D’un fait à l’autre

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 16:28

Des tracts qui visent spécifiquement des membres de la communauté LGBTQ+ qui habitent ou fréquentent Masinandriana Avaradrano, ont été apposées dans les recoins de la localité. Signées « Ny mponin’i Masinandriana » ou « Les habitants de Masinan­driana », les affiches homophobes résonnent comme un ultime avertissement à leur encontre.

Catégories: National

Karate-Mada isan-tarika: nifampizaran’ny klioba 4 ny fandresena

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 11:24

Tontosa ny faran’ny herinandro teo, teny amin’ny Lapan’ny fanatanjahantena Mahamasina, ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara, taranja Karate, ho an’ny isan-tarika, Kata sy Kumite. Nahitana ny fifandanjana lentan’ny klioba izany satria klioba 4 samihafa no nandrombaka ny fandresena. Azon’ny Tiger’s Andohalo ny anaram-boninahitra teo amin’ny Kata, lehilahy. I Ichiban, Atsimondrano kosa no nahazo izany teo amin’ny Kata, vehivavy. Ho an’ny Kumite kosa, ny Akka Ava­radrano no nandrombaka ny fandresena teo amin’ny sokajy vehivavy ary ny Aska kosa no tompondaka teo amin’ny so­kajy lehilahy. Navitrika ny fandraisana anjaran’ny mpikatroka tamin’ ity andiany voalohany, fiadiana ny tompondakan’i Madagasi­kara taranja Karate isan-tarika, ity. Ligy 13 no nahatonga solontena, niatrika izany teto Antananarivo. Tsiahivina fa nisy ny Gasshuku Nasionaly nialoha ity fifaninanana ity, natao ny 15 desambra hatramin’ny 18 desambra teo. Fotoana naha­fahana nifampizaran’ireo andrarezina ny fahaiza-manaony tamin’ireo zandry. Nisy ny fampiofanana sy fampiakarana grady nandritra izany.

Mi.Raz

Catégories: National

“Pureplay Football League”: tsara fanombohana ny Disciples FC sy ny CFFA

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 11:23

Notontosaina ny alahady lasa teo ny andro voalohany fiadiana ny ho tompondakan’i Madagasikara, taranja baolina kitra, “Pureplay Football Lea­gue (PFL)”. Samy tsara fano­mbohana na ny Disciples FC Vakinankaratra na ny CFFA Andoharanofotsy, tamin’izany. Ny Disciples FC nandavo ny Mama FC, tamin’ny isa 1 no ho 0, tao amin’ny Kianjan’ny Mama Imerintsiatosika. La­von’­ny CFFA tamin’ny isa 1 no ho 0, ihany koa, ny Uscafoot, tetsy Iavoloha.

Samy manana isa telo, ao amin’ny Kaonferansy Atsimo izany ny ekipa avy eny Ando­haranofotsy sy ny avy any Va­kinankaratra. Voata­zon’ny AS Ste Anne sahala, 1 no ho 1, ny Elgeco Plus, tompondaka fa­rany tamin’ity fifaninanam-pirenena ity.
Manana isa iray izany ny Elgeco sy ny AS Ste Anne, anatin’ny vondrona Atsimo. Andrasana amin’ny faran’ny herinandro ho avy io ny lalaon’ ireo klioba mifanandrina amin’ ny Kaonferansy Ava­ratra.
Tsy tazana i Dax

Ankoatra izay, nanaitra ny sain’ny maro ny tsy nahitana an’i Dax, kapitenin’ny Barea Chan, tao amin’ny klioban’ny CFFA Andoharanofotsy teny ambony kianja. Tsiahivina fa ity mpilalao ity dia nifindra tao amin’ity ekipa ity, taorian’ireny fahombiazana tamin’ny Chan 2024 teo ireny.

F.R

Catégories: National

Tsipy kanetibe: Lasan’i Yves Sedrick ny “Boule d’or 2025”

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 11:22

Nitondra anaram-boninahitra vaovao indray ny taranja tsipy kanetibe. Norombahin-dRakotoarisoa Yves Sedrick mantsy ny “Boule d’or 2025”, na ny mpilalao mendrika indrindra maneran-tany. Izy indray izany no nandimby an’i Jean Feltain, nahazo izany tamin’ny taona 2024.

Tsara fiafarana ny taona 2025 ho an’ny taranja tsipy kanetibe. Nofa­ra­nan-dRakotoarisoa Yves Se­drick tamin’ny fibatana ny am­boara “Boule d’or”, ho an’ny mpilalao mendrika indri­ndra ho an’ity taona ity, izany. Ma­rihina fa mitovy lanja amin’ny “Ballon d’or” amin’ny baolina kitra izy ity. Ny alahady lasa teo, nambaran’ny Zone pé­tanque, mpikarakara ny fifaninanana tao amin’ny tambajotran-tseraserany fa lasan’ity Malagasy mpilalao tsipy kanetibe ity izany. Fifidianana ataon’ny mpankafy maneran-tany amin’ny alalan’ny tambanjotran-tserasera izy ity ka nahazoany i Yves vato 1 274.
Mbola Malagasy ihany koa ny laharana faharoa, Rakoton­drainibe Jean François Daniel (Zigle), tompondaka maneran-tany tamin’ny “tir de précision 2024”. Nahazo vato 1 020 ny tovolahy. Fahatelo ilay fran­tsay, i Sébastien Rousseau, isa 687. Rakotoarisoa Yves Se­drick izany no nandimby ilay frantsay, i Jean Feltain, nandrombaka izany tamin’ny taona 2024. Marihina fa izy mirahalahy ireo izay nahazo fifanarahana hilalao ao amin’ ny klioban’ny Decines France, mandritra ny efa-taona (2026 – 2029).
Raha tsiahivina, nandrombaka ny Mondial La Marsei­llaise i Yves niaraka tamin’i Tiana (Tonnerre) sy i Lova, tamin’ity taona ity. I Madaga­si­kara rahateo ny firenena vahiny nibata voalohany io fifaninanana io.
Noho io vokatra azon-dry zalahy io, fantatra fa tafita avy hatrany amin’ny famaranana lehibe, amin’ny Passion Pé­tanque Française (PPF 2026), hatao any Douaisis, ny 7 sy ny 8 marsa 2026, izy telo mirahalahy. Miisa 16 moa ireo hia­trika izany ka mbola hiady toerana izany ny ambiny hahalalana izay 15 tafita.

Tompondaka

Catégories: National

« SAR’Nao » andiany faha-16: fampirantiana iombonana an’ireo sary nohatsaraina

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 11:18

Manana ny toerany lehibe amin’ny fikirakirana sary ihany koa ny Intelligence artificielle. Hasongadin’ireo mpaka sary amin’ireo sanganasany, hampirantiana etsy amin’ny CGM/GZ, izany.

«IA, vision multiple ». Io ny lohahevitry ny fampirantiana iombonana, izay tontosaina etsy amin’ny CGM/GZ, amin’izao fotoana izao. Manasongadina ny zava-bita amin’ny Intelligence artificielle, eo amin’ny sehatry ny saripika ny fampirantiana. Tsy manala ilay talenta sy fahaizana fototra amin’ny fakan-tsary anefa fa entina manatsara mba hanintona kokoa ny vo­katra. Manaporofo izany ireo saripika voafantina haranty, sanganasan-dry ADN Ranari­soa, Sangask’art, SoaNoro, Heritiana Viro, Elia Harilala, Natohy, E’Mianto, Tonioh Ra­za, Mazava Jesse, Iasoko José, sns.
Tafiditra hatrany anatin’ny hetsika « Festival SAR’nao » andiany faha-16 ny fampirantiana. Tohiny ny marina kokoa, satria fampiharana ilay fiofanana azon’ireo mpaka sary nandritra ny hetsika izany. Nanehoan’izy ireo fa sady tsy hatahorana ho an’ny hoavin’ny saripika ny Intelligence artificielle no vao mainka aza fitaovana hanampy hanome sy tsara kokoa, rehefa tsara trandraka. Tsy ankinina aminy irery koa anefa ny asa, satria miankina amin’ny famoahana ny talentan’ny mpaka sary hatrany no mampiavaka ny sanganasany.
Fampitana fijery samihafa ihany koa ny fampirantiana. Mivelatra, midadasika, mahenika tontolo maro na anatin’ny hita maso na ny foronin’ny saina izany. Mañana hatramin’ny faran’ny volana janoary 2026 ireo te hijery ny fampirantiana.

Zo ny Aina

Catégories: National

Toby Ambohimanambola 2: mitombo tsikelikely ny tanjaky ny RIA

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 11:13

Anisan’ny hanampy ny famatsiana herinaratra ao amin’ny Tambajotra iraisan’Antananarivo (RIA) ny Toby termika faharoa an’ny Jirama eny Ambohimanambola (CTA 2). Efa mandeha ny gropy iray, mamokatra herinaratra 5 MW. Eo am-panandramana ny gropy faharoa, fa mbola misy arindra kely ny hafanana. Eo am-panaovana andrana koa amin’izao fotoana izao ny gropy miisa roa hafa. Vinavinaina ho vita mialoha ny 25 desambra ho avy izao ireo, ka hitotaly 15 MW ny herinaratra fanampiny hampidirina anaty tambajotra RIA. Tsiahivina, fa avy eto Madagasikara daholo ny fitaovana sy ny kojakoja nanarenana ireo gropy telo ireo, fa tsy niandry fanafarana avy any ivelany.
Etsy ankilany, mitohy ny fametrahana ny toby mamokatra herinaratra avy amin’ny herin’ny masoandro. Anisan’izany ny eny Ambatomirahavavy, manana tanjaka 5MW, nampidirina anaty RIA. Napetraka tamin’ny fiandohan’ny desambra teo koa ny any Moramanga, hanana tanjaka 15 MW, apetraky ny orinasa Filatex, ary ho vita tanteraka amin’ny fiandohan’ny taona 2026. Hampidirina anaty tambajotra RIA ihany koa ireo.

Njaka A.

Catégories: National

Karaté – Championnat: quatre équipes se partagent les titres

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 10:28

La première édition du championnat de Madagascar de karaté-do par équipes s’est déroulée avec succès le week-end au Palais des Sports Mahamasina. Organisée par la ligue d’Analamanga en collaboration avec la Fédération du Karaté-Do Madagascar (FKM), cette grand-messe nationale a réuni près d’une vingtaine d’équipes issues des 13 ligues régionales du pays.
A l’issue de trois journées intenses de compétitions, les titres ont été équitablement répartis entre plusieurs clubs majeurs de la discipline. En kata hommes, le Club Tigers Andohalo s’est hissé sur la plus haute marche du podium après avoir dominé le club Aska lors de la finale.
Chez les dames, le titre est revenu au club Ichiban Atsimondrano, vainqueur de l’UCM en finale.
En kumité hommes, point d’orgue de l’événement, les combattants de l’Akka Avaradrano ont confirmé leur suprématie nationale en s’imposant face à Kokaju lors d’une finale très disputée. Le club Jirama/Askado complète le podium. Chez les dames, les combattantes d’Aska ont remporté le titre en dominant l’Akka Avaradrano en finale, tandis que l’équipe de ATB ATS/Cosfa s’est classée troisième.

Un enjeu stratégique pour l’avenir
Au-delà des titres nationaux, ce championnat revêtait une importance particulière. Il s’agissait également d’une opération de détection en vue de la constitution de la future
équipe nationale qui représentera Madagascar lors des championnats d’Afrique de karaté 2026, prévus les 6 et 7 septembre à Madagascar.
Selon Emile Ratefinanahary, président de la FKM, l’organisation séparée des championnats individuels et par équipes, une première au niveau national, s’inscrit dans la logique de la Fédération internationale. «L’objectif est clair, identifier tous les combattants performants. Nous devons disposer d’au moins 50 athlètes de haut niveau pour le rendez-vous africain», a-t-il souligné.
Le championnat a été honoré par la présence du ministre de la Jeunesse et des Sports, Alain Désiré Rasambany, venu encourager les athlètes et la FKM. Le ministre a insisté sur l’importance de la compétition et de la préparation, notamment dans le cadre des efforts engagés par Madagascar pour accueillir pour la première fois ces sommets continentaux l’année prochaine.

Soafara Pharlin

Catégories: National

Muay Thaï Tournament 4 : les Nak Muay de Black Tigers règnent en maîtres avec cinq titres

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 10:27

Le gymnase couvert de Mahamasina a vibré au rythme du Muay Thaï, dimanche dernier à l’occasion de la quatrième édition du Muay Thaï Tournament (MTT4). Organisé par l’association Grande île Sport et Loisir (GISL), cet événement d’envergure nationale a marqué la clôture sportive de la saison 2025.
Durant cette journée dominicale riche en sensations fortes, le club Black Tigers s’est particulièrement illustré en raflant cinq titres sur les 18 en jeu, s’imposant ainsi comme la grande révélation du tournoi. Parmi les orpailleurs du club figurent Christian (-71 kg), Voary (-51 kg), Katty (-46 kg), Niavo (-48 kg) et Jacquinot (-48 kg).
Derrière les Black Tigers, les clubs GISL, organisateur de la compétition et Team Dam, ont également réalisé de belles performances en décrochant trois médailles d’or chacun, confirmant le haut niveau de la compétition.

Cadre professionnel

Au-delà des combats spectaculaires qui ont tenu le public en haleine, le tournoi s’est distingué par une mise en scène soignée et des décorations remarquables, offrant un cadre professionnel et attractif à cet événement sportif.
Les organisateurs peuvent se féliciter d’avoir atteint leurs objectifs. Le niveau technique affiché sur le ring témoigne d’une progression notable des combattants avec plusieurs affrontements conclus par K.O.et même des duels audacieux face à des champions nationaux.
«L’expérience acquise dans l’organisation du MTT n’a cessé de s’améliorer tant sur le plan organisationnel que technique. Nous avons préparé des trophées spéciaux et distinctifs afin de motiver les combattants à persévérer et à se dépasser», a déclaré Carine Razanajatovo, présidente de GISL et représentante de la Fédération internationale de Muay Thaï pour Madagascar.
Le Muay Thaï Tournament confirme ainsi sa montée en puissance et son rôle moteur dans la promotion du Muay Thaï à Madagascar, avec pour ambition de contribuer activement à son développement et à sa reconnaissance internationale.
Forts de cette dynamique, les combattants malgaches se disent désormais prêts à relever les défis des compétitions internationales en 2026, à l’image du très attendu Trophée du Choc.

Soafara Pharlin

Catégories: National

Taekwondo ITF: la relève est assurée

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 10:25

Le Gymnase couvert d’Ankorondrano a accueilli, samedi, une grande célébration du Taekwondo ITF à l’occasion de la compétition interclubs TIA II – Mafibe VI, organisée par les clubs TIA II, sous la direction de Boosabumnim Jaedidia Ramarosandratana, membres de la Madagascar ITF Union.

Cette sixième édition, organisée six années consécutives, a rassem­blé de nombreux jeunes pratiquants, entraîneurs, anciens et parents, dans une ambiance à la fois sportive, fraternelle et empreinte de respect. Les compétitions ont mis en lumière le dynamisme et le potentiel des jeunes talents du Taekwon-Do ITF, tout en rappelant les valeurs fondamentales de cet art martial : courtoisie, intégrité, persévérance, maîtrise de soi et esprit indomptable.
L’événement a été honoré par la présence remarquab­­le du pionnier Sahyunim
Cyp­rien Michel Raherihari­mahefa, figure emblématique du Taekwondo ITF, dont le parcours a fortement contribué à l’essor et à la transmission de la discipline à Madagascar. Un moment chargé d’émotion, d’autant plus que ce même lieu avait accueilli, en 1992, l’un des tout premiers entraînements publics dirigés par lui et par l’expert coréen Kim Se In.
La compétition s’est également déroulée sous le regard attentif du président de la Madagascar ITF Union, le Sabumnim Njiva Manan­kasina Ratahirintsoa, salué pour son engagement en faveur de la structuration, de la promotion et de l’unité du Taekwondo ITF dans le pays. Plusieurs seniors et anciens pratiquants, dont d’anciens champions nationaux et internationaux, ont également fait le déplacement, incarnant le lien entre tradition, expérience et transmission intergénérationnelle.
Au-delà des résultats sportifs, cette compétition interclubs a été vécue com­me un véritable moment de fraternité martiale, réunissant les pratiquants issus
de neuf clubs et renforçant
la cohésion au sein de la Madagascar ITF Union. Les organisateurs, reconnaissants malgré une préparation exigeante, ont exprimé leur gratitude au Très-Haut, aux aînés, aux parents d’élèves, aux ceintures noires et à l’ensemble des encadrants.
Portée par cette réussite, l’équipe TIA II se projette déjà vers la compétition TIA II Mafibe – Saison VII, avec l’ambition de faire encore mieux. Une journée mémorable qui confirme la vitalité et l’avenir prometteur du Taek­wondo ITF à Madagas­car.

Mparany

Catégories: National

Techfest 2025: Madagascar en lice

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 10:18

Madagascar participera au Techfest 2025, l’un des plus grands festivals étudiants mondiaux dédiés à la science et à la technologie. L’événement se tient du 22 au 24 décembre au campus de l’Indian Institute of Technology (IIT), à Mumbai, Inde. Les équipes malgaches s’apprêtent à faire rayonner leurs talents technologiques sur la scène internationale.
Cette participation est rendue possible grâce à un partenariat réunissant Orange Madagascar, l’ONG Stem4Good
et le ministère du Développement numérique, des Postes et des Télécommunications (MNDTP). Ensemble, ces acteurs misent sur la jeunesse, l’éducation et l’innovation.
Pour cette édition, la Team Madagascar sera engagée dans trois principales compétitions. En « Cozmoclench », des robots télécommandés conçus pour la manipulation d’objets seront présentés par les équipes Synapse et Bellanaribot. En « Meshmerize », des robots autonomes capables d’évoluer dans des labyrinthes seront développés par JDC Tech et Zaza Milalao. Enfin, la catégorie « Coding » mettra à l’épreuve les compétences en algorithmique de Mejanirina Avotra Rakotondratsimba et Nirinkoavy Johanness Ramiandrisoa.
Tous les représentants malgaches sont des étudiants issus de la Faculté des Sciences et de l’Ecole Nationale d’Infor­matique de Fianarantsoa. Ils ont été sélectionnés au niveau local par Stem4Good Matsiatra Ambony, qui les a accom­pagnés à chaque étape de leur préparation.

Orange, en partenaire privilégié

Orange Madagascar joue un rôle important dans cette aventure. « Orange Madagascar est fier de soutenir la participation de la Team Madagascar à cette compétition internationale, qui valorise les compétences technologiques des jeunes malgaches et qui contribue au rayonnement de Madagascar », a déclaré Aminata Ndiaye Niang, directeur général d’Orange Madagascar.
Au-delà du soutien financier, ce partenariat marque le lancement d’une collaboration durable entre Orange Digital Center et Stem4Good. L’objectif commun affiché consiste à « favoriser l’innovation, renforcer l’inclusion numérique et préparer les jeunes aux métiers du futur ».
A travers le Techfest 2025-2026, Madagascar ambitionne d’accroître la visibilité de ses talents et de promouvoir les disciplines Stem. L’ONG Stem4Good, déjà reconnue à l’international, peut s’appuyer sur un palmarès solide, avec deux médailles d’or au First Global Challenge en 2024 et 2025, ainsi qu’un titre de vice-championne à la PanAfrican Robo­tics Competition 2024. Une dynamique prometteuse pour
l’avenir technologique du pays.

Arh.

Catégories: National

Transformation numérique et désinformation: les nouveaux défis de gouvernance dans l’océan Indien

Les Nouvelles - mar, 12/23/2025 - 10:16

La transformation numérique ne se résume plus à une simple moderni­sation technologique. Elle soulève désormais d’importants enjeux de gou­vernance, de confiance et de stabilité institutionnelle. C’est le message porté par le Dr Fabrice Lollia, CEO de Peak Business Partner, lors d’une conférence régionale organisée par l’Organisation internationale du travail (OIT) en partenariat avec la Commission de l’océan Indien (COI), à l’île Maurice la semaine passée.
L’événement a réuni les ministres du Travail des Comores, de Madagas­car, de Maurice et des Seychelles, ainsi que des représentants d’organisations internationales. Les échanges ont porté sur la numérisation, l’intelligence artificielle et leurs impacts sur le travail, la gouvernance publique et la cohésion sociale.
Lors de son intervention, le Dr Fa­brice Lollia a évoqué les risques croissants liés à la désinformation et aux vulnérabilités informationnelles. « La transformation numérique pose désormais des questions de confiance, de leadership et de stabilité institutionnelle, qui dépassent
largement les seules considérations techniques », a-t-il rappelé.
Fakes

Le dirigeant a également mis en garde contre la prolifération de contenus manipulés, notamment les « deepfakes », et leur viralité accrue sur les plateformes numériques. Une analyse qui s’inscrit dans la continuité de sa récente reconnaissance médiatique : Dr Fabrice Lollia a été cité par le quotidien suisse Le Temps pour ses travaux sur les dynamiques de désinformation technologique en Afrique. « Ces territoires (océan Indien) disposent de leviers importants pour bâtir une transition numérique juste, inclusive et durable, à condition d’en maîtriser les enjeux informationnels et hu­mains », a-t-il souligné lors des échanges.
Par sa participation, Peak Business Partner confirme son rôle d’acteur de référence sur les questions de transformation numérique, de gouvernance
des technologies et des données, et sur l’impact de l’intelligence artificielle sur le travail et les organisations. Une ex­pertise aujourd’hui reconnue à l’échelle régionale et internationale.

Arh.

Catégories: National

Rugby-Jobily faha-125 taona: tsy tafavoaka teo anatrehan’ny CEA ny Cosfa

Les Nouvelles - lun, 12/22/2025 - 14:37

Notanterahina omaly, teny amin’ny Kianja Makis Andoha­tapenaka, ny fankalazana ny jobily faha-125 taonan’ny Rugby Malagasy. Lavon’ny CEA Andranomanalina tamin’ ny isa 25 no ho 22, ny Cosfa. Tsy tafavoaka teo anatrehan’ny mpilalaon’ny CEA, ny Mia­ramila, tamin’ity lalao fihan­tsiana ity. Raha hiverenana kely ny fifanandrinana, na­nindry ny CEA tao anatin’ny 23 minitra, fizaram-potoana voalohany. Porofon’izany, izy ireo no nitarika 9 no ho 0, teny amin’ny solaitrabe, rehefa na­hatsara baolina ry Mika sy Julio. Taorian’io, taitra tamin’ ny torimasony ny Cosfa, ka na­madika ny isa ho 16 no ho 9, teo amin’ny fidirana voalohany. Io isa io no nentin’ny roa tonta niala sasatra. Teo amin’ ny fi­dirana faharoa, niezaka na­­nenjika isa ny CEA. Naha­ton­dra baolina nentin-tanana i Laou, CEA, ny minitra faha-62, ny fizaram-potoana faharoa. Nifarana tamin’ny isa 25 no ho 22, ny lalao na dia efa niezaka nanenjika ny isa aza ny Cosfa. Ankoatra izay, ton­ga nanatrika ny lanonana fankalazana teny Andohatapena­ka ny minisitry ny Tanora sy ny fanatanjahantena (MJS), Rasambany Alain Désiré, sy ny minisitry ny Kolontsaina sy ny serasera, Gascar Fenosoa. Nisy koa ny fampirantiana sary sy ny fanokanana tsangambato fankalazana ny faha 125 taona.

Fitia Randria

Catégories: National

Nosy Be: vahiny iray nahatrarana zava-mahadomelina 8,5 kg

Les Nouvelles - lun, 12/22/2025 - 14:34

Voasambotry ny mpiasan’ny ladoany ao Nosy Be, ny sabotsy 13 desambra, ny lehilahy teratany Letton (avy any Letonia) iray. Tratra tao amin’ny seranam-piaramanidina iraisam- pirenena Nosy Be izy, saika hanondrana zava-mahadomelina hihazo an’i La Réunion tamin’ny zotra Air Austral.
Nampiahiahy ny mpiasan’ny Fadintseranana ny entana nentiny, ka nasain’izy ireo nosokafana avy hatrany. Rehefa natao ny fitsirihana, nahitana rongony milanja 8,5 kg, ka « haschich » ny 5,5 kg ary « Cocaïne » ny manodidina ny 3 kg ambiny.
Notanana avy hatrany ilay lehilahy, mitohy ny fanadihadiana hamantarana ny fiavian’ireo rongony ireo sy ny mety ho fisian’ny tambajotra iraisam-pirenena ao ambadika.
Tsy vao izao no nisian’ny fahatrarana mpandeha mitondra zava-mahadomelina eny amin’ny seranam-piaramanidina. Ankoatra ny fisavana mivantana toy ity natao ity, misy fomba hafa koa hitiliana ny entan’ny mpandeha, toy ny « scanner ». Fa manana alika mpitsongo-dia ihany koa ny Ladoany, nofanina manokana hamantatra ny zava-mahadomelina.

Njaka A.

Catégories: National

Fadintseranana: «Ampy izay ny tsindry politika», hoy ny Sempidou

Les Nouvelles - lun, 12/22/2025 - 14:31

Lany faninefany hitantanana ny Sendikan’ny mpiasan’ny ladoany (Sempidou), Andria­na­valona Herizo Ramanam­bola. Mandritra ny telo taona ny fe-potoana hiasany (2026-2028). Fanamby vaovao hoentiny ny fametrahana ny lanjan’ny sendikà hanajana ny tombontsoan’ny mpiasan’ny Fadintseranana, ny hiarovana ny zony, ary afaka miasa an-kalalahana. Manana ny toerany eto amin’ny firenena ny Sempidou, indrindra amin’ny vanim-potoana mafana. Izay no antony tsy aneken’izy ireo intsony ny tsindry politika sy ny tsindry ekonomika. « Ampy izay ny ampihimamba ataon’ny tambajotra Mafia amin’ny mpiasa, indrindra nandritra ny fitondrana roa nifandimby farany teo. Raha vao misy zavatra fantatray, hijoro hitabataba izahay. Vonona hanome tanana ny minisitera mpiahy anay izahay manoloana ny fampitahorana ny minisitera », hoy ihany ny filohan’ny Sem­pidou.

« Raharaha Fabien »
Tranga iray hanairan’ny Sempidou ny minisiteran’ny Fitsarana ihany koa ny «raharaha Fabien» any Maroan­tsetra, tratry ny vono sy ratra. Nilaza Andrianavalona Herizo fa «efa nametraka fitoriana any amin’ny fitsarana izahay, saingy tsy etsehin’ny mpampanoa lalàna any an- toerana ny raharaha». Takin’izy ireo koa ny hisian’ny fanokanana tetibola handraisana mpiasa (transfert poste budgétatire », satria efa ho 10 taona izao tsy nisy ny fandraisana mpiasa nefa efa maro ireo lasa nisotro ronono.

Njaka A .

Catégories: National

Maro ny lesoka mila harenina: 25 % ny harin-karena no entin’ny fambolena

Les Nouvelles - lun, 12/22/2025 - 14:23

Natao ny 18 desambra teo ny atrikasa namoahana ny fanadihadiana ireo foibem-pikarohana sy rafi-panjakana ara-pambolena eto Madagasikara. Ahitana ny Fofifa, ny Fifamanor, ny Sampandraharaha ho fanaraha-maso ny masomboly (Soc), ny Imvavet ary ny Cffamma, izany.

Notsipihin’ny profesora Radanielina Tendro fa tsy mirindra ny fikarohana ara-pambolena eto Ma­dagasikara ka mila fanarenana. Mahatratra 8 tapitrisa ha ny velarantany azo hajariana eto Madagasikara, nefa ny 20% ihany no tena voavoly. Mpamboly ny 75-80% ny Malagasy nefa tsy mitondra afa-tsy 25% amin’ny harin-karena faobe (PIB) izany. Ho sakafo hohanina no ambolena, toy ny vary, katsaka, mangahazo, miampy fiompiana omby sy ny jono.
Nohazavain’Andrianaivotiana Fanentanana Razatovo, avy ao amin’ny kabinetra Inter­national Development Assistance (Ida), fa efa antitra ny fotodrafitrasam-pikarohana. Tsy ampy sady efa lany andro ny fitaovana ary tsy mifanaraka amin’ny fenitra iraisam-pirenena intsony ny laboratoara eto amintsika. Maro ny mpikaroka efa akaiky handeha amin’ny fisotroan-dronono nefa tsy misy mpisolo.
Ho an’i Gaudiose Muja­wamariya, solontena maharitry ny AfricaRice eto amintsika indray, «  miantehitra be loatra amin’ny famatsiam-bola avy any ivelany i Madagasikara. Tsy ampy mihitsy ny tetibola atokan’ny fanjakana hanohanana ny seha-pikarohana, ka voatery mitady mpiara-miombon’antoka hafa ». Notsipihin’ ny tale jeneralin’ny Fofifa, ny Pr. Leong Pock Jean Michel, fa natao ho an’ireo rafi-panjakana na rafitra tsy miankina matetika ny fikarohana fa tsy mipaka any amin’ny mpamokatra. Mila hamafisina ny fifandraisan’ny mpikaroka, ny tsy miankina ary ny mpamatsy vola.

Tetikasa FSRP
Vahaolana naroson’ity fanadihadiana ity ny fametrahana paikady ho fiatrehana sy hanomezan-danja ny Mala­gasy mpikaroka. Mila antontam-baovao siantifika matotra, amin’ny alalan’ny tetikasa fiatrehana ny rafitra ara-tsakafo (FSRP), tohanan’ny Banky iraisam-pirenena izany. Miara-miasa ny FSRP Madagasikara sy ny One CGIAR, hampiroboroboana ny seha-pikarohana. « Hanampy ny mpamokatra sy hampihena ny fahantrana ity fanadihadiana ity », hoy Ra­fali­manana Oliva, mpandrindra nasionalin’ny FSRP.

Njaka Andriantefiarinesy

Catégories: National

Fitantanana ny loza sy tandindon-doza: nohavaozina ny serasera ho an’ny ambana sy ny voina

Les Nouvelles - lun, 12/22/2025 - 14:20

Notanterahina nandritra ny hateloana, ny herinandro lasa teo, ny atrikasa fanavaozana ny paikadim-pirenena momba ny serasera ho an’ny ambana sy ny voina ho an’i Madaga­sikara. Tsapa tao anatin’ny taona maro nifandimby fa miha mafy sy miha maro ny loza voajanahary sedrain’ny Nosy. Ilaina, araka izany, ny fametrahana rafitra fiomanana sy fa­natsarana ny serasera hiarovana ny vahoaka sy hampihenana ny voka-dratsin’ireo loza ireo amin’ny mponina sy ny fananany.
Niara-nisalahy tao anatin’ny atrikasa, namondrona ireo traikefa mivaingana rehetra, nandritra ny fiomanana sy ny fiatrehana ny voina nitranga teo aloha, ny BNGRC sy ny COI (vaomieran’ny ranomasimbe Indianina). Hanavaozana ny paikady vaovao no anton’izany.
Tanjona ny hanamafy ny fandrindrana ny fomba fiseraserana mifototra amin’ny fitantanana ny loza sy ny tandindon-doza. Hitondra vokatra tsara ka hampihena ny fahavoazana eo amin’ny olona sy ny fotodrafitrasa ary ny fitaovana izany.
Homena lanja kokoa amin’ny sahan’ny serasera ny hetsika fiomanana mialoha sy ny fanapariahana ara-potoana ireo filazana fanairana, indrindra ho an’ireo tena ahina hiharan’ny loza. Efa misy ny tambajotram-pifandraisana “Ifandray”, ivondronan’ireo mpisehatra rehetra amin’ny seraseran’ny fitantanana ny loza sy ny tandindon-doza ka izy ireo no namolavola ny paikady nohavaozina.
Taorian’ny atrikasa, nivoaka ny drafitrasa ho an’ny serasera sy ny tondrozotra hampiasaina ho an’ny dimy taona manaraka.

Vonjy

Catégories: National

Samy tompon-draharaha

Les Nouvelles - lun, 12/22/2025 - 11:43

Tsy fanovana no hoe atao amin’izao fa fanavaozana. Miainga amin’ny efa eo izany, manatsara ny efa misy. Na izany aza, ifotony ihany ny fanavaozana: fanadiovana, fandaminana, fanatsarana… Misy milaza, ohatra, fa raha fanadiovana, miainga avy any ambony; raha fanorenana, miala any ifotony. Tena vonona ho amin’izany ve? Indrindra ny mpanao politika… Ny mpanao politika no lazain’ny sasany ho fositra sy fototry ny krizy politika miverimberina: fahapotehan’ny firenena, fahantram-bahoaka. Na ny fomba fanaovana politika: ady tombontsoa, hafetsifetsena… Ny rafitra sy ny lalàna no antony? Izay no tsy maintsy havaozina, ovaina…
Mifanaraka amin’ny maha Malagasy ve, ohatra, izany? Ho amin’ny tombontsoam-pirenena, fanatsarana ny fiainam-bahoaka… Misy milaza koa, ohatra, fa raha tena fanavaozana, atao tsitsika na velirano ny fianianan’ny mpitondra: hanody amin’ny vady aman-janaka ny tsy mety atao, fa izay no tsaroan’ny aina ka hajaina. Foanana koa, ohatra, ny tombon-jo parlemantera tsy azo enjehina tsy hisian’ny tsimatimanota. Fitsarana tsotra no hitsarana ny tomponandraiki-panjakana, fa tsy hasarotina amin’ny politika misaringotra. Hatao koa ny politika fitsitsiana, ka ho arakaraka ny fahasahiranam-pirenena ny tombontsoan’ny mpitondra. Hatrehina koa ny fangaraharana ka lazaina izay atao ary atao izay lazaina.
Maro ny fanavaozana azo atao ho amin’ny fihatsarana. Santionany ireo… Sahy sy vonona amin’izany ve ny rehetra? Indrindra ny mpanao politika… Mba tsy ho endrika ivelany sy fombafomba fotsiny ny hoe fanavaozana. Aleo hifanatrehana? Hifandresen-dahatra, hifanarahana, hifanitsiana… Samy manana andraikitra sy tompon-draharaha ny mpiray tanindrazana. Anisan’ny fanavaozana izay? Eo amin’ny tsirairay…

R. Nd.

Catégories: National

Praiminisitra Rajaonarivelo Herintsalama: “Anjarantsika ny mandinika ny hoavintsika”

Les Nouvelles - lun, 12/22/2025 - 11:42

“Anjarantsika ny mandinika ny hoavintsika Malagasy. Isika Malagasy no handinika ny fomba hitondrantsika ny dinika nasionaly, satria ho an’ny Malagasy.” Io ny valin-tenin’ny Praiminisitra Rajao­na­rivelo Herintsalama tamin’ny mpanao gazety teny Tsim­bazaza, ny faran’ny herinandro teo, ny amin’ny antson’ny SADC ny tokony hamerenana an-tanindrazana ireo mpialokaloka politika malagasy any ivelany. Hajaina ireo rafitra iraisam-pirenena isiana, na ny SADC, na ny UA, na ONU… Nefa ny Malagasy no tompon’ny hoaviny. Aleo ny diniky ny samy Malagasy tsy ifampiresahana amin-dry zareo. Izay no fiandrianam-pirenena. “Samy malalaka miteny izay tiany hotenenina avokoa ny rehetra”, hoy kosa izy, momba ny filazan’ny antoko politika nanao fikaonandoha hoe tokony horavana avokoa ny andrimpanjakana rehetra. Hiaraha-midinika ny rindra sy ny lamina, fa tsy misy hoe ankolafin’olona na ankolafy politika hiteny hoe izao no tsy maintsy haleha.
Avy ilay hoe hatao ny fivoriana tsy ara-potoan’ny An­te­ni­­mierampirenena? Tom­ban­tombana izay fa tsy hoe rehefa voalaza dia tsy maintsy hatao. Voalazany tamin’ny fihaonana tamin’ireo depiote: tsy misy zavatra tsy vitan’ny fifampiresahana sy fifampidinihana. Hatao raha tena ilaina izay fivoriana tsy ara-potoana izay. Raha hivory fe hivory fotsiny: tsy fotoan’izany izao. Tsy afa-manorina asa ny governemanta fa manarina. Satria tafiditra ao anatin’ny lavaka lalina ny firenena, na eo amin’ny toekarena na sosialy na ny toe-tsaina: ny fomba fifampitondrana sy ny fiaraha-miaina izany. Mila fihavaozana sy dinika ary fifandresen-dahatra izany rehetra izany.

R. Nd.

Catégories: National

Fikaonandoham-paritry ny Silamo: mivoy ny faritany mizaka tena, foanana ny toeran’ny praiminisitra

Les Nouvelles - lun, 12/22/2025 - 11:36

Efa nahavita ny fikaonandoha teny anivon’ny faritra ny eo anivon’ireo mpino silamo ary hiroso amin’ny fikaonandoham-pirenena eo amin’izy samy izy ireo. Nitondra tolo-kevitra maromaro momba ny fanavaozana sy ny raharaham-pirenena izy ireo, tamin’izany.

Nambaran’ireo mpizaika fa anisan’ny nivoitra tamin’ny fakan-kevitra teny anivon’ny faritra ny fitazonana ny fanjakana tokana. Hapetraka kosa anefa ny faritany mizaka tena ao anatin’ny fitsinjaram-pahefana. Ho­fo­anana ny toeran’ny praiminisitra. Hatsangana ny governemanta foibe. Hanana governemanta koa ny isam-paritany. «Hanana parlemanta koa ny isam-paritany sy ny faritra», hoy ny filohan’ny komity mpikarakaraka, Andriarimanana, tetsy Andohatapenaka, ny sabotsy teo. Anisan’ny nitondran’izy ireo fanatsarana koa ny lalàm-pifidianana sy ny momba ny sata mifehy ny fizakana ny zom-pirenena. Nan­teriny fa ilaina ny firaisankina sy ny fitambarana, saingy ilaina koa ny fijerena ny eny ifotony. « Mifanaraka amin’ny fiarahamonintsika izany ary mamaly ny hetahetan’ny va­ho­aka any ambany ravinkazo any », hoy ihany izy. Na izany aza, miantso sy manentana ireo mety mitovy hevitra aminy ireto avy amin’ny finoana silamo ireto mba hiaraka amin’izy ireo.
Hatolotra ny fitondram-panjakana
Etsy andaniny, anisan’ny nivoitra tamin’ny fikaonandoham-paritra ny raharaha anatin’ny fivondronamben’ny Silamo. Tapaka ny hananganana ny kaonfederasionina eto Madagasikara. Manampy izany ny momba ny fanambadiana. Ankoatra izay, notsindriny fa hoentina eo anivon’ny fitondram-panjakana ny fehin-kevitra tapaky ny fikaonandoham-pirenen’ny Silamo. Naneho ny fahavononany hijoro ho amin’ny fanavaozana izy ireo ary hanaraka hatrany ny fehin-kevitra tapaka amin’ny fikaonandoha.
Notsiahiviny fa niara-niasa hatrany tamin’ireo fitondram-panjakana nifandimby ny Silamo na nivantana izany na ankolaka.

Synèse R.

Catégories: National

Antohomadinika: lehilahy iray tratra nangalatra atody

Les Nouvelles - lun, 12/22/2025 - 11:33

Voasambotry ny polisy teny Antohomadinika, ny 18 desambra 2025 tolakandro, ny lehilahy iray 24 taona, mpangalatra atody. Niafina tao ambonin’ny tafontranon’ny biraom-pokontany eny an-toerana izy ka noraisim-potsiny. Nahazo antso avy amin’ny olon-tsotra ny polisy miasa ao amin’ny PPA Antaniavo Antohomadinika, ny marain’ny alakamisy 18 desambra 2025 lasa teo. Misy lehilahy iray mangalatra atody maromaro ary mampirina izany ao anaty baoritra, rah any voalaza. Rehefa vita ny asa ratsiny, miafina ao amin’ny biraom-pokontany izy. Tonga teny an-toerana ny Polisy, taorian’ny antso. Natao ny fisavana ka tratra niafina tao ny tenany. Anisan’ny ahitana tranga fahaverezana atody matetika eny an-toerana ka mampitaraina ireo mpivarotra.
Ankoatra izay, lehilahy iray hafa ihany koa tratra nanao sinto-mahery teny Analakely, ny 17 desambra teo. Nahazo vaovao avy amin’olona tsara sitrapo ny Polisy fa miverina mihaodihaody eny Analakely indray ny mpanendaka sady mpanao sinto-mahery efa mampikaikaika ny mpandalo. Niroso tamin’ny fanaraha-maso sy fanadihadiana avy hatrany ny Polisy avy ao amin’ny Compagnie urbaine d’intervention sy ny avy ao amin’ny UIR ao Tsaralalàna.
Efa olon-dratsy mpamerin-keloka sady efa ela nokarohina ireto olon-dratsy sarona ireto.

Mino

Catégories: National

Pages