Mafana ny fifanintsanana “Can 2025”, atao any Maroc, amin’izao fotoana izao. Efa tsara toerana sy tafita hiatrika ny dingan’ny ampahavalon-dalana fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, i Egypte, Nigeria ary i Algérie. Samy nahita fandresena roa avy tamin’ny fihaonana isam-bondrona, izy ireo.
Mbola mitady isa sy fandresena kosa ny mpilalaon’i Comores, izay tsy nahita afa-tsy isa iray nandritra izay fihaonana efa vita. Ankoatra ny ekipa kaomorianina, mbola mitady isa entina hiakatra ao amin’ny dingana ambony ny Lion de l’Atlas, Maroc, ny elefantan’i Côte d’Ivoire, tompondakan’ny Can farany.
Ankoatra izay, hifanindry an-dalana avokoa ny fihaonana handeha amin’ity andro faran’ny fifanitsanana isam-bondrona ity. Fifanandrinana tena andrasan’ny maro ny lalaon’i Bénin sy Sénégal, ao amin’ny vondrona D. Mbola mitana ny laharana farany ao amin’ity sokajy misy azy ity i Bénin.

F.R

Ireo fandaharam-potoana anio
7 ora hariva:
Ouganda sy Nigeria
Tanzanie sy Tunizie
10 ora alina :
Botswana sy RD Congo
Bénin sy Sénégal

Noho ny asaramanitra, tsy nanadino ny mpilalao ao aminy ny tomponandraikitry ny fileovana Rosa club de l’Imerina III G Hangar Antohomadinika. Omaly, tetsy amin’ny tokontany EKAR Antohomadinika, notolorana fanomezana, “panier garnis”, sy lelavola ireo mpilalao sy mpitantana miisa 110 mianadahy mianaka, hiatrehany ny fety. Nanome izany, i Lock Hong Maxime sy Rabetsivoh Claudia vadiny, mpitantana ny ekipa. Nirary soa ho an’ny fianakavian’ny mpilalao izy ireo, hanao fety sambatra sy hahatratra ny taona vaovao 2026. Tsiahivina fa tafiditra ao anatin’ny fankalazana ny faha-65 taonan’ny Rosa club ny hetsika. Tanjon’ny ekipa ho an’ny taona 2026 ny handrombaka ny “Top 20”. Izy ireo rahateo no mitarika ao amin’ny vondrona misy azy. Namoaka mpilalao sangany maro ny RCI, toa an’i Zo sy i Jaona ary i Jacquis. Eo koa ireo teknisianina sangany mitondra ny Makis an’i Madagasikara, anisan’ireny i Eric chef. Tsy ny fanaovana rugby ihany no sahanin’ity fileovana ao An­tohomadinika ity fa ny asa sosialy koa, toa ny fanadiovana tanàna, ny fanentanana amin’ny fahasalamana sy ny ady amin’ny herisetra sy ny fidorohana zava-mahadomelina. Miara-miasa amin’ny Rosa club de l’Imerina ny orinasa Imex sy ny NCE ary ny MBT.

Tompondaka

Nisongadina ny Judo club Esca, nandritra ny fiadiana ny amboaran’i Madagasikara natao tany Toamasina. Nandray anjara ny klioba 24 avy amin’ny ligy 6 manerana ny Nosy.

Klioba sangany sy tsy mbola lefy laza, hatreto, ny Judo club Esca, raha eo amin’ny fifaninanana eto an-toerana. Nitana ny laharana voalohany indray izy ireo, nandritra ny fiadiana ny amboaran’i Madagasikara notontosaina tany Toamasina, ny faran’ny herinandro teo. Medaly 35 no norombahin’ny mpikatroka avy amin’ny Judo club Esca, ka volamena ny 16, volafotsy ny 7 ary alimo ny 12. Ny fanomanana sy fanazarantena izay nohamafisina hatrany no anton’ny fahombiazana, raha ny nambaran’ny mpikatroka. Teo koa ny fiatrehana fifaninanana iraisam-pirenena maromaro tamin’ity taona ity ho an’ny klioba, izay nahafahana nahazo traikefa sy nanatsara ny teknikan’ny mpikatroka. Tsiahivina fa efa taona maro nisesy izay no nandrombahan’ity klioba ity ny laharana voalohany tamin’ny fiadiana ny amboaran’i Mada­gasikara sy fifaninanam-pirenena toa izao ary voatazony hatrany izany. Eo amin’izay vokatra izay ihany, laharana faharoa ny klioban’ny Saint-Michel, izay nahazo medaly 21, ka volamena ny 6, volafotsy ny 9 ary alimo ny 6. Laharana fahatelo, ny klioban’ny Asco Toliara, klioba mihoatra tanteraka raha ny vokatra azon’ireo mpikatroka satria medaly 12, ka volamena ny 5, volafotsy ny 2 ary alimo ny 5.

Mi.Raz

Fahadisoam-panantenana ho an’ny mpanao gazety maro an’isa ny tao Toamasina. Nihevitra izy ireo fa ho toy ny teo aloha rehetra ny ataon’ny minisitry ny Serasera sy ny kolontsaina, Ogascar Feno­soa, nandritra ny fitsidihany voalohany ny faritra Atsina­nana, ny 23 sy 24 desambra lasa teo. Nitokana fotodrafitrasa maroloko tao amin’ny Kianja Vavitiana ny delegasionina notarihiny. Efa fomba fanaon’ny minisitra misahana an’io minisitera io hatramin’
izay rehefa manao fitsidiham-paritra voalohany ao Toama­sina ny fanaovana ny fihaonana sy dinidinika ary fifanankalozan-kevitra eo amin’ny minisitra mpiahy sy vondron’ny mpanao gazety tsy ankanavaka miankina sy tsy miankina. Taorian’ny fahatongavany tao amin’ny seranam-piaramanidina Ambalamanasy ne­fa, nanao fitsidihana avy hatrany tao amin’ny kardinaly Tsarahazana Desiré, tao amin’ny birao fiasany, Katedraly Md Joseph Ampasimazava, ny minisitra. Nitohy tamin’ny fihaonana tamin’ny mpiasan’ny haino aman-jerim-panjakana tao Salazamay izany. Tsy nisy ihany koa ny fitsidihana ara-pomba ofisialy ireo solontenam-panjakana tao an-toerana. Ny alarobia fitokanana ireo fotodrafitrasa, ary taorian’ izay, nitodi-doha niverina an-dRenivohitra ny minisitra sy ny delegasionina notarihiny.

Sajo

Nitrangana lozam-pifamoivoizana teny By-Pass, afakomaly tolakandro. Fiara tsy mataho-dalana iray miloko fotsy nandona mpitondra moto.

Nipitika nivoaka ny arabe ilay mpitondra moto sy ny olona iray hafa ary ny moto notaingenan’izy ireo nandritra ny lozam-pifamoivoizana teny By-Pass, tsy lavitry ny orinasa Habibo, afakomaly tolakandro. Fiara tsy mataho-dalana iray miloko fotsy nifanohi-dalana tamin’io moto io. Nangalatra tampoka tamin’ny arabe misy ilay moto ny mpamilin’ilay fiara. Nifatratra avy hatrany tamin’ilay mpitondra scooter ny 4×4 nentiny. Nipitika ivelan’ny arabe ny mpitondra moto. Mafy ny dona nahazo ireo mpitaingina moto, araka ny hita tao anatin’ny horonantsary nirakitra ny zava-nisy tao amin’ny toerana iray fanadiovana fiara teny amin’ny manodidina. Nifa­mon­jen’ireo nanatri-maso ny naratra ka nentina avy hatrany eny anivon’ny toeram-pitsaboana. Tsy fantatra mazava ny antony nahatonga ilay fiara nivily tampoka ka nangalatra tamin’ny lalan’ny hafa. Nidina ifotony nijery ny zava-nisy ny mpitandro filaminana. Ma­noloana ny tranga lozam-pifamoivoizana matetika eto an-dRenivohitra, nanao be midina ny polisim-pirenena nanentana ireo mpampiasa lalana, ny faran’ny herinandro lasa teo. Natsidik’izy ireo tamin’ny mpamily fiara, mpitondra moto, hatramin’ny mpitondra bisikileta, fa misy ny lalàn’ny fifamoivoizana ary tokony hajaina toy ny anakandriamaso izany. Handray andraikitra hentitra ho an’ireo minia ma­nao fandikan-dalàna izy ireo nanomboka ny sabotsy lasa teo, araka ny fanazavan’ny Tale jeneraly lefitry ny polisim-pirenena. Ity farany izay nitarika ny ekipany nidina an-dalambe nitondra fanentanana ho an’ireo mampiasa lalana, ny sabotsy 27 desambra.

Tsiferana R.

Taona 1950 – 1970. Fo­toana nampamirapiratra an’i Brigitte Bardot. Mpilalao sarimihetsika, mpandihy, mpilatro, mpihira… Samy nananan’ ity mpanakanto teratany fran­tsay ity avokoa ireo talenta ireo. Fantatra fa nodimandry, omaly alahady 28 desambra, tany Saint-Tropez Frantsa, teo amin’ny faha-91 taonany (te­raka tamin’ny 28 septambra 1934) i Brigitte Bardot.
Raha ho an’ny hira, mahatratra 70 mahery ny hira nokaloiny. Ny tontolon’ny sarimihetsika kosa, anefa, no tena nahafantarana azy vokatr’ireo sarimihetsika nahatratra 45 isa nahitana fandraisany an­jara. Saika mpilalao fototra hatrany i Brigitte Bardot tamin’ izany. Ho an’ny mpitia zavakanto any ivelany. I Brigitte Bardot no mpanakanto teratany frantsay malaza indrindra maneran-tany. Teo amin’ny faha-7 taonany, efa nisonga­dina tamin’ny fahaizany man­dihy i « B.B. » na i « BB » tao amin’ny sekoly nianarany. Niato fotoana vitsy anefa io fianarany mandihy io noho
ny tsy fahasalamany. Taona 1947, nanohy ny fianarany mandihy tao amin’ny « Con­ser­vatoire Paris » indray izy.
Tany amin’ny taona 1973, nitsahatra kely tamin’ny maha mpanakanto azy izy ka niro­tsaka tamin’ny fiarovana ny zon’ny biby. Mba hoentiny manatanteraka izany, natsangany ny « Fondation Brigitte Bardot ».

Nanangona : HaRy Razafindrakoto

Fampisehoana an-tsehatra anisan’ny nahasarika mpijery maro tamin’ny faran’ny herinandro teo. Noporofoin’ny Reko fa tsara ny fiomanan-dry zareo. Omeny lanja ny mpijery.

«Izahay hanome ny tsara indrindra avy aty aminay ho anareo foana », hoy i Fy Rasolofoniaina, andro vitsy nialoha ny fampiseho­ana, tao amin’ny Lapan’ny fanatanjahantena sy kolontsaina Mahamasina. Omaly, io tokoa no niseho. Nanomboka tany am-boalohany ka hatrany amin’ny fiafaran’ny fampisehoana, tsapa sy heno ary hita fa miroso hatrany any amin’ny fanatsarana sy fanatevenana ny traikefa efa ao aminy ity tarika ankafizin’ny tanora maro ity. Fihetsika maneho fanomezan-danja sy hasina ny mpi­ jery sy ny mpitia ny sanganasan’ny tarika ary ny tontolon’ ny zavakanto iray manontolo.
Nihira, nanofahofa tanana, nilatsaka ny ranomasom-pifaliana… Samy tazana teny amin’ ny Lapan’ny fanatanjahantena sy kolontsaina Mahamasina avokoa ireo. Mifamatotra akaiky ny tarika Reko sy ny mpijery. Na ireo sanganasa efa nahafantarana ny tarika, na ireo sanganasa vaovao, samy na­hitana io firaisana am-po eo amin’ny Reko sy ny mpankafy azy io.
Nandritra ity fampiseho­ana an-tsehatra notanterahin’ ny Reko, omaly, ity no nanehoan’ny mpijery ny hetahe­tany ny mba hanatontosan’ity tarika manana ny maha izy azy ity fampisehoana vitsivitsy amina sehatra lehibe tahaka izao, manomboka amin’ny taona vaovao ho avy io.

HaRy Razafindrakoto

Ny tsiokan’ny talio, amin’ny ankapobeny, no handrafitra ny toetry ny andro saika manerana ny faritra maro eto amin’ny Nosy, ato anatin’ny roa andro. Noho izany, hahazo vahana ny oram-baratra. Vinavinaina hanatombo hatrany ny rotsakorana any amin’ny afovoany andrefana sy afovoany atsinanan’ny Nosy. Tombanana hiitatra ho an’ny afovoantany izany, ny fiandohan’ny herinandro. Vinavinaina hahatratra 40 hatramin’ ny 80 mm ny tahan’ny rotsakorana ao anatin’ny 24 ora. Omaly, nanan-kery ny fampitandremna no ho ny habetsahan’ny rotsa­korana ho an’i Maintirano. Niitatra hatrany an’Anosibe An’Ala, Moramanga, Marolambo, Mahanoro, Manampotsy ary Vatomandry izany. Ho an’ny anio kosa, ho an’Analamanga, Arivonimamo, Ambatolampy ary Antanifotsy. Mety hisy ny fikorontanan’ny asa aman-draharaha andavanandro sy ny fiandronan’ny rano amin’ireo toerana mora tondraka. Eo koa ny fiakaran’ny renirano, ny fihotsahan’ny tany sy ny lalana amin’ireo toerana marefo. Nahazo fampitandremana miloko mena i Maintirano, Anosibe An’Ala, Moramanga, Marolambo, Maha­noro sy Manampotsy ary Vatomandry. Fampitan­dre­mana miloko mavo kosa ho an’Analamanga, Arivoni­mamo, Ambato­lampy ary Antanifotsy.

Vonjy

Raha ny tombana avy amin’ ny foibe famantarana ny toetry ny andro, mbola hitohy ny ro­tsakorana eto Antananarivo. Nidina ifotony ny BNGRC sy ny mpiantsehatra rehetra amin’ ny fitantanana ny loza sy ny tandindon-doza momba ny fihotsahan’ny tany eny amin’ ny vohitr’i Manjakamiadana, ny faran’ny herinandro teo. Ao anatin’ny fotoam-pahavaratra tahaka izao, nanomboka ny volana novambra lasa teo, mandefa ekipa teknika mitsi­rika ifotony ny zava-misy eny an-toerana ny tomponandraikitra. “Tsapa fa efa manom­boka vonton-drano ny tany
ary hita ireo fambara ifotony momba ny mety ho fihotsa­han’ny tany. Mitsika any am­ba­nin’ny tany ny rano ka am­bony ny tahan’ny hamandoan’ ny tany ary ambony manaraka izay ny faharefoana. Hiakatra, noho izany, ny ambana eny an-toerana amin’ny ilany atsinanana sy andrefana”, hoy ny mpanolotsaina teknika ao amin’ny BNGRC, Dr Andria­mirado Lalah.
Ao anatin’ny asa fisorohana ny ekipa amin’izao fotoana izao, napetraka ny « Sirène » hanamafisana ny filazana fa­nairana ho an’ny olona rehetra mipetraka amin’ny faritra ahina hihotsaka, ahafahana manamora ny fomba fifin­drana. Entanina ireo olona afaka mifindra satria rehefa mirotsaka be ny orana ka maneno ny « Sirène » mampilaza ny loza mihatra (alerte rouge), tsy maintsy miala daholo ireo mponina voaka­sika. Trano1 490 no voakasika sy tandindonin-doza amin’ny fihotsahana ary ny 450 amin’ ireo tena akaiky ny ambana.

Vonjy

Miroborobo ny fikarohan’ny mpianatra ao amin’ny Institut halieutique et des sciences marines (IHSM), Oniversiten’i Toliara. Anisan’ny miavaka ny fitrandrahana ny lomotra.

Anisan’ny voka-pikarohana nataon’ny mpikaroka ao amin’ny Institut halieutique et des sciences marines (IHSM), ao amin’ny oniversiten’i Toliara, izay ivontoerana tokana mampianatra sy manao fikarohana momba ny ranomasina eto Madaga­sikara, ny nahazoana ny spiruline. Fambolena lomotra no manome ny spiruline ka na­nomboka ny taona 1990 ny fikarohana momba azy izay miteraka loharanom-bola ma­haritra ho an’ny sehatra maro, hatramin’izao. « Sady amidy ho fidiram-bola no omena maimaimpoana ny ivontoerana misahana ny fandraisana an-tanana ireo ankizy tratran’ny tsy fanjarian-tsakafo ny ampahan’ny vokatra spiruline », hoy ny mpampianatra mpikaroka ao amin’ny IHSM, Dr Ravelo Vololonavalona.
Voka-pikarohana iray hafa koa, avy ao amin’ny IHSM ihany, ny teknika fiompiana zanga (concombre de mer) ampiasain’ny orinasa lehibe, indrindra aty amin’ny ranomasina Indianina, amin’izao fo­toana izao. « Ny fikarohana manokana mifototra amin’ny fiompiana ny zanga dia nahazoana nametraka orinasa mifehy ny famokarana izany mandritra ny taona amin’ny toerana voajanahary na koa amin’ny fiompiana azy », hoy ny mpampianatra mpikaroka momba ny fiompiana hazandrano ao amin’ny IHSM, Ra­solofonirina Richard.
Amin’izao fotoana, mamarana ny fikarohana momba ny famokarana plastika mety levona avy amin’ny lomotra volena eto Madagasikara ihany koa ny mpianatra mpikaroka ao amin’ny IHSM. Azo avadika ho harona plastika na akora hafa vita amin’izany ny lomotra. Misy ny fiantsoana fiaraha-miasa miaraka amin’ ny sehatra tsy miankina mikirakira ny akora plastika, araka ny fanazavan’ny mpianatra ao amin’ny IHMS, i Emahafary Hilaire.
1 200 ny isan’ny olona voaofana tao amin’ny ivontoerana hatramin’ny taona 2023. 74% ny tahan’ny fahitana asa aorian’ny fianarana.

Vonjy

Vita izay ny lanonana baolina kitra natao tao Toamasina. Tsy nisy nivoaka mpandresy tamin’ity « Grand match de défi » ity na ny Disciples Fc Vakinankaratra na ny mpilaravinahitra. Nisaraka ady sahala, 0 no ho 0, ny roa tonta.

Notontosaina omaly, tao amin’ny Kianjan’i Bari­kadimy, Toamasina, ny lalao baolina kitra goavana, « Grand match de défi ». Nisa­raka ady sahala 0 no ho 0 ny ekipan’ny Disciples FC Vaki­nankaratra sy ny mpilaravinahitra, niampy ireo mpilalaon’ny Barea chan farany teo. Raha hiverenana ny fifanandrinan’ ny roa tonta. Nifandimbiasana ny fanafihana teo amin’ny andaniny sy ny ankilany. Mi­nitra faha-35, fizaram-potoana voalohany, saika nahatafiditra baolina ny mpilaravinahitra, saingy azon’i Balvano, mpiandry haraton’ny Disciples FC, ny dakan’i Fabrice sy i Jean Yves. Roa minitra tsy hidirana any amin’ny fialantsasatra, nahita fanafihana tsara ny mpilalao avy atsy Vakinanka­ratra, nefa tsy voatosik’ireo lohalaharana tany anaty harato izany, na dia efa tsy azon’i Nina, Malagasy mpiandry harato ao La Réunion, aza ilay tolotra tsara avy amin’i Tsila. Ady sahala 0 no ho 0, ny isa teo amin’ny fe-potoana fialan­tsasatra. Teo amin’ny fidirana faharoa, nanindry tamin’ny fandonana baolina ny klioba avy ao Vakinankaratra. Maro ireo baolina saika nakoban-dry Tendry, Tsila ary i Dahery sy Tinoh. Nahazo karatra mena i Baggio, Malagasy milalao atsy La Réunion, ny faha-58 minitra, fidirana faharoa, re­hefa nomen’ny mpitsara karatra mavo fanindroany. Nihena ho folo ny isan’ireo mpilara­vina­hitra. Folo minitra taorian’ io nahazo karatra mena koa i Joma, rehefa nahazo karatra mavo indroa. Nifarana tamin’ io isa 0 no ho 0 io moa ny lalao.

F.R

Hoy izy ireo: 

Ny coach Frank Rajaonari­samba, mpanazatra an’ireo mpilaravinahitra:
« Niady ny lalao, samy na­hazo avokoa na ny Disciples FC na ny mpilaravinahitra. Isa­orana ireo mpilaravinahitra nahavita baolina tahaka ireny na dia ao anatin’ny fialantsasatra aza».

Razafindrakoto Mamisoa, teknisianina voalohany Disciples Fc:
« Isaorana ny mpifanan­drina nanome traikefa an’ireo ankizy. Tsara ho anay ireny lalao ireny. Vonona izahay ny hanatratra ny tanjona, hiezaka ny hanao pao-droa: haka ny tompondakan’i Madagasikara sy ny amboara nasionaly. »

Rabezanahary Patricio, mpikarakara ny hetsika:
« Afapo tanteraka tamin’ny hetsika ny tenako, azo lazaina ho nahafeno kianja ihany iny lalao iny, ary izay indray vao nisy fihaonana nahatonga mpijery maro tahaka ireny. Ny taona manaraka, raha tsy misy ny fiovana, hisy klioba avy any ivelany, hifandona amin’ny ekipa avy eto an-toerana. »

Tsy be resaka fa miasa. Izany izao governemanta izao? Efa ho tapitra ny roa volana. Izay ny fanamby. Mby aiza? Ny amin’izay hetaheta sy fitakian’ny vahoaka nahatongavana amin’izao dingana ho amin’ny fanavaozana izao. Eo, ohatra, ny amin’ny famatsian-jiro sy rano, ny tsy fisian’asa… Niitatra izany ka tonga amin’ny sehatry ny fampianarana, fahasalamana, fandriampahalemana, fanamboaran-dalana… Ny taotrano tsy efan’ny irery na vita indray andro. Vao mainka ny firenena… Mila na itakiana fanavaozana avokoa ny sehatra sy ny ambaratonga rehetra? Manomboka eo amin’ny tsirairay na ny tena aza… Amin’izao, raha vao misy zava-mitranga tsy araka izay iheverana azy, velona ny hoe: izao ve ny fanavaozana ? Samy mifanara-maso ny rehetra, sarotiny, mifanitsy…
Na ahoana na ahoana, tsy vitan-dresaka ny raharaha: tsy ifampiandrasana, tsy anaovana ampitso ampitso lava… Amin’izao, misy alaim-panahy hoe iandrasana fikaonandoham-pirenena avokoa itsy sy iroa. Eny, na izay tokony hahitsy na mety ho voahitsy eo no ho eo aza. Sanatria, zary lasa fanamarinan-tena sy fanilihana andraikitra ny fikaonandoham-pirenena. Toy ny hoe hisy fahagagana iny amin’izany. Nefa miankina amin’ny tena ihany. Sao manonofy am-pitoerana, na manao ariary zato am-pandriana… Ho diso fanantenana ambony ihany amin’izany ? Misy ny tsy azo tanterahina, ny miandry fotoana, ny miankina amin’ny tena… Mora ny manongana fa sarotra ny manangana, maro ny mitaky fa vitsy ny matoky amin’ny asa sy ny atao: manahy tena fa tsy manantena?
Ilaina ny fifampitokisana, fa takina koa ny fahatokisan-tena : izay matoky tena no azo atokisana. Antoka amin’ izany ny fifampidinihana, fifanarahana, fifanaraha-maso, fifanitsiana… Izay no maha zava-dehibe ny fikaonandoham-pirenena ? Anaovana andrimaso, andraisana anjara…
R. Nd.

“Tiako hamafisina fa izay ny zavatra hita : tsy mora ny hoe fanavaozana lehibe to­kony hoentintsika amin’izao fotoana izao. Ny fijerena ireo distrika rehetra mandrafitra ny Faritra mba tsy ho distrika iray na roa ihany… Ny distrika rehetra mba ho hita sy hahazo tombontsoa sy fampandrosoana avokoa”. Izay no nambaran’ny minisitry ny Atitany sy ny fitsinjaram-pahefana, Rakotonandrasana Velonjara Tiaray, tamin’ny nandraisan’ ny lehiben’ny Faritra Anala­manga, mpisolo toerana, Ra­harinirina Clémence, ny asany teny Ambohidahy, ny faran’ny herinandro teo. Mila manao ezaka be. Anisan’ny nampikaikaika an’ireo distrika sa­sany ny somary nanadinoina kely an-dry zareo. Fotoana izao hanitsiana an’izay fomba fiasa izay. Maninona no atao hoe vonjimaika ny lehiben’ny Faritra ? Ny lalàmpanorenana mbola manan-kery amin’izao fotoana izao, fidina ny lehiben’ ny Faritra.
Nambaran’ny lehiben’ny Faritra Analamanga, mpisolo toerana, fa fanavaozana no filamatra ankehitriny. Fanavao­zana ny toe-tsaina, fanavaozana ny fomba fiasa… Izany no notakina mba tena haha­tsapa fampandrosoana ny vahoaka rehetra ato anatin’ny faritra Analamanga. Koa ny baikom-pitolomana dia ny miasa, ny miasa, ny miasa… Santionany ny fampanjakana ny fandriampahalemana, ny fanomezana vahana ny famokarana amin’ireo distrika mamokatra, ny fanamboarana fotodrafitrasa samihafa toy ny lalana sy ny tohodrano, ny fampiroboroboana ny famoronana asa…

R. Nd.

Nosamborina omaly, teny amin’ny trano fonenany, afakomaly, ny jeneraly Ravalomanana Richard. Maro ny vesatra anenjehana azy, toy ny fisandohana andraikitra, fanohintohinana ny fiandrianam-pirenena, firaisana tsikombakomba amin’ny vono olona…

Nosamborin’ny zandarimariam-pirenena teny amin’ny trano fone­nany, teny Ambatovinaky, afakomlay, tokony ho tamin’ny misandratrandro, ny jeneraly misotro ronono, Ravalomanana Richard, na Jly baomba no ahaizan’ny maro azy. Naka azy teny an-toerana ny zandarimariam-pirenena sy ny minisitry ny Fitsarana, araka ny fampitam-baovao avy eny amin’ny Toby Ratsimandrava. Fiara tsy mataho-dalana miisa roa, miloko mainty sy volon­tany, narahin’ny fiaran’ny zandarimariam-pirenena iray no tazana teny an-toerana ta­min’ny fotoana nakana azy. Nentina teny amin’ny toby Fibaikoana ny zandary etsy Andrefan’Ambohijanahary izy taorian’izay, raha ny fanazavana voaray hatrany.
Tsiahivina fa nahazo taratasy fiantsoana azy ho eny amin’ny biraon’ny fibaikoana izy, ny alarobia lasa teo. Na­natitra izany teny an-tranony ny mpitandro filaminana. Na­maly tsy nety nivoaka ny tranony anefa izy ary nanao ranty lavabe tamin’ny tambajotran-tserasera. Vita ny Noely, nidina teny an-toerana naka azy ny manampahefana. Ha­tramin’ny fotoana nanoratana, tsy nahazoana vaovao ny to­hin’ny famotorana. Ny Jly Bama Marima, raha nantsoina an-telefaonina dia nilaza fa ny kaomandy ambonin’ny zandarimaria no afaka hakana ny vaovao. Ity farany, ny Jly Nonos Mamelison Mbinina, kosa dia tsy afaka niresaka tamin’ny fotoana nahazoana azy.

Anton-javatra maro

“Zavatra maromaro no mety hanenjehana azy. Hitan­tsika tamin’ny fangatahana amim-pilaminana nataon’ny vahoaka notarihin’ny tanora, herisetra niaro faty olona aza ny zava-niseho teto amin’ny firenena. Tsy maintsy andraisana fepetra izany”, hoy ny Tonia mpampanoa lalàna am­bony eo anivon’ny Fitsarana ambony, Antananarivo, Ra­zafindralambo Didier Alban Andriamahazonoro teny
Ano­sy, afakomaly. Nisandoka andraikitra tamin’ny fibaikoana ny zandarimariam-pirenena izy. Hita ny porofo fa nanome baiko sy tena nitarika hetsika mahery vaika namoretana vahoaka izy. Anaovana fanadihadiana azy koa ny fanohintohinana ny fanjakana, ny fandranitana fankahalana. Misy koa firaisana tsikombakomba amin’ny fandratrana sy famonoana olona.
“Araka ny And. 134 amin’ ny lalàmpanorenana, raha fan­dikan-dalàna tsy mifandraika amin’ny andraikitra maha filohana andrimpanjakana azy: an’ny fitsarana tsotra ny fa­nenjehana”, hoy ity mpitsara ity. Mahaleo tena sy miasa an-kalalahana ny fitsarana. Eo ny fanenjehana ; fa jerena koa ny zon’ny enjehina, indrindra ny zo hiaro tena. Manaja ny zony ny fitsarana. Na ny fakana azy aza, tsy nisy herisetra. “Ao anatin’izao fanavaozana notakin’ny vahoaka izao, jerena ny zo maha olona”, hoy ny Tonia mpampanoa lalàna ambony. 48 ora ny fotoana hitazomana azy, araka ny lalàna sy ny fanajana ny zon’olombelona. Mety hiakatra kosa izany, arakaraka ny fanadihadiana atao aminy.

R. Nd.

La récente nomination d’Alban Rakotoa­riasoa, dit Baba, au poste de Directeur général de l’Aviation Civile de Madagascar (ACM) suscite une vive controverse au sein de l’institution. Des employés et représentants syndicaux dénoncent de graves irrégularités dans la procédure ayant conduit à cette désignation.
Selon les informations recueillies, le processus de recrutement aurait pourtant dé­marré conformément aux textes en vigueur, notamment le Décret n°2011-601, qui confie au Conseil d’Administration (CA) la responsabilité exclusive de l’ensemble des étapes du recrutement du Directeur général. Le rôle du ministère de tutelle se limite, pour sa part, au choix du candidat parmi une liste légalement établie et transmise par le CA.
Un appel à manifestation d’intérêt a ainsi été publié, et les candidatures ont été déposées dans les délais requis. Le 13 décembre 2025, le Conseil d’administration s’est réuni pour procéder au dépouillement et à l’évaluation des dossiers, au nombre de 40. À l’issue de cette analyse, fondée sur des critères techniques et juridiques, sept candidats seulement ont été retenus pour être proposés au minis­tère compétent.
Toutefois, d’après le procès-verbal officiel de cette réunion, la candidature d’Alban Rakotoariasoa ne figurait pas parmi les sept profils sélectionnés. Des sources internes affirment qu’un procès-verbal additionnel aurait ensuite été établi, sous l’effet de pressions non précisées, afin d’imposer son intégration à la liste transmise. Ce document supplémentaire n’aurait pas été signé par les membres du Conseil d’Administration, ce qui soulève de sérieuses interrogations quant à sa validité.
Si ces faits étaient avérés, la nomination du nouveau Directeur général serait intervenue en dehors de la procédure régulière, fragilisant ainsi sa légitimité et exposant l’ACM à un risque institutionnel majeur.
Dans ce climat de tension, des menaces de grève émanant des syndicats et du personnel de l’ACM sont évoquées. Les em­ployés réclament des clarifications officielles et le strict respect des textes régissant la gouvernance de l’institution.
A ce stade, ni le ministère de tutelle ni la direction de l’ACM n’ont officiellement réagi aux accusations. L’affaire pourrait toutefois connaître des développements rapides, tant ses implications touchent à la crédibilité et à la stabilité de l’autorité chargée de la sécurité et de la régulation de l’aviation civile à Ma­da­gascar.

Rakoto

Natao ny 26 desambra teo ny famindram-pitantanana ho an’ny tale jeneraly vaovao, hitantana ny Antokondran­draha­raha misahana ny fitaterana ana habakabaka sivily eto Madagasikara (ACM), Ra­kotoarisoa Alban. Nam­ba­rany fa «laharam-pahamehana ny hananana fitaterana ana habakabaka matanjaka amin’ izao tontolo izao, sady hanorenana hoavy matanjaka. Nohamafisiny fa laharam-pahamehana ny fiarovana ny habakabak’i Madagasikara, entina hiarovana ny fiandrianam-pirenena. Vonona hiara-miasa amin’ireo mpiara-miombaon’antoka samihafa ny tenany, na ara-teknika io na ara-bola». Tanjona ny hikatsahana ny mahasoa ity sehatra ity, hahazoana vokatra tsara. Ho an’ny DG Rakotoarisoa Alban, fanamby apetrany ny fomba fiasa mangarahara, ny fanomezan-danja ny fahaiza-manao teknika avy any amin’ ireo sampandraharaha isan-tsokajiny ao anatin’ny ACM.

Mangarahara sady mahitsy

Nisolo tena ny minisitry ny Fitaterana sy ny famantarana ny toetr’andro, ny sekretera jeneraly, sady filohan’ny Fi­lan­kevi-pitantanana ny ACM, Rakotomalala Dina Hariniry. Navoitrany fa «zava-dehibe ny fangaraharana sy ny fahitsiana amin’ny fanatanterahana ny asa. Satria, antoky ny fampandehanan-draharaha sy fampiroboroboana ny fitaterana ana habakabaka sivily izany ho tombontsoan’ny besinimaro».

Njaka A.

Tsy nahazo ny vola tokony ho anjarany ny orinasam-panjakana Adema efa an-taona maro. Hamatsy vola azy ny fanjakana foibe entina hampandehanana ny asa fitantanana sy ny fikojakojana.

Mitantana ny seranam-piaramanidina rehetra eto Madagasikara ny orinasam-panjakana Adema S.A, afa-tsy ny eny Ivato An­ta­nanarivo sy Nosy Be. Tsy na­rotsaka tany aminy anefa ny vola tokony hampihodinana ny orinasa, efa an-taona maro, ny tamberim-bidy sandan’ny «Redevance de con­cession». Nisy fiantraikany mafy tany amin’ny asa tokony ho saha­nin’ny Adema izany, indrindra ny lafiny aro loza mety hitarika hatrany amin’ny fanakatonana ny seranam-piaramanidina.
Noho ireo, nanapa-kevitra ny fanjakana malagasy, ankehitriny, fa haloany ny tamberim-bidy, mandritra ny herintaona, mitentina 3 tapitrisa euros, na 15 miliara Ar, ho fa­maliana ny filàna maika takin’ ny fitandroana ny fifamoivoizana ana habakabaka.
Anisan’izany ny fikojako­jana ny lalan’ny fiaramanidina sy ny fiantsonana (tarmac). Ny fanamboarana sy ny fikojakojana ny fitaovana fitarihana sidina. Ny fanomezana fitaovana sy ny fiomanana ho an’ ny mpamonjy voina sy ny mpa­mono afo. Ny fiantohana ny fiarovana ny fotodrafitrasa sy ny aro loza eny amin’ny seranam-piaramanidina.

Fandrosoana ara-toekarena sy ara-pizahantany

Asa maika tsy maintsy ha­tomboky ny Adema, ny miantoka ny fiarovana ny mpampiasa ny fiaramanidina. Ny manome antoka ny fitohizan’ ny sidina. Miaro sy mana­tsara ny fisian’ny seranam-piaramanidina manerana ny Nosy. Ary manohana ny fandrosoana ara-toekarena sy ara-pizahantany eto Mada­gasikara. Araka ny filakankevitry ny minisitra ny 22 desambra 2025 teo, na­neho ny fahavononany ny fanjakana hanao laharam-pahamehana ny fiaro­vana ana habakabaka, nahatonga azy nanome fitaovana sy loharanon-karena ilain’ny Adema. Anisan’ireo seranam-piaramanidina tena stratejika ara-toekarena sy ara-pizahantany ny any amin’ny renivohi-paritany, Sambava, Antalaha, Taola­gnaro, Sainte-Marie, Moron­dava, sns.

Njaka Andriantefiarinesy

Tanterahina any Doha Qatar, nanomboka omaly hatra­min’ny 30 desambra izao, ny fiadiana ny tompondaka maneran-tany “Fide”, amin’ny taranja échecs (rapide sy Blitz). Tsy diso anjara amin’izany i Madagasikara fa hanana solontena. Ilay laharana voalohany, Malagasy milaravinahitra any ive­lany, Rakotomaharo Fy Antenaina, no hiaro ny voninahi-pirenena amin’izany. Anisan’ny tafiditra amin’ny fifaninanana goavana ho an’i Fy ity fiadiana ny tompondaka maneran-tany ity satria hahafahany mampitombo isa hahatongavany ho “Grand maître international”. Tompondakan’i Madagasikara Rapide & Blitz eo amin’ity taranja ity. Hotontosaina anio sy rahampitso, eny amin’ny MPTC Andranobevava, ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara. Fifaninanana hamaranana ny taona ho an’ny Federasionina malagasin’ny taranja échecs ity fifaninanana ity, ho an’ny taom-pikatrohana 2025. Raha hiverenana kosa ny mahakasika ny fiadiana ny tomponda­kan’i Madagasikara, isan-tarika, notontosaina teny amin’ny Kajy-U, University By-pass, ny faran’ny herinandro, ity fifaninanana ity. Nahitana mpandray anjara 125, avy amin’ny klioba
25 manerana ny Nosy. Toy izao ny vokatra nandritra izany: FM-Razana­dra­kotoarisoa Toavina (5/6),CM-Rakotomaharavo Dylan (5,5/6) Rakotomanga Henintsoa Anthony (5/6), WCM-Randria­tsiferana Dimbiharentsoa Christiana (4,5/6).

Mi.Raz