Andiany fahatelo ny fivoriana iraisam-pirenena momba ny nanotechnologie eto Mada­gasikara. Tanterahina eny amin’ny Akademiam-pirenena Tsimbazaza, mandritra ny roa andro izany. “Nano Mada 2025”, izay ahitana famelabelarana voka-pikarohana maro amin’ny nanotechnologie maneran-tany sy ahafanta­rana ny fandrosoana hatramin’ izay. Misy koa fifanakalozan-kevitra iarahan’ny manam-pahaizana malagasy sy vahiny tonga hanatrika ny hetsika eto amintsika.
Mandray anjara isika amin’ ny fikarohana momba ny na­notechnologie amin’ny alalan’ ny “mobilité Erasmus”. Man­defa mpikaroka any ivelany i Madagasikara satria tsy mbola misy ny laboratoara mifanandrify amin’izany eto an-toe­rana. Ny akora kosa anefa misy betsaka eto amintsika toy ny minerais de terres rares, ilménite, … Azo ampiasaina ha­na­tsarana ny fiainan’ny zanak’ olombelona ireny nanomateriaux ireny rehefa vokajy tsara. Ampiasaina amin’ny akanjo, fitsaboana ny homamiadana eo koa ny fampitomboana ny herin’ny “panneaux solaires”¸ hoy ny tale jeneralin’ny Institut National des Sciences et Te­chnologies Nucléaires (INSTN), profesora Rajaobelison Joël,
Anjaran’ny INSTN ny ma­nentana sy mampirisika ny Malagasy mpikaroka hiditra amin’ny fikarohana siantifika satria misy eto ny nanomateriaux.
Efa nahavita nanao “carac­térisation ny nanomatériaux” ao anatin’ny minerais misy eto isika, izay ampiasana amin’ny technologie isan-karazany hatramin’izao. Mpikaroka mala­gasy 20 no misehatra amin’ny nanotechnologie eto Madaga­sikara.

Vonjy

Tontosa afakomaly, tetsy amin’ny Carlton Anosy, ny “Bazar de Noël”, andiany
faha-63. Hetsika nokarakarain’ny fikambanana Wednesday Morning Group (WMG).

Tonga maro teny an-toerana ireo mpitsidika na­nomboka tamin’ny 9 ora maraina hatramin’ny 5 ora hariva. “Nahafapo ny hetsika satria nahitana ireo entana sy zavatra tena ilaina amin’ny fanomanana ny fankalazana ny fetin’ny Noely”, hoy ireo mpi­tsidik nanontaniana. “Naha­sarika ireo mpanjifa ireo ihany koa ny tanjona sy ny anton’ny “Bazar de Noël” izay hanaovana hetsika ara-tso­sialy”, hoy hatrany ireo teny an-toerana. Nahatratra 2500 isa ireo olona nandrasana nitsidika ny “bazar de Noël”, andiany faha-63. Azo lazaina fa nahafapo sy nahatratra ny tanjona tamin’iny he­tsika iny, raha ny voalazan’ny tomponandraikitra.
Nambaran’ny filohan’ny fikambanana WMG, Tsira­nana Fiona, fa natokana ha­namboarana sekoly iray any Ambatomirahavavy ny vola azo rehetra tamin’iny hetsika iny. “Ahafahana manohy ireo asa sosialy izay efa nataon’izy ireo, toy ny fianarana zaitra, ary ny fizarana colis de Noël ho an’ny mpianatra any Amba­tomirahavavy iny”, hoy ihany izy.

Betsaka ny mpandray anjara

Mahatratra 73 ireo mpandray anjara nampiranty sy tonga nivarotra teny an-toerana tamin’iny hetsika, andiany faha-63 iny. Nihabetsaka izy ireo raha oharina tamin’ny taon-dasa satria nanodidina ny 63 izany tamin’ny herin­taona. Maro ny zavatra hita nandritra izany, toy ny asa tanana vita malagasy, ny mo­fomamy, ny sokola, sakafo, vatomamy, kilalao sy ny maro hafa. Hita nampifalifaly sy na­nome fanonezana ho an’ireo ankizy tonga teny an-toerana ihany koa ny dadabe Noely. “Noely miray fo”, io ny lohahevitr’iny hetsika iny. Tanjona ny hahafahana manao fanam­piana ara-tsosialy ho an’ny ankizy sy ny vehivavy marefo.

Mino

Vita sonia ny 18 novambra teo, ny fifanarahana eo amin’ ny orinasa Promodim, ao anatin’ny vondrona Imperial Brands sy ny orinasa Vitogaz Mada­ga­sikara. Nanatanteraka izany, ny tale jeneraly ny Pro­modim, Rabarijhon Fran­cis, sy ny tale jeneraly ny Vi­togaz, Andriamampianina Zo. Mi­fantoka amin’ny fanamorana ny hahazoan’ny tokantrano malagasy, ny fampiasana en­tona fandrehitra ny fiaraha-miasa. Misitraka izany ny tokantrano miisa 205, mpikambana anaty VOI Tsimi­alonjafy, monina manodidina ny valanjavaboahary Mada­gas­i­karantsika any Ampotaka, kaominina Mandoto, faritra Vakinankaratra. Tafiditra ao anatin’ny Andraikitra raisin’ny orinasa ara-tsosialy sy fitandroana ny tontolo iainana (RSE) ity tetikasa ity. Toy ny fampihenana ny fampiasana saribao sy kitay, anisan’ny antony lehibe hanimbana ny ala eto Madagasikara, izay vahaolana azo antoka sady maharitra. Maharitra 12 volana ity fiaraha-miasan’ny roa tonta ity. Anehoana fa manana ny toerany matotra amin’ny fiampitana amin’ny fampiasana angovo madio ny sehatra tsy miankina, sady mikajy ny harena voajanahary eto amin­tsika.
Valanjavaboahary voalohany naorin’ny orinasa Im­perial Brands ny Madagasi­karantsika any Ampotaka Mandoto. Toerana noforonina, ahitana fambolen-kazo isan-kazarany ka lasa tontolo mai­tso tanteraka, ankehitriny.

Njaka A .

Haverina amin’ny laoniny ny fifamoivoizana Lakandrano Pangalana. Hojerena amin’ity volana desambra ity ny paikady horaisina hanatanterahana izany, amin’ny alalan’ny hoenti-manana eto an-toe­rana, fa tsy voatery hiantehitra amin’ny famatsiam-bola avy any ivelany. Hiahy ny fanatanterahana izany ny minisiteran’ny Fitaterana sy ny famantarana ny toetr’ andro, hikaroka ny fiaraha-miombon’antoka samihafa azo atao.

Tafapetraka ny faritra natokana hanohanana ny mpitrandraka madinika, « Zone d’encadrement », any amin’ny distrika Betroka sy Bekily. Kaominina
efatra (Beraketa, Bekirobo, Ianabinda, Benato Toby no nanatanterahana izany ny 22-28 novambra teo. Tena hita any an-toerana ny fitrandrahana heladrano na « Mica », mamelona fianakaviana maro. Tanjona ny hampidirana azy ireo anaty sehatra ara-dalàna.

Hisokatra ny antso ho an’ny daholobe firo­tsahana ho tale jeneraly ny ACM, (Antokondraharaha misahana ny fitaterana ana habakabaka sivily eto Madagasikara). Efa am-bolana vitsivitsy izao no banga io toerana io. Sampandraharaham-panjakana manan-danja tokoa amin’ny sehatry ny fitaterana ana habakabaka. Anisan’ny antony nametraham-pialan’ny tale jeneraly teo aloha ny raharaha fiaramanidina Boeing 777.

Nikarakara fivoriana loabary an-dasy ny zoma teo, ny minisiteran’ny Indostria sy ny fampiroboroboana ny tsy miankina (MIDSP) sy ny EDBM (Economic Developmemt Board of Madagascar), niaraka tamin’ny mpandraharaha tsy miankina, sy ny rafi-panjakana samihafa ary ny mpikambana anaty Vao­miera iraisan’ny minisitera (CTI). Fifanakalozan-kevitra, nifantoka tamin’ny fahazoana fahazoan-dalana ho an’ny orinasa afakaba.
Fihaonana fanindroany ity natao ity, nanazavana ny dingana samihafa arahina, izay sarotra matetika ho an’ny ori­nasa. Toy ny fangatahana fahazoan-dalana amin’ny fanja­kana (agréement) ; na io fangatahana vaovao, na fanitarana toerana hamokarana, na fanitarana seha-pihariana, na fanovana anarana orinasa, sns.
Nomarihin’ny minisitra MIDSP, Rasoarahona Andry, fa aseho, toy izao fivoriana izao, ny mangarahara, ny fandrin­drana ary ny fanamorana hanamafisana ny fampiasam-bola tsy miankina eto Madagasikara. Nohamafisina ny fifampitokisana eo amin’ny rafi-panjakana sy ny mpandraharaha tsy miankina.
Nampafantarina ny fitaovana niomerika vaovao Madazef, mikarakara ny antontan-taratasy fahazoan-dalana « agréement » ho an’ny orinasa afakaba.

Njaka A.

Tafiditra amin’ny vinan’ny minisiteran’ ny Asa, ny fampananan’asa ary ny asam-panjakana, tarihin’ny minisitra Flo­rent Soatiana Bety Léonne, ny momba ny fanataterahana ny politikan’ny governemantan’ ny Fanovana. Ao anatin’izany ny ho fanatsarana ny tsenan’ ny asa ho an’ny tanora.
Nomen’ny minisitera tan­tsoroka ara-teknika ireo ta­nora ao amin’ny faritra Itasy, ny he­rinandro teo. Natao izany hanamorana ny fitadiavana asa. Miisa 45 ireo tanora na­hazo fiofanana momba ny fahafehezana ny faharanitan-tsaina artifisialy (IA). Ani­san’ny niompanan’ny fampiofanana ny fomba fanoratana ny mombamomba ny tena na « CV » sy ny « Lettre de motivation ». Harafitra amin’ny alalan’ny IA izany.
Etsy andaniny, nampahafantarin’ny minisitra Florent Soatiana Bety Léonne, nan­dritra ny fananganan-tsaina, ny alatsinainy teo, ireo tomponandraikitra ambony vao no­tendrena tamin’ny filankevitry ny minisitra. Miisa valo mianadahy mianaka izy ireo no voatendry hitazona andraikitra eo anivon’ny minisitera, manomboka izao. « Manana traikefa ao anatin’ny fanavaozana izy ireo ka hatao ao anatin’ny fahitsiana ny asa », hoy ny minisitra tamin’ny fanolorana azy ireo.

Synèse R.

Efa vita ny lasi-panofanana momba ny fikarakarana lakozia sy nahandro, « serveur barman », « valet » et « femmes de chambre ». Mitohy kosa izany ho an’ny asa fandraisam-bahiny (réceptionniste), hoy ny solontenan’ny IECD eto Madagasikara, Rakotoarivelo Manitra.

Nohavaozina ny lasi-panofanana amin’io fiofanana io, amin’ny lenta BTS, araka ny filana sy ny fivoaran’ny tontolon’ny fizahantany sy ny fandraisam-bahiny. Niarahan’ny minisiteran’ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana arakasa sy ny minisiteran’ny Fizahantany sy ny asa tanana namolavola izany. Notohanan’ny Institut européen de coopération et de développement (IECD) ny asa ary nampahafantarina omaly ny vokatra, teny Ampe­filoha. Efa nisy ny lasi-panofanana napetraka sy nampia­saina ny taona 2020. Nampi­harina teny anivon’ny toeram-panofanana La Rizière ao Fianarantsoa izy io, araka ny nambaran’ny sekretera jeneralin’ny minisiteran’ny Fam­pianarana teknika sy ny fanofanana arakasa, Harisoama­na­rivo Angelico Ennodius, Rehefa natao ny tombana, nisongadina fa ilaina ny fa­navaozana ny vontoatin’ny lesona omena ny mpiofana, hanatsarana ny kalitao.
« Hivelatra kokoa ny fampianarana ny tenim-pirenena vahiny sy ny fampiharana eny anivon’ny trano fandraisam-bahiny, izay tsapa fa lesoka ho an’ny lasi-panofanana voalohany », hoy ny mpiandrai­kitra ny toeram-panofanana La Rizière, Razafindratsara Fran­çoise.
« Haparitaka eny anivon’ ny toeram-panofanana ho an’ny asa fandraisam-bahiny ny lasi-panofanana nohavaozina ka ho hentitra ny minisiteran’ny Fizahantany hanara-maso ny fampiharana izany ho an’ny toeram-panofanana rehetra manerana ny Nosy », hoy Rasolondraibe Todivelo­niai­na, talen’ny fampiofanana ho matihanina sy ny fampanarahan-dalàna eo amin’ny sehatry ny fizahantany.
Nanomboka ny taona 2022 no nanohana ny fanampiana ny toeram-panofanana amin’ny fizahantany amin’ny tetikasa tremplin ny IECD. Manana-danja io sehatra io amin’ny fampandrosoana ny toekarena sady mamorona asa.

Vonjy

Hisokatra amin’ny 15 desambra ho avy izao ny fitaterana an-dalamby, « Train urbain ». Tsy hihoatra ny 3 000 Ar ny saran-dalana, mampitohy ny gara Soarano hatrany Ambohimanambola. Tetikasa toha­nan’ny Banky iraisam-pirenena. Notsorin’ny minisitry ny Fitaterana, Raharisone Juste, fa finiavana politika no tsy natao, anisan’ny antony tsy nanokafana an’ity zotra ity hatramin’izay.

Maherin’ny 13 000 taonina ny letisia naondrana any ivelany, niainga tao amin’ny seranan-tsam­bon’i Toamasina. Sambo telo no nitondra izany, ka nankany Eoropa ny roa, ary lasa any Rosia ny iray. Niainga tany Toamasina ny sambo fahatelo farany, nitondra letisia 5 291 t, raha 5 400 taonina ny voalohany. Manodidina ny 1 700 t ny niondrana any Rosia.

Hojerena ny fomba hampandehanana indray ny fitaterana teleferika (TPC). Nohazavain’ny mini­sitry ny Fitaterana, Raharisone Juste, fa volabe nindramina ny nanamboarana an’io, izay tsy maintsy have­rina, na dia diso laharam-pahamehana nataon’ny mpitondra teo aloha aza. Misy ny fifampidinihana amin’i Frantsa sy ireo orinasa nanangana sy mitantana azy, handam­nana ny mahakasika izany.

Mbola sakana lehibe ho an’ny vehivavy maro ao Toliara ny fidirana amin’ny sehatra niomerika, indrindra fa eny amin’ny fokontany tena sahirana. Antony nahatonga ny Orange solidarité Madagascar, tohanan’ny Fon­dation Orange, nanao ny fandaharanasa « Maisons digitales pour les femmes » any an-toerana izany, hanohanana ny se­hatrasa sy ny fidiram-bolan’ny mponina. Tanjona ny hanamafisana ny fahaleovan-tenan’ny vehivavy eo amin’ny toekarena sy sosialy.

Vita sonia ny zoma 21 no­vambra teo ny fifanaraham-piaraha-miasan’ny Orange solidarité Madagascar, ny kaominina Toliara ary ny fikambanana SAHI hametrahana sy hanatanterahana ny tetikasa. Araka izany, hisitraka fiofanana maimaimpoana momba ny tontolon’ny niomerika sy ny fandrahara­hana ireo vehivavy. Mpandray anjara 20 ka hatramin’ny 25 isaky ny andiany no horaisina ary ho laharam-pahamehana ny vehivavy tsy an’asa. Ny ha­natsarana ny fahafahana miditra eo amin’ny tontolon’ny asa haingana sy maharitra no atao vaindohan-draharaha amin’ izany. « Hanomezana sehatra hianarana, handraharahana, hanamafisana ny fahatokisan-tena ary hanehoana ny maha izy ny vehivavy ao Toliara ny Maison digitale. Noho izany, soa fanararaotra maharitra ny sehatry ny niomerika no ataon’ ny Orange Madagascar sy ireo mpiara-miombon’antoka aminy. Tafiditra ao anatin’izany ny fanovana sy fanatsarana ny
fiainana », hoy ny filohan’ny Orange solidarité Madagascar, Benja Arson.

Henintsoa

Mbola mahaliana ny ankamaroan’ny tanora eo anelanelan’ny 18 ka hatramin’ny 30 taona ny sehatrasa momba ny fambolena sy fiompiana, raha ny vokatry ny fanadihadiana nataon’ny Office national de l’emploi et de la formation (Onef). Nivoitra tao anatin’ izany fa nisafidy ny seha-pihariana voalohany avokoa ny 17,9% amin’ireo tanora 307 nanontaniana. 16,5% no liana amin’ny seha­trasa manodidina ny fampianarana sy ny fampiofanana, 15,2% ny fitantanana sampandraharaham-panjakana. 13,7% liana amin’ ny tontolon’ny varotra. 12,2% ny niomerika, noho izy miroborobo fatratra amin’izao, indrindra an-tanàn-dehibe. 9% ka hatramin’ny 10,5% ireo tanora nisafidy ny sehatrasa momba ny fahasalamana sy ny indostria. Mbola latsaky ny 1% kosa ireo tanora liana hiasa amin’ny sehatry ny fizahantany, mpitandro filaminana, ny tontolo iainana ary amin’ny fidirana anaty fikambanana tsy miankina. « Olana tsy ahatraran’ny tanora ny tanjony ny tsy fahampian’ny fiofanana mifanaraka amin’ny filàna sy ny soa fanararaotra isam-paritra », hoy ny tale jeneralin’ny Onef, Rasolonjanahary Ando. Manampy trotraka, hoy izy, ny tsy fahampian’ny hoenti-manana, ny fahalafosan’ny fianarana, ny tsy fahampian’ny traikefa mifandraika amin’ny sehatrasa tadiavin’izy ireo.

Drafitrasa
Mijanona ho laharam-pahamehan’ny tanora ny fisitrahana karama mba hiantohana ny fiainana. Misongadina ny fahafa­hana misitraka fiofanana ahafahana mivoatra mankany amin’ny tsara­tsara kokoa sy hampandrosoana ny asa atao. Na izany, tokony hanana politikam-pampandrosoana ho an’ny tanora ny fitondram-panjakana, raha ny fanazavana hatrany. Noho izany, hanampy amin’ny fandraisana fanapahan-kevitra ny fanadihadiana ataon’ny Onef nandritra ny iray volana, tamin’ny tanora manerana ny Nosy.

Henintsoa

Hotanterahina anio, ary ha­haritra roa andro, ny fanamarihana ny Androm-pirenena momba ny fahasalaman’ny saina, eny amin’ny Lapan’ny Kolontsaina sy ny fanatanjahantena. Iarahana amin’ny mi­nisiteran’ny Fahasalamam-bahoaka sy ny mpiray ombon’antoka samihafa izany. Miompana amin’ny fisorohana ny tolotra, araka ny namba­ran’ny tomponandraikitry ny sampana misahana ny fahasalaman’ny saina ao amin’ny minisiteran’ny Fahasalamam-bahoaka.
Na ireo tsy manana olana ara-tsaina aza, tokony hanatona mpitsabo ihany maka torohevitra. Entanina manokana ireo manana olana amin’ny fiatrehana ny fiainana andavanandro, ny asa. Hisy psychologue sy psychiatre hanome torohevitra sy tohana ara-tsaina maimaimpoana eny an-toerana, mandritra ny hetsika. Hizara torolalana ho an’ireo efa mila fitsaboana manokana koa ny mpiandraikitra amin’izany.
Manomana fitiliana ho an’ ireo miahiahy fa manana olana ara-tsaina ny mpiasan’ny fahasalamana ka fanararaotra io roa andro io hamantarana ny toe-pahasalaman’ny tsirairay. Ampirisihina manokana ireo olona marefo, ireo efa misedra olana ary ny tanora.

Vonjy

Ampirisihina ny tovovavy hisafidy ny sehatra teknika, ka telo izy ireo no voaray nanaraka ny fiofanana ho Technicien en système solaire photovoltaïque, ao amin’ny tetikasa Greenskills. Notolorana ny mari-pamantarana ny fahavitan’ny fiofanana izy 17 mianadahy teto Antananarivo.

Nivoaka tamin’ny fomba ofisialy, omaly, teny amin’ny minisiteran’ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana arakasa ny andiany voalohany, tanora nahavita fiofanana valo volana, ka lasa teksinianina amin’ny fikirakirana angovo azo avy amin’ny he­rin’ny masoandro (TSSPV). Ny tetikasa Greenskills, iarahana amin’ny Institut européen de coopération et de dé­veloppement (IECD) sy ny mi­nisiteran’ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana arakasa, no nahazoana nanofana azy ireo. Teny amin’ny LTP Alarobia sy tany amin’ny LTP Toliara ny toeram-piofanana. Nanolotra izany ny minisitry ny Fampianarana teknika sy ny fa­nofanana arakasa, Tsilefa Antonio. 25 mianadahy izy ireo no voasafidy taorian’ny fi­faninanana ka ny 17 eto Anta­nanarivo ary ny valo any To­liara. Telo ny zatovovavy. Sady manovo fahalalana amin’ny lesona (40%) izy ireo no miatrika fampiharana (60%) eny anivon’ny orinasa avy ha­trany. Avy amin’ny filan’ireto farany rahateo ny nametrahana izay hiofanana. Ny AGT, Anka, Camusat, MadaGreen… ny orinasa amin’ny sehatra tsy miankina mpiray ombon’antoka nandray ireo mpiofana. Tafiditra ho mpiasa sahady ny roa tamin’ireo, araka ny fanazavan’ny lehiben’ny tetikasa Greenskills- IECD, Madagas­car, Rakoto­nirina Safirah, omaly, teny Ampefiloha.
Mametaka sy mikojakoja ny fotodrafitrasa sy fitaovana ahazoana angovo avy amin’ny herin’ny masoandro no asa indraiketan’izy ireo. Eo koa ny asa miaraka amin’ny orinasa mpamokatra angovo azo ha­vaozina any ambanivohitra.
Mpianatra avy amin’ny Lycée teknika na koa mpianatra nanaraka fianarana tao amin’ny sokajy siantifika avokoa izy ireo fa tsy voatery ho manana ny mari-pahaizana bakalorea. Taorian’ny fiofanana, mbola tohanana izy ireo mandritra ny enim-bolana amin’ny fikarohana asa amin’ny sehatra niofanany.
Hiditra amin’ny fandraisana mpianatra ho an’ny fiofanana andiany faharoa ny tetikasa ary homena lanja ny fisafidianana ireo mpiadina.

Vonjy

Faharoa maneran-tany mamokatra grafita voajanahary i Madagasikara, aorian’i Chine. Manara­ka antsika eo i Mozambika sy i Brezila. Hita tao anaty angon-kevitra USGS 2024 ireo antontanisa iraisam-pirenena ireo. Mahazo tombony amin’ny fitomboan’ny lanjan’izany eo amin’ity tsena iraisam-pirenena ity i Madagasikara, amin’ny maha tafiditra antsika ao anatin’ny lisitry ny mpisehatra fototra amin’ny fitrandrahana ny grafita voajanahary.
Hanamafy ny ady amin’ny kolikoly ny minisiteran’ny Jono (MPEB). Hotohizana koa ny fampiroboroboana ny fandraharahana eo amin’ity sehatra ity sy ny fihariana anaty rano. Mifanindry an-dalana amin’ny Pai­kadin’ny Vondrona eoropeanina amin’ny sehatry ny jono ireo, entina hitantanana maharitra ny harena an-dranomasina, izay iarahan’ny roa tonta miasa.
Hahitsy ny famatsiam-bola mahakasika ny ady amin’ny valala, eo anivon’ny Ivontoerana hiadiana amin’ ny andiam-balala eto Madagasikara (IFVM). Handray anjara amin’ny fanatanterahana ny tetikasa “Tendrom-pampandrosoana ny sehatry ny fambolena indostrialy any amin’ny tapany atsimo, Picas-1”, andiany voalohany, ihany koa ny fanjakana malagasy, amin’ny alalan’ny minisiteran’ny Fambolena (Minae). Hanondrana voanjo any Chine i Madagasikara, rah any tanjona.

Nampahafantarina omaly, tamin’ny fomba ofisialy, ny ka­razana apemba roa vaovao, Mina sy Manana. Valim-pikarohana vitan’ny Foibem-pikarohana momba ny fambolena (Fofifa). Eo ambany fiahian’ny minisiteran’ny Fampianarana ambony (Mesupres), sy ny ao amin’ny Fambolena sy ny fiompiana (Minae) ity foibe ity. Eo koa ny foibem-pikarohana maneran-tany momba ny apem­ba, na Global Collabora­tion on Sorghum and Millet (GCSM), ao anatin’ny tetikasa “Apemba”. Mampiavaka an’ireto masomboly roa ireto ny fa­hafahany miatrika ny fiovan’ ny toetr’andro, indrindra ny haintany. Haingam-pitombo nefa tsara ny vokatra. Aha­zoana 700 kilao isaky ny hekitara ny salanisam-bokatra eto Madagasikara, fa tafakatra 2 hatramin’ny 3,5taonina/ha raha tena tsara ny fomba fambolena azy. An-taonany maro ny fotoana nanaovan’ny Fofifa sy ny GCSM ny fikarohana sy fanandramana ara-tsiantifika, toy ny andrana DHS sy Vate.
Nilaza ny tale jeneralin’ny Fofifa fa ahitam-bokany sy azo antoka ny fikarohan’ny Ma­la­gasy mpikaroka. Mamaly ny filan’ny firenena ny ma­som­boly Mina sy Manana, niarahana ta­min’ireo mpikaroka sy fiaraha-miasa vahiny ma­totra. Hanova sy hitondra fampandrosoana lehibe ho an’ny lalam-pihariana apemba ny fanapariahana ireo masomboly roa vaovao ireo.

Njaka A.

Lelavola mitentina 5 tapitrisa Ar no nomen’ny Yas Mada­gas­car an-dRamamonjy Nomenjanahary, vehivavy mpitantana ny orinasa Mioty MJ, taorian’ny fifaninanana fandraharahana natokana ho an’ny vehivavy, ao anatin’ny fandaharanasa “Ampela Online”. Miisa dimy izy ireo no nahazo ny fankasitrahana, hoentina manohana ny tetikasany sy hampidi-bola bebe kokoa amin’ny fihariana ataony. Miompana amin’ny fanodinam-bokatra ho lasa sakafo, toy ny confiture, zava-pisotro, pate de fruit sns, ny orinasa tantanin’i Menja ao amin’ny faritr’i Menabe. Notoloran’ny Yas loka ihany koa i Asmine, manjaitra sy mivarotra akanjo silamo. Toy izay koa i Mampianina, manao « crochet », i Arlette izay misehatra amin’ny fanamboarana « chips banane plantin » avy any Ma­roantsetra ary i Natacha, mpanao mofomamy. Niaiky izy dimy mirahavavy fa nampivoatra ny velon-tenany ny fanofanana maimaimpoana norantovina ka nahatonga azy ireo sahy sy vonona hanitatra ny fandraharahana ataony, ho matihanina kokoa. « Tetikasa mampiofana malagasy, vehivavy manana asa fivelomana sy te ho lasa matihanina ny tetikasa Ampela Online. Hofanina izy ireo hahafehy ny teknolojia niomerika sy ny varotra anaty tambajotran-tserasera ary ny tontolon’ny fandraharahana», hoy ny tomponandraikitry ny RSE ao amin’ ny Yas Madagascar, Rabefitia Riantsoa.

Henintsoa

Namirapiratra indray ny Ma­lagasy mpilomano, ny faran’ny herinandro teo, nandritra ny fifaninanana “Meeting de l’Océan Indien”, taranja lo­mano, natao tany La Réunion. Medaly 6 be izao no norombahin’i Koty Sampaniaina Glorio, teo amin’ny sokajy 12 taona. Volamena ny roa tamin’izany, izay azony teo amin’ny 100m nage libre sy teo amin’ny 200 m 4N. Volafotsy roa kosa teo amin’ny 50 m sy 200 m nage libre. Niampy medaly alimo roa teo amin’ny 100 m nage libre sy 50 m Papillon izany. Tsy vao izao i Koty Glorio no namiratra fa tena nahavita ezaka lehibe izy tamin’ity taona 2025 ity. Vao tamin’ny volana septambra teo koa no nandrombahany medaly vola­mena 4 sy volafotsy 2, nandritra ny fiadiana ny tompon­dakan’i Afrika, ho an’ny faritra faha-4, natao tany Manzini, Eswatini. Voahosotra ho mpilomano mendrika indrindra eo amin’ny sokajy misy azy ihany koa i Glorio tamin’ity fifaninanana ity. Mbola azo lazaina ho zaza izy saingy efa tena mison­gadina tanteraka eo anivon’ny ranomasimbe Indianina sy eto amin’ny sehatra afrikanina. Mila arahina akaiky, araka izany, ity Malagasy mpilomano manana ny maha izy azy ity.

Mi.Raz

Notohizana teny amin’ny Kianjan’­Am­bohi­dra­trimo, nanomboka omaly, ny lalao divizionina faharoa nasionaly, taranja baolina kitra. Araka ny fanadihadiana natao, nisy savorovoro indray teo am-panombohana ny lalao, saingy nezahin’ny eo anivon’ny Fede­ra­sionina nalamina izany. Marihina fa raha tsy misy ny fiovana farany, hatao eo amin’io kianja io ihany koa ny tohin’ny « Poule des AS ».

Nahoraka tanteraka tao Londres ny fandresen’ ny Chelsea FC, ekipa anglisy, ny FC Barcelone, espaniola, afakomaly. Lavon’ny Chelsea tamin’ny isa mavesatra 3 no ho 0 mantsy ny Barça. Marihina fa zara raha nahita fanafihana ny ekipa espaniola tamin’ity fifanandrinana ity. Tafiditra anatin’ireo klioba tsy mbola miatrika ny lalao sakana vonjimaika amin’ny “Ligue des Champions” ny Chelsea taorian’io vokatra tsara azony io.

Notanterahina nanomboka ny 22 novambra lasa teo hatramin’ny 29 novambra izao, ny fiadiana ny amboaran’i Madagasikara, taranja volley-ball, sokajy Vété­rans. Fifaninanana tontosaina any Fianarantsoa. Talohan’izay, nisy ny fiofanana ho an’ny mpanazatra natao nandritra ny andro vitsivitsy ho fampitomboana ny fahaiza-manaon’izy ireo.

Nanatanteraka fitsidihana ny Kianja Barea Mahamasina ny minisiteran’ny Tanora sy ny fanatanjahantena (MJS), notarihin’ny minisitra Rasambany Alain Désiré, omaly. Nanatrika izany koa ny filohan’ny Federasionina malagasin’ny baolina kitra (FMF), Randriamanampisoa Alfred. Nohararaotina
tamin’io ny resaka mahakasika ny fitohizan’ny asa ho an’ny mpanazatra ny Barea A, i Corentin Martins.
Nilaza izy ireo fa mbola hodinihina sy hanaovana fivoriana miaraka ny mety ho fitohizan’ny asany, amin’ny maha mpanazatra ny Barea A azy. Marihina fa ny fanjakana sy ny fede­rasionina no miara-misalahy amin’ny fandoavana ny kara­man’ity mpanazatra ity.
Hifarana ny faran’ny volana janoary ny fifanarahana aminy ary mbola baraingo ny mbola hahavoatazona azy na hisolo olon-kafa ny toerany.
Tsara ny mampahatsiahy fa nandritra ny fitantanan’i Corentin Martins ny Barea, tafakatra eo amin’ny faha-105 amin’ny filaharan’ny Fifa ny Barea, ankehitriny, raha faha-116 izany teo aloha. Ankoatra izay, mitohy hatrany ny asa fana­tsarana.

F. R

Haratsiam-panahin’ireo mitonona ho mpikarakara ve sa fahadisoana tsy nahy avy any La Réunion no tsy nahalasa an-dRalisinirina Marthe, tokony hiatrika ny “Meeting de La Réunion”. Nisy olona tsy fanta-piaviana mantsy tafiditra tao anaty lisitra izay tsy nahazo alalana ka miteraka ny ahiahy.

Niteraka resabe teo anivon’ny tontolon’ny fanatanjahantena sy fanehoan-kevitra isan-karazany tao anaty tambanjotran-tserasera, omaly, ny tsy nahalasa an-dRalisinirina Marthe (Ra­lisy), hiatrika ny “Meeting de La Réunion. Fifaninanana hatao ny sabotsy ho avy izao. Raha tsiahivina ny zava-ni­tranga, efa teny amin’ny seranam-piaramanidina Ivato vao voasakana ny tenany fa tsy ao anaty lisitry ny delegasionina mandeha. Nanambara Ralisy raha nanontaniana fa nahazo fahazoan-dalana “vi­sa” ny tenany, saingy ny tapakilany no tsy manan-kery. Nasaina niantso tany amin’ny kaompaniam-pitaterana Air Austral izy, ka ity farany no nilaza fa tsy olana avy any amin-dry zareo ilay izy. Tetsy ankilany, nivoaka tamin’ny tambanjo­tra-tserasera fa na­lain’ny federasionina malagasy ny tapaki­lany. Tsy nanamafy ary tsy nanamarina izany filazana izany Ralisy, nandritra ny resaka an-tariby natao taminy.
Taorian’izay, nitondra fa­nazavana tamin’ny mpanao gazety, Raherison Dominique, filohan’ny federasionina mala­gasin’ny atletisma (FMA) fa tsy manan-jo haka ny tapakilan’ny atleta na hanafoana izany ny federasionina. Noha­ma­fisiny fa atleta dimy mianadahy izy ireo no nahazo taratasy avy amin’ny federasionina sy ny minisitera ary efa nandefasan’ny mpikarakara tapakila ka anisany Ralisy, izay nangalana “visa”. Tsy misy mpikambana ao anatin’ny federasionina ao anaty lisitra fa filohan’ny ligin’Ihorombe no saika hitarika ny delegasionina saingy tsy nahazo “visa” ka nijanona. Notsindriny manokana fa nisy olona 3 hafa tsy fantatry ny federasionina ny niaviany ary tsy nahazo ala­lana, tao anaty lisitra. Mia­hiahy, araka izany, ny federasionina sao ny fisian’izy ireo no mety nanafoanana ny tapa­kilan-dRalisy.

Tompondaka