany izy ireo mba hijery ny lisitry ny antontan-taratasy takina ary hanatona ny FNF. “Tafiditra ao anatin’izany ny fanofana tany maharitra. Eo koa ny fanofana tsotra mba hampanoratra ny fifanarahana fanofana tany ananany”, hoy ny FNF.
Notsiahivin’izy ireo ary nanentanany ny rehetra fa ilaina ny fanarahana tsy tapaka ny pejy facebook ofisialy an’ny MFFT sy ny FNF mba hahafantarana ny lisitry ny antontan-taratasy ilaina amin’izany sy ireo fanazavana fanampiny. Eo koa ny fanatonana mi­vantana ny Tahirim-bola na­sionaly ho an’ny fananantany FNF, Route Digue – Ambo­dimita, Enceinte Apipa, Anta­nanarivo 101

Synèse R.