Tao anatin’ny herintaona (teo anelanelan’ny volana mar­sa 2024 sy ny volana marsa 2025), nisondrotra 8,4% ny vidim-piainana teto Madagasikara, araka ny fanadihadiana ara-toekarena na­voakan’ny Banky foiben’i Madagasikara (BFM). Izany hoe, nahitam-piakarany 1,2% izany tao anatin’ny 12 volana. Anisan’ny nisondrotra 12,7% ny vidim-bary, niakatra 4,5% ihany koa ny sehatry ny angovo. Tsinjony sady nohamafisiny tao anatin’ny fanadihadiana ara-toekarena nataony fa hihalafo ny vidim-piainana eto amintsika mandritra ny telo volana voalohan’ny taona 2025. Vokany, mitotongana ny fahefa-mividin’ny isan-tokantrano. Mitotongana ihany koa ny vola malagasy sy ny dolara. Nanomboka ny volana avrily, nanomboka nanafosafo ny 5 000Ar ny sandan’ny euro teo amin’ny tsena fifanakalozam-bola (Marché interbancaire de devise). Omaly, ni­sanda 5 021,37Ar ny euro iray
Tsy nitsaha-nidina kosa ny dolara nanomboka ny volana febroary 2025. Tamin’io vanim-potoana io, manodidina ny 4 701,81Ar ny dolara ary tafidina hatramin’ny 4 443,27Ar izany, omaly, ara­ka ny tarehimarika navoakan’ny BFM. Miadana ny fihodin’ny toekarena eto Madaga­sikara, antony mahatonga ny ankamaroan’ny Malagasy miai­na anaty fahantrana. Manampy trotraka ny fiakaran’ny vidin-tsolika sy ny haratsian-dalana eto amintsika izay mampiahiahy sahady ireo mpitatitra sy mpandraharaha. Marihina fa mandray anjara amin’ny fiovaovan’ny vidin-tsolika eto amintsika ny sandan’ny dolara. Ny volana marsa teo, vanim-potoana nanafarantsika ny solika am­piasaina ho an’ny volana mey, nidangana ny dolara ka nahatonga ny fiakaran’ny solika mandritra ity volana ity.

Henintsoa

Nozaraina andraikitra mazava ireo sehatra rehetra mandrafitra ny Task Force Riz. Hifandray bebe kokoa amin’ny rehetra ny avy amin’ny foibem-pitondrana misahana ny varotra anatiny (DCI) eo anivon’ny minisiteran’ny Fampiroboro­boana ny indostria sy ny varotra hanamafisana ny andraikitry ny tsirairay mpikambana. Nisongadina ireo nandritra ny fivorian’ireo ankolafy samihafa voakasiky ny raharaham-bary, teny Anosy, omaly. « Fanamby ny handrindrana sy hifehezana ny sehatry ny vary, hitondrana vahaolana maharitra tsy hiverenan’ny fahasahiranana toy ny teo aloha intsony », hoy ny tale jeneralin’ny varotra eo anivon’ny minisitera, Razanakoto Isidore. Politikam-panjakana momba ny vary ny fandrafetana ny tondrozotra enti-manatanteraka ny asa atao rehetra. Voaresaka tao anatin’izany ny didim-panjakana iraisan’ny minisitera sy ireo mpisehatra samihafa mahakasika ny fandaminana ankapobeny ny fanangonana sy fivarotana ny vary akotry vokatra eto an-toerana Natao ireo manoloana ny olana sedraintsika isan-taona mahakasika ny vary.

Henintsoa

Anisan’ireo sehatra miantoka ny fampandrosoana maharitra ny fiompiana sy ny fambolena. Iankinan’ny fampiroboroboana ny toekarena sy manampy amin’ny fahatrarana ny fahaleovan-tena ara-tsakafo ireo seha-pihariana ireo.

Manana anjara toerana goavana amin’ny fampandrosoana ny sehatry ny fambolena sy ny fiompiana, eto Madagasikara. Soa fanararaotra ny fananantsika malagasy 80% misehatra amin’ireo rafi-pihariana ireo hanatrarana ny fahavitan-tena ara-tsakafo. Manampy tosika sy manohana ireo tantsaha ny Tsenaben’ny fambolena sy ny fiompiana ary ny vokatra azo avy aminy « Foire de l’élevage et des produits agricole » (FEPA) andiany faha-17 atao eny amin’ny Malagasy Profes­sionnels de l’Elevage (MPE) Nanisana hatramin’ny alahady. « Ilaina ny fiaraha-miasan’ny fanjakana sy ny sehatra tsy miankina hampiroboroboana ny famokarana. Laharam-pahamehana ny fiaraha-miasa amin’izy ireo ho an’ny rafi-panovana ny famokarana », hoy ny sekereteram-panjakana eo anivon’ny fiadidiana ny Repoblika misahana ny fahaleovan-tena ara-tsakafo, Razanamahefa Tahian’Ny Avo, omaly, nandritra ny fanokafana tamin’ny fomba ofisialy ny hetsika. Ho tratra, hoy izy, ny fahaleovan-tena ara-tsakafo rehefa miara-mientana ny rehetra. Manana ny politikam-pampandrosoana hanatanterahana ireo vinanasa samihafa ihany koa ny fitondram-panjakana, hoy hatrany ny fanazavany.

Tosika

Ambohi-pihaonan’ireo mpisehatra manerana ny Nosy ny Fepa, manampy amin’ny fitadiavana lalam-barotra eto an-toerana sy any ivelany izy ary manamafy ny endri-piaraha-miasa samihafa. Ma­nohana tanteraka ny hetsika toy izao ny fitondram-panjakana noho izy mifandraika amin’ny vinam-pirenena. Mbola malalaka ny tsena ho an’ny seha-pamokarana ka tanjona ny hampiroborobo izany eto an-toerana sy hanondranantsika vokatra any ivelany. Ma­nana otrikarena sy akora fototra azo trandrahina tsara i Madagasikara enti-mampiroboro ny toekarena amin’ny alalan’ny fambolena sy ny fiompiana.
Marihina fa lohahevitry ny andiany amin’ity taona ity ny hoe « fiompiana fanoitra amin’ny fahaleovan-tena ara-tsakafo sy fampandrosoana ma­ha­ritra ho an’i Mada­gasi­kara ».

Henintsoa

Anisan’ny nanao valandresaka tamin’ny mpanao gazety, omaly, tao amin’ny faritra Vakinankaratra ny avy amin’ny fitaleavam-paritry ny Fanabeazana any an-toerana. Voaresaka tamin’izany ny efa nanomezana fitaovana ireo sekoly eo anivon’ny Dren Vakinankaratra sy ny hanohizana izany hatrany. Notateriny koa ny fanomanana ny fanadinam-panjakana, ny fandoavana ny “Subvention” sy ny kamaran’ireo mpitsara amin’ny fotoan’ny fanadinana ny “Vacation” ary ny fanatanterahana ny politikan’ny fanabeazana.
Anjaran’ny talem-paritry ny fitaterana sy famantarana ny toetr’andro kosa avy eo ny nitatitra ny tsy fanarahan-dalàna hita matetika amin’ny fiara fitateram-bahoaka na fiara tsotra. Eo koa ny faharatsian’ny fiara, ny olana ara-taratasy, ny fampiasana solika “Pétrole” amin’ny fiara. Nampahafantarina tamin’izany koa fa efa am-perinasa ny foibe mikarakara ny “Permis”, ao amin’ny CIM Antsirabe. Natsidiny koa fa hanatsarana ny toby fiantsonana Vatofotsy.
Nohazavaina tamin’izany koa ny momba ny fisitrahana tany ”titre vert” andiany voalohany.

Synèse R.

Nisafidy ny anarana Léon XIV i Robert Francis Prevost, Ray Masina voafidy omaly, handimby ny papa François. 69 taona izy, teratany amerikanina voalohany hitantanana ny fiangonana katolika maneran-tany.

«Habemus Papam». Tsy niandry ela fa omaly tamin’ny 6 ora hariva, tany Vatican Ro­me, nivoaka ny setroka fotsy tao amin’ny Chapelle Sixtine. Manambara fa tapitra ny fihibohan’ireo kardinaly 133 maneran-tany. Voafidy ny Papa Ray Masina vaovao: Robert Francis Prevost, kardinaly amerikanina. Mitondra ny anarana Léon XIV ny papa faha-267 . Vaovao lehibe ho an’ny Eglizy Katolika Roma­nina sy izao tontolo ny nahatafapetraka azy 24 ora taorian’ny fihibohana. Mamaritra ny lamina ara-piarahamonina sy ara-politika manerana izao tontolo izao izany.

Taorian’ny fanambarana ofisialy, niseho vahoaka voalohany teo amin’ny lavaran­gan’ny Bazilikan’i Masindahy Piera ao Vatican izy. Nanao ny kabariny voalohany. ”Ho ao aminareo anie ny Fiadanana”, hoy izy nitsodrano voalohany ny mpino rehetra, vantany vao nandray fitenenana. ”Samy mpianatr’i Kristy isika. Mila ny fahazavana izao tontolo izao. Mila azy isika hampifandray amin’Andriamanitra sy ny fitiavany. Andao hifanampy ha­namboatra izay tetezana izay”, hoy ny hafatra voalohany nomen’ny Papa vaovao.

Endriky ny fisokafana

”Endriky ny fisokafan’ny fiangonana ny fananana ny Papa Léon XIV. Niala tamin’ ilay hoe eoropeanina hatrany ny Ray Masina, na dia hoe eo aza ny fihaviana, misy koa ny fihitaran’ny Fiangonana ma­neran-tany”, hoy ny hevitry ny mpamakafaka ny tantaran’ny fiangonana Katolika iray.
Manan-danja eo amin’ny fifandanjan’ny hery politika mandrafitra ny fiainan’izao tontolo izao ny filohan’ny fiangonana Katolika. Sady evekan’i Rôma, izy no mpitarika ny fiangonana maneran-tany. Tsy vitan’izay, filoham-panjakana koa ny Papa Ray Masina. Mizaka ny sata maha firenena mahaleo tena azy i Vatican, na ao Italie aza.

Nangonin’i Zo ny Aina

Lavo ny FC Barcelone, andrarezina amin’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Eoropa (Ligue des champions), taranja baolina kitra. Nosakanan’ny Inter de Milan teo amin’ny manasa-dalana ny lalan-dry zalahy. Resin’ny Italianina, ta­min’ny isa 4 no ho 3, nandritra ny lalao miverina notanterahina tao San Siro Milan, ny talata lasa teo.
Niady hatramin’ny farany ny fihaonan’ny roa tonta ary efa tany amin’ny fanalavam-potoana vao tafavoaka ho mpandresy ny Italianina. Ni­ta­rika tamin’ny isa 2 no ho 0 rahateo izy ireo. Baolina nampidirin’i Martinez (21 mn), sy ny “penalty” matin’i Hakan Calhanoglu, tao anatin’ny fa­nampim-potoana 45 + 1 mn. Nihevitra ny rehetra teo fa efa mazava ny lalan’ny Milanais. Fizaram-potoana faharoa, na­nindry ny Espaniola, ka nampihena ny isa ho 2 no ho 1 i Garcia (54 mn). Avy eo nosahalain’i Olmo (60 mn). Mbola nampian’i Raphinha, tany amin’ny 3 mn tsy hiravana ka nitarika tamin’ny isa 3 no ho 2. Tsy ela ny valin-kafatry ny Mi­la­nais. Nosahalain’i Acerbi, 3 no ho 3 (90 + 3 mn). 3 sy 3 toy ny tamin’ny lalao mandroso ny isa ka niditra tamin’ny fanalavam-potoana. Teo no nisongadina ny Ita­liani­na, rehefa na­hafaty ny baolina fahefatra i Frattesi (99 mn). Anisan’ny nanavotra an’i Milan, i Som­mer mpiandry tsatoby. Roa taona aty aoriana, hiatrika famaranana indray ny Inter de Milan.

Tompondaka

Tsy anisan’ireo ekipa hiatrika ny fiadiana ny ho tompondakan’i Madagasikara, sokajy vehivavy, U17, ny Yfomac. Araka ny fanazavana nataon’izy ireo afakomaly. Maro amin’ireo mpilalaony no tsy maintsy mifantoka tsara amin’ny fianarana, ka voatery nandray fanapahan-kevitra toy izao ny tomponandraikitry ny klioba.

Notanterahina omaly, teny amin’ny Fede­rasionina malagasin’ny baolina kitra (FMF), tetsy Iso­raka, ny fiofanana mahakasika ny « Licence des Clubs ». Tsia­hivina fa ilaina amin’ny fiatrehana ny fifanintsanana « inter­Clubs Caf 2025-2026 », ny hetsika toy izao. Ireo mpiantsehatra amin’ny “World Cola PFL” moa no nisitraka izany.

Hanomboka ny tapak’ity volana mey ity ny fampivondronana ny mpilalaon’ny Ankoay hifantenana izay handrafitra ny ekipam-pirenena malagasy hiatrika ny “Afrobasket 2025” hatao any Angola, ny 12 hatramin’ny 24 mey izao. Tsiahivina fa miray vondrona amin’i Ou­gan­da, Rwanda ary i Lybie, i Madagasikara.

Tontosa ny faran’ny herinandro teo ny an­diany fahatelo amin’ny fifaninanana “Grand prix”, taranja Echecs, nokarakarain’ny CGM. Nahatratra 170 teo
ny mpandray anjara ary nomena vahana kokoa ny
sokajy vehivavy, raha ny nambaran’ny mpikarakara. Niakatra ny isan’ny mpandray anjara tamin’ity andiany fahatelo ity.

Anjaran’ny vondrona A indray izao no hifaninana amin’ny dingana voalohany, amin’ny fiadiana ny tompondaka nasionaly N1A, taranja basikety, taorian’ny vondrona B tany Antsi­rabe. Ekipa 6 lahy sy 6 vavy no ao anatin’ity vondrona A ity, ka ao amin’ny Complexe sportif ao Mahajanga no hanatanterahina izany, ny 10 hatramin’ny 18 mey izao. Ho an’ny sokajy vehivavy, ny ekipan’ny GNBC Analamanga, MB2ALL Ana­lamanga, Fandrefiala Analamanga, Dunamis Analaman­ga, ASSM Analamanga ary ny Cosca Amoron’i Mania no hifaninana. Eo amin’ny sokajy lehilahy kosa, hifandona amin’izany ny ekipan’ny GNBC Analamanga, BCB Boeny, MBC Atsinanana, RBC Boeny, BC Somava Sava ary ny NGB Itasy. Tsiahivina fa tsy misy mihintsana ireto ekipa 6 isan-tsokajy ireto fa hiatrika ny dingana faharoa daholo. Izay 4 voalohany kosa no hiatrika ny lalao manasa-dalana amin’ity dingana voalohany ity ary izay 2 voalohany no hiady ny amboaran’ny ligin’i Boeny.
Raha hiverenana ny fifaninanana natao tany Antsirabe, ho an’ny vondrona B, nandrombaka ny amboaran’ny ligin’i Va­kinankaratra, ny ekipan’ny JEA Vakinankaratra teo amin’ny vehivavy ary ny COSPN kosa ny teo amin’ny sokajy lehilahy.

Mi.Raz

Hampiantrano fifaninanana goavana indray i Madagasikara, ny volana jona ho avy io. Hatao eto Antananarivo ny fifanintsanana “Rugby Africa Women’s Cup 2025”. Afaka hanohana ny Makis Ladies eto an-tanindrazana indray ny Malagasy mpankafy Rugby.

Raikitra indray! Hotante­rahina ny 5 hatramin’ny 16 jona ho avy izao, eny amin’ny Kianja Makis Andoha­ta­penaka, ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, ta­ranja Rugby lalaovin’olona 15, sokajy vehivavy, “Africa Women’s Cup”. Firenena vaovao nandimby ny toeran’i Ca­meroun, i Ouganda, ary ity iza­ny no mpifanandrina vaovao hifampitana amin’ny Makis Ladies. Ankoatra azy io, hifanandrina amin’izy ireo ihany koa i Kenya sy i Afrika Atsimo.
Nilaza ny tale teknika na­sionalin’ny Malagasy Rugby, Andrianorosoa Antsoniandro, omaly, fa efa telo herinandro teo izay ny vehivavy mpilalao malagasy no niomana tamin’ity fifaninanana ity. Nohama­fisiny ihany koa fa natao hiadiana ny laharana fotsiny ihany ity fifanintsanana ity fa tsy misy ny ady tapakila amin’ ny fiatrehana ny fifaninanana iraisam-pirenena WXV.

Eny ambony kianja

Naneho ny heviny ihany koa ity teknisianina ity amin’ireto ekipa ogandey ireto.
“Maro ny milaza fa mafy i Ouganda, ary efa betsaka ireo nolazaina fa mafy eo anatrehantsika saingy rehefa mandeha ny lalao, hita fa azontsika hatao ihany ny mandresy azy ireo. Tranga efa hita ma­tetika izany. Tsy voarefy ny fa­haizan’izy ireo, fa ny lalao eny ambony kianja ihany no hitsarana azy”, hoy ity teknisianina anivon’ny Federa­sionina ity.
Ankoatra izay, vehivavy 52 no nantsoin’ny Coach Ralay, hiatrika ny fifantenana voalohany hahafahana mamaritra ireo mpilalao handrafitra ny Makis Ladies amin’ity taona ity.
Tsiahivina fa nahazo ny laharana faharoa ny vehivavy Makis, tamin’ny taon-dasa, ary azo antenaina fa hiezaka mafy izy ireo ny hanao fanamby mba handresy an’i Afrika Atsimo.

Fitia Randria

Nanomboka ny 5 mey hatramin’ny 17 mey 2025 ho avy izao, misy ny fandidiana maimaimpoana tontosain’ny HIS Foundation, fikambanana kristianina, sinoa, mpanao asa soa ao amin’ny CenHoSoa.

Miompana amin’ny fandidiana ireo ankizy sahirana manana fa­ha­sembanana eo amin’ny molotra na ativava ny iraka ataon’izy ireo. Eo koa ireo manana fahavoazana sy fahasembanana amin’ny tongotra sy tanana na misy takaitra noho ny fahamaizana. Miara-miasa akaiky ireo mpandidy avy amin’ity fikambanana ity sy ireo mpitsabo ao amin’ny Hopitaly Mia­ramila (CenHo­Soa), tarihin’ny lehiben’ny sampana misahana ny fandidiana momba ny molotra, ny Kly Ramangason Jacques Adrien. Marihina fa miditra amin’ny andiany faha-11 ataon’ny fikambanana izay miara-miasa amin’ny hopitaly ny fanatanterahana izao iraka izao, raha ny fanazavana voaray. Ankizy miisa fito no efa niatrika fandidiana hatramin’ny fotoana nisokafan’izany omaly. An­koatra ny fandraisan’ireo sinoa anjara amin’ny alalan’ireo mpandidy, misy koa ny fitaovana natolotry ny fikambanana kristianina misy azy ireo, mba hoentina manatanteraka izao iraka atao eto Mada­gasikara izao. Mijery akaiky ny fizotran’ ny fandidiana ny tale teknika eo anivon’ny hopitaly, ny mpitsabo Jly Randriantsara Iharijaoni­aina Joe, amin’ny fahalavorarian’izao iraka izao. Nohama­fisin’ity tomponandraikitra eo anivon’ny hopitaly ity fa tafiditra ao anatin’ny fampiharana ny toromarika avy amin’ny minisitry ny Foloalindahy, ny Jly Sahivelo Lala Monja Delphin, amin’ny fanarahana ny Politika ankapoben’ny fanjakana mi­om­pana amin’ny maha olona izao hetsika izao.

Jean Claude

Fomba amam-panao tsy mahazatra ny Malagasy ny manokana fotoana hialana voly. Mionona amin’ny andro fety vao mba manao izay mahafinaritra. Betsaka anefa ny azo atao mba hiadiana amin’ny rotorotom-piainana. Na izany aza, mihamaro amin’izao fotoana izao ny teratany malagasy, miezaka mandraharaha amin’izay fanomezana fialamboly ho an’ny mpiray tanindrazana izay. Toerana iray nanaovana fanadihadiana ny teny amin’ny Akany Nomenjanahary, eny Ambohimanga Rova. Mpam­pianatra mpikaroka eny amin’ny politeknika Vontovorona no nahita ny hevitra. Nampivady ny mahasoa amin’ny mahafinaritra ny dokotera Rako­to­niaina Solofo Hery.
Andaniny, maro ny hetsika azo atao eny an-toerana, toy ny fanatanjahantena sy ny seho an-tsehatra izay hananany toerana voatokana amin’izany. Ankilany, mampahalala sy mampiroborobo ny fampiasana ny angovo azo havaozina eny amin’ny tontolo ambanivohitra ny tompony. Ani­san’ny mahaliana ny Mala­gasy amin’izao fotoana izao ny filalaovana baolina sy basikety. Manginy fotsiny ny tsipy kanetibe sy ny fanaovana dia an-tongotra, ary ny filomanosana. Hita eny amin’ny Akany avokoa izany. “Tanjona ny mba hahafahan’ny Malagasy miala voly amin’ny toerana iray, ivelan’ny renivohitra. Sady manao fanatanjahantena izy ireo no mahazo rivotra madio. Afaka ny manala ny sorisorim-piainana no mitaiza vatana sy mikolokolo fahasalamana”, hoy ny tomponandraikitra.
Marihina fa efa ho am-polony taona no nisy ny ivontoerana fialamboly, Akany Nomenjanahary, eny Ambo­himanga. Raha mahazatra ny trano filanonana malalaka dia misy ny mpandraharaha miezaka ny manome tolotra hafa ambony ampanga tahaka izao. Manomboka amin’ny 3 000 Ar isan’olona ny hofan-toerana ao amin’izy ireny. Afaka ny manofa izany manokana ihany koa ny fikambanana na fiangonana, na fianakaviana arakaraka ny filana.

Wifi …delestazy
Ankoatra ny fialamboly, anisan’ny tena mahasarika ny mpampiasa ny toerana ny fisian’ny “wifi” na ny “internet” na any ambanivohitra aza. Ankoatra izay, ny tsy fahatapahan’ny jiro ho an’ny mpamahana ny baterian’ny telefaonina sy ny mpampiasa zavamaneno. “Ankoatra ny fanatanjahantena na ny fikarakaraka fampisehoana ato aminay. Anisan’ny mahasarika ny mpampiasa ny toerana ny fanaovana karaoke sy ny fihirahirana miaraka amin’ny zavamaneno”, hoy Rakoto­niaina Solofo hery, tompon’ny Akany Nomenjanahary.
Raha ho an’ity toerana nanaovana fanadihadiana ity, tombony ny tsy fisian’ny fahatapahan-jiro satria mampiasa angovo azo havaozina avy amin’ny masoandro izy ireo. Misy rahateo ny karazana fitaratra ahafahan’ny mpitsidika mamantatra misimisy kokoa izany.
Amin’izao fotoana izao, manitatra ny fampiasam-bolany ny tompony ka efa afaka mandray fivoriana na “team building” izy ireo. Efa misy ihany koa ny trano fatoriana ho an’ny mpianakavy.

Mahavelona
Fampiasam-bola mbola azo trandrahina tsara ny fanokafana toeram-pialamboly manokana tahaka ny Akany Nomenjanahary. Noho ny tolotra samihafa sy mamaly ny filan’ny mpanjifa, tsy tapaka ny fisian’ny olona mamandrika eny an-toerana. “Miezaka ny manome fahafaham-po ny olon-drehetra izahay. Endriky ny anjara biriky entinay amin’ny fanampiana ny mpiara-belona rahateo ny fanokafana toerana tahaka itony aty ambanivohitra. Mamorona asa izahay ary mitondra ny anjara biriky amin’ny fampivelarana ny maha olona”, hoy hatrany ny fanazavan’ny tomponandraikitra nanaovana fanadihadiana.
Misedra olana ihany anefa izy ireo amin’ny hafitsoky ny samy Malagasy mpandraharaha. Misy foana ny karazana fifaninanana diso toerana. “Betsaka no mangala-tahaka. Manimba ny tsenan’ny hafa. Izay foana no olana ho antsika. Tsy mahasakana ny fitondrana zava-baovao anefa izany. Hain’ny mpanjifa foana koa anefa ny tena tompon’ny ketrika sy ny hevitra”, hoy Rakotoniaina Solofo Hery namarana ny fanadihadiana natao teny an-toerana.

Nanatontosa : Randria

Tafakatra 3 000Ar ny kilaon’ny ovy eny amin’ ny tsenan’Andravoahangy raha novidiana 2 000 Ar teo aloha. Mananosarotra ihany koa ny fahitana ny vokatra amin’izao fotoana. Nilaza ireo mpivarotra fa vanim-potoana tsy fisian’ny ovy amin’izao, eo ihany koa ny rotsakorana tampoka any amin’ireo faritra mpamokatra izany ka mahatonga ny fiakaram-bidy tampoka. Mitaraina amin’ny zava-misy ny isan-tokantrano, indrindra ireo mpivarotra hani-masaka
Miantraika eo amin’ny sehatry ny fitaterana ny fiakaran’ny vidin-tsolika eto Madagasikara. Manahy sahady amin’ny fiakaran’ny vidin’entana ireo mpitatitra sy mpandraharaha manoloana ny zava-misy. Lafo ny vidim-piainana eto amintsika ary tsy mahasahana ny fandaniana ny vola miditra isan-tokantrano. Mi­totongana ny toekarena sy ny fari-piainan’ny Malagasy, mihen-danja ihany koa ny sandambolantsika.
Vita ny 73% ny fanamboaran-dalana mirefy 15 km mampifandray ny kaominina maro ao Anosivelona, distrikan’i Farafangana. Tanjona ny hanamorana ny famoaham-bokatra sy hanatsarana ny fifandraisana ary ho fanampiana ny fampiakarana ny fari-piainan’ny mponina. Tetikasa niarahan’ny UNOPS tamin’ny alalan’ny fandaharanasa Defis, vatsian’ny Fida vola. Nampiasana ny teknolojia “Geocell” ny asa natao ho vahaolana maharitra sy manaraka ny toetr’andro.

Hanamafy ny fahaiza-manaon’ireo mpisehatra amin’ny fiantohana sy ara-bola, hitondra vahaolana ara-bola sy vokatra fiantohana mifanaraka amin’ny zava-misy eto an-toerana. Ireo ny tanjon’ny tetikasa fiarovana sy faharetana manoloana ny fiovaovan’ny toetr’andro (IRFF). Tetikasa iarahan’ny minisiteran’ny Toekarena sy ny fitantanam-bola (MEF) sy ny sampandraharahan’ny Firenena mikambana momba ny fampandrosoana (Pnud). « Hanamafy ny fahafahan’ny firenena miatrika ny loza voajanahary amin’ny fanamafisana ny lafiny ara-bola sy fampahafantarana ireo vokatra misy eny amin’ireo tranom-piantohana sy manarina ny fahavoazana ny IRFF » hoy ny sekretera jeneralin’ny MEF, Ramanampanoharana Andry. Notsindriny manokana fa tohin’ny rafitra iraisam-pirenena « African Risk Capacity » (ARC) ny IRFF, entina hanampiana ny mponina marefo sy hanamafisana ny faharetan’ny toekarena. Noho izany, hampifandray ny tranom-piantohana amin’ireo niharam-boina na mety ho voakasik’izany ny tetikasa IRFF. Tanjona ny hitondrana vokatra amin’ny alalan’ireo orinasa fiantohana izay hiandraikitra ny fanorenana. Marihina fa tetikasa iraisam-pirenena misehatra amin’ny firenena miisa 39, izay ahafahan’i Madagasikara misitraka traikefa sy vahaolana mahomby avy any ivelany ny IRFF. Hanohana ihany koa ny paikadim-panjakana ho amin’ny fampandrosoana maharitra.

Henintsoa

Tetikasa goavana atao any Toliara ny fananganana vahilava mirefy 5 km any Kiembe. Amin’ny ankapobeny, vita hatrany amin’ny 80% ny asa. Manaraka ny vinavina sy ny fandaharam-potoana napetraka ny fandrosoan’ny asa ataon’ny orinasa China State Construction Oversas Developpement (CSCOD). Famatsiam-bola avy amin’ny Banky eoropeanina ho an’ny fampiasam-bola (BEI).
Mizara roa ny fanatanterahana azy. Fananganana ny tohodrano eo amin’ny seranan-tsambon’i Toliara, PK0, hatrany amin’ny PK2,4 ny ampahany voalohany. Fampifandraisana ny vahilava Kiembe amin’ny lalam-pirenena faha-7 (PK2+400 hatreny amin’ny PK4+927) kosa ny ampahany faharoa.
Fiarovana amin’ny fiakaran’ny ranomasina sy ny tondradrano any Mahavatse sy Kiembe ny antony nananganana ity fotodrafitrasa lehibe ity. Eo koa, ny fanatsarana ny fifamoivoizana ao an-tampon-tanànan’i Toliara manaraka ny morontsiraka. Mampifandray mivantana ny seranan-tsambo sy ny RN7 ity vahilava sady lalana vaovao ity.

Njaka A.

Hotanterahina ny zoma ho avy izao, any Fianarantsoa, ny dingana famaranan’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Madagasikara, taranja baolina kitra, sokajy vehivavy. Ho fiatrehana izany, nanatanteraka lalao ara-pirahalahiana, teny amin’ny Kianja CFFA Iavolo­ha, ny Askam Afa Itasy sy ny Disciples FC Vakinankaratra.
Nisaraka ady sahala, 2 no ho 2, ny roa tonta ary hita fa tena nifandanja ny lalao. Sa­my nahita ny lesoka avokoa ireto klioba roa ireto, ary saika teo amin’ny resaka famonoam-baolina no voalazan’izy ireo fa mbola mila hatsaraina amin’izany. Tsara ny mampahatsiahy fa klioba tompondaka farany, tamin’ny taona 2023 lasa teo, ny Disciples Fc. Hiezaka ny mbola hitazona io anaram-boninahitra io ry zareo.
Sambany kosa ny Askam Afa vao hiakatra amin’izany dingan’ny famaranana izany. Tanjon’ny mpilalaon’Itasy ny haka ny anaram-boninahitra amin’ity taona ity. Ampaha­tsia­hivina fa tokony ho natao ny 19 hatramin’ny 23 avrily lasa teo, teto Antananarivo, ity fifaninanana nasionaly ity, saingy tsy fantatra ny antony nanovana ny toerana sy ny na­nemorana azy. Mbola ao anatin’ny taom-pilalaovana 2024 ity fifanintsanana nasionaly ity.
Marihina fa ny Askam Afa Itasy, ny AC Sabnam Anala­manga, ny Ascuf Matsiatra Ambo­ny, ny AS Myeco Anosy, ny Disciples FC Vakinanka­ratra ary ny Samba DS Diana no hiatrika ny dingana famaranana amin’ity.

Fitia Randria

Voahosotra ho tompondakan’ny “Coupe de la Ligue Vakinankaratra”, taranja basikety, ny ekipan’ny JEA Vakinankaratra sy ny COSPB Analamanga. Fifa­ninanana notontosaina tany Antsirabe, ny 3 sy 4 mey lasa teo, tao amin’ny Kianja mitafo Vatofotsy. Laharana faharoa kosa ny Ankaratra Vakinankaratra sy ny Ascut Atsinanana.
Tontosa ny faran’ny herinandro teo ny fizaram-bondrona ho an’ny “Afrobasket 2025”, ka ao amin’ny “Pot 4” no misy ny Ankoay. Miaraka vondrona amin’i Madagasikara amin’izany i Ounganda, Lybie ary i Rwanda. Ny 8 mey izao kosa no hanaovana ny antsapaka amin’ity fifaninanana ity.
Hotontosaina anio sy rahampitso ny lalao manasa-dalana miverina amin’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Eoropa, taranja baolina kitra, « ligue des champions 2025 ». Anisan’ny fifanandrinana handeha anio, any Milan Italie, ny fihaonan’ny Inter de Milan sy ny FC Barcelone, ekipa espaniola. Tsiahivina fa nisaraka ady sahala, 3 no ho 3, ny roa tonta nandritra ny lalao voalohany, izay natao tany Espagne, ny alarobia lasa teo.
Araka ny fikarohana natao omaly, fantatra fa voahosotra ho tompondakan’i Allemagne, ny ekipan’ny Bayern Munich. Tsara ny mampahafantatra fa ity no anaram-boninahitra voalohany azon’i Harry Kane, anglisy lohalaharana ao amin-dry zareo Bavaroa. Tsiahivina fa i Harry Kane, mpilalao mamiratra sy sangany saingy tsy mbola nahazo amboara mihitsy raha tsy ity.

Tontosa ny faran’ny herinandro teo, tany La Réunion, ny katrok’ady “Fight Night”, taranja kick-boxing. Nanana solontena telo lahy i Madagasikara, izay nalefan’ny Lion Force, nahitana an-dRandriatsiresy Tojoniaina, sokajy latsaky ny 60 kg. Izy izay nandrombaka ny medaly volamena teo amin’ny “combat ceinture” rehefa nandavo ilay teratany renioney, i Refesse Quentin. Ankoatra an’i Tojo, teo koa Andrianantenaina Fabrice, sokajy latsaky ny 67 kg sy Randrianiaina Mickael, sokajy latsaky ny 75kg, izay samy resy avokoa, kanefa nampiseho fahaiza-manao avo lenta. Nanamafy ireo Malagasy mpikatroka fa tena ambony be ny lentan’ny fifaninanana. Azo lazaina nefa fa manana haavo teknika ambony ihany i Mada­gasikara. Tohin’ny fandaharam-potoana ho an’ny Lion Force, hotanterahina ny 22 jona izao ny “Combat Avenir Chapitre 5”, eny amin’ny Kianja mitafon’i Mahamasina. Manomana sahady ny fifaninanana iraisam-pirenena manaraka ihany koa ny Lion Force.

Mi.Raz

Lasan’ny ekipan’ny UBM Analamanga ny amboaran’i Madagasikara teo amin’ny taranja tsipy kanetibe, sokajy “senior”, lehilahy. Mbola noporofoin’i Zigle sy i Tianakely indray ny maha andrarezina azy ireo. Lasan-dry zalahy ny lelavola 2 tapitrisa Ar sy ny amboaran’ny klioba.

Tontosa soa aman-tsara tany Antsirabe, ny alahady lasa teo, ny fiadiana ny amboaran’i Madaga­sikara, taranja tsipy kanetibe. Nandrombaka izany ny eki­pan’ny UBM Analamanga, teo amin’ny lehilahy ary ny SBA Matsiatra Ambony, ho an’ny vehivavy. Anisan’ny nahaliana ny mpankafy ity taranja ity ny teo amin’ny “senior”, lehilahy. Adin’ny samy ekipan’ny ligin’ Analamanga mantsy ny famaranana. Nifandona tamin-dry Zigle sy Tianakely ary Luc (UBM) ny klioban’ny PCT, na­hitana an-dry Tafita sy Côbra ary Micka.
Tamin’ny isa 13 no ho 5 no nandresen’ny UBM. Mbola noporofoin’i Zigle sy i Tiana­ke­ly tamin’ity ny maha andrarezina azy ireo. Niraradraraka ny “carreau”, nataon’izy mirahalahy izay nampihoraka ireo mpijery tonga maro na dia efa alina aza ny andro. Niezaka namaly ihany i Tafita saingy tsy nahafeno ilay fanafihana i Côbra izay hita ho tsy tafiditra tao anaty fifaninanana.
Tsiahivina fa tafiditra ao anatin’ireo fampivondronana voalohany hifantenana izay ho anaty ekipam-pirenena izy telo mirahalahy voalohany tamin’ity.
Ho an’ny sokajy vehivavy, tompon’ny amboaran’i Mada­gasikara ny ekipan’ny SBA avy any Matsiatra Ambony, nisy an’i Tense sy i Felana ary i Tahiry. Lavon’izy ireo teo amin’ny famaranana, tamin’ny isa mazava 13 no ho 2, ry Salima sy Vatosoa ary Sahala.
Nandrombaka ny fandresena teo amin’ny sokajy “ju­nior” ny klioban’ny C2BA, na­hitana an’i Paingotra sy i Clarito ary i Fanomezantsoa, nanilika an’i Tsiresy, Daddy, Naina, mpilalaon’ny UBM, tamin’ny isa 13 no ho 3. La­san’ny C2BA, notarihin’i Ndrema, Dadou, Raniry ny teo amin’ny “vétérans” rehefa nandavo ny ekipan’ny CBAF, nisy an’i Mbolanamana, i Mamy ary i Frah, tamin’ny isa 13 no ho 10.

Tompondaka

«Tsy tokony ho olan’i Ma­dagasikara ny mahakasika ny tsy fahampian’ny angovo sy ny delestazy. Antony, fahatelo aty afrika isika amin’ny fananana ireo loharanom-pamokarana herinaratra. Manampy an’izay, manana ny angovo azo avy amin’ny herin’ny Ma­soandro sy ny rivotra i Mada­gasikara. Mbola manana isika ireo akora ilaina, mpamokatra ny angovo avy any ambanin’ny tany”, hoy ny manampahaizana, ny Dr Rakotoniaina Solofo Hery.
Ny olana ho antsika dia tsy maharaka ny tinady ny tolotra amin’ny resaka angovo. Tsy vitan’ny fanjakana ny mandrindra izay. Tsy mahazaka tena amin’ny famatsiana vola ireo mpamokatra angovo ato anatiny izy. Tsy maintsy mila mpamatsy vola avy any ivelany i Madagasikara, hoy hatrany ny fanazavany. “Eo anefa no mahaboribory vetaveta ilay olana satria ny vahiny tonga dia tsy maintsy mikatsaka tombony aloha”, hoy izy nanohy ny fanazavana.
Manoloana ny olana sedrain’i Madagasikara, ankehitriny, dia mivoy ny fiaraha-miasa amin’ny mpamatsy vola vahiny ny Malagasy manampahaizana sy ny fanjakana ity mpampianatra mpikaroka ny famatsiana herinaratra eny ambanivohitra sy ny angovo azo havaozina ity.
“Soso-kevitra avy aminay manampahaizana dia ny fi­trandrahan’i Madagasikara ny harena voajanahary ananany. Isika dia manana ireo harena ambanin’ny tany maro ilaina amin’ny fiampitana amin’ny filana vaovao momba ny an­govo. Ananantsika ny grafita tsara indrindra eto ambonin’ny tany izay azo hanaovana ba­teria. Mila mahay manararaotra ny varotra ny harena eo am-pelatanana isika. Ankoa­tra izay, ilaina ny fametrahana mazava ny lalàna mifehy azy ireny hanamora ny fifanarahana mba hahazoan’ny rehetra tombony”, hoy izy namarana ny resaka.

Randria