… Tsy ela fa vao andro vitsy. Nanamarika ny faha-97 taonany i Fidimalala. Mpanakanto anisan’ny zokiny indrindra eto Madagasikara sy any ivelany. Hizara ny traikefa maro ananany izy.

Hiavaka tanteraka ny hetsika Sehatra Bagasy amin’io volana mey io. Ao amin’ny efitrano malalaky ny Aro Antsahavola no hitondrana sy hizaran’i Fidimalala ny traikefa ananany eo amin’ ny hira sy ny gitara. Fa, indrindra, ny famelabelarana ny fiainan’ny mpanakanto malagasy nitondra sy niaina ny bagasy tany Eorôpa. Ankoatra ireo, ny hanolorany miaraka amin’ny tarika R’imbosa ireo hira noforoniny sy niarahany tamin’i O’Suza sy Barijaona. Ao anatin’ny zara sehatra malalaka no hifampitafa mivantana
amin’i Fidimalala ireo rehetra te hanao izany amin’io foto­ana io.
Anisan’ny Sehatra Bagasy mafonja ity amin’ny volana mey ity. Ankoatra ny fampitana zavakanto sy kolontsaina, efa ela no nangetaheta ny ahafantatra tantara ny tanora. Iray amin’ireny ny fanirian-dry zareo hahalala ny fiainan’ny mpanakanto malagasy monina any ivelany. Ny fitiavan’ny vahiny ny zavakanto malagasy. Ny zava-takina amin’ny mpanakanto malagasy raha te hivelona amin’ny kanto ataony…
97 taona i Fidimalala. Mahafantatra tantara maro momba ny lalana nizoran’ny hira malagasy sy ireo mpanakanto niangaly izany izy. Vitsy ny mpanakanto malagasy manana io fahalalana io. Fanararaotra, indrindra fa ho an’ny tanora, ny hetsika tahaka izao. Ny tantara rahateo, saro-pady.
Mbola lesoka eo amin’ny hira malagasy rahateo ny tsy fananana soratra mitoetra. Saika ry zareo vahiny no nahavita izany. Saingy, misy amin’ireny no diso na tsy ampy rehefa hanaovana famakafakana sy fanadihadiana lalindalina kokoa. Faharoa, azo lazaina fa fitaratra ho an’ny tanora ny fananana mpanakanto zoky tahaka an’i Fidimalala.

HaRy Razafindrakoto

Feno 20 taona ny lanonam-panokafana ny fitokanana ny sampana Havatsa-Upem Frantsa. Homarihina amina hetsika lehibe io vanim-potoana io, ny 26 avrily izao, ao amin’ny Espace André-Magné, 18 bis, rue du 14 juillet 94 270 Le Kremlin-Bicétre. Hisy ny «Antsan’i Frantsa» ravahina hira. Ny «Antsa nanavà­tsa», faha-18 taona namafazan’i Hajaina ny teny sy ny literatiora malagasy ivelan’i Madagasikara.

Manana ny andraikitra sahanina ny ray aman-dreny eo amin’ny tontolon’ny fanabeazana. Amin’izao vanim-potoana izao, mihena be izany, satria, tsy manam-potoana, reraky ny asa, sns, izy ireo. Nanjary taizan’ny fiarahamonina ny zaza ka mahazo fanabeazana «tsy voasivana». Mila fanarenana goavana io tranga io. Mila toekarena matanjaka!

Fankalazana ny «Andro maneran-tany ho an’ny boky». Hetsika kolontsaina sy zavakanto maro no hanamarihina izany. Fampirantiana boky sy sanganasa kanto, mazia, teatra, fampisehoana hatsikana, slam, dihy sy zumba. Hetsika hotanterahina ny alarobia 23 avrily izao, ao amin’ny Tranomboky Monisipaly Analakely. Maimaimpoana ny fidirana.

Anisan’ny sehatra lehibe ahafahan’ny kolon­tsaina malagasy mivelatra ny foibe kolotoraly tanta­nan’ny vahiny. Na izany aza, tsy tokony hijanona
amin’ny fananana azy ireny ny tontolon’ny zavakanto malagasy. Any amin’ny kaominina no mila hananganana ny foibe tahaka ireny. Sady ezaka famohazana talenta izy io no hoenti-mampahafantatra ny kolontsaina sy zavakanto fototra.

Manomboka ny fanarenana ny lalam-pirenena faha-6, eo anelanelan’Ambondromamy hatrany Ambanja. Anisan’ny asa atao ny any amin’ireo toerana tena ratsy lalana, toy ny any Tsarahasina, Anjiaman­girana ary Marovantaza. Tafiditra ao anatin’ny tetikasa PCMCI-CERC, vatsian’ny Banky iraisampirenena vola ny fanatanterahana azy. Tanjona ny hanatsarana ny fifamoivoizana sy fitandroana ny filaminan’ny mpampiasa lalana.

Miisa 300 ny tantsaha niofana mahakasika ny fanamboarana zezi-pahitra kaomposta sy ny teknika basket-compost. Nisitraka izany ny mpamboly any amin’ny kaominina Ambia, Andohanilakaka, Irina ary Sahambano, faritra Ihorombe. Nanatanteraka ny fiofanana ny Fid sy ny Fitantanam-paritry ny Fambo­lena sy fiompiana (Drae) Ihorombe. Tanjona ny hanatrarana ny fahavitan-tena ara-tsakafo.

Ampiharina ny delestazy maharitra adiny roa eto Antananarivo sy ny manodidina. Antony, mihena ny rotsakorana tato anatin’ny andro vitsivitsy. Araka ny vaovao nampitain’ny Jirama, mihena torak’izany koa ny haavon’ny rano mamatsy ny toby mamokatra herinaratra avy amin’ny riandrano any Andekaleka, izay miantoka ny ampahatelon’ny herinjiro amin’ny Tamba­jotra iraisan’Antananarivo (RIA).

Hitondra vokatsoa amin’ny fitandroana ny tontolo iainana ny fahaiza-mitantana ny fako. Anisan’ny tombontsoa lehibe amin’ny fanodinana azy ho lasa vokatra azo ampiasaina ny famadihana ny fako ho lasa angovo. Nomarihin’ny minisitry ny Angovo sy ny akoranafo (MEH), Olivier Jean Baptiste, nandritra ny fanokafana ny Tsenaben’ny fako tetsy amin’ ny Carlton, ny 17 avrily teo, fa mbola mampiasa saribao sy kitay ny 95% ny tokantrano malagasy. Mbola miankina amin’ny solika ihany koa ny famokarana herinaratra. Araka izany, tanjona ny hampiasana fandrahoan-tsakafo amin’ny angovo madio ny 50% ny tokantrano malagasy hatramin’ny 2030.
Hanatrarana izany, nohazavain’ny minisitra fa tsy maintsy misy ny fiaraha-mi­asan’ny fanjakana amin’ny sehatra tsy miankina. Ao ireo orinasa lehibe sy salantsalany, misy ny mpamokatra eny ifotony, eo ny mpikaroka ary ny mpianatra, entina hampiroboroboana ny fitantanana ny fako, manomboka izao. Nisy ny fanaovan-tsonia mirakitra ny fiaraha-miasan’ny fanjakana sy ny tsy miankina momba ny tetikasa fitantanana ny fako, tamin’io 17 avrily io.
Nambaran’ny minisitry ny Tontolo iainana sy ny fampandrosoana lovain-jafy (Medd), Andonirina Max Fontaine, fa efa misy ny tetikasa amin’ny fanodinana ny fako an-tanàn-dehibe. Anisan’izany ny any Toamasina, izay hifarana amin’ ny 23 mey 2025 ny fara-fandraisana ny antso tolobidy.

Njaka A.

Misy ny lalàna mifehy ny orinasa tsy miankina amin’ny adidy tsy maintsy handraisan’izy ireo anjara amin’ny lafiny sosialy eo amin’ny toerana sy ny faritra iasany, antsoina hoe, «Andraikitra sosialin’ny orinasa» (RSE). Voarakitra ao anatin’ izany koa ny lafiny fitandroana ny tontolo iainana.
Miisa 49 ny mpiasa avy any amin’ny Vondron’ny orinasa afakaba sy ny mpiara-miombon’antoka (GEFP), niofana mahakasika ny andraikitra sosialy RSE, tamin’ity herinandro ity. Nampanao ny fiofanana ny orinasa Innoveo, matihanina amin’ny fomba fametrahana ny maodelim-panjakana RSE, miaraka amin’ny tantsoroka avy amin’ny fandaharanasa Padeir. Eo ambany fiahian’ny minisiteran’ny Tontolo iainana sy ny fampandrosoana lovainjafy (Medd) ity hetsika ity, iarahany miombon’antoka amin’ny GEFP ary ny sehatra tsy miankina (3P). Tanjona ny hanamafisana ny fandraisana andraikitry ny orinasa tsy miankina rehetra amin’ny fiarovana ny tontolo iainana.

Njaka A.

Lors d’une allocution à Mandroseza, le président, Andry Rajoelina, a haussé le ton face aux agissements de l’opposition de fomenter des troubles pendant la visite du président français Emmanuel Macron et le 5e Sommet des chefs d’Etat et de gouvernement de la Commission de l’océan Indien (COI).

En vue du sommet de la COI et de la venue d’Emma­nuel Macron, Andry Rajoelina prône les valeurs fondamentales de la société malgache, à savoir l’hospitalité et le respect envers autrui, aussi bien des invités de marque que des touristes de passage dans le pays. C’est une grande qualité qui différencie Madagascar.
« C’est l’identité de la population malgache et nous devons la préserver et prôner », a-t-il déclaré, évoquant également la tenue prochaine d’autres événements diplomatiques, dont le sommet de la Sadc et la visite de la présidente slovène.
Le président a fermement condamné tout acte de perturbation avec provocation à travers des manifestations controversées, pour ternir l’image du pays. Il rejoint la déclaration des Forces de défense et de sécurité, qui ont déjà mis en garde les fauteurs de troubles, Rajoelina a averti que toute tentative de déstabilisation est inacceptable.
« L’opposition doit encourager les débats d’idées au lieu de vouloir semer le chaos », a-t-il martelé.
Dans ce sens, le président a tenu à remercier les volontaires impliqués dans les préparatifs des sommets aussi bien les particuliers que les sociétés. Il a appelé à continuer la mobilisation générale, pour assainir les villes, quartiers voire foyers avant la célébration de la fête de l’Indépendance.
« Même si les Malgaches traversent des périodes difficiles, la nation suit sa trajectoire d’émergence, » dixit le président.

Madagascar compte tirer profit des sommets Macron et COI
Pour Andry Rajoelina, la visite d’Emmanuel Macron, et le sommet de la COI, ne peuvent qu’être bénéfiques pour Madagascar. Le chef de l’Etat a évoqué que l’effacement de la dette de la Grande île, serait au cœur de sa rencontre avec le président français, ainsi que la facilitation des visas à destination de La Réunion.
« Des conventions sur l’agriculture, l’enseignement supérieur, caractérisées par la construction d’une université jumelée avec un établissement français et des projets énergétiques, sont également attendues », a-t-il ajouté.
Même si les cicatrices de la colonisation restent indélébiles dans l’histoire, la France a construit des infrastructures à cette époque comme le chemin de fer, a rappelé le chef de l’Etat. Mais après cela, plus d’innovation ni de rénovation. Ainsi, il a lancé le défi de moderniser le système de transport ferroviaire du pays. Le thème de la souveraineté alimentaire dans l’océan Indien qui sera également largement débattu, avec un objectif de renforcer les échanges régionaux.

F.M

Anisan’ny mpisehatra amin’ny asa fakana sary sy fanaovana sary hosodoko ny raim-pianakaviana iray antsoina hoe: i Sa­daka, manambady sy manan-janaka dimy. Mivelona amin’ny fanaovana fakana sary fotsiny izy, nandritra ny 32 taona. Nanomboka nisehatra teo amin’io asa io izy, ny 23 desambra 1993. “Niainga tamin’ny fanaovana sary ta­min’ny pensily hazo izy ta­min’izany ary nandoko izany tamin’ny alalan’ny pensily hazo miloko”, hoy izy nitantara. Hitako fa tsara ny zava-bitako tamin’izany ary niezahiko notohizana sy nohatsaraina hatrany. “Amin’izao fotoana izao, afaka manao fampisehoana ireo sary rehetra efa vitako hatramin’izay aho”, hoy izy. Anisan’ny fotoana nampisehoany izany ny fandraisany anjara tamin’ny Tsenabe no­tanterahina tao amin’ny Lycée teknika, ny taona 1985. Na­hazoako mari-pankasitrahana tamin’ny mpikarakara ny hetsika ihany koa ny fahavitako sarina vehivavy iray, teny an-toerana, raha ny filazany hatrany.
Noho ny fitiavana ny kanto ara-tsary ny antony nanaovany ny asa. Nambarany fa tsy nividy fankan-tsary fa mbola ireny ampesana “pellicule” ireny no nampiasaina tamin’
izany. Mba nirosoana amin’ny fankan-tsary fahatsiarovana sy hanomanana ny sary ho kanton’ny tanàna na “photo d’archive”. Eo koa ny hampisehoana ny sary an-tantara arakaraka ny zava-misy. “Mila fehezina ny asa fakana sary ary inoana fa mahavelona ny ankohonana tsara na be na kely ny vola miditra”, hoy izy. Ilaina ny finiavana sy ny fitiavana ny asa sary mba hahavitana azy tsara. Ny sary dia zavatra mitoetra sy kanto. Mpitahiry ny vakoka, na tantaram-pirenena na ny faritra iray, eto amin’ny firenena, noho izany, ny mpaka sary.

Tsy matahotra fivoaran’ny teknolojia

Mivoatra tokoa ny teknolojia ampiasain’ny rehetra amin’ny fakana sary, toy ny finday avo lenta. Ho azy manokana, efa miroso amin’ny sary apetaka amin’ny akanjo sy lambahoany izy. Maro ny tolotra azony amin’izany. Miroso amin’ny famadihana ny sary ho solaitra ihany koa ny tenany ary saika ireo orinasa lehibe na fikambanana no mpanjifa ny asa tanany. “Tsy hatahoranay ny sary amin’ny finday avo lenta ary betsaka ny milaza fa hafa ihany ny sary avoakan’ny fakana sary matihanina raha mitaha amin’izy ireny”, hoy hatrany izy. Nohamafisiny fa raha misy olona hanambady ka tsy mampiasa sary amin’ny finday dia omeny tolotra fakana sary matihanina. Tsy mora ny fifaninana fa ilaina ny fanajana ny asa efa nahazatra sy nivelomana. Nambarany fa fialamboly ny sary fa saingy fialamboly mahavelona sy natao hivelomana. Efa nitety an’ i Madagasikara tamin’ny fakana sary ny tenany.

Mandraoka vola rehefa lanonana

«Anisan’ny fahatsiarovana tsara tamin’ny asa fakana sary ny fanolorana mari-pankasitrahana ahy», hoy i Sadaka nitantara. Teo koa ny fivarotana asa tanana vita amin’ny sary miisa 1 900 tamin’ny taona 2017. Nahazoana volabe izany ary zava-dehibe ho an’i Madagasikara satria misy fiantraikany amin’ny fizahantany eto amin’ny Nosy. Mandraoka vola sy ilaharana mihitsy ireny mpaka sary ireny rehefa manatona ny toerana misy lanonana. Anisan’ny hitiavan’ny olona azy ireny ny mahavita ny sary eo no ho eo.
Amin’ny ankapobeny, noho ny haavolentan’ny teknolojia ankehitriny dia efa mampiasa fitaovana fanasana sary manatona mpanjifa ny mpaka sary. Tanjona ny mba hanamora ny fidiram-bola sy hahazoan’ny mpanjifa ny takelaka sary eo no ho eo. Efa miova ihany koa ny fomba fakana sary amin’izao. Efa tsy misy mampiasa matetika intsony ny sary 10×15 (kely) fa efa miakatra hatramin’ny sary A4 ary fonosina plastika mihitsy.
Nohamafisin’ity mpaka sary ity fa ny vehivavy sy ny ankizy no tia maka sary bebe kokoa raha oharina amin’ny lehilahy. Ho an’ i Toamasina manokana, misy fikambanan’ny mpaka sary matihanina. Hita manoloana ny Lapan’ny tanàna sy ny eny amoron-dranomasina misy ny Miami izy ireo rehefa tsy misy kaomandy any amin’ny lanonana. Nohamafisiny hatrany fa asa mahavelona tsara ny fakana sary fa mila finiavana sy fanajana azy.

Nanatontosa : Sajo

Natao omaly 17 sy anio 18 avrily, etsy amin’ny Carlton Anosy, ny hetsika miompana amin’ny «Fanodinana ny fako ho lasa vokatra hafa azo ampiasaina indray», andiany faharoa. Am-polony ny tranoheva mandray anjara, ahitana orinasa vaventy, antonony, hatramin’ny madinika indrindra sy vao misondrotra. Nisantatra ny fotoana ny minisitry ny Tontolo iainana sy ny fampandrosoana lovainjafy, Andonirina Max Fontaine. Nilazany fa miompana amin’ny zavatra roa lehibe ny tan­jon’ity hetsika ity. Voalohany, ahafahan’ireo mpisehatra rehetra mihaona mivantana, ikarohana fiaraha-miombon’antoka. Voakasik’izany ny orinasa madinika indrindra, sy ny indostria lehibe, toy ireo misehatra amin’ny lamba, ohatra, izay mampiasa angovo betsaka, mandeha amin’ny solika, ohatra. Faharoa, ha­mantarana ny hetahetan’ny mpisehatra na orinasa hikarohana ny fomba hanohanan’ny fanjakana azy ireo. Toy ny hanalefahana ny hetra, ohatra, ny fanamorana ny haban-tseranana, sns.
Eo koa ny fanomezan-danja ny fanodinana ny fako ho lasa vokatra hafa indray. Anisan’ny efa hifantohana, ankehitriny, ny foibe fanodinana ny fako any Toamasina, hanodina fako 60t isan’andro. Efa mandeha koa ny fikarakarana ny fitantanana ny fako eny Andralanitra, eto Anta­nanarivo. Maromaro ny orinasa namaly ny antso tolo-barotra, naneho ny fahavononany hanodina ity toerana fanariam-pako lehibe ity.

Njaka A.

Tombanana any amin’ny 15,93% ny asa vita fanarenana ny lalampirenena RN18 (Vangaindrano-Befotaka). Anisan’izany ny eo amin’ny PK0 hatrany amin’ny PK136. Efa nahitana vokatra tsara ny fanamboarana ny ampahany tena ratsy (PK17+500). Namboarina ny lakandrano sy ny «dalot», ifehezana ny fikorinan’ny rano, indrindra ny PK5+500. Mamatsy vola ny asa ny fanjakana malagasy.

Miisa 49 ny tanora mpandraharaha misitraka ny tetikasa Titra maitso (Titre vert), any Mahalavolona, kaominina Fihaonana, distrika Ankazobe. Mahazo velarantany 1 ha avy izy tsirairay ireo amin’ny fiafaran’ny tetikasa. Fepetra takiana ny mivondrona anaty fikambanana sy kaoperativa, sady mandray anjara amin’ny fiofanana sy foara. Miisa 20 nisafidy hamboly mangahazo, 9 hanao vary an-tanety, 19 voly sakay ary eo koa, ny soja sy voanjobory.

Tanjon’ny fanjakana ny hampiasan’ny 50% ny malagasy angovo azo havaozina, araka ny voafaritra ao anatin’ny Fifanarahana nasionaly mikasika ny angovo tany Tanzania, ny janoary 2025 teo. Ao ana­tin’izany ny fampiasana fatana mitsitsy, ny saribao ekolojika, ny angovo «bio éthanol», sns. Marihina fa mbola mampiasa saribao sy kitay ny 95%-n’ny ma­lagasy, izay tena manimba ny tontolo iainana sady mandripaka ny ala eto amintsika.

Maro ny vokatra azo avy amin’ny volontsangana. Anisan’ny orinasa tena madinika misehatra amin’izany ny orinasa Moi Ecolo, natsangan-dRakototiana Santatra sy ny mpiara-miombon’antoka aminy. Niorina ny taona 2019, mifototra amin’ny famokarana vokatra avy amin’ny volontsangana. Maro ny vokatra vitan’izy ireo, toy ny kojakoja fanahazan-damba (pinces), sotrobe manokana fandoaran-tsakafo (spatule), boatikely, zavamaneno sodina, sns. Anisan’ny miavaka amin’ny zava-bitan’izy ireo koa ny borosy nify vita amin’ny volontsangana ny tahony sy ny volony.
Nambaran-dRakototiana Santatra, fa tanjona ny tsy hampiasana ny akora plastika, izay iaraha-mahita ny voka-dratsiny eo amin’ny tontolo iainana. Eto Antananarivo ny vokatra no hamidy, fa fikasan’izy ireo ny hanapariahana azy any amin’ny faritra. Mandray anjara amin’ny varotra fampirantiana mahakasika ny Fanodinana ny fako ho lasa vokatra hafa indray, etsy amin’ny Carlton Anosy, ny Moi Ecolo.

Njaka A.

Mihazakazaka ny fanavaozana ny seranam-piaramanidina iraisam-pirenena Ivato Antananarivo. Hitarina ny fiantsonan’ny fiaramanidina.

Mitohy ny fanatsarana hanaraka ny toetrandro ny seranam-piaramanidina eny Ivato. Taorian’ ny fotodrafitrasa hanaraka ny fenitra iraisam-pirenena, mi­ditra amin’ny fanitarana ny arabe fiantsonan’ny fiaramanidina (Tarmac) indray ny Ra­vinala Airports, ankehitriny. Tanjona ny hahafahana mandray fiaramanidina vaventy karazany maro.
Efa nanomboka ny 27 janoary 2025 ny dingana voalohany amin’ny asa amin’ny Tarmac 1, ataon’ny orinasa Colas, eo ambany fiahian’ny orinasa Setec. Mirefy 400 m ny halavan’ny arabe hatao, miaraka amin’ny fanajariana samihafa miaraka aminy. Ho vita amin’ny jolay 2025 ny asa, andaniana vola 6,5 tapitrisa euros. Nilaza ny tomponandraikitry ny asa ao amin’ny Setec Madagasikara, Ra­kotovao Rivohary, fa «ankoatra ny fanatsarana sy ny fanamafisana ny Tarmac, nitarina nampiana 10 m ny sakan’ny arabe».
Nohavaozin’ny orinasa TotalEnergies koa ny fotodrafitrasa amin’ny fitantanana ny famatsiana solika «kérosène» ho an’ny fiaramanidina. Nambaran’ny Mpiandraikitra ny raharaha, Rakotonirina Solofoniaina, fa hatrany amin’ny 40% ny fivoaran’ny asa, ary ho vitaina amin’ny aogositra 2025 izany.

Zotra nasionaly
Anisan’ny asa goavana efa mandeha ihany koa ny fanatsarana sady fanitarana ho avo roa heny ny toeram-piantsonana iraisam-pirenena teo aloha, novaina handraisana ny zotra nasionaly eto an-toerana, ampiasana vola 1 tapitrisa euros. «Azo ampiasaina ity fotodrafitrasa fikarakarana ny mpandeha amin’ny zotra nasionaly ity manomboka amin’ny jona 2025», hoy ny mpiara-mitantana ny orinasa ECE, Raharinosy Nathalie.
Nilaza ny lehiben’ny serasera Ravinala Airports, Ra­hantamalala Sandrine, fa «anisan’ny paikady hanohanana ny tanjona hisian’ny mpizahatany 1 tapitrisa amin’ny taona 2028 ireo asa rehetra ireo».

Njaka Andriantefiarinesy

Manatrika ny hetsika mahakasika ny fanamafisana ireo zon’ny tanora eo amin’ny sehatry ny fampianarana sy ny asa, izay karakarain’ny Ecosoc 2025 Youth Forum, tontosaina any New York, i Madagasikara. Araka ny vaovao voaray, manatrika ity fihaonana ity, any an-toerana, ny minisitry ny Tanora sy
ny Fanatanjahantena (MJS), Marson Moustapha Abdulah, ary hatevenin’ireo tanora miisa roa avy eto an-toerana.
Tanjon’ny hetsika ny ha­moaka ny tatitra izay nataon’ ny Firenena mikambana mifototra amin’ny fanombanana miisa 298, izay nataon’izy ireo. Anisan’izany ny fananana paikady manokana hoentina mampandroso ny fampianarana sy ny lafiny toekarena, ho an’ny tanora. Tsara ny mampahafantatra fa ity tatitra ity dia manome tari-dalana amin’ny fandrafetana fandaharanasa amin’ny hoavy, ho an’ny fanabeazana manara-penitra sy fahaleovantena ara-toekarena, amin’ny alalan’ny asa mendrika.
Ankoatra izay, nifampizara traikefa ireo tanora mpitarika sy manam-pahaizana mahakasika ireo sakana eo amin’ny sehatry ny asa sy ny fampi­anarana. Niampy ny fandraisan’anjaran’ny tanora amin’ny fandrafetana ny tetikasa entina mampandroso ny firenena misy azy avy. Tsara ny mampahatsiahy fa manana hetsika lehibe tahaka izao, horaisina i Madagasikara, ny Youth Con­nekt 2025. Hotanterahina eto amintsika, ny volana novambra ho avy izao, izany.

F.R

Vita ny fanaovan-tsonia fifanarahana fiaraha-miasa eo amin’ny minisiteran’ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana arakasa sy ireo orinasa telo lehibe amin’ny sehatry ny angovo. Ao anatin’izany ny New Energy Africa (NEA), ny ANKA, ary ny Camusat, hiarahana amin’ny fanohanana avy amin’ny Institut européen de coopération et de développement (IECD).

Talen-tsekoly sy mpampianatra avy amin’ny EPP sy CEG miisa 54 no misitraka fampiofanana mahakasika ny fikirakirana fitaovana niomerika, ny fampiasana ny internet, ny informatika, ny «cybercriminalité» ary ny «cybersécurité», ao Soarano, nandritra ny hateloana, tamin’ity herinandro ity.

Mila ampitomboina avo telo heny ny famokarana angovo ho an’ny Malagasy manontolo, ary azo avy amin’ny angovo azo havaozina avokoa izany. Raha ny salanisa dia ny 30% amin’ny Malagasy ihany no misitraka izany kanefa tokony ho 70%.

Amin’ny alalan’ny Madagascar Food Systems Resilience Project (FSRP), nizarana sakafo mahavelona ny mpianatra eny amin’ny sekolim-panjakana. Amin’ny alalan’ny vokatra novidiana teto an-toerana, avy amin’ ireo mpamokatra madinika any amin’ny faritra 9, any Atsimo, Atsimo Atsinanana…no hanatanterahina izany.

Notolorana mari-pankasitrahana, omaly, tetsy Ambatoroka ireo mpianatra 17 nanaraka ny fiofanana momba ny tontolon’ ny zaitra, eo anivon’ny atelier tantanin’ny Wednesday Morning Group (WMG). Nampitondraina ny anarana «Felana» ny andiany navoaka. Nanao ny fiofanana fototra ny 11, nanao ny «formation de perfectionnement» ny 4 ary fiofanana ho mpampiofana ny 3 ambiny. Tanjona ny hahafahana manampy ireo vehivavy mba hanana ny maha izy azy, hahita asa ary hisongadina eo amin’ny fiainany. Nampiavaka azy ireo ny nanomezana fiofanana mahakasika ny «crochet». “Moramora sy manampy betsaka azy ireo amin’ny fahitana asa ny fanampiana amin’ny fiofanana mahakasika ny rafia”, hoy ny filohan’ny WMG, Tsiranana Fiona. Eto Antananarivo ihany koa no betsaka ny orinasa misehatra amin’ny fanaovana asa tanana amin’ ny alalan’ny rafia ka antony nampidirana ny fiofanana mahakasika izany. Manodidina ny 18 hatramin’ny 30 eo ny salan-taonan’ireo mpianatra nivoaka. Efa manomboka ahitana lehilahy mianatra ihany koa fa tsy mijanona ho an’ny vehivavy ihany. Fepetra takina amin’ny mpianatra ny fahaizana manao kajy, mampiasa fitsipika, mahay manoratra ary mamaky teny. Mifototra amin’ny matematika avokoa ny ankamaroan’ny fampianarana ampitaina ka antony ilana izany.

Mino

Nanomboka omaly, eny amin’ny Kianja Barea, ny “Herinandro nasionaly ho an’ny rano” iarahan’ny minisiteran’ny Rano, fanadiovana ary fidiovana sy ny mpiray ombon’antoka.

Anisan’ny nampahafantarina ny mpitsidika teny Mahamasina ny tetikasa fanatsarana ny famatsiana rano fisotro madio (PAAEP. Tetikasa lehibe voalohany vatsian’ny Banky iraisam-pirenena vola amin’ny famatsiana rano madio eto Madagasikara. Mifototra amin’ny fanatsarana ny famokarana rano madio eto Antananarivo sy ny tanàna hafa any amin’ny faritra Diana, Boeny, Vakinankara­tra, Amoron’i Mania, Atsimo Atsinanana, Matsiatra Ambo­ny izy ity, raha ny fanazavan’ ny tomponandraikitra teknika ao amin’ny tetikasa PAAEP, Rakotomavo Benjamina.

Misy dingana dimy ao anatin’ny tetikasa. Ny fanatsarana ny famokarana rano madio, ny fanatsarana tolotra amin’ny famatsiana rano, ny fametrahana fotodrafitrasa mahazaka rivodoza sy fanomezana fitaovana. Ao koa ny ahafahana manampy ireo tanàna marefo manoloana ny rivodoza ary ny fanohanana ny minisiteran’ny Rano, fanadiovana ary fidiovana. Nanomboka ny taona 2022 ny tetikasa, ka ny fana­dihadiana sosialy sy ara-
piarahamonina no vita tanteraka. Hiroso amin’ny tena asa ny tomponandraikitra. Anisan’ izany ny fanaovana toby famatsiana sy famokarana rano vaovao ao Mandroseza, ny fanoloana milina fitrohana rano ao an-toerana ihany. Eo koa ny fanorenana toby fitahirizana rano sy fanoloana fantson-drano eto Antananarivo sy ny manodidina. Misy asa mitovy amin’izay avokoa ny tanàna iasana rehetra, any Mahajanga, Antsirabe, Fia­narantsoa…
40% amin’ny asa anatin’ny tetikasa no vita. Hametraka ny fotodrafitrasa rehetra ny mpiasa hatramin’ny taona 2027 fiafarany. Faritra fito no niante­fan’ny tetikasa, ka nampiana telo (Anosy, Androy, Atsimo Andrefana), noho izany, ni­tombo ho faritra 10.

Vonjy

Nihaona tamin’ireo Mala­gasy am-pielezana atsy amin’ny Nosy Seychelles ny minisitry ny Raharaham-bahiny, Ra­sata Rafaravavitafika. Noderai­ny ny firaisankina sy ny fandraisan’andraikitra ireo Mala­gasy am-pielezana miisa 2 000 ao an-toerana. Miasa amin’ny sehatra maro izy ireo. Anisan’ izany ny fizahantany, ny fambolena sy ny fiompiana, ny fanatanjahantena. Eo koa ny sehatry ny fampianarana, ny famokarana avy amin’ny fanodinana lamatra. Fotoana koa io nampitan’ny minisitra ireo ezaka maro tanterahin’ny fitondram-panjakana ho fanohanana ireo Malagasy am-pielezana. Anisany ny ho fanokafana ny lalana ho azy ireo amin’ny fandraisana anjara amin’ny fampandrosoana. Tafiditra ao anatin’izany ny tetikasa “Tady” sy ny fandaharanasa “Lohara­no”, iarahana amin’ireo Dias­pora.
Nampirisika ny ezaka ataon’ireo Malagasy any an-toerana amin’ny fananganana fi­kam­banana ny minisitra. “Hanamora ny fandraisana andraikitra iombonana sy hatao ho fanampiana ny mpiray tanindrazana misedra fahasahiranana aty izany rafitra izany”, hoy ny minisitra.

Synèse R.

Tontosa ny sabotsy 12 sy ny alahady 13 avrily lasa teo, teny amin’ny kianja Am­pitatafika, ny fiadiana ny tompondakan’ny  ligin’­Anala­manga­­ taranja tsipy kanetibe. Voahosotra ho tompondaka ny PCT ho an’ny lehilahy ary ny CPA eo amin’ny vehivavy. Raha ny voka-dalao, resin’ny ekipan’ny PCT, nahitana an’i Mika sy i Cobra ary i Tafita, tamin’ny isa 13 no ho 6, ny ekipan’i Besady, nisy an’i Mamy, Tojo ary i Mahandry. Ao anatin’ny tanjany tanteraka amin’izao fotoana i Tafita izay tena herin’ny ekipa.
Nandrombaka ny fandresena kosa i Lova sy i Fanantenana teo amin’ny an­driambavilanitra rehefa nanilika an’i Nicole sy i Ninah, mpilalaon’ny PCT tamin’ny isa, 13 no ho 8. Tompondaka kosa ny ekipan’ny Pac Ampitatafika teo amin’ny sokajy Junior nisy an’i Nathanael sy i Eliot rehefa nandresy ny klioba Akama, tamin’ny isa 13 no ho 10. Ho an’ny Vétérans, mbola nisongadina ny fahaiza-manaon’i Nanah sy i Lam, avy amin’ny CBAF, rehefa nandavo an’i Bob sy i Tony, avy amin’ny UBM, tamin’ny isa 13 no ho 10. Nahatratra 97 ny isan’ny mpandray anjara teo amin’ny sokajy lehilahy raha 20 ny vehivavy. 16 ny an’ny sokajy zandriny ary 17 ny teo amin’ireo zokiolona. Ny dingana manaraka dia ny fiadiana ny amboaran’i Madagasikara tanterahina any Antsirabe, ny 2 ka hatramin’ny 4 mai ho avy izao.

Tompondaka

Hotanterahina ny 27 avrily izao, eny amin’ny Lapan’ny fanatanjahantena Mahamasina, ny fifaninanana “Grappling Tournament”, taranja Jiu-jitsu brezilianina, karakarain’ny Club Attila. Hampiavaka an’io fotoana io ny fandraisana anjaran’ny mpikatroka avy atsy La Réunion.
Miditra amin’ny andro fahadimy, anio, ny fiadiana ny amboaran’i Madagasikara, sokajy latsaky ny 14 taona sy 18 taona, taranja volley-ball. Eny amin’ny ANS Ampefiloha sy ny Kianja mitafon’Ankorondrano no hanatanterahana ny fifaninanana hatramin’ny 19 avrily izao.
Hetsika nolazaina fa hampiantranoin’i Mada­gasikara ny baolina kitra maneran-tany lalaovin’olona dimy. Hatramin’izao, tsy mbola misy soritsoritra hita mahakasika ny fikarakarana ity lalao ity. Raha tsiahivina, tokony ho ny volana marsa lasa teo no natao ny fampiofanana teny ifotony.
Mandeha ny resaka ao Italie fa hanazatra ny AC Milan i Massimiliano Allegri. Ity teknisianina ity izay tsy manana klioba tantanina amin’izao fotoana izao. Araka ny fikarohana natao, tsy voatazona ho mpanazatran’ny Milan AC intsony i Sergio Conceiçao, na dia mahazo vokatra tsara aza amin’ny famaranana ny taom-pilalaovana.

Hotanterahina anio, ao amin’ny Kianjan’ny Santiago Bernabeu Espagne, ny lalao ampahefa-dalana miverinan’ny « Ligue des Champions 2025 », izay hikatrohan’ny Real Madrid, espaniola, sy ny Arsenal FC, anglisy. Fihaonana tena andrasan’ny maro tokoa ity fifanandrinan’ny roa tonta ity. Tsiahivina fa mbola manala vela ny Real Madrid. Izy ireo izay efa lavon’ny Arsenal 3 no ho 0 tany Emirates Stadium Angleterre, ny talata lasa teo, tamin’ny fihaonana voalohany.
Fotoana iray andrasan’ny mpankafy Real ny hanaovan’ity klioba espaniola ity Remontada, androany. Araka ny fikarohana natao, tao amin’ity kianja Santiago Bernabeu ity hatrany ny Real Madrid no tafavoaka rehefa manala vela amin’ireo klioba sasany. Tsiahivina fa ny taona 2021, nahintsan’ny Real Madrid, tao Santiago Bernabeu, ny Paris Saint Germain (PSG), ny Manchester City, ny Chelsea. Marihina fa ireo klioba ireo, efa nanana tombony ny ho tafita avokoa tany amin’ny fihaonana mandroso.
Manana tombony sy herijika, ho any amin’ny manasa-dalana ny Arsenal, saingy miankina amin’ny voka-dalao anio izany. Tsara ny mampahafantatra fa tompondakan’ny LDC farany teo ny Real Madrid, ary manana fikasana ny hibata ny amboara faha-16 izy ireo amin’ity raha toa ka maniry ny hahazo LDC voalohany ho azy ny Arsenal.

Fitia Randria