Nitohy ny alahady teo, te­ny amin’ny Kianja Makis Ando­hatapenaka, ny andro fahadimy iadiana ny ho tompondakam-pirenena, taranja rugby, “XXL Top 12”. Tsy mbola afa-bela tamin-dry (Cosfa) Bebao­ty indray ry zareo USA (Anka­dy). Niondrika tamin’ny isa tery, 16 no ho 14.
Niady hatramin’ny “gong” fa­rany ny lalaon’ny roa tonta. Nitarika tamin’ny isa 7 no ho 0 ny Cosfa, rehefa nahatonga baolina nentin-tanana sy na­ha­tsara izany. Nanenjika mi­andalana ny Ankady, taorian’io ka nahatsara “hors jeu” indroa ka nihena ho 7 no ho 6 ny isa. Nifamaliana ny fanafihana avy eo. Nitarika izany i Gervais sy i Dj ho an’ny Be­baoty raha i Mattfield ho an’Ankady. Naha­faty “hors jeu” indray ny Cosfa ka lasa 10 ny isany. Nanova ny endri-da­laon’Ankady ny fidiran-dRahe­ry. Porofon’izany, nialoha ny “gong”, hialana sasatra, na­ha­tsindry baolina izy ireo saingy tsy voatsaran-dRahery. Nisa­rahan’ny roa tonta ny isa 11 no ho 10, tao anatin’ny 40 mn voalohany.
Fizaram-potoana faharoa, samy niezaka nanafika ny roa tonta, samy nahafaty “hors jeu” ny ekipa roa ka roa ho an’ny Cosfa ary iray ho an’Anka­dy. Tany amin’ny “gong” farany, na­­hazo fanafihana ny USA saingy votsotra teo am-pototry ny tsipika hanindriana azy ny baolina. Teo amin’ireo vokatra hafa, lavon’ny Tam Anosibe, ta­­min’ny isa 28 no ho 26, ny TFA Anatihazo ary resin’ny Mang’Arts, 25 no ho 22 ny 3FB

Tompondaka

Araka ny filazan’ny filohan’ny Federasionina malagasin’ny baolina kitra (FMF), omaly, tetsy Isoraka, hatomboka ny 21 desambra ho avy izao, eny amin’ny Kianja Barea Mahamasina, ny fiadiana ny ho tompondakan’i Madagasikara, « Pureplay Football League » (PFL). Marihina fa tsy mbola fantatra izay ho mpifanandrina amin’izany eo amin’io kianja io.

Nilatsaka eo amin’ny laharana faharoa, amin’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Espagne, taranja baolina kitra « La Liga », ny Real Madrid FC, rehefa nanao ady sahala tamin’ny Girona FC, afakomaly. Mihazona ny lohany indray izao ny ekipan’ny FC Barcelone, izay mpifanandrina akaiky indrindra amin’ny Real Madrid.

Tontosa ny faran’ny herinandro teo, teny amin’ny Paul Minault Androhibe, ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara, taranja échecs, sokajy Jeunes. Anisan’ny nisongadina i Aina Tsinjoviniavo sy i Nico izay voahosotra ho tompondakan’ny U14 sy tompondaka lefitra U11, sokajy vehivavy.

Notontosaina ny faran’ny herinandro teo, tany Abidjan, Côte d’Ivoire, ny fifaninanana “Open d’Afrique Abidjan”, ta­ranja Judo. Nanana solontena tamin’izany i Madagasikara ary tsy nitsanga-menatra. Andriambololona Zo Hajanirina, izay nifaninana teo amin’ny sokajy Seniors, latsaky ny 78 kg, no niaro ny voninahi-pirenena ka nandrombaka ny medaly volafotsy. Vao tany am-panombohan’ny fifaninanana dia efa namiratra i Zo satria nahazo ny fandresena tamin’ny alalan’ny Ippon, nanoloana ilay teratany alzerianina, nifanandrina taminy. Mpikatroka ivoarianina, tompon-tanàna indray, no nifanehatra taminy tamin’ny famaranana. Nanohitra ary nampiseho teknika avo lenta i Zo ary niady hatramin’ny farany, saingy resy teo amin’ity famaranana ity ka tafapetraka ho laharana faharoa sy nisalotra ny medaly volafotsy. Tsara fanomanana i Zo Hajanirina, teo anivon’ny klioba misy azy. Teo ihany koa ny ezaka goavana nataony tamin’ny fanazaran-tena ka anton’izao fahombiazany izao.

Mi.Raz

Ho tonga eto an-tanindrazana, amin’io volana janoary io, ny filohan’ny Federasionina iraisam-pirenena ho an’ny baolina kitra (Fifa), i Gianni Infantino. Hanavao ny sata mifehy ny Federasionina malagasin’ny baolina kitra ny anton-diany amin’izany.

“Fanavaozana”! Nam­pa­fan­tarina omaly, te­tsy Isoraka, fa raha tsy misy ny fiovana, ho avy eto Ma­dagasikara i Gianni Infan­tino, filohan’ny Fifa, ny volana janoary ho avy io. Nambaran’ ny mpitantana ny Federasioni­na malagasin’ny baolina kitra (FMF), Randriamanampisoa Alfred, fa anisan’ny anton-dian’ity mpitarika ny baolina kitra maneran-tany ity ny hanova ny sata mifehy ny Federasionina malagasin’ny baolina kitra (FMF). Hana­tri­ka ny fanokanana ilay fanavaozana ny ivontoeram-piofanana momba ny taranja baolina kitra etsy Carion koa ny tenany.
“Mety hiova, araka izany, ny fomba hifidianana ireo rafitra rehetra, toy ny seksionina, ny ligy, ary ny federasionina, aorian’izay”, hoy ny filohan’ny FMF. Nambarany ihany koa fa tsy mbola nanova io sata io i Madagasikara, hatramin’izay.
Marihina fa tsy mbola voafaritra mazava ilay fanovana sata. Mametra-panontaniana ny mpanara-baovao, noho izany, ny amin’ny hoe: “Mety hisy mpifidy vaovao ve rehefa mandeha ny fifidianana an’ireo rafitra izay mampijoro ny federaly malagasy ireo”? Ankoatra izay, nilaza ny FMF, fa nahomby ny fitantanan’izy ireo, noho ireo vokatra tsara azon’ny Barea, izay faharoa tamin’ny Chan, lasa faha-105 amin’ny fi­laharan’ny Fifa, ary afaka ny sazy momba ny fitantanana ara-bola izay napetraky ny Fe­derasionina iraisam-pirenena.

Akademian’ny baolina kitra
Rehefa voatokana ny ivontoeram-piofanana momba ny baolina kitra etsy Carion, ao no hipetraka ireo mpilalao zandriny U-15, izay voafantina tamin’ny tetikasa TDS. Hatao toy ny Akademia mihitsy, izany hoe, sady hilalao baolina izy ireo no handrato fianarana eny an-toerana. Natao hitsinjovana ny hoavin’ny baolina kitra ma­lagasy izany. “Ireo anatin’ny akademia ireo no handray anjara amin’ny Can U17, ho­tontosaina amin’ny taona 2026” hoy hatrany ny Filohan’ ny FMF, Randriamanampisoa Alfred.

Fitia Randria

Niakatra tetsy amin’ny Fi­tsarana ambony Toamasina, sampana misahana ny ady heloka bevava, ny alatsinainy 24 novambra teo, ny antotan-taratasin’ady lah. 83-Toa/25. Hanenjehan’ny fitsarana an-dRamilison Jean Emile, pasitera amin’ny fiangonana zandriny iray ao amin’ny kaominina Ambanivohitra Toamasina izy ity. Anisan’ny loham-piampangana azy ny fihazonana olona an-keriny (séquestration de personne) sy fisandohana andraikitra isan-karazany. Ho an’iry antony voalohany, nijoroan’ireo vehivavy maro vavolombelona ny fihazonan’ilay raim-pianakaviana azy ireo tao an-tranony, hanaovana filan-dratsy sy nampanantenaina vola be sy asa izay asehony amin’ny alalan’ny vavaka ka ilazany fa pasitera izy. Izay tovovavy, tsy maintsy miara-mandry aminy raha te hahita fahasoavana haingana. Ale­fany mody kosa raha ohatra ka olon-dehibe. Noho izany, ny faha-10 ny volana jona 2024, tsikaritr’ireo renim-pianakaviana sy tovovavy maro fa tsy mitombina ny maha pastora azy sy ny fiangonana izay najorony ka nametraka fitoriana teny amin’ny manam-pahefana ireo voakasik’izany fisandohana izany. Raha hiverenana ny raharaha, efa naiditra vonjimaika am-ponja ny 16 jona 2024 ity mpisandoka ho pastora nanararaotra vehivavy mpino tao aminy ity, Niatrika fotoam-pitsarana teo anatrehan’ny sampana misahana ny ady heloka bevava ka nohamafisin’ity farany fa voaheloka asa an-terivozona dimy taona ao Ambalata­voahangy ary dimy taona tsy mahazo manitsaka faritra fiaviany io voampanga io.

Sajo

Andiany fahatelo ny fivoriana iraisam-pirenena momba ny nanotechnologie eto Mada­gasikara. Tanterahina eny amin’ny Akademiam-pirenena Tsimbazaza, mandritra ny roa andro izany. “Nano Mada 2025”, izay ahitana famelabelarana voka-pikarohana maro amin’ny nanotechnologie maneran-tany sy ahafanta­rana ny fandrosoana hatramin’ izay. Misy koa fifanakalozan-kevitra iarahan’ny manam-pahaizana malagasy sy vahiny tonga hanatrika ny hetsika eto amintsika.
Mandray anjara isika amin’ ny fikarohana momba ny na­notechnologie amin’ny alalan’ ny “mobilité Erasmus”. Man­defa mpikaroka any ivelany i Madagasikara satria tsy mbola misy ny laboratoara mifanandrify amin’izany eto an-toe­rana. Ny akora kosa anefa misy betsaka eto amintsika toy ny minerais de terres rares, ilménite, … Azo ampiasaina ha­na­tsarana ny fiainan’ny zanak’ olombelona ireny nanomateriaux ireny rehefa vokajy tsara. Ampiasaina amin’ny akanjo, fitsaboana ny homamiadana eo koa ny fampitomboana ny herin’ny “panneaux solaires”¸ hoy ny tale jeneralin’ny Institut National des Sciences et Te­chnologies Nucléaires (INSTN), profesora Rajaobelison Joël,
Anjaran’ny INSTN ny ma­nentana sy mampirisika ny Malagasy mpikaroka hiditra amin’ny fikarohana siantifika satria misy eto ny nanomateriaux.
Efa nahavita nanao “carac­térisation ny nanomatériaux” ao anatin’ny minerais misy eto isika, izay ampiasana amin’ny technologie isan-karazany hatramin’izao. Mpikaroka mala­gasy 20 no misehatra amin’ny nanotechnologie eto Madaga­sikara.

Vonjy

Tontosa afakomaly, tetsy amin’ny Carlton Anosy, ny “Bazar de Noël”, andiany
faha-63. Hetsika nokarakarain’ny fikambanana Wednesday Morning Group (WMG).

Tonga maro teny an-toerana ireo mpitsidika na­nomboka tamin’ny 9 ora maraina hatramin’ny 5 ora hariva. “Nahafapo ny hetsika satria nahitana ireo entana sy zavatra tena ilaina amin’ny fanomanana ny fankalazana ny fetin’ny Noely”, hoy ireo mpi­tsidik nanontaniana. “Naha­sarika ireo mpanjifa ireo ihany koa ny tanjona sy ny anton’ny “Bazar de Noël” izay hanaovana hetsika ara-tso­sialy”, hoy hatrany ireo teny an-toerana. Nahatratra 2500 isa ireo olona nandrasana nitsidika ny “bazar de Noël”, andiany faha-63. Azo lazaina fa nahafapo sy nahatratra ny tanjona tamin’iny he­tsika iny, raha ny voalazan’ny tomponandraikitra.
Nambaran’ny filohan’ny fikambanana WMG, Tsira­nana Fiona, fa natokana ha­namboarana sekoly iray any Ambatomirahavavy ny vola azo rehetra tamin’iny hetsika iny. “Ahafahana manohy ireo asa sosialy izay efa nataon’izy ireo, toy ny fianarana zaitra, ary ny fizarana colis de Noël ho an’ny mpianatra any Amba­tomirahavavy iny”, hoy ihany izy.

Betsaka ny mpandray anjara

Mahatratra 73 ireo mpandray anjara nampiranty sy tonga nivarotra teny an-toerana tamin’iny hetsika, andiany faha-63 iny. Nihabetsaka izy ireo raha oharina tamin’ny taon-dasa satria nanodidina ny 63 izany tamin’ny herin­taona. Maro ny zavatra hita nandritra izany, toy ny asa tanana vita malagasy, ny mo­fomamy, ny sokola, sakafo, vatomamy, kilalao sy ny maro hafa. Hita nampifalifaly sy na­nome fanonezana ho an’ireo ankizy tonga teny an-toerana ihany koa ny dadabe Noely. “Noely miray fo”, io ny lohahevitr’iny hetsika iny. Tanjona ny hahafahana manao fanam­piana ara-tsosialy ho an’ny ankizy sy ny vehivavy marefo.

Mino

Vita sonia ny 18 novambra teo, ny fifanarahana eo amin’ ny orinasa Promodim, ao anatin’ny vondrona Imperial Brands sy ny orinasa Vitogaz Mada­ga­sikara. Nanatanteraka izany, ny tale jeneraly ny Pro­modim, Rabarijhon Fran­cis, sy ny tale jeneraly ny Vi­togaz, Andriamampianina Zo. Mi­fantoka amin’ny fanamorana ny hahazoan’ny tokantrano malagasy, ny fampiasana en­tona fandrehitra ny fiaraha-miasa. Misitraka izany ny tokantrano miisa 205, mpikambana anaty VOI Tsimi­alonjafy, monina manodidina ny valanjavaboahary Mada­gas­i­karantsika any Ampotaka, kaominina Mandoto, faritra Vakinankaratra. Tafiditra ao anatin’ny Andraikitra raisin’ny orinasa ara-tsosialy sy fitandroana ny tontolo iainana (RSE) ity tetikasa ity. Toy ny fampihenana ny fampiasana saribao sy kitay, anisan’ny antony lehibe hanimbana ny ala eto Madagasikara, izay vahaolana azo antoka sady maharitra. Maharitra 12 volana ity fiaraha-miasan’ny roa tonta ity. Anehoana fa manana ny toerany matotra amin’ny fiampitana amin’ny fampiasana angovo madio ny sehatra tsy miankina, sady mikajy ny harena voajanahary eto amin­tsika.
Valanjavaboahary voalohany naorin’ny orinasa Im­perial Brands ny Madagasi­karantsika any Ampotaka Mandoto. Toerana noforonina, ahitana fambolen-kazo isan-kazarany ka lasa tontolo mai­tso tanteraka, ankehitriny.

Njaka A .

Haverina amin’ny laoniny ny fifamoivoizana Lakandrano Pangalana. Hojerena amin’ity volana desambra ity ny paikady horaisina hanatanterahana izany, amin’ny alalan’ny hoenti-manana eto an-toe­rana, fa tsy voatery hiantehitra amin’ny famatsiam-bola avy any ivelany. Hiahy ny fanatanterahana izany ny minisiteran’ny Fitaterana sy ny famantarana ny toetr’ andro, hikaroka ny fiaraha-miombon’antoka samihafa azo atao.

Tafapetraka ny faritra natokana hanohanana ny mpitrandraka madinika, « Zone d’encadrement », any amin’ny distrika Betroka sy Bekily. Kaominina
efatra (Beraketa, Bekirobo, Ianabinda, Benato Toby no nanatanterahana izany ny 22-28 novambra teo. Tena hita any an-toerana ny fitrandrahana heladrano na « Mica », mamelona fianakaviana maro. Tanjona ny hampidirana azy ireo anaty sehatra ara-dalàna.

Hisokatra ny antso ho an’ny daholobe firo­tsahana ho tale jeneraly ny ACM, (Antokondraharaha misahana ny fitaterana ana habakabaka sivily eto Madagasikara). Efa am-bolana vitsivitsy izao no banga io toerana io. Sampandraharaham-panjakana manan-danja tokoa amin’ny sehatry ny fitaterana ana habakabaka. Anisan’ny antony nametraham-pialan’ny tale jeneraly teo aloha ny raharaha fiaramanidina Boeing 777.

Nikarakara fivoriana loabary an-dasy ny zoma teo, ny minisiteran’ny Indostria sy ny fampiroboroboana ny tsy miankina (MIDSP) sy ny EDBM (Economic Developmemt Board of Madagascar), niaraka tamin’ny mpandraharaha tsy miankina, sy ny rafi-panjakana samihafa ary ny mpikambana anaty Vao­miera iraisan’ny minisitera (CTI). Fifanakalozan-kevitra, nifantoka tamin’ny fahazoana fahazoan-dalana ho an’ny orinasa afakaba.
Fihaonana fanindroany ity natao ity, nanazavana ny dingana samihafa arahina, izay sarotra matetika ho an’ny ori­nasa. Toy ny fangatahana fahazoan-dalana amin’ny fanja­kana (agréement) ; na io fangatahana vaovao, na fanitarana toerana hamokarana, na fanitarana seha-pihariana, na fanovana anarana orinasa, sns.
Nomarihin’ny minisitra MIDSP, Rasoarahona Andry, fa aseho, toy izao fivoriana izao, ny mangarahara, ny fandrin­drana ary ny fanamorana hanamafisana ny fampiasam-bola tsy miankina eto Madagasikara. Nohamafisina ny fifampitokisana eo amin’ny rafi-panjakana sy ny mpandraharaha tsy miankina.
Nampafantarina ny fitaovana niomerika vaovao Madazef, mikarakara ny antontan-taratasy fahazoan-dalana « agréement » ho an’ny orinasa afakaba.

Njaka A.

Tafiditra amin’ny vinan’ny minisiteran’ ny Asa, ny fampananan’asa ary ny asam-panjakana, tarihin’ny minisitra Flo­rent Soatiana Bety Léonne, ny momba ny fanataterahana ny politikan’ny governemantan’ ny Fanovana. Ao anatin’izany ny ho fanatsarana ny tsenan’ ny asa ho an’ny tanora.
Nomen’ny minisitera tan­tsoroka ara-teknika ireo ta­nora ao amin’ny faritra Itasy, ny he­rinandro teo. Natao izany hanamorana ny fitadiavana asa. Miisa 45 ireo tanora na­hazo fiofanana momba ny fahafehezana ny faharanitan-tsaina artifisialy (IA). Ani­san’ny niompanan’ny fampiofanana ny fomba fanoratana ny mombamomba ny tena na « CV » sy ny « Lettre de motivation ». Harafitra amin’ny alalan’ny IA izany.
Etsy andaniny, nampahafantarin’ny minisitra Florent Soatiana Bety Léonne, nan­dritra ny fananganan-tsaina, ny alatsinainy teo, ireo tomponandraikitra ambony vao no­tendrena tamin’ny filankevitry ny minisitra. Miisa valo mianadahy mianaka izy ireo no voatendry hitazona andraikitra eo anivon’ny minisitera, manomboka izao. « Manana traikefa ao anatin’ny fanavaozana izy ireo ka hatao ao anatin’ny fahitsiana ny asa », hoy ny minisitra tamin’ny fanolorana azy ireo.

Synèse R.

Efa vita ny lasi-panofanana momba ny fikarakarana lakozia sy nahandro, « serveur barman », « valet » et « femmes de chambre ». Mitohy kosa izany ho an’ny asa fandraisam-bahiny (réceptionniste), hoy ny solontenan’ny IECD eto Madagasikara, Rakotoarivelo Manitra.

Nohavaozina ny lasi-panofanana amin’io fiofanana io, amin’ny lenta BTS, araka ny filana sy ny fivoaran’ny tontolon’ny fizahantany sy ny fandraisam-bahiny. Niarahan’ny minisiteran’ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana arakasa sy ny minisiteran’ny Fizahantany sy ny asa tanana namolavola izany. Notohanan’ny Institut européen de coopération et de développement (IECD) ny asa ary nampahafantarina omaly ny vokatra, teny Ampe­filoha. Efa nisy ny lasi-panofanana napetraka sy nampia­saina ny taona 2020. Nampi­harina teny anivon’ny toeram-panofanana La Rizière ao Fianarantsoa izy io, araka ny nambaran’ny sekretera jeneralin’ny minisiteran’ny Fam­pianarana teknika sy ny fanofanana arakasa, Harisoama­na­rivo Angelico Ennodius, Rehefa natao ny tombana, nisongadina fa ilaina ny fa­navaozana ny vontoatin’ny lesona omena ny mpiofana, hanatsarana ny kalitao.
« Hivelatra kokoa ny fampianarana ny tenim-pirenena vahiny sy ny fampiharana eny anivon’ny trano fandraisam-bahiny, izay tsapa fa lesoka ho an’ny lasi-panofanana voalohany », hoy ny mpiandrai­kitra ny toeram-panofanana La Rizière, Razafindratsara Fran­çoise.
« Haparitaka eny anivon’ ny toeram-panofanana ho an’ny asa fandraisam-bahiny ny lasi-panofanana nohavaozina ka ho hentitra ny minisiteran’ny Fizahantany hanara-maso ny fampiharana izany ho an’ny toeram-panofanana rehetra manerana ny Nosy », hoy Rasolondraibe Todivelo­niai­na, talen’ny fampiofanana ho matihanina sy ny fampanarahan-dalàna eo amin’ny sehatry ny fizahantany.
Nanomboka ny taona 2022 no nanohana ny fanampiana ny toeram-panofanana amin’ny fizahantany amin’ny tetikasa tremplin ny IECD. Manana-danja io sehatra io amin’ny fampandrosoana ny toekarena sady mamorona asa.

Vonjy

Hisokatra amin’ny 15 desambra ho avy izao ny fitaterana an-dalamby, « Train urbain ». Tsy hihoatra ny 3 000 Ar ny saran-dalana, mampitohy ny gara Soarano hatrany Ambohimanambola. Tetikasa toha­nan’ny Banky iraisam-pirenena. Notsorin’ny minisitry ny Fitaterana, Raharisone Juste, fa finiavana politika no tsy natao, anisan’ny antony tsy nanokafana an’ity zotra ity hatramin’izay.

Maherin’ny 13 000 taonina ny letisia naondrana any ivelany, niainga tao amin’ny seranan-tsam­bon’i Toamasina. Sambo telo no nitondra izany, ka nankany Eoropa ny roa, ary lasa any Rosia ny iray. Niainga tany Toamasina ny sambo fahatelo farany, nitondra letisia 5 291 t, raha 5 400 taonina ny voalohany. Manodidina ny 1 700 t ny niondrana any Rosia.

Hojerena ny fomba hampandehanana indray ny fitaterana teleferika (TPC). Nohazavain’ny mini­sitry ny Fitaterana, Raharisone Juste, fa volabe nindramina ny nanamboarana an’io, izay tsy maintsy have­rina, na dia diso laharam-pahamehana nataon’ny mpitondra teo aloha aza. Misy ny fifampidinihana amin’i Frantsa sy ireo orinasa nanangana sy mitantana azy, handam­nana ny mahakasika izany.

Mbola sakana lehibe ho an’ny vehivavy maro ao Toliara ny fidirana amin’ny sehatra niomerika, indrindra fa eny amin’ny fokontany tena sahirana. Antony nahatonga ny Orange solidarité Madagascar, tohanan’ny Fon­dation Orange, nanao ny fandaharanasa « Maisons digitales pour les femmes » any an-toerana izany, hanohanana ny se­hatrasa sy ny fidiram-bolan’ny mponina. Tanjona ny hanamafisana ny fahaleovan-tenan’ny vehivavy eo amin’ny toekarena sy sosialy.

Vita sonia ny zoma 21 no­vambra teo ny fifanaraham-piaraha-miasan’ny Orange solidarité Madagascar, ny kaominina Toliara ary ny fikambanana SAHI hametrahana sy hanatanterahana ny tetikasa. Araka izany, hisitraka fiofanana maimaimpoana momba ny tontolon’ny niomerika sy ny fandrahara­hana ireo vehivavy. Mpandray anjara 20 ka hatramin’ny 25 isaky ny andiany no horaisina ary ho laharam-pahamehana ny vehivavy tsy an’asa. Ny ha­natsarana ny fahafahana miditra eo amin’ny tontolon’ny asa haingana sy maharitra no atao vaindohan-draharaha amin’ izany. « Hanomezana sehatra hianarana, handraharahana, hanamafisana ny fahatokisan-tena ary hanehoana ny maha izy ny vehivavy ao Toliara ny Maison digitale. Noho izany, soa fanararaotra maharitra ny sehatry ny niomerika no ataon’ ny Orange Madagascar sy ireo mpiara-miombon’antoka aminy. Tafiditra ao anatin’izany ny fanovana sy fanatsarana ny
fiainana », hoy ny filohan’ny Orange solidarité Madagascar, Benja Arson.

Henintsoa

Mbola mahaliana ny ankamaroan’ny tanora eo anelanelan’ny 18 ka hatramin’ny 30 taona ny sehatrasa momba ny fambolena sy fiompiana, raha ny vokatry ny fanadihadiana nataon’ny Office national de l’emploi et de la formation (Onef). Nivoitra tao anatin’ izany fa nisafidy ny seha-pihariana voalohany avokoa ny 17,9% amin’ireo tanora 307 nanontaniana. 16,5% no liana amin’ny seha­trasa manodidina ny fampianarana sy ny fampiofanana, 15,2% ny fitantanana sampandraharaham-panjakana. 13,7% liana amin’ ny tontolon’ny varotra. 12,2% ny niomerika, noho izy miroborobo fatratra amin’izao, indrindra an-tanàn-dehibe. 9% ka hatramin’ny 10,5% ireo tanora nisafidy ny sehatrasa momba ny fahasalamana sy ny indostria. Mbola latsaky ny 1% kosa ireo tanora liana hiasa amin’ny sehatry ny fizahantany, mpitandro filaminana, ny tontolo iainana ary amin’ny fidirana anaty fikambanana tsy miankina. « Olana tsy ahatraran’ny tanora ny tanjony ny tsy fahampian’ny fiofanana mifanaraka amin’ny filàna sy ny soa fanararaotra isam-paritra », hoy ny tale jeneralin’ny Onef, Rasolonjanahary Ando. Manampy trotraka, hoy izy, ny tsy fahampian’ny hoenti-manana, ny fahalafosan’ny fianarana, ny tsy fahampian’ny traikefa mifandraika amin’ny sehatrasa tadiavin’izy ireo.

Drafitrasa
Mijanona ho laharam-pahamehan’ny tanora ny fisitrahana karama mba hiantohana ny fiainana. Misongadina ny fahafa­hana misitraka fiofanana ahafahana mivoatra mankany amin’ny tsara­tsara kokoa sy hampandrosoana ny asa atao. Na izany, tokony hanana politikam-pampandrosoana ho an’ny tanora ny fitondram-panjakana, raha ny fanazavana hatrany. Noho izany, hanampy amin’ny fandraisana fanapahan-kevitra ny fanadihadiana ataon’ny Onef nandritra ny iray volana, tamin’ny tanora manerana ny Nosy.

Henintsoa

Hotanterahina anio, ary ha­haritra roa andro, ny fanamarihana ny Androm-pirenena momba ny fahasalaman’ny saina, eny amin’ny Lapan’ny Kolontsaina sy ny fanatanjahantena. Iarahana amin’ny mi­nisiteran’ny Fahasalamam-bahoaka sy ny mpiray ombon’antoka samihafa izany. Miompana amin’ny fisorohana ny tolotra, araka ny namba­ran’ny tomponandraikitry ny sampana misahana ny fahasalaman’ny saina ao amin’ny minisiteran’ny Fahasalamam-bahoaka.
Na ireo tsy manana olana ara-tsaina aza, tokony hanatona mpitsabo ihany maka torohevitra. Entanina manokana ireo manana olana amin’ny fiatrehana ny fiainana andavanandro, ny asa. Hisy psychologue sy psychiatre hanome torohevitra sy tohana ara-tsaina maimaimpoana eny an-toerana, mandritra ny hetsika. Hizara torolalana ho an’ireo efa mila fitsaboana manokana koa ny mpiandraikitra amin’izany.
Manomana fitiliana ho an’ ireo miahiahy fa manana olana ara-tsaina ny mpiasan’ny fahasalamana ka fanararaotra io roa andro io hamantarana ny toe-pahasalaman’ny tsirairay. Ampirisihina manokana ireo olona marefo, ireo efa misedra olana ary ny tanora.

Vonjy

Ampirisihina ny tovovavy hisafidy ny sehatra teknika, ka telo izy ireo no voaray nanaraka ny fiofanana ho Technicien en système solaire photovoltaïque, ao amin’ny tetikasa Greenskills. Notolorana ny mari-pamantarana ny fahavitan’ny fiofanana izy 17 mianadahy teto Antananarivo.

Nivoaka tamin’ny fomba ofisialy, omaly, teny amin’ny minisiteran’ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana arakasa ny andiany voalohany, tanora nahavita fiofanana valo volana, ka lasa teksinianina amin’ny fikirakirana angovo azo avy amin’ny he­rin’ny masoandro (TSSPV). Ny tetikasa Greenskills, iarahana amin’ny Institut européen de coopération et de dé­veloppement (IECD) sy ny mi­nisiteran’ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana arakasa, no nahazoana nanofana azy ireo. Teny amin’ny LTP Alarobia sy tany amin’ny LTP Toliara ny toeram-piofanana. Nanolotra izany ny minisitry ny Fampianarana teknika sy ny fa­nofanana arakasa, Tsilefa Antonio. 25 mianadahy izy ireo no voasafidy taorian’ny fi­faninanana ka ny 17 eto Anta­nanarivo ary ny valo any To­liara. Telo ny zatovovavy. Sady manovo fahalalana amin’ny lesona (40%) izy ireo no miatrika fampiharana (60%) eny anivon’ny orinasa avy ha­trany. Avy amin’ny filan’ireto farany rahateo ny nametrahana izay hiofanana. Ny AGT, Anka, Camusat, MadaGreen… ny orinasa amin’ny sehatra tsy miankina mpiray ombon’antoka nandray ireo mpiofana. Tafiditra ho mpiasa sahady ny roa tamin’ireo, araka ny fanazavan’ny lehiben’ny tetikasa Greenskills- IECD, Madagas­car, Rakoto­nirina Safirah, omaly, teny Ampefiloha.
Mametaka sy mikojakoja ny fotodrafitrasa sy fitaovana ahazoana angovo avy amin’ny herin’ny masoandro no asa indraiketan’izy ireo. Eo koa ny asa miaraka amin’ny orinasa mpamokatra angovo azo ha­vaozina any ambanivohitra.
Mpianatra avy amin’ny Lycée teknika na koa mpianatra nanaraka fianarana tao amin’ny sokajy siantifika avokoa izy ireo fa tsy voatery ho manana ny mari-pahaizana bakalorea. Taorian’ny fiofanana, mbola tohanana izy ireo mandritra ny enim-bolana amin’ny fikarohana asa amin’ny sehatra niofanany.
Hiditra amin’ny fandraisana mpianatra ho an’ny fiofanana andiany faharoa ny tetikasa ary homena lanja ny fisafidianana ireo mpiadina.

Vonjy

Faharoa maneran-tany mamokatra grafita voajanahary i Madagasikara, aorian’i Chine. Manara­ka antsika eo i Mozambika sy i Brezila. Hita tao anaty angon-kevitra USGS 2024 ireo antontanisa iraisam-pirenena ireo. Mahazo tombony amin’ny fitomboan’ny lanjan’izany eo amin’ity tsena iraisam-pirenena ity i Madagasikara, amin’ny maha tafiditra antsika ao anatin’ny lisitry ny mpisehatra fototra amin’ny fitrandrahana ny grafita voajanahary.
Hanamafy ny ady amin’ny kolikoly ny minisiteran’ny Jono (MPEB). Hotohizana koa ny fampiroboroboana ny fandraharahana eo amin’ity sehatra ity sy ny fihariana anaty rano. Mifanindry an-dalana amin’ny Pai­kadin’ny Vondrona eoropeanina amin’ny sehatry ny jono ireo, entina hitantanana maharitra ny harena an-dranomasina, izay iarahan’ny roa tonta miasa.
Hahitsy ny famatsiam-bola mahakasika ny ady amin’ny valala, eo anivon’ny Ivontoerana hiadiana amin’ ny andiam-balala eto Madagasikara (IFVM). Handray anjara amin’ny fanatanterahana ny tetikasa “Tendrom-pampandrosoana ny sehatry ny fambolena indostrialy any amin’ny tapany atsimo, Picas-1”, andiany voalohany, ihany koa ny fanjakana malagasy, amin’ny alalan’ny minisiteran’ny Fambolena (Minae). Hanondrana voanjo any Chine i Madagasikara, rah any tanjona.

Nampahafantarina omaly, tamin’ny fomba ofisialy, ny ka­razana apemba roa vaovao, Mina sy Manana. Valim-pikarohana vitan’ny Foibem-pikarohana momba ny fambolena (Fofifa). Eo ambany fiahian’ny minisiteran’ny Fampianarana ambony (Mesupres), sy ny ao amin’ny Fambolena sy ny fiompiana (Minae) ity foibe ity. Eo koa ny foibem-pikarohana maneran-tany momba ny apem­ba, na Global Collabora­tion on Sorghum and Millet (GCSM), ao anatin’ny tetikasa “Apemba”. Mampiavaka an’ireto masomboly roa ireto ny fa­hafahany miatrika ny fiovan’ ny toetr’andro, indrindra ny haintany. Haingam-pitombo nefa tsara ny vokatra. Aha­zoana 700 kilao isaky ny hekitara ny salanisam-bokatra eto Madagasikara, fa tafakatra 2 hatramin’ny 3,5taonina/ha raha tena tsara ny fomba fambolena azy. An-taonany maro ny fotoana nanaovan’ny Fofifa sy ny GCSM ny fikarohana sy fanandramana ara-tsiantifika, toy ny andrana DHS sy Vate.
Nilaza ny tale jeneralin’ny Fofifa fa ahitam-bokany sy azo antoka ny fikarohan’ny Ma­la­gasy mpikaroka. Mamaly ny filan’ny firenena ny ma­som­boly Mina sy Manana, niarahana ta­min’ireo mpikaroka sy fiaraha-miasa vahiny ma­totra. Hanova sy hitondra fampandrosoana lehibe ho an’ny lalam-pihariana apemba ny fanapariahana ireo masomboly roa vaovao ireo.

Njaka A.