Nanomboka omaly, eto Madagasikara, ny fivorian’ny firenena afrikanina mivondrona ao amin’ny Sadc, miasa amin’ny fitantanana ny loza sy ny tandindon-doza.

Haharitra hateloana ny fifampizarana ho an’ny firenena mpandray anjara, eny Alarobia. Hivoaka aorian’ny fihaonana ny lesoka sy ny vokatra tsara ary ny fa­nararaotra hamolavola tondrozotra iraisan’ny firenena rehetra mpandray anjara momba ny asa fiomanana mialoha ny loza na voina (rivodoza, haintany, tondradrano…)
Efa lasa aloha kokoa i Ma­da­gasikara amin’ny fitantanana ny loza voajanahary mi­hoatra an’ireo firenena hafa aty Afrika. Manana politikam-pirenena momba ny fitantanana ny loza sy ny tandindon-doza isika, mi­araka amin’ny paikady nasionaly mifandraika amin’izany. Ny faritra tsirairay misedra loza voajanahary ma­tetika koa dia samy manana drafitrasa iatrehana izany avokoa izay havaozina isan-taona, araka ny fanazavan’ny tale jeneralin’ny BN GRC, jeneraly Ramanantsoa Gabriel.
Nisy atrikasa maromaro efa natrehin’i Madagasikara mom­ba ny fitantanana ny loza sy ny tandindon-doza taty Afr­ika, ha­trany Eoropa, ka mandritra izany ny mpikarakara no ma­me­traka fanombanana ny asan’ny firenena tsirairay mi­fan­draika amin’ny tondrozotra na­petraka. Nisongadina fa manana traikefa i Madaga­si­kara.
Najoro rahateo ny Fonds na­tional de contingence ahazoan’ny fanjakana mandrotraka vola hiatrehana ny loza. Ankoatra izay, ireo firenena mpiray ombon’antoka koa dia mandefa vola ao anatin’ny Basket fund, tantanin’ny FNC hanampiana ny mponina hiatrika sy hiarina aorian’ny fandalovan’ny loza. Ny fanjakana malagasy no mamaritra ny so­rabola araka ny vina ary soratana ao anatin’ny volavolan-dalàna momba ny tetibolam-panjakana holanian’ny andrim­­panjakana mpanao lalàna izany avy eo.

Vonjy

Natao tany Dakar Se­né­gal, ny 21 novambra 2025 teo, ny fivoriambe tsy ara-potoan’ny Vaomieran’ny minisitra ao anivon’ny Asecna, Fikamba­nana iraisam-pirenena misahana ny fitaterana ana habakabaka sivily aty Afrika. Nan­katoavina ny drafitrasa stratejika (POS) ho an’ny taona 2026-2035, ny drafitrasam-pitantanana sy ny fampitaovana (PSE) 2026-2030 sy ny drafitrasa famatsiam-bola azy.
Nitarika ny delegasionina malagasy ny minisitry ny Fitaterana sy ny famantarana ny toetr’andro, Raharisone Juste. Nomarihiny fa manaraka tsara ny fenitry ny Asecna i Madagasikara. Notakiny ny hitsinjarana ara-drariny ny fampiasam-bola ho an’ireo firenena rehetra mpikambana, indrindra ho an’ireo firenena mifanakaiky sy manana velarana habakabaka midadasika toa an’i Madagasikara. Mila hamafisina ny fiarovana sy ny fanaraha-maso ary ny fifandraisan-davitra ana habakabaka. Nentina nanehoana ny fahavononan’i Madagasikara hampiroboroboana ny fizahantany, ny varotra ary ny fitaterana ana habakabaka ity fivoriambe iraisam-pirenena ity. Tanjona ny hanehoana in­dray ny fahavononan’i Mada­gasikara hanangana tontolo ana habakabaka afrikanina azo antoka, ampy fampitaovana, afaka miatrika ny hoavy.
Nitarika ny fotoana, tany Dakar, ny filohan’ny Asecna, Fatima Goukouni Weddeye, minisitry ny Fitaterana, ny fitaterana sivily sy ny famantarana ny toetr’andro any Tchad.

Njaka A.

Aroso eny amin’ny Antenimierandoholona, anio, ny volavolan-dalàna mifehy ny tetibola (PLFI) 2026 izay lany teny amin’ny Antenimierampirenena omaly. Izy ireo indray no hidinika ny fanovana napetraka.

Hatolotra ny fitsarana avo momba ny lalàmpanorenana (HCC) ny PLFI raha toa ka tsy misy ny fanovana entin’ny Antenimieran­doholona. Hivoaka aorian’izay ny didim-panjakana ho fampiharana izay voalaza sy na­siam-panovana. Hiverina eny anivon’ ny Antenimieram­pi­re­ne­na kosa ny PLFI raha toa ka misy fanovana apetraky ny Anteni­mi­erandoholona. Tsia­hivina fa lany nasiam-panitsiana ary na­siam-panovana tamin’ny ampahany, tamin’ny tsangan-tanana, omaly hariva, ny volavolan-dalàna mifehy ny tetibola 2026 rehefa nodinihina nandritra ny roa andro. Na­natrika ireo so­lombavambahoaka hatrany ny minisitry ny Toekarena sy ny fitantanam-bola, Dr Ramiarison Herin­ja­tovo sy ireo mpiara-miasa aminy.

Fanitsiana
Maro ny fanovana sy fanitsiana nataon’ny solombavambahoaka tao anatin’ity volavolan-dalàna mifehy ny tetibola ity. Misongadina manokana ny fanafoana ny haba amin’ny tataom-bidy (TVA) amin’ireo sakafom-biby fiompy sy ny provandy noho izy miantoka ny famokarana eto amintsika. Eo ihany koa ny fanovana mahakasika ny hetra sy ny fadintseranana izay entina ma­natratra ny vina apetraky ny volavolan-dalàna. Nilaza ireo solombavambahoaka fa tokony hampiakarina ny tetibolan’ireo sampandraharaha fototra, toy ny BNGRC, ny minisiteran’ny Fahasalamam-bahoaka, ny Fanabeazam-pirenena, ny Rano, ny Fi­za­hantany, ary ny « Com­mis­sion malagasy de l’informatique et des libertés » (CMIL TR) ao amin’ny Fiadidiana ny Fana­vaozana ny Repoblika. Tsia­hi­vina fa nitarika ny adihevitry ny PLFI teny amin’ny Lapan’i Tsimbazaza ny filoha lefitra Tsaradia Marco. Nohainoina teny an-toerana ihany koa ireo nitolona ho an’ny fanovana, nangatahin’ny solombavambahoaka ho hita taratra ao anatin’ny PLFI ny fangatahana nentin’izy ireo.

Henintsoa

Hankalaza ny faha-100 taona nijoroany ny valan-javaboahary Tsimbazaza (PBZT), iray amin’ireo ivontoeram-pikarohana eo ambany fiahian’ny minisiteran’ny Fampianarana ambony sy ny fikarohana ara-tsiansa. Ho fanomanana izany, mitohy ny asa ataon’ireo komitin’ny fanarenana, ahitana minisitera maromaro, ny Fanabeazam-pirenena, ny Serasera sy ny kolontsaina, ny Toekarena sy ny fitantanam-bola. Nijery ny zava-misy tao an-toerana ny minisitry ny Fampianarana ambony, ny fiandohan’ny herinandro teo.

Nanomboka omaly ka hatramin’ny 10 desambra ho avy izao ny 16 andro iadiana amin’ny herisetra. Lohahevitra nasionaly ho an’ity taona ity ny hoe “Fiara­hamonina mampiaty, mifanaja, tsy misy herisetra”. Samy manao hetsika mifandraika amin’izay ny fikambanana samihafa ary anisany mandray anjara ny minisiteran’ny Fampianaran ambony, araka ny fampitam-baovao tao amin’ny pejiny.

Tonga hatrany amin’ny hopitaly mihitsy ny mpangalatra ka voatery manao andrimaso ny mpiandry marary amin’ny alina, isaky ny efitrano. Ireo fanafody sy ny entana azo avadika ho vola mipetraka eny ambony latabatra no alain’izy ireo raha sendra variana ny mpikarakara marary.

Toy ny isan-taona, notanterahina ny sabotsy lasa teo, teny Imamba Soavima­so­andro, ny fankalazana ny An­dron’ireo mpiara-miombon’antoka sy ny Rugby club tanora Soavimasoandro (RC­TS). No­tsiahivin’­Andrianarisoa Avotra, filohan’ity fileovana ity fa efa miditra amin’ny andiany faha-13 izany amin’izao fotoana. Dingana manaraka ny fananganana efitrano fatoriana sy fiofanana. Tanjona ny hahamora ny fampivondronana ireo ankizy beazina ao. Raha ny zava-bita indray, teo ny nahatsanganana fotodrafitrasa hilalaovana basikety, ho an’ireo kilonga 30 mianadahy.
Raha ny taranja rugby, tena ahalalana ny RCTS, ni­songadina ny vokatra vitan’ny sokajy Senior, vehivavy, izay tompondaka lefitra nandritra ny fifaninanam-pirenena (2024-2025) ary ny toerana fahatelo teo amin’ny fiadiana ny amboara. Tonga teo amin’ ny dingana ampahefa-dalana kosa ny sokajy lehilahy.
Tsiahivina fa misy enina mirahavavy mandrafitra ny Makis Ladies, novolavolain’ny RCTS. Ankoatra izay, efa eo am-pamitana taratasy ara-panjakana ho an’ny kianja, ny tomponandraikitra ankehitriny. Nohamafisin’i Daniel Bessa­guet, mpitantana ankapobeny fa misahana ireo ankizy amin’ ny fianarana sy ny fahasalamana ny ivontoerana, izay tohanan’ireo mpiara-miasa avy any ivelany, toy ny Pacha­mama, ny Rugby French Flair, ary ny masoivohon’i Frantsa eto Madagasikara.

Fitia Randria

Mandeha ny resaka fa hatao aty Antananarivo ny fihodinanana faharoa ho an’ireo ekipa nifanintsana tany Mahajanga. Araka ny vaovao voaray omaly, efa nanome toky ny Federasionina malagasin’ny baolina kitra fa hanome ilay vola 43 tapitrisa Ariary ho an’ireo mpitsara. Tsy manaiky ny hitsara ireo mpitsara any Maha­­janga raha tsy voarain’izy ireo io vola io. Manga­taka ihany koa ry zareo ny fialan’ny mpitantana ny mpitsara eto Madagasikara.

Nifarana ny alahady teo, tatsy Kenya, ny fia­diana ny ho tompondakan’i Afrika, amin’ny taranja bisikileta. Nandray anjara nisolo tena an’i Madagasikara, i Mohamed Houlder Amédé, mpilalaon’ny COSPN. Tsy afaka niatrika ny « course à la montre » moa ny tenany noho ny olana ara-teknika ary solafaka teny am-pandehanana kosa izy nandritra ny fifanintsanana « Course en ligne ». Raha ny fanazavana, vaky ny kodiaran’ilay bisikiletany ka tsy afaka nanohy ny lalao intsony ny tenany.

Notontosaina ny faran’ny herinandro teo ny fifanintsanana amin’ny hazakazaka fiarakodia, « Rallye Asacm ». Nahazo ny laharana voalohany tamin’izany i Tahina sy Rojo Ruben, saingy voahosotra ho tompon­daka nasionaly kosa Andrianjafy Mathieu na i Zaza maditra. Marihina fa inenina amin’ity izay ny tenany no nandrombaka izany amboara izany.

Tonga nanotrona ny “Muay Thai Tournament 3”, natao tany Toamasina, ny alahady lasa teo, ny filohan’ny Federa­sionina malagasin’ny Muay Thai, Rakotoalizao Hainatiana Gervais. Nidera sy nankasitraka ity fifaninanana ity izy ary nilaza fa fampiroboroboana ny taranja no atao ka mendrika halain-tahaka. Nampirisika ihany koa ireo klioba hafa hikarakara fifaninanana toy izao, ho fanatsarana sy fampivoarana hatrany ny taranja, ity filohan’ny federasionina ity. Nahitana teknika avo lenta nandritra ny fifaninanana, izay ahitana taratra ny fiakaran’ny lentan’ny Muay thai eto Madagasikara. Nampahatsiahy ny filohan’ny federasionina fa nisy ny ezaka teo amin’ny lafiny fampiofanana natao tamin’ity taom-pikatrohana 2025 ity. Nisy mihitsy ny fivoahana tany ivelany niatrehana izany fampiofanana izany. Teo ihany koa ny fifanina­nana iraisam-pirenena natao tany Maorisy, niadiana “ceinture” 3 ka azon’i Mada­gasikara ny iray tamin’izany. Tafiditra amin’ny fampivoarana ny taranja daholo izany, raha ny nambarany. Mbola hampitomboina amin’ny taona hoavy 2026 izany fanatsarana izany.

Mi.Raz

Mametraka ny anarany atsy Afrika ny ekipa malagasy miatrika ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, taranja tsipy kanetibe, sokajy lehilahy. Porofon’izany, tafita hiatrika ny lalao ampahefa-dalana eo amin’ny fifaninanana mitifitra «tir de précision» i Mamy Ronaldinho.

Omaly vao niditra an-tsehatra ny ekipa mala­gasy eo amin’ny fia­diana ny ho tompondakan’i Afrika, taranja tsipy kanetibe, sokajy Senior, lehilahy. Fihao­nana tanterahina any Nouak­chott, Mauritanie. Nisantatra izany ny fifaninanana mitifitra «tir de précision». Tafita hia­trika ny din­gana ampahefa-dalana i Mamy Ronaldinho, taorian’ireo «ateliers» natao. Nitana ny laharana fahadimy izy ary nahazo isa 45. Avotra tamin’ny ora farany ihany koa i Mau­ritanie. Tsy nahavoa ny “bouchon” inefatra nisesy ilay mpilalao kameroney ka teo no nahatafita an’i Mauritanie.
Hatao amin’ity anio ity izany dingana izany ka hidona amin’ i Mamy ilay alzerianina, i Samir Boutarfa. I Senegal hifampitana amin’i Tunisie. Izay tafavoaka amin’ireo no mikatroka amin’izay afaka amin’i Mada­ga­sikara sy i Al­gerie eo amin’ ny manasa-dalana. I Mali hi­katroka amin’i Mauritanie ary i Comores hifampitana amin’i Maurice.
Efa nanomboka omaly ihany koa ny fifanintsanana teo amin’ ny olon-droa miaraka sy ny olon-tokana ka fihodinana dimy no indray novitain’ireo mpandray anjara rehetra.
Raha ny tohin’ny fandaharam-potoana ho an’ity fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika ity, ho fantatra amin’ity anio ity avokoa ny ho tompondaka eo amin’ny “tirs de précision” sy ny an’olon-droa ary ny olon-tokana. Rahampitso alarobia vao miditra an-tsehatra ny olon-telo miaraka. Hotan­terahina amin’izany avokoa ny dingana dimy. Amin’io ihany koa no hanaovana ny kaongresin’ny kaonfederasionina afrikanina (Casp).
Hiatrika ny amboaran’ny kaonfederasionina ireo tsy tafakatra amin’ny ampahefa-dalan’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika. Ny zoma ny famaranana amin’ireo fifaninanana roa ireo.

Tompondaka

Nipoitra ihany ny nafenina sy ny firaisana tsikombakomba amin’ny jiolahy mpamerin-keloka izay nahatonga ny fiakaran’ny tahan’ny tsy fandri­ampahalemana tao Ma­nanara Avaratra, faritra Am­batosoa. Nifarana amin’ny fampidirana vonjimaika am-ponja ny lehiben’ny fonjan’i Mananara Ava­ratra izany, dia i Boto Elvis.
Raha tsiahivina, nisy fanafihana mitam-piadiana Cash point nitranga tao amin’ny fokontany Andraokaraoka, ny 19 jolay 2025, ka nahafate­sana renim-pianakaviana iray. Naratra mafy kosa ny faharoa. Mbola nitrangana fandrobana mpandraharaha iray koa teny ambony moto tao an-toerana. Maty vokatry ny kapoka hazo nahazo azy ilay raim-pianakaviana mpandraharaha. Tsy nielanelana herinandro akory dia olona roa izany namoy ny ainy.
Noho ny ahiahy teo amin’ ny tomponandraikitra mahefa tao anatin’ny faritra Amba­tosoa, nisy fidinana ifotony tampoka tao amin’ny fonjan’i Mananara Avaratra ka teo no nahitana fa misy jiolahy roa efa mpanao heloka bevava miverimberina tsy hita amin’ny fonja. Natao fanadihadiana tany Maroantsetra, ny 25 jolay lasa teo, ny lehiben’ny fonjan’i Mananara Avaratra. Tao­rian’izay, namoaka didy fila­zana fikarohana an’i Ale­xandre monina sy mipetraka ao fo­kontany Inara, koaminina ambanivohitra Antananarivo, izay anisan’ny nandray anjara mivantana tamin’ny raharaha ratsy maro tao Ifasina sy San­drakatsy.
Faharoa, tsy hita tao amin’ ny fonja ihany koa ka namoahana didy fikarohana i Leance Félix monina sy mipetraka ao Ambitsika tsy lavitra ny seranam-piaramanidina An­ta­nambe – Mananara.

Sajo

Mitaky ny mangarahara tanteraka ny amin’izay mety ho anton’ny fikorontanana, mangataka tatitra ara-teknika ampa­hibemaso amin’ny Mvola ka ahitana ny antony mahatonga ny olana, ny fepetra fa­nitsiana sy fanarenana ary ny mba hisorohana ny fiverenan’ny olana. Ireo no fepetra nangatahin’ny minisitry ny Fampi­ro­boroboana ny haitao ara-ka­jy mirindra, ny paositra ary ny fifandraisan-davitra, Andria­mampiadana Mahefa, omaly, nandritra ny fitsidihana tampoka nataony teny amin’ny foi­ben’ny Mvola etsy Anko­ron­dra­no. Hentitra ny minisitra ma­noloana ny fikorontanan’ny to­lotra izay mampitaraina ny mpanjifa sy ho fampiharana ny fanavaozana andrasan’ny maro eo amin’ny sehatry ny niomerika. “Hampiharina ny vondrona fanaraha-maso ma­haritra eo anivon’ny minisitera sy ny mpandraharaha mobile money. Hampitomboina ny fe­petra ara-teknika miaro amin’ny fanapahana, ny drafitra fi­tohizana sy ny fanarenana amin’ny loza”, hoy ny minisitra. Tafiditra ao anatin’izay ny fanadihadiana tsy tapaka mom­ba ny fiarovana sy ny fahamarinan-toerana. Atao ireo mba hiantohana ny fana­tsarana maharitra. Hanamafi­sana ireo fepetra napetraka ny hananganana ny rafitra na­sionaly momba ny “Resilience numérique”.

Henintsoa

Vita sonia ny zoma teo ny fifanaraham-piaraha-miasa eo amin’ny Paositra Finances sy ny Mbalik hanamorana ny fisitrahan’ny tokantrano sy ny orinasa madinika ny angovo azo avy amin’ny herin’ny masoandro.

Kendrena ny fampiatiana ara-angovo sy ara-bola amin’ny alalan’ireo vo­katra vaovao mifanaraka amin’ny fahafan’ny mpanjifa tsirairay. «Tanjona ny hampanakaiky ny tolotra ara-bola ho an’ny vahoaka, indrindra ireo lavitry ny renivohitra, antony nahatonga ny fiaraha-miasa amin’ny Mbalik izay mifanandrify amin’ny vina sy ny andraikitra izay manamora ny fidirana amin’ny angovo madio, mana­tsara ny fari-piainan’ny isan-tokantrano ary manampy amin’ny fampandrosoana ny toekarena ifotony », hoy ny tale jerenaly mpisolo toerana an’ny Paositra Finances, Andria­naivo Rojo, teny Ivandry. Araka izany, azo alaina eny amin’ireo masoivohon’ny Paositra Finances miisa 28, miparitaka amina faritra valo, ireo «kits so­laires Mbalik». Hitatitra izany maimaimpoana sy hametraka any amin’ireo mpisitraka kosa ny Mbalik ary mbola manome antoka 2 ka hatramin’ny 3 taona ny fitaovana sy ny fiarovana ny mpampiasa azy.

Vina
Tanjon’ny roa tonta ny ha­naparitaka «kits solaires» mi­isa 850 manerana ny Nosy ao anatin’ny herintaona, izay ha­nomboka amin’ny volana de­sambra izao. Hikendry ny ha­natsarana ny fari-piainan’ny mponina sy hanohanana ny orinasa madinika amin’ny filàna angovo. «Resy lahatra izahay fa ny orinasa tsirairay dia manana andraikitra hitady ny fomba rehetra hanatsarana ny fiaian’ny mpiray tanindrazana, indrindra amin’ny fisitrahana ny angovo sy ny fitandroana ny tontolo iainana», hoy ny tale jeneralin’ny Mbalik, Rama­nan­toanina Satanirina.

Henintsoa

Tafakatra 646 miliara Ar ny tetibola natokana ho an’ny sehatry ny angovo. Niakatra maherin’ny 8,4 miliara Ar izany raha oharina ny tamin’ny taon-dasa izay mitentina 562 miliara Ar. Natao hanavaozana sy hanarenana ny orinasa Jirama io vola io, fa indrindra hanomezana vahana ny fironana mankany amin’ny fampiasana angovo azo havaozina. Marihina fa misitraka tohana ara-bola avy amin’ny fanjakana ny orinasa hanamaivanana ny fatiantoka eo aminy.
Mila atao mazava ny faktiora sy mangaraha ny vidin’entana mba tsy hisian’ny fanararaotana amin’ny endriny rehetra. Hiara-hiasa amin’ny minisiteran’ny Fitaterana ny minisiteran’ny Varotra sy ny fanjifana hamahana ny olana sedrain’ireo mpandrahara eny amin’ny seranan-tsambo amin’ny fampidirana entana. Ilaina ny fiaraha-mientan’ny rehetra ho an’ny tombontsoa iombonana, indrindra amin’ny famatsiana ny tsena, anatin’ny mangarahara.
Niara-namboly honko tamina velarana 1ha tao amin’ny kaominina Bemanevika Andrefana sy 0,5 ha tao Djabala, kaominina Nosy Be, ny mponina nandritra ny « festival’ honko ». Hetsika natao hanamafisana ny fanentanana amin’ny fiarovana sy fitantanana maharitra ny ala honko. Tanjona ny hampivondronana ny mpisehatra rehetra amin’ny fiarovana sy ny fanetsehana ny tsirairay amin’ny fandraisana andraikitra momba ny fiarovana izany.

Andry iankinan’ny toekarena ny fampandrosoana ny indostria amin’ny alalan’ny fiaraha-miasan’ny rafi-panjakana sy ny sehatra tsy miankina. Hanara-maso ny fanatanterahana ny fifanarahan’ny roa tonta ny filankevi-pirenena ho an’ny fampiroboroboana ny indostria eto Madagasikara (Cnim).

Fanoitry ny fampandrosoana ny toekarena ny indostria sy ny tontolon’ny fandraharahana. Manome vahana ny fampiasam-bola amin’ireo sehatra fototra izy io, toy ny fanodinana ny voka-pambolena, ny harena an-kibon’ny tany, ny angovo, ny lohamenaka, sns. Antony na­metrahana ny filankevi-pirenena ho an’ny fampiroboroboana ny indostria eto Madagasi­kara (Cnim). Hanaraka ny dingana rehetra ity rafitra ity ka hanara-maso ny fanatanterahana ny fandraisan’andraikitry ny rafi-panjakana sy ny sehatra tsy miankina, araka ny voasoratra ao anatin’ny fandaharanasa maharitry ny indostria (pacte industriel), izay vita sonia ny volana aogositra 2023, taorian’ny fifanakalozan-kevitry ny roa tonta. Ho vaindohan-draharahan’ity filankevi-pirenena ity ny fampandrosoana sy fampiroboroboana ny famokarana eto Ma­dagasikara. Kendrena ao anatin’izany ny hampitombo avo roa heny ny harinkarena faobe (PIB) entin’ny sehatra indostrialy hatramin’ny taona 2040 (15% ho lasa 30%). « Rafitra mpanara-maso ara-teknika sy fitaovana sarobidy ho an’ny fi­tohizan’ny asa manoloana ny fampandrosoana stratejika ny indostria ny Cnim. Mametraka ny dingana iray lehibe ho amin’ny fampiroboroboana ny in­dostria ma­haritra sy mahomby izany », hoy ny filoha mpitantana, Andriamanalina Rivo.

Andraikitra
Hanamafy ny fahaiza-ma­nao sy ny fifaninan’ny indostria malagasy ny Cnim ka ham­piroborobo ny famoronana asa mendrika mifanaraka amin’ny filàna eto an-toerana. Noho izany, hamarin-toerana ny tontolon’ny fandraharahana ity rafitra vaovao tohanan’
ny Banky afrikanina ho an’ny fampandrosoana (Bad) ity. Andraikiny ihany koa ny mijery ny fampiasam-bola mifanaraka amin’ny filàn’ny firenena.

Henintsoa

Nitohy omaly, teny amin’ny Kianja Makis Andohatape­naka, ny andro fahatelo amin’ny fifaninanam-pirenena, taranja rugby “XXL Top 12”. Nosahiranin’ny STM, ny FTM Manja­karay. Na resy tamin’ny isa 43 no ho 33 aza ny Savony, nampiseho endri-dalao nahafinaritra, izay nanahirana an-dry zareo FTM, izy ireo. Nisy fotoana nahafahan’izy ireo namadika ny isa saingy votsotra ny baolina tokony ho voatsindry.
Anisan’ny lalao nandrasan’ny rehetra koa ny an’ny TFMA Ankasina sy ny CEA Andranomanalina. Nandresy tamin’ny isa 32 no ho 8, ny CEA. Niady ny fihaonana ho an’ny 40 mn voalohany. Porofon’izany, efa tany amin’ny minitra faha-38 vao nahatonga baolina nenti-tanana i Julio, ho an’ny CEA, saingy tsy voatsara. Nentin’ny roa tonta niala sasatra io isa 5 no ho 0 io. Fizaram-potoana faharoa, naneho ny heriny ny CEA, notarihin’i Mika sy i Jean-Yves ary i Romeo, ka nisesy ny baolina nenti-tanana. Tsy nahafaty afa-tsy “hors jeu” sy baolina nenti-tanana tsy voatsara ny TFMA. Ho an’ny vokatra hafa, lavon’ny Uscar, 43 no ho 10 ny Cheminots.

Tompondaka

Hanamafy ny fifaninanana ara-toekarena, hanohanana ny fikarohana sy ny fanavaozana ara-teknolojia ary hanome sehatra ahafahan’ireo mpianatra, mpikaroka sy mpamorona ary orinasa madinika sy salantsalany (PME) ny ivontoerana fanohanana ny teknolojia sy ny fahitana vao (Cati). Kendrena ny hahafahan’ny mpandraharaha mivelatra, ahafahany mikaroka sy manamafy ny fahaiza-manaony. Manana tahirin-kevitra hatrany amin’ny 150 tapitrisa ity ivontoerana ity. Misokatra maimaimpoana ho an’ny rehetra ny ivontoerana manomboka amin’ny 9 ora maraina ka hatramin’ny 4 ora hariva. Tanjona ny hanampiana ireo mpisehatra marolafy, hitondrany ny anjara birikiny amin’ny fampandrosoana. Eo koa ny hanomezana lanja ny toekarena sy hanatsarana bebe ko­koa ny vokatra sy ny asa. “Nampivelatra ny vokatra ary tena nahitako tombontsoa marobe ny fampiasako ny Cati”, hoy Radilifera Hain­gotiana, avy amin’ny Mirary Coop, misehatra amin’ny fanodinana sakafo. “Fanom­bohana io natao teto Anta­nanarivo io fa hisandrahaka manerana ny Nosy ny ivontoerana amin’ny alalan’ny fiaraha-miasa miaraka amin’ireo Ante­nimieran’ny varotra sy ny indostria (CCI), ny rafi-pikarohana maro samihafa ary ny rafi-pampianarana”, hoy ny minisitry ny Fampiroboro­boana ny indostria sy ny fampivelarana ny sehatra tsy miankina, Rasoarahona An­dri­niaina.

Henintsoa

Tambajotra mpanondrana biby arovana, ahitana Malagasy sy vahiny, voasambotra rehefa nikasa hivoaka an’i Madagasikara, nitondra varika miisa 10.

Tra-tehaka tao ambany rihana an’ny tranobe iray etsy Ambohimiandra ireo varika miisa 10 nafenina sy nomanina haondrana an-tsokosoko any Dubaï. Sarona taorian’ny fisavana ny trano sy ny vela-pandrika natao ny kaomorianina miisa telo ka isan’izany ny lohan’ny tambajotra mpanondrana varika iray efa nokarohina volana vitsy lasa. Izy ireo izay voasaringotra tamin’ny fikasana hanondrana varika indroa miantaona teny amin’ny seranam-piaramanidina Ivato, ny volana jona sy aogosotra teo. Tratra tao anatin’izay ny Malagasy sy kaomorianina ary okrainiana. Nikasa hiondrana ho any Dubaï ihany koa izy ireo tamin’izay.

Kolikoly goavana
Paikady fataon’ity tambajotra mpanondrana biby arovana ity ny manangona varika ka ikaramana malagasy sy vahiny hitondra ireo biby ireo hivoaka an’i Madagasikara. Porofo izao fa mitady hirongatra ny fikasana hanondrana harem-pirenena ka anentanana ny rehetra hampita vaovao eny anivon’ny minisiteran’ny Tontolo iainana sy ny fandrosoana lovainjafy raha misy tranga mampiahiahy. Azo atao koa ny mampandre ny mpitandro filaminana izay miara-miasa akaiky amin’ny minisitera amin’ny ady amin’ny fitrandrahana an-tsokosoko ny harena voajanahary. Eo koa ny laharana maitso 955. Marihina fa manao famotsiam-bola ao anatin’ny fanondranana an-tsokosoko ny biby arovana eto Madagasikara ity tambajotra ity, araka ny fanadihadiana nataon’ny sampam-pitsarana miady amin’ny kolikoly (Pac) izay nitarika ny fanadihadiana ara-pitsarana ny raharaha.

Henintsoa

Mbola hita taratra hatrany ny orana tandrifin-drahona mety arahin-kotroka ho an’ny afovoan-tany, faritra avaratra andrefana ary morontsiraka afovoany atsinanan’i Madagasikara, amin’ity faran’ny herinandro ity.

Nanentana manokana momba ny fahadiovana sy ny fitondran-tena maha tomponandraikitra ny « Cellule d’engagement civique et environnemental (CECE) » eo anivon’ny minisiteran’ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana arakasa, tamin’ity herinandro ity. Tanjona ny hanamafisana ny fitondran-tena mendrika sy fihetsika mifanaraka amin’ny asa sy ny fampiharana ary ny fanamafisana ny fahadiovana amin’ny toerana iombonana. Eo koa ny fikajiana ireo efitra sy fitaovana ampiasain’ny rehetra.

Efa nametraka sakafo sy nijery ny fitaovana ilaina amin’ny famonjena aina ho an’ny faritra Atsinanana, Avaratra Atsinanana, Atsimo Andrefana ny mpiasa eny amin’ny biraom-paritry ny BNGRC. Ny havandra no nanimba ny voly ka efa nandray andraikitra manoloana izany ny minisiteran’ny Fambolena, araka ny tatitra tonga teny anivon’ny BNGRC. Tsy mbola naharaisana tatitra kosa ny rano miakatra vokatry ny rotsakorana hatramin’izao, hoy ny tale jeneralin’y BNGRC, omaly.

Vita ny tombana momba ny fanadinana bakalorea taona 2025 nataon’ny minisiteran’ny Fampianarana ambony sy ny fikarohana ara-tsiansa. Zava-dehibe nampiavaka ny Bakalorea 2025 teo ny fampiasana ny “caméra de surveillance” sy ny rafitra fiarovana manokana ho fanaraha-maso ny laza adina. Nahomby ny fiaraha-miasa tamin’ny sampana miady amin’ny “cyber­criminalité” nanenjehana ireo mpivarotra laza adina sy ny fitomboan’ny ivontoeram-panadinana, lasa 179.
Fanamby ho an’ny taona hoavy kosa ny fahaleovantenan’ny Oniversitem-paritra ao Vakinankaratra, Itasy, Analan­jirofo ary Sava amin’ny fikarakarana ny fanadinana, ny famongorana ny fiparitahan’ny laza adina mialoha ny fotoana sy ny halatahaka ary ny fanafoanana ireo endrika kolikoly misy amin’ny fanadinana.
Hohatsaraina ny fomba fiasa, hangatahina ny mba hisian’ny fanatsarana ny tetibola sy fampitaovana ho an’ny fanadinana bakalorea.
Nilaza ny minisitry ny Fampianarana ambony sy ny fikarohana ara-tsiansa, Pr Ravonimanantsoa Ndaohialy Manda-Vy, fa ilaina ny fiaraha-mientana ho amin’ny fanadinana bakalorea madio, azo antoka ary manome fahafahana ho an’ny tanora malagasy.
Nifarimbonan’ny minisitera 3 tonta sy ny polisy sy ny zandary ary ny Tafika, niaraka tamin’ireo mpisehatra maro amin’ny fikarakarana fanadinana eny anivon’ny Oni­versite, ny dinika.

Tatiana A