Ratsy fanombohana ny Akion’i Madagasikara eo amin’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, taranja handball, sokajy zandriny. Niondrika teo anatrehan’i Angola, tamin’ny isa 22 no ho 12, ny tovovavy malagasy. Fihaonana notanterahina omaly, tao amin’ny Kianja Oran Algerie. Nifan­danja ny lalao teo amin’ny roa tonta, saingy nanantombo teo amin’ny fahazarana lalao goavana ny angoley.
Na izany aza, tsy nisy baolina maty nandritra ny 5 mn voalohany. Minitra faha-7, nanokatra ny isa voalohany ny Akion’i Madagasikara, saingy tsy ela ny valin-kafatra ka nosahalain’i Angola izany. Nihoarany mihitsy aza, ka lasa 2 no ho 1. Avy eo nosahalain’ny Malagasy indray. Taorian’io, nitsoaka tsikelikely ny angoley. Nitarika hatrany amin’ny 6 no ho 2 avy eo izy ireo. Niezaka hatrany anefa ry Eulalie sy ny namany ka nihena ho 6 no ho 4 ny isa. Be loatra ny fikoropahana teo amin’ireo Malagasy mpilalao ka verivery foana ny baolina ary nivadika ho valim-panafihana ho an-dry zareo angoley izany. Nitarika tamin’ny isa 13 no ho 7 izy ireo, teo amin’ny fizaram-potoana voalohany.
Tapa-potoana faharoa, ni­e­zaka nanafika ny Akio ka nihena ny elanelan’isa, 13 no ho 9. Na teo aza izany, tsy nahasakana ny angoley tsy hamono baolina. Tsiahivina fa iray vondrona amin’ny Akio, i Nigeria, Tunisia, Kenya, ary i Bénin.

Tompondaka

Vonona hanohy ny fifaninanana iraisam-pirenena miandry azy amin’ity taona 2025 ity, ny judokas malagasy, Rasoanaivo Razafy Laura. Ny”Grand Prix de Qingdao 2025″ ny fifaninanana hatrehiny, ny 26 hatramin’ny 28 septambra izao, any Chine. Hatreto, fifaninanana iraisam-pirenena 3 no vitan’i Laura, ary vonona izy ny hanohy izany manomboka amin’ity volana septambra ity. Nampitombo ny fanomanan-tenany i Laura ary manana tanjona ny haka fandresena indray.

Hotanterahina ny faran’ity herinandro ity, eny amin’ny Kianja Barea Mahamasina, ny lalao famaranana amin’ny fiadiana ny tompondakan’ny seksionina Antananarivo Renivohitra, taranja basikety, sokajy Vétérans. Eo amin’ny sokajy vehivavy, hifanandrina ny ekipan’ny ASBM sy ny ekipan’ny PMBC, amin’ny 1 Ora sy 50 minitra tolakandro. Ny ekipan’ny Tia BC sy ny ekipan’ny ASSM/UBT kosa no hihaona, eo amin’ny sokajy lehilahy, amin’ny 3 Ora sy 20 minitra.

Hotontosaina eny amin’ny Lapan’ny fanatanjahantena Mahamasina, ny 12 desambra izao, ny Xtreme “Fight Night”, andiany faharoa, taranja Kick boxing. Fifaninanana karakarain’ny klioban’ny Lion Force, andraisan’ny Malagasy mpikatroka kalaza anjara, toa an-dry Cyborg. Hisy ny alim-pandihizana amin’io fotoana io, izay tafiditra anatin’ny fandaharam-potoana.

Hotontosaina ny alahady 21 septambra izao, ao amin’ny Kianja mitafon’i Mahamasina, ny andiany faharoa amin’ny « Muay Thai Tournament ». Fifaninanana hitiliana izay hiatrika ny ady iraisam-pirenena, toa ny « Trophée de Choc 2026 ». Ny klioban’ny GISL (Grande île sports loisirs ) no mikarakara izao fifaninanana izao, ahafahana mitily ireo Nak Muay, sokajy A. Nisy ny fampahafantarana ny fizotran’ny fifaninanana, ny faran’ny herinandro teo, teny amin’ny Dune Coffeeshop Ampandrana, izay notarihin’ny klioba mpikarakara sy ny federasionina ary natrehin’ny mpikatroka sy ny klioba mpandray anjara. Nambaran’ny filohan’ny klioban’ny GISL, ny maître Razanajatovo Gildas, fa mbola hisy ny fifaninanana roa hafa aorian’ity amin’ny alahady ity. Any Toamasina ny iray ary hiverina eto Antananarivo ny iray farany, ahafahana mamoaka ny anaran’izay mendrika hiatrika ny fifaninanana iraisam-pirenena. Nanamafy ny filohan’ny federasionina malagasin’ny Muay Thai, Ralotoalizao Hainatiana Gervais, fa misy ny fepetra takina amin’ny fiatrehana fifaninanana iraisam-pirenena, ka anisan’izany ny fandraisana anjara amin’ny fifaninanana maro karakaraina eto an-toerana hitarafana ny lentan’ny mpikatroka iray. Raha ny fandaharam-potoana, hanomboka amin’ny 2 ora tolakandro ny fifaninanana, ny alahady 21 septambra ho avy izao.

Mi.Raz

Nangidy sy navesatra tamin’ny mpitia baolina kitra ny vokatra azon’ny Barea, nandritra ny fifaninanana ho an’ireo firenena aty amin’ny tapany atsimon’i Afrika (Cosafa cup), sokajy U17. Faharesena telo no azo ary nitana ny rambony tao amin’ny vondrona “B” izy ireo.

“Resy lava!” Nosem­banin’ny raho-maintin’ny Barea sokajy U17, ilay fifaliana mavaivay nentin’ny Barea Chan, iray volana lasa izay. Nitolefika tanteraka mantsy ny omby tanora nandritra ny fiadiana ny Cosafa cup, notanterahina tatsy Zimbabwe. Faharesena intelo nisesy tao amin’ny vondrona “B”, ary nitana ny toerana farany ry zareo.
Nidiram-baolina betsaka indrindra, izay miisa 13, nandritra ireo lalao telo nataony izy ireo, raha baolina 3 monja ny mba tafidiny. Raha tsiahivina, resin’i Malawi, tamin’ny isa 3 no ho 1, teo amin’ny andro voalohany. Avy eo nomontsanin’i Afrika Atsimo tamin’ny isa mavesatra 5 no ho 1, ny andro faharoa. Omaly indray, mbola novolosan’i Zambie, tamin’io isa io ihany koa.

Lojika ny faharesena

Rariny sy hitsiny raha toa ireny ny vokatra. Tsy misy ny rafitra ara-dalàna mipetraka ho an’ny sokajy zandriny, eto Madagasikara. Zara fa misy ny fihaonana maharitra ho an’ny taona takin’ny fifaninanana. Vokany, tsy afaka nifantina tany amin’ireo ligim-paritra sasany ny mpanazatra. Mbola olana ny haben’ny vatana ary lesoka goavana ny famonoam-baolina.
Tokony ho fantarina tsara ny lentan’ireo mpilalao mpilaravinahitra antsoina, hanatevina ny Barea. Raha ny fahitana azy, toa tsy maharesy lahatra akory izy ireo raha mitaha amin’ireo zandrikely eto an-toerana.
Inoana sy antenaina fa samy naka lesona tamin’iny Cosafa U17 iny avokoa na ny mpitantana eo anivon’ny federasionina, na ny mpanazatra na ireo mpilalao. Marihina fa ekipam-pirenena ity, ka tsy omena tsiny raha misy ny kihana maro samihafa, any anatin’ireny tambajotran-serasera ireny.
Matetika lasa ala-olana amin’ny vokatra ratsy toy izao matsy ilay teny hoe: “ Fangalana traikefa, sy fitsapana avokoa izy ireny.” Na koa ilay hoe : “Fandraisana anjara no zava-dehibe !” nefa fandrosoana no tadiavina, ary baolina kitra malagasy hisondrotra ambony no vinavinaina sy irina fatratra.

Fitia Randria

Ny alahady lasa teo, nafana sady nalaza teny amin’ny kaominina Bemasoandro sy tetsy Itaosy iray manontolo ny fandraisana an’ireo mpilalao telo mirahalahy, i Manda, Feno­hasina Gilles, ary i Antonio, izay samy avy ao amin’ny klioban’ny Ajesaia. Tsiahivina fa nandrafitra ny Barean’i Mada­gasi­kara tamin’ny fiadiana ny tompondakan’i Afrika tsy misy mpilaravinahitra (Chan) farany teo, izy ireo.
Ity hetsika ity izay nokarakarain’ny kaominin’i Bemaso­andro, tarihin’ny ben’ny Ta­nàna, Ranitratsilo Jimmy, sy ny klioban’ny Ajesaia. Teny amin’ny tany malalaka Anosi­ma­sina no nifanome fotoana tamin’ireo mpankafy sy ny vahoaka ny mpilalaon’ny Ba­rea. Nahasarika olona maro ny hetsika nanomboka teo amin’ny fiaingana hatramin’ny fahatongavana. Nisy hatrany ny filaharambe teny an-toerana. Araka ny fanazavana nomen’ny ben’ny Tanàna, nandalo tao Antanivory sy Ambelovatsy, avy eo nihazo ny biraon’ny kaominina, ny diabe nitondra ny Barea.
Tonga teny an-toerana ihany koa, sy nanatanteraka ny filaharambe, ny olona ivelan’ireo kaominina eny Itaosy. “Avy eny Andoharanofotsy ny tenako, faly aho satria nanao ny zava-bita tsara indrindra teto amin’ny firenena izy telo mirahalahy ireo, ka mendrika ny hotsenaina sy ho raisina amin’ny fomba manetriketrika tahaka izao”, hoy i Pierre, mpankafy baolina kitra.

Nomena fankasitrahana
Tao amin’ny kaominin’i Bemasoandro no nomena fankasitrahana manokana i Gilles Fenohasina, Manda Hasina ary Jean Antonio. Nandray azy ireo teny amin’ny Birao mihitsy ireo tomponandraikitra eny an-toerana sy ny lehiben’ny klioba ao amin’ny Ajesaia. Ankoatra ny taratasy fankasitrahana (certificat), nanolotra karatra maitso, ahafahana manao taratasy maimaimpoana ao amin’ny kaominina, ho an’ izy telo miralahy, ny kaominina Bemasoandro.
“Mendrika ny homena voninahitra ireo mpilalaon’ny Barea telo avy aty aminay ireo, satria tamin’iny Chan iny, tena reherahanay tokoa izy ireo. Manome ohatra tsara ho an’ireo tanora aty  aminay izy ireo, ary mbola voaporofo izao fa tena taninketsan’ny mpilalao baolina kitra i Bema­soandro », hoy hatrany ny ben’ny Tanàna.

Mpilalao kalaza tao an-toerana…

Efa maro ireo mpilalao novolavolaina sy lasa mamiratra tao amin’ny ekipam-pirenena Barea tany aloha. Anisan’izany ry Voavy Paulin, Bolida, Abel Anicet, Mamy Gervais, Sedera, El Hadary, ary i Arnaud. Mbola mitohy foana izany, ankehitriny. Ankoatra izay, mangataka ny fitondram-panjakana ihany koa ny eny an-toerana mba hanaovana “gradins” sy “tribunes”, hahafahan’ny mpijery mankafy tsara ny baolina kitra any amin’ity kaominina ity.

Tsara fanomanana ny Disciples FC

Nanatanteraka lalao ara-pirahalahiana teny amin’ny Kianja Taninkatsaka Itaosy, ny ben’ny Tanàna. Nifanandrina tamin’izany, ny Disciples FC Vakinankaratra sy ny Ajesaia. Nivoaka ho mpandresy, 3 no ho 1, tamin’ity fihaonana ity, ny Disciples FC, ary azo lazaina fa tsara fanomanana tanteraka izy ireo. Nilaza ny filoha tomponandraikitry ny klioba Disciples FC, fa efa tafiditra anatin’ny Disciples Tour, izao fihaonana ara-pirahalahiana izao. Tamin’ity lalao ity, saika ireo solofo mpandimby ny zoky avokoa no najoro teny ambony kianja. Samy nilaza ny olona maro teny an-toerana fa manana taninketsa tsara avy ny ekipa roa tonta mpifanandrina saingy nanantombo tamin’ny lalao maro efa nataony ny Disciples FC.

Nanatontosa : Fitia Randria

Nanao valandresaka ho an’ny mpanao gazety ny Governoran’ny faritra Analamanga, Rasoamaromaka Hery, omaly, tetsy Ambohidahy. «Ny fitadiavana vahaolana ho an’ny firenena ihany izao no tokony hatao laharam-pahamehana», hoy izy

Nambaran’ny governo­ran’ny faritra Anala­manga, omaly, tetsy amin’ny biraony, Ambohidahy, fa tsy tokony hatao adihevitra amin’izao fotoana izao ny mety hisian’ny taom-piasana fahatelo ho an’ny filoham-pirenena, Rajoelina Andry. «Ho anay manokana, tsy ny resaka mandat fahatelo no atao adihevitra amin’izao fotoana izao fa ny tokony himasoana sy hitadiavana vahaolana dia ny hampilamina ny fiainam-bahoaka», hoy ny governora misahana ny faritra Anala­manga, sady sekretera nasionalin’ny antoko TGV. Anisan’ ny hitadiavana vahaolana ankehitriny ny resaka fahatapahan-jiro, ny rano, ny fianarana, ny fahasalamana, ny tontolon’ny asa, ny lalana ary ny fari-piainan’ny vahoaka…
Nomarihiny hatrany fa efa miezaka manatanteraka sy hita taratra eny rehetra eny ny zavatra ataon’ny filoha. Manaporofo izany, hoy izy, ny fanamboarana ny sekoly, ny teleferika, ny kianja manara-penitra,…

Tsy liana korontana intsony…
Nohamafisiny hatrany fa tsy liana amin’ny resaka ko­rontana intsony ny Malagasy ary tsy vahaolana izany.

«Betsaka ny zava-mi­tranga amin’ny resaka politika. Tsy laharam-pahamehana amin’ny Malagasy intsony ny handeha hanakorontana. Fa raha manana vahaolana isika, aleo izay no haroso», hoy hatrany izy. No­tsiahiviny fa ny asa sy ny zavatra atao ho an’ny firenena ihany no hi­tsarana ny mpitondra.

Fitia Randria

Nanatanteraka fitsidi­hana ara-pomba ofi­sialy ny lalam-pirenena faharoa, manoloana ny asa fanarenana ataon’ireo orinasa nahazo ny tolobidy, ny mini­sitry ny Asa vaventy (MTP), Rafidison Richard Théodore. Teo ihany koa ny fitsirihana ireo tetezana miisa 13, ma­nomboka ao Toamasina ka hatraty Antananarivo, izay ahina tsy hahazaka ireo milina. Misy milanja 90 taonina ny iray amin’ireo fitaovana ireo, ka tsy maintsy nasiana fanamafisana ny lalana holalo­vany ary nofaranana tamin’ny famoriana ireo tomponandraikitry ny orinasa miisa efatra mandray anjara amin’ny fanare­nana izany. Ankoatra ny minisitry ny Asa vaventy, Rafidison Richard Théodore, nanatrika izany ny Tale jeneralin’ny MTP, i Henrie Pierre, sy ireo delegasionina mafonja avy aty Anta­nanarivo.
Momba ireo tetezana in­dray, hita fa efa nohamafisina avokoa izay mety hahina tsy hahazaka ireo milina efa nian­tsona nandritra ny fotoana naharitra ao amin’ny seranan-tsambon’i Toamasina.

Raha tsiahivina, tomba­nana ho 89 taona ny nahavitan’ ny lalam-pirenena faharoa. Fotodrafitrasa izay namboa­rina nandritra ny fanjanahantany, 1930-1936. Efa taty amin’ ny taona 1970-1972, nandritra ny fitondran’ny filoham-pire­nena, Tsiranana Philibert, in­dray no nohavaozina izany. Notohizan’ny fitondran’ny Tete­zamita ara-miaramila an’ny jeneraly Ramanantsoa, ny fanarenana lehibe indrindra. Amin’izao taona 2025 izao indray vao misy fanarenana heverina ho lehibe teo anelanelan’izay, na dia eo aza ny tsy nahafapo ny mpampiasa lalana

Ho nofinofy ny delestazy
ao Antananarivo

Fantatra fa aorian’ny fahatongavan’ireo milina goavana ireo, ho nofinofy sisa ny fahatapahan-jiro mitranga ao an-drenivohitra. Azo antoka, ha­treto, ny fivahan’ny olana amin’ ny herinaratra. Vokatry ny fankatoavana  am-bava ny tolo-kevitra natolotry ny filohan’ny Repoblika, Rajoelina Andry, ny tsy maintsy hikarohana va­haolana amin’ny fitaterana ireo milina nandritra ny filankevitra ny minisitra, ny alarobia 10 septambra lasa teo, raha tsiahivina, izany. Izay rehetra azo hitaterana azy tsy hisian’ ny loza sy fianjerana.
Ankilan’izay, tsotra ny tenin’ ny minisitry ny Asa vaventy, manoloana ireo tomponandraikitry ny orinasa miisa efatra nahazo ny tolobidy fa tsy afapo amin’ny ampahan-dalana vita ny fitondram-panjakana sy ny vahoaka mampiasa ny lalam-pirenena faharoa. Ilana fanovana sy fanamafisana orina ny fitaovam-piasana sy ny olombelon’ny orinasa rehetra. “Manomboka ny 19, in­drindra ny 20 septambra, dia tsy tokony hisy lavaka ny lalam-pirenena faharoa, manomboka ao Toamasina, izay lalovan’ny fiara hitondra an’io milina lehiben’ny Jirama io. Raha misy fianjeran’ny milina, ka lavaka no mety ahatonga izany, tomponandraikitra izay orinasa misahana an’ilay tronçon ni­trangan’ny loza”, hoy ny minisitry ny Asa vaventy. Nohama­fisiny hatrany fa voalohany amin’ny “convois exceptionnels” io ka ny orinasa tsirairay dia mila mandray andraikitra mba tsy hisian’ny fahalatsa­hany. Tanjona amin’ny fahatongavany eto Antananarivo ny hanafoanana ny fahatapahan’ny herinaratra.

Hiova endrika ny fomba fiasa

Amin’ny akapobeny, ny orinasa “Colas” ihany, hita teo amin’ny tatitra nataony, no nihoatra ny fetra asa vitany. Ity orinasa ity izay misahana ny avy eo Brickaville hatreny Sa­valaina. Ampy ny azy ny fitaovana sy ny olombelona. Ma­nana faharetam-piasana ha­tramin’ny 18 volana izy, raha  ny 11 volana no efa vita ary ny “avancement” ny asa, mahatratra 47 isan-jato ary efa mihoatra ny 30 kilometatra ny halaviran-dalana vita.
Vokany, ho an’ ireo orinasa  telo  hafa, mbola latsaky ny 15 isan-jato amin’ny akapobeny, ny fahavitan’ny asa.
Izany rehetra izany dia nahitsin’ny minisitra, fa saika nataon’ireo orinasa fomba fialantsiny ny toetr’andro izay manorana matetika. Manaraka izany, taterin’ireo mpampiasa ny lalam-pirenena faharoa fa rehefa hisy manampahefana handalo vao mody apetraka  na aranty eny amoron-dalana ireo milina goavana. Rehefa  tsy izay kosa dia alefany manao asa hafa. Ankoatra izay, mety tsy manana karazana milina hiasa ho an’ny fanamboaran-dalana akory ny sasany any amin’ny bokin’andraikitra nifanaovana sonia, voasoratra any izany karazana milina rehetra izany mba hahazahoana ny tolotrasa.
“Manomboka maina ny andro, takina ny hanovan’ny orinasa ny fomba fiasany. Vao mihoatra ny volana novambra nefa dia efa hiditra indray ny fotoanan’ny rivodoza”, hoy ny minisitra. Ity farany izay mbola nanamafy fa ilàna ny hiasana alina sy ny fampitomboana
ny milina mba ho tratra ara-potoana ny fetrandro nape­traka, fa betsaka loatra ny fahatarana.
Afaka manome na mandray “sous traitant” ny orinasa izay mahatsapa fa tsy hahatratra ny fe-potoan’ny asa mifana­raka amin’ny bokin’andraikitra.

Nanatontosa : Sajo

Ekipa lehilahy 10 sy vehivavy 9 no hifaninana mandritra ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara, taranja volley-ball, eo amin’ny sokajy « 1ère division ». Fifaninanana hotontosaina eny amin’ny Kianja mitafo Ankoay Ankorondrano, ny 20 hatramin’ny 27 septambra izao. Ny 19 septambra izao kosa no hanatanterahana ny fivoriana ara-teknika sy ny antsapaka.

Hifarana anio ny fisoratana anarana amin’ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara, taranja Échecs, sokajy vehivavy sy vétérans. Fifaninanana izay hatao ny 20 sy 21 septambra izao, eny amin’ny CGM Analakely. Tsiahivina fa hisy fihodinana 6 amin’ity fifaninana ity. Ny 50 taona no miakatra kosa no afaka mandray anjara amin’ny sokajy vétérans, araka ny voara­kitra anatin’ny fitsipika ara-teknika.

Tontosa tany Nosy-Be, ny 14 septambra teo, ny fifaninanana iraisam-pirenena « Morengy international » nokarakarain’ny Boîte Noire . Ankoatra ny fandraisana anjaran’ny Malagasy mpikatroka, Tonga nifaninana teto an-toerana ny mpikatroka avy any Mayotte sy La Réunion, toa an-dry Bazooka sy Bombardier. I Maribala sy i Lalin moa no nifandrina tamin’ireto vahiny mpikatroka tonga teto Madagasikara ireto.

Notontosaina ny faran’ny herinandro teo, teny amin’ny Kianja mitafo Ankoay Anko­ron­drano, ny fiadiana ny tom­pon­dakan’Analamanga, taranja Karate. Nahatonga solontena avokoa ny seksiona 8 mandrafitra ny ligy ary nahatratra 150 ny isan’ny mpandray anjara. Niakatra ny haavo teknika ho an’ity fifaninanana 2025 ity ary hiezaka hampiakatra hatrany ny lentan’ny mpikatroka ny kaomisionina teknika eo anivon’ny ligy. Misy ny fiofanana natao teny anivon’ny seksionina ho an’ny mpikatroka, mpa­nazatra ary mpitsara ary hotohizana hatrany izany. Hiatrika avy hatrany ny fampivondronana ireo mpikatroka tafiditra ho 4 voalohany isan-tsokajy aorian’izao fifaninanana izao ho fanomanana ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara, taranja Karate, eo amin’ny Kata sy Kumite an’olon-tokana, araka ny fanazavan’ny filohan’ ny ligy, Karate-do Anala­manga, Rakotomalala Pierrot. Hiezaka ny hitazona ny anaram-boninahitra ny ligin’Analamanga amin’io fifaninanana nasio­naly, izay hatao any Antsirabe, ny volana novambra io. Tsia­hivina fa ny ligin’Analamanga hatrany no mitàna ny laharana voalohany mandritra ny fifa­ninanana nasionaly ary tsy hamotsotra izany anaram-boninahitra izany izy ireo. Nanamafy ny filoha lefitra eo anivon’ny ligy, Andrianjatovo Manitra, fa hatao izay hampamiratra ny seksionina 8 eo izay mandrafitra ny ligin’ny Karate-do Analamanga.

Mi.Raz

Tontosa ny alahady lasa teo, tany Sao Paulo, Brésil, ny fiadiana ny “WTA 250”, taranja tenisy, sokajy vehivavy. Norom­bahin’ilay Malagasy mizaka ny zom-pirenena frantsay, Rako­tomanga Rajaonah Tiantsoa Sarah ny amboara tamin’izany. Resiny teo amin’ny famaranana, tamin’ny seta 2 no ho 0 (6/3 ; 6/4), ilay indonezianina, i Janice Tjen. Vao 19 taona monja i Tiantsoa izao nahazo vokatra voalohany amin’ny sehatra avo lenta izao, ary efa manakaiky ny Top 100, raha ny nambaran’ ireo manam-pahaizana any ivelany, taorian’ilay fandresena azony. Tsiahivina fa laharana 214 ny tovovavy, raha 130 ny mpifanandrina aminy.
Teraka tany Antsirabe i Tiantsoa, ary teo amin’ny fahenin-taonany no niala teto Madagasikara. Tsiahivina fa nandresy mpilalao meksikanina telo izy, nandritra ity “WTA 250” ity. Nanao dingan-dava i Tiantsoa satria miakatra eo amin’ny laha­rana faha-131, nanomboka omaly. Mpilalao mirahavavy ihany ao Frantsa no latsaky ny 20 taona nandrombaka fifaninanana tamin’ny “WTA 250”, dia i Dodin (2016) ary i Tiantsoa (2025).

Tompondaka

Manomboka mikaroka zava-baovao amin’ny alalan’ny akora misy eto Madagasikara ny tanora malagasy. Anisan’ny mahavita mamadika ny raketa ho lasa hoditra, na Cuire végétale, i Betina Bruno, mpianatra mpikaroka. Nanana nofinofy ha­mokatra zavatra amin’ny alalan’ny akora fototra misy eto an-toerana izy fony nianatra teny amin’ny polytechnique, tamin’ny taona 2022. Tsy maintsy tanterahina ny tetikasa vokarina ary io famadihana raketa io no nifotorany.
In-99 ny andrana natao nandritra ny enim-bolana. “Tsy natory andro aman’alina izay vao nahomby ny valin’ny fikarohana”, hoy i Betina Bruno. Tsy raketa ihany fa nampiasa akora hafa ihany koa izy nandritra ny fikarohana, toy ny vovoka kapoaka sy kesika. Nisy hatrany ny fanatsarana natao. Ankoatra ny fampiasana ravina raketa, nampiana vovoka kapoaka koa izy ireo mba hampaharitra sy hahamafy ny vokatra ary vovoka kesika mba hampalefaka ny hoditra azo avy eo. Naha­zoana ny hoditra ny fifampifangaroan’ireo akora ireo. An­koatra izay, hahavitana rano­m­boankazo, legioma, divay, « confiture » ary lafarinina iha­ny koa ny ravina raketa ampiasain’izy ireo.

Ahitana raketa ny etsy Ivato sy Diego ary any Atsimo
Ahitana raketa betsaka indrindra ny any amin’ny faritra atsimo iny. Verivery fotsiny izany any an-toerana, ankoatra ny fihinanan’ny olona any amin’ny tanin’ny kere azy. Nifantoka tamin’ny raketa ny voka-pikarohana rehefa hita ny olan’ny olona any amin’ny faritra atsimon’ny Nosy. « Noheverina fa tsy misy nilaina azy ny raketa taloha fa manimba ny tany sy voly”, hoy ihany izy. Natao ny fikarohana ary anisan’ny toerana nahitana izany ihany koa ny etsy Ivato sy any Diego.
Etsy ankilany, natomboka ihany koa ny fambolena raketa amin’ny toerana hafa, mba tsy hionona amin’ireo vokatra ra­ke­ta any amin’ireo toerana ireo fotsiny. Ampitomboina ny akora mba hahafahana miatrika ny fanamby sy ny fanodinana ny vokatra.

Misokatra amin’ny lalam-barotra any ivelany
Mahavita hoditra 1m2 ny raketa milanja dimy kilao, raha ny nambarany hatrany. Ahi­tana vovoka kapoaka sy kesika, ny 10 %. Miara-miasa amin’ny laboratoara vitsivitsy izy ireo amin’ny famadihana ireo akora ireo.
Mbola trandrahin’ny orinasa amin’izao fotoana izao ny tsenambarotra any ivelany, noho ny fahakelezan’ny zavatra vitan’ny orinasa. Ny Nosy La Réunion sy France ary Canada no mbola betsaka manjifa ny vokatra, hatreto. Somary lafo ny zavatra vita ka tsy mbola takatry ny sara­mbaben’ny Malagasy. Rehefa mihodina tsara ny orinasa ka betsaka ny vokatra vao manomboka mitrandraka ny tsena eto an-toerana izy ireo.

Miteraka asa maro

Zava-dehibe ho an’ny any amin’iny faritra atsimo iny ity tetikasa ity, raha ny filazany. Miteraka famoronana asa ho an’ny mponina ny fitsanganan’ny orinasa hamboly raketa. Lasa miakatra an-tanàn-dehibe mitady asa mantsy ny olona ka miteraka tsy fandriampahalemana any an-toerana izany. Hisy loharanom-bola rehefa tafapetraka io orinasa io, izay hampiakatra ny fari-piainan’ny mponina. Hahazo tombony avokoa ny tantsaha sy ny fanjakana satria tombanana ny fiakaran’ny vola miditra isan-tokantrano. Hisy ny fambolena raketa izay hataon’ny mponina ka hiteraka famoronana asa sy loharanom-bola ho an’ny tokantrano.
Mampiasa zavamaniry 100 % ny fanodinana sy famokarana hoditra ataony. Ny fanaovana izany, no nahazoana ny fankatoavana sy ny fenitra iraisam-pirenena amin’ny asa fikarohana. Misy fitsapana maro atao amin’ny vokatra azo, toy ny fitsapana raha mateza sy mafy ary mihenjana na malefaka tsara izany. Ankoatra izay, mahazaka taratra sy ny hafanan’ny masoandro tsara ny hoditra mivoaka ka tsy atahorana hipoaka? Manampy izay, tsapaina koa raha mitsonika na tsia raha tratran’ny rano.

Nanatontosa : Mino

Hanomboka, afaka herinandro, ny fitaterana manokana ireo milina ho an’ny tobim-pamokarana herinaratra 105 W avy any Toamasina mankeny Ambo­himanambola. Efa vita ny asa nataon’ny minisiteran’ny Asa vaventy hanamafisana ireo tetezana miisa 13 amin’ny lalam-pirenena faha-2. Voalaza fa mahazaka tsara ireo milina milanja 60 t sy 70 t ny iray, ireo tetezana ireo, raha 40 t ny fetran-danja zakany andavanandro.

Masomboly karazany 19 no natolotra ny tantsaha tany Mahajanga, ny 12 septambra teo. Masomboly vokatry ny fikarohan’ny Fofifa, toy ny katsaka, apemba, mangahazo, voanjo, lojy, antsoroko, mifanaraka amin’ny fiovan’ny toetr’andro. Nanohana ny hetsika ny tetikasa GIZ Prosol, vatsian’ny Fiaraha-miasa alemà, eo ambany fiahian’ny minisiteran’ny Fambolena sy ny fiompiana.

Natao ny 9 sy 10 septambra teo, teto Antananarivo, ny fiofanana ho an’ny mpiasan’ny ladoany. Izany dia niompana amin’ny ady amin’ny kolikoly, notohanan’ny Bianco sy ny Pnud. Tanjona ny hametrahana toe-tsaina madio sy mahitsy ary mandala ny mangaraharaha ho an’ny mpiasa. Hitohy any Toamasina ity fiofanana ity.

Mampiasa teknolojia vaovao ny orinasa Airtel Mada­gasikara. Ampiasaina voalohany eto amintsika ny fitaovana VoLTE (Voice over LTE), ampiasaina amin’ny fifampiresahana amin’ny finday. Ma­mpiavaka azy, azo atao ny mifampiresaka amin’ny finday, mazava tsara ny feo (HD), amin’ny alalan’ny tanjaka 4G. Na eo am-piresahana aza, azo atao ny manao zavatra hafa anaty finday, miditra anaty internet, nefa tsy mihena, tsy misy fiovana ny kalitao, ary tsy mitombo ny saran’ny fifandraisana.
Maro ny tombony azon’ny mpanjifa mampiasa ny VoLTE, miohatra amin’ny antso am­pia­sana 2G na 3G. Voalohany, tsara tokoa ny kalitaon’ny feo sy ny fifandraisan-davitra, na dia ao anaty tontolo mikorontana aza. Faharoa, malaky ny hafainganam-pandehan’ny antso, izay avo roa heny no ho ny tany aloha. Fahatelo, tsy mandany bateria, satria misy fitsitsiana manokana ny angovo. Fahefatra, azo atao ny miditra anaty internet, mandritra ny fifandraisana amin’ny antso fa tsy tapaka mihitsy.
Hita any anatin’ny findain’ny mpanjifa manana smartphone ny VoLTE, sy karatra SIM 4G ary amin’ny toerana misy tambajotra 4G. Ampi­dirina manokana kosa izy ho an’ny finday smartphone sasany. Nilaza ny tale jeneraly ny Airtel Madagasikara, Ca­thé­rine Tchokonté, fa « dingana vaovao hanomezana fahafaham-po ny mpanjifa, tolotra matanjaka, haingana ary misy fifandraisan-davitra tsy tapaka izao atao izao. Tafiditra ao anatin’ny fanavaozana ho maoderina ny tambajotra sy ny kalitao ».

Njaka A.

Hatao sekoly filamatra ny CEG Nanisana. Natao sonia teny an-toerana, ny zoma 12 septambra teo, ny fifanarahana fiaraha-miasa eo amin’ny minisiteran’ny Tontolo iainana sy ny fampandrosoana maharitra (Medd) sy ny fikambanana Green for Healthy of Madagascar (GHM). Mifantoka amin’ny fametrahana sekoly maitso ny fifanarahana, amin’ny alalan’ny tetikasa “Green Action School (GAS)”. Tanjona ny hananan’ny mpianatra toe-tsaina mikajy tontolo iainana. Nasongadin’ny minisitra Andonirina Max Fontaine, fa manana andraikitra tokoa ny tanora, ka izay no antony hanabeazana azy dieny izao. Haparitaka manerana ny Nosy ity tetikasa ity.
Tafiditra ao anatin’ny tetikasa, ny fanadiovana ny sekoly, ny fananganana zaridaina maitso. Eo koa ny fandraharahana maitso, ka hanavahana ny fako voajanahary, ho avadika zezika, ohatra. Hahodina ho lasa vokatra hafa azo ampiasaina indray kosa ny fako plastika. Natolotra ho an’ny CEG Nanisana, nandritra ity fotoana ity, koa ny boky torolanana mahakasika izany fandraharahana maitso izany. Toy ny fampianarana manao zezika, ny fanamboarana saribao ekolojika, ny fitantanana ny fako, sns.

Njaka A.

Mitohy ny fifanakalozan-kevitra mahakasika ny harena an-kibon’ny tany any Atsimo Andrefana. Nifantohana ny fitantanana, ny fanabeazana ary ny fifanakalozam-baovao miteraka fampandrosoana.

Efa nisy ny loabary an-dasy mahakasika ny ha­rena ambanin’ny tany, na­taon’ny tetikasa Taratra, tany Benetse, kaominina Ankilimalinike, kaominina Be­la­landa, Ranobe ary Tsia­fanoka. Namolavola azy ny Eglizy Katolika, tamin’ny alalan’ny Fivondronamben’ny Eve­ka eto Madagasikara. Nitohy tao Toliara izany, ny 5 septambra teo, niresahana ny mangarahara, ny tsara hitantanana ny harena an-kibon’ny tany, ny fanabeazana, ny fa­nomezam-baovao ny vahoaka, mba hiarovany ny tombontsoany. Nandray anjara tamin’ny fotoana ny avy amin’ny Fitan­tanam-paritry ny harena an-kibon’ny tany, ny Tonto­lo iainana, ny Fiarahamonim-pirenena, ny mpitandro filaminana ary indrindra ny vondron’ny fiarahamonina, sns.
Nambaran’ny mpandrindra ny tetikasa Taratra, Ralahy Emmanuel, fa « maro loatra ny feo mandeha, ny fitsarana ivelany, ny tsy fahafantarana ny tena marina, mahakasika ny tetikasa ambanin’ny tany aty an-toerana. Izany no nahatonga ny fikarakarana loabary an-dasy toy izao, hanomezam-baovao marina sy hanentanana ny mponina ny maha zava-dehibe sy ny tombontsoa entin’ny tetikasa samihafa ».

Efa nohavaozina ny lalàna
Maromaro ny fitrandrahana harena an-kibon’ny tany any Atsimo Andrefana, toy ny labradorita, ny grafita, ny fasimainty, sns. Nampahafan­tarina ny zo sy ny adidy tsy maintsy arahina ho an’ny mpisehatra rehetra, toy ny orinasa, ny mponina ary ny Von­drom-paritra itsinjaram-pahefana (CTD). Nohazavain’­ny talem-paritry ny Harena an-kibon’ny tany Atsimo Andre­fana, Raonison Ria, fa « efa nohavaozina ny lalàna ny taona 2023, ary nivoaka ny taona 2024 ny didy fampiharana. Mila fantatry ny rehetra ny lalàna, mialoha ny hanehoana hevitra na hitsikerana. Izany no maha zava-dehibe ny fotoana tahaka izao ».
Notsorin’i Mananama, fa « mazava ny zava-drehetra. Tokony hitohy ny fotoana toy izao, mba ho fantatry ny tsirairay ny manodidina ny harena ambanin’ny tany ary misy ny fifanakalozam-baovao ho an’­ ny rehetra ».

Njaka Andriantefiarinesy

Du 20 au 27 septembre 2025, le gymnase d’Ankorondrano, accueillera le championnat de Madagascar de volleyball de première division, hommes et dames. Cette édition, bien que prometteuse en termes de spectacle, sera marquée par une faible représentativité des clubs régionaux au profit d’Analamanga et l’absence de Stef Auto, club historique aux 14 titres nationaux.
Dans la catégorie féminine, neuf équipes sont engagées, dont cinq issues d’Analamanga (AMVB, Asi, Bi’As, Squad-X et GNVB). Ces formations de la capitale constituent l’ossature du tournoi, compensant une représentation limitée des autres régions. L’AVBCA (Anosy), l’ECVB et Mami (Atsinanana), ainsi que l’EVBI (Ihorombe) complètent le tableau, mais le forfait de dernière minute du MVBC (Boeny) fragilise la diversité géographique.
Sans la forte mobilisation des clubs d’Analamanga, le championnat souffrirait d’un manque criant de compétitivité. L’absence de Stef Auto, véritable institution du volleyball féminin malgache, laisse un vide, laissant le champ libre à la GNVB, auréolée de ses récents succès, en position de favorite.
Chez les hommes, le constat est similaire. Sur les dix équipes en lice, 8 proviennent d’Analamanga (Asi 1 et 2, GNVB 1 et 2, Pôle GN, Cosfa, Mama et MVBC). Seuls le Nadjy VB (Atsinanana) et l’EVBI (Ihorombe) représentent les régions, tentant de défier l’hégémonie de la capitale.
Cette surreprésentation d’Analamanga, met en évidence les difficultés du volleyball malgache à s’implanter durablement hors de la capitale. Les confrontations entre clubs d’Analamanga promettent toutefois des étincelles, susceptibles d’attirer un public nombreux à Ankorondrano.

Naisa

Contrairement à leurs aînés, les jeunes Barea U17, n’ont pas réussi leur entrée en lice au Cosafa, hier, au Ngoni Stadium de Norton (Zimbabwe). Ils ont subi une cuisante défaite face au Malawi dans la phase du groupe (3 à 1).

Ce revers inaugural, loin d’être un simple faux pas, met en lumière les lacunes en matière de sélection qui a accouché d’une équipe en deçà des attentes.
Dès le coup d’envoi, les Barea ont été à la peine, comme désorientés face à un adversaire mieux rodé. A la 15e minute, Joël Maziya, servi sur un plateau par James Lumbe, a ouvert le score d’un tir précis du pied gauche, mettant d’emblée les Malgaches sous pression.
Onze minutes plus tard, à la 26e, Lumbe, cette fois en finisseur, a enfoncé le clou d’un but, creusant un écart qui allait peser lourd sur les épaules des jeunes Barea. Incapables de réagir avec mordant, les Malgaches ont semblé courir après une ombre, multipliant les app­roximations en défense et les errements en attaque.
A la 80e minute, un but contre son camp d’Alhan Rakotoharimalala a aggravé la situation. Seul un penalty transformé par William Rambeloson dans les dernières minutes, a permis à Madagascar de sauver l’honneur.  Mais ce sursaut tardif n’a fait qu’adoucir une pilule bien amère.
Le staff malgache a tenté de redresser la barre par une cascade de changements tactiques, cinq au total, dont trois dès la mi-temps avec les entrées de Djaedi Ran­driamanga, Christiano Ran­drianarisoa et Ny Avo Rato­vo­manana. Mais ces ajustements, loin de dynamiser l’équipe, sont au contraire révélateurs d’un manque criant de cohésion et d’efficacité collective.
Les blessures de Dylane Andrianantenaina et Eddy Ramaroson, survenues en fin de match, n’ont fait qu’ajouter le calvaire, avec des remplacements forcés par Alan Doucet et Rondy Jaozandry. De son côté, le Malawi, plus discipliné, a su gérer son avantage avec des changements judicieux, comme l’entrée de Chikondi Howa à la 46e ou d’Okestar Kanyenda à la 80e, tout en profitant des erreurs adverses.

Naisa