Voasambotra, taorian’ny vela-pandrika nataon’ny OPJ, polisin’ny rano sy ala, eo anivon’ny minisiteran’ny Tontolo iainana sy ny fandrosoana lovainjafy (MEDD), omaly, ny vehivavy iray mpivarotra so­katra ao amin’ny tambajotra sosialy. Efa narahi-maso andro maromaro ny tenany noho io teti-dratsy io ka izao tratra izao niaraka tamin’ny biby arovana nefa saika hamidiny. Hatolotra ny fitsarana avy hatrany izy aorian’ny fanadihadiana azy sy hamantarana ireo mpiray tsikombakomba aminy ary ireo tambajotra mety ao ambadik’ity raharaha ity. Marihina fa voasokajy ao anatin’ny tovana voalohan’ny Cites ny sokatra. Voararan’ny lalàna malagasy sy ny lalàna iraisam-pirenena ny fihazana, famarotana, fitaterana, fihinanana ary fanondranana sokatra. Noho izany, mahavoasazy enim-bolana hatramin’ny 10 taona an-tranomaizina ny fandikana izany. Mbola arahina lamandy 10 hatramin’ny 200 tapitrisa Ar. Nilaza ny minisi­tera fa tsy hilefitra velively amin’ireo mbola minia man­dika ny lalàna mahakasika ny biby sy zavamaniry arovana eto Madagasikara.

Henintsoa

Nandroso vahaolana fohy ezaka sy lavitr’ezaka hamahana ny olan’ny famatsiana herinaratra eto Madagasikara ny minisitry ny Angovo sy ny akoranafo, Ralitera Ny Ando Jurice, raha nitafa mivantana tamin’ny solombavambahoaka teny Tsimbazaza.

Vahaolana naroson’ny minisitra ny hanohizana ny hetsika fandatsahana orana (opération pluies provoquées) na OPP, rehefa afaka manao izany ny eny Andeka­leka sy ny manodidina. Ham­pakarana ny haavon’ny rano sy ny famokarana herinaratra avy any an-toerana izany.
Hanafatra milina mpamokatra herinaratra ihany koa ny fanjakana hanampiana tosika ny tambajotra iraisan’Anta­nanarivo (RIA) mba hisoro­hana ny délestage. “Halefa any amin’ny faritra kosa ireo milina ireo vantany vao miverina amin’ny laoniny ny famokarana herinaratra eo anivon’ny RIA, hanoloana ny milina efa antitra”, hoy ny minisitra. Ho vahana miaraka amin’izany ny olana any amin’ny faritra sy ny fandraisana ireo fangatahana isan-karazany.

Tetikasa

Tafiditra ao anatin’ny paikady apetraky ny minisitera ny hanangana tobim-pamoka­rana herinaratra mandeha amin’ny angovo azo havao­zina, hialana amin’ny fianteherana amin’ny fampiasana so­lika izay fantatra fa mandany volabe. Eo koa ireo tetikasa lehibe toa an’i Sahofika, Vo­lobe, Antetezambato ary Rano­ma­fana izay tobim-pamoka­rana.
Ankoatra izay, hanaovana fitsirihana ny fitantanana sy ny ara-bola eo anivon’ny orinasa Jirama. Hotohizana ny fampidirana herinaratra sy ny an­govo azo havaozina eny am­banivohitra. Tanjona, araka izany, ny hialana amin’ny olan’ ny famokarana herinaratra eto Madagasikara. Marihina fa mbola ny 35% ny Malagasy no misitraka herinaratra eto amin’ny firenena, amin’izao fotoana.

Henintsoa

Araka ny fikarohana natao omaly, afaka handray lalao amin’izay ny Kianjan’ny Camp Nou, ao Espagne. Ny asabotsy ho avy izao, ao ny ekipan’ny FC Barcelone no hampiantrano an-dry zareo Athletic Bilbao. Lalao tafiditra amin’ny fiadiana ny ho tompon­dakan’i Espagne, « La Liga ». Tsiahivina fa mitana ny laha­rana faharoa ny FC Barcelone ao amin’ity fifaninanana ity.

Ho fantatra, anio, ny filaharana vaovao an’ny ekipam-pirenena Barean’i Madagasikara, eo anivon’ny Fifa. Tsiahivina fa mbola eo amin’ny laharana faha-106 izao ny ekipa nasionaly malagasy. Lalao ara-pirahalahiana tokana monja ihany no nataon’ny Barea tamin’ity ka ahina tsy hahazo isa betsaka loatra izy ireo amin’ity filaharana ity, na dia nandresy an’i Guinée Equatoriale aza.

Resy teo amin’ny ampahefa-dalana, ny Mala­gasy mpikatroka, Randriamanga Zo Aina Tsila­vina, nandritra ny fandraisany anjara tamin’ny fiadiana ny tompondaka maneran-tany taranja Jiu-jitsu Bre­ziliana, atao any Abu Dhabi. Teo amin’ny sokajy Men’s Gi/ Brown/Master 2/ 77kg no nifaninanany. Tsiahivina fa resy teo amin’ny ampahefa-dalana ihany koa, i Nofy Chik, ny alatsinainy lasa teo.

Nanakoako tanteraka ny lazan’i Senegal, omaly. Nomontsanin’izy ireo tamin’ny isa 8 no ho 0, ny ekipam-pirenen’i Kenya, omaly. Nahatafiditra baolina telo tamin’izay ilay kintan’ny baolina kitra senegaley, Sadio Mané. Mety hiakatra ambony ny laharan’i Senegal saingy mety hijanona ho laharana faharoa amin’ny baolina kitra eto Afrika ihany izy ireo. Tsara mampatsiahy fa resin’i Bresil 2 no ho 0 i Senegal nandritra ny lalao ara-pirahalahiana izay natao tany Bresil, ny sabotsy lasa teo.

Tontosa ny alakamisy 30 oktobra hatramin’ny sabotsy 1 novambra lasa teo, tany Antsi­rabe, ny andiany faha­dimy amin’ny “Orange kilonga M’kanety”, taranja tsipy kane­tibe. Fifaninanana ho an’ny sokajy 17 taona no ho midina (U17), zazalahy, nokarakarain’ ny Orange Madagascar sy ny Place de la pétanque Ampefi­loha. Nandrombaka ny am­boara i Brayan sy i Michael, mpilalaon’i Betafo, nandresy an’i Stefa sy i Fafa avy any Boeny, tamin’ny isa 13 no ho 9. Notoloran’ny mpikarakara amboara sy kanetibe ny voa­lohany, raha finday kosa ny faharoa. Nisy koa ny fifaninanana mitifitra “tir de précision” ka nandresy tamin’izany i Tsito, avy any Atsimo Andre­fana.
Nahatratra 32 ny isan’ireo ekipa nandray anjara avy amin’ ny faritra folo. Nahitana an’ Analamanga, Vakinankaratra, Betafo, Atsimo Andrefana, Menabe, Boeny, Atsinanana, Itasy, Matsiatra Ambony ary Ihosy. Tanjona ny hanomezana sehatra ireo mpilalao mane­rana ny Nosy. Hanoma­nana ny mpilalao mpandimby, hita fa manana ny fahaiza-manaony, ny hetsika tahaka izao. Tsy azo odian-tsy hita mantsy ireny zava-bitan’ny sokajy zandriny, nandritra ny fiadiana ny ho tompondaka maneran-tany, natao tany Espagne, ireny. Nanampy tamin’ny fanatontosana ny Federasionina mala­gasy (FSBM), ny ligin’i Vaki­nan­­karatra, ny Homeo­pharma sy ny Eteria ary ny Kefir. Na­nome ny loka kosa ny Orange Mada­gascar.

Tompondaka

Taorian’ny fanokafana ta­min’ny fomba ofisialy ny faha-65 taonan’ny Rosa Club de l’Imerina (RCI), taranja rugby, ny volana mey lasa iny, nitohy ny alahady teo, tetsy Antoho­madinika, ny hetsika. Natom­boka tamin’ny fotoam-pivavahana nitondrana am-bavaka ny ekipa sy ireo mpitantana ary ny mpilalao rehetra izany, mba ho taon’ny fahamatorana sy fiotazam-bokatra ary hikolokoloana ireo tanora, ho an’ ny hoavin’ny klioba ny taona rehetra mbola ho diavina. Tsy notazomin’ny klioba Rosa ho azy ireo irery ny fifaliana fa niaraha-nizara tamin’ny fokontany Antohomadinika, toerana misy azy ireo. Niaraka nanao «carnaval» nitety tanàna, araka izany, ireo mpilalao sy mpitantana. Nofaranana tamin’ny fiaraha-misakafo izany avy eo. Niavaka ny tamin’ity satria nitontona tamin’ny tsingerin-taona nahaterahin-dRandrianarison Eric (Sefo), mpanazatra ny Makis, sady mpilalao fahiny tao amin’ny Rosa Club de l’Imerina.
Anisan’ny mpanohana ary mitaiza ireo mpilalao ao amin’ity fileovana Antohoma­dini­ka ity, Rabetsivoh Claudia sy Lock Hong Maxime, miaraka amin’ny Imex sy ny MCE ary ny MBT. Tsy mijanona ho fankalazana ny faha-65 taona fotsiny fa tafiditra ao anatin’ny tanjon’ny klioba ihany koa ny mitaiza ireo tanora, hiady amin’ny fidorohana zavamaha-domelina sy ny herisetra ary ny fidonanam-poana, araka ny nambaran’Andriambololomanana Sedinirina, filohan’ny Rosa Club de l’Imerina.

Tompondaka

Efa manomboka miditra amin’ny fifidianana eo anivon’ny ligy, amin’izao fotoana izao, ny taranja basikety, taorian’ny fifidianana teny anivon’ny seksionina. Ligy telo indray no nahavita izany tamin’iny faran’ny herinandro iny. Anisan’izany ny ligin’i Bongolava sy Matsiatra Ambony. Ra­ha ny tetiandro, ny volana janoary 2026 no hotanterahina ny fifidianana eo anivon’ny Federasionina malagasin’ny basikety.
Hotanterahina ny 29 sy 30 novambra izao, eny amin’ny Paul Minault Androhibe, ny fiadiana ny ho tompondakan’i Madagasikara, taranja Échecs, sokajy Jeunes, taom-pilalaovana 2025. Efa misokatra ny fisoratana anarana ka afaka mandray anjara avokoa ny mpilalao misoratra eo anivon’ny federasionina malagasin’ity taranja ity. Fifa­ninanam-pirenena mamaramparana ny taona 2025 ho an’ny taranja Échecs.
Tafakatra any amin’ny dingan’ny lalao sakana kaontinantaly ny ekipam-pirenen’ny Repoblika De­mo­kra­tika an’i Congo (RDC), afakomaly. Nahintsan’izy ireo teo amin’ny fandakana tirs au but, 4 no ho 3, ry zareo Super Eagles Nigeria, rehefa nisaraka ady sahala 1 no ho 1, nandritra ny fe-potoana ara-dalana.

Medaly voalohany azon’ny Malagasy ao anatin’ny fiadiana ny tompondaka maneran-tany, taranja Jiu-jitsu brezilianina, tanterahina any Abu Dhabi, ny medaly volamena norombahin-dRanaivomanana Idealisoa, ny alahady lasa teo. Voahosotra ho tompondaka maneran-tany, araka izany, ity Malagasy mpikatroka eo amin’ny Gi/Kids 3/White/32kg, ity. Marihina fa zandrin’i Christian, ilay nahazo laharana fahatelo tamin’ny fiadiana ny tompondaka maneran-tany tamin’ny taon-dasa, i Idealisoa. Ankoatra azy, nahazo medaly alimo, teo amin’ny sokajy zazalahy Gi/Kids 3/Grey/42kg, Ranarivelo Ando Mahasoa. Anisan’ ny nifaninana, omaly, koa i Aiky, saingy resy teo amin’ny ady voa­lohany natrehiny. Tsiahivina, efa nisy Malagasy mpikatroka 4 mi­anadahy koa nifaninana ny faran’ny herinandro teo, saingy resy avokoa.
Nisy ny hafatra nataon’ny filohan’ny Federasionina malagasin’ny JJB ny faran’ny herinandro teo mahakasika ity taranja ity. Nambarany fa telo taona monja izao no nitsanganan’ny federasionina nefa efa naneho porofo tamin’ny fandrombahana anaram-boninahitra maro tamin’ny fiadiana ny tompondaka maneran-tany i Madagasikara. Nomarihiny ihany koa ary nampametra-panontaniana azy ny hoe: “fa nahoana ny taratasy fangatahana nataonay amin’ny fanohanana no tsy tonga amin’ny filankevitry ny governemanta nefa misy federasionina mahazo subvention raha vao manao izany ao anatin’ny herinandro monja”?

Mi.Raz

Nahita fahombiazana ny ekipa nasionaly malagasy, omaly, tany Turquie. Nandresy an-dry zareo Nzalang Nationale Guinée Equatoriale ny Barea. Andrasana ny filaharan’ny Fifa.

Tsara ny vokatra ho an’ny Barean’i Madagasikara. Lavon’izy ireo tamin’ny isa 2 no ho 0, ny Nzalang Na­tionale an’i Guinée Equato­riale, omaly, tany Turquie. Fi­fanandrinana tafiditra anaty lalao ara-pirahalahiana, izay karakarain’ny Fifa, “Fenêtre Fifa”. Raha hiverenana kely ny fifanandrinan’ny roa tonta, nifandimbiasana ny fifanafihana teo amin’ny andaniny sy ankilany.
Maro ireo baolina tokony ho tafiditry ny gineanina saingy azon’i Dupire sy nidona ta­min’ny tsivalamby. Teo amin’ny faha-30 minitra, fizaram-potoana voalohany, nanokatra ny isa ho an’ny Malagasy i Johan N’Zi, rehefa nanao tifi-davitra ka tsy azon’ilay mpiandry haraton-dry zareo Nzalang Nationale. Telo minitra taori­an’io, nampian’i Eshan Kari, vodilaharana malagasy indray izany, rehefa nahazo tolotra tsara avy amin’i Hakim Abdal­lah, lohalaharan’ny Barea. Tsy niova tamin’io isa 2 no ho 0 io ny fifanandrinan’ny roa tonta.

Mbola tsy afa-bela
Tsy mbola afa-bela teo anatrehan’ny Barea indray ny Nzalang Nationale. Raha tao anatin’ny fifanandrinana dimy izay vitan’ny roa tonta, nandresy inefatra ny ekipa malagasy raha indray mandeha ihany ry zareo no nandavo ny Barea. Raha tsiahivina, mety tsy dia hampiova ny laharan’ny Barea any amin’ny Fifa ity fandresena ity, satria fihaonana tokana ihany no natao raha saika roa avokoa ny an’ireo firenena hafa. Ho fantatra ra­hampitso ny filaharan’i Mada­gasikara vaovao.

Fitia Randria

Nandray ny soso-kevitry ny Pr Jonah Ratsim­bazafy, namana mpiara-miasa amin’ny sehatry ny fampianarana sy ny fikarohana, ny minisitry ny Fampi­anarana ambony sy ny fikarohana ara-tsiansa. Nifan­tohan’ny resaka ny ady amin’ny diplaoma hosoka, izay anisan’ny laharam-pahamehan’ny minisitera amin’ny fanamafisana ny kalitaon’ny asa sy ny mangarahara eo amin’ny rafi-pampianarana ambony.

Nahazo fampitandremana amin’ny habetsahan’ny rotsakorana, anio, ny faritra Atsinanana, Alaotra Mangoro, Tsaratanàna. Toy izany koa Anta­nanarivo Avaradrano, Antananarivo Atsimondrano, Antananarivo Renivohitra, Ambohidratrimo, Andrama­sina, Manjakandriana, Anjozorobe, Ambatolampy Anta­nifotsy, Miarinarivo ary Arivonimamo.

Nampahafantarina ny mpiara-miasa ao amin’ny minisiteran’ny Asa ny sekretera jeneraly vaovao, Jaosolo Gelase. Nohamafisina ny tokony hamerenana an-tanana ny fahamendrehana sy ny fahazotoana amin’ny asa ao anatin’ny minisitera ho fampandrosoana ny tontolon’ny asa sy ny mpiasam-panjakana eto Mada­gasikara.

Tafiditra ao anatin’ny « No­vembre numérique ». Ny sabotsy 15 novambra teo no nanatontosan’i Faragasy sy i Dilo (Eat My Butterfly) mpanakanto avy atsy amin’ny nosy La Réunion ilay fampisehoana an-tsehatra « Soa Meva ». No­­tazonin’i Faragasy hatrany ny aingam-panahy maha Malagasy azy teo amin’ny tontolon’ny famoronana. Nam­piasa ireo zavamaneno vokatry ny fikarohana teto an-toerana tahaka ny amponga rahateo izy. Nohatevenin’i Eat My Butterfly tamin’ny fahai­za-manaony momba ny fikirakirana ny feo izany. Noporofoin-dry zareo fa afaka miaraka tsara ny kanto notrandrahina avy any ifotony sy ny maode­rina. Iray amin’ireny ny hira « Masôva » manasongadina ny fisian’ny hery sy hazavana avy ao anaty.
Tsapa nandritra ity fam­pisehoana tao amin’ny IFM Analakely ity ny fahaiza-miaraka eo amin’i Faragasy sy i Dilo. Manana traikefa matanjaka eo amin’ny tontolon’ny hira izy ireo, indrindra eo amin’ ny fandrindrana ny hira sy ny fampiarahana izany amin’ireo fitaovana na ireo zavamaneno ampiasaina.

HaRy Razafindrakoto

Fikambanan’ny Mpikabary Malagasy maneran-tany na ny Fi.Mpi.Ma, 62 taona niorenana. Nisy ny fifanaraham-piaraha-miasa eo amin’ity fikambanana ity sy ny minisiteran’ny Serasera sy ny Kolontsaina…

Notanterahina, omaly, tao amin’ny efitrano malalaky ny Havoria etsy Anosy ny lanonana ho fanokafana ny fankalazana ny faha-62 taonan’ny Fikamba­nan’ny Mpikabary Malagasy ma­neran-tany na ny Fi.Mpi.Ma maneran-tany. Anisan’ny ni­songadina tamin’izany ny nanambaran’ny minisitry ny Serasera sy ny kolontsaina, Gascar Fenosoa, ny vokatry ny fifanaraham-piara-miasa eo amin’ny minisitera iadi­diany sy ny Fi.Mpi.Ma maneran-tany.
Ireo mpianatra na mpio­fana nahavita fianarana na fiofanana ka mendrika ny hotolorana ny mari-pahaizana na ny « Cerificat », araka ny mason-tsivana napetraky ny Fikam­banan’ny Mpikabary Mala­­ga­sy maneran-tany, dia ny fitomboka mena na « cachet rou­ge » no ampiasaina amin’izany. Nomarihin’ity tompon’ andraikitra voalohany eo anivon’ny minisiteran’ny Sera­sera sy ny kolontsaina ity fa mbola ny Fi.Mpi.Ma maneran-tany ihany aloha no ahitana izany raha eo amin’ny tonto­lon’ny kabary.
Tafiditra tao anatin’ny fandaharam-potoana omaly,
iha­ny koa ny « Takalo dinika amo­rom-patana » izay nanazavan-dRanjatohery Harilala sy Nalisoa Ravalitera (samy Renala Fi.Mpi.Ma) ny lohahevitra : « Ny soatoavina mala­gasy sy ny fanatontoloana ». Nambara teny an-toerana fa tsy azo ialana ny fanatontoloana. Iray amin’ireo fiovana hoentiny ny « maika lava ». « Na izany aza, tsy tokony ho maika ho any an-kady fa to­kony hanatratra ny tanjona kendrena », hoy ny fanaza­van’ireto mpandaha-teny. Nohama­fisin’izy ireo ihany koa ny fisian’ny fanahy ao anatin’ ny teny malagasy.
Nisy ihany koa ny fifanolorana fanamarinam-piofanana teo amin’ny minisiteran’ny
tontolo iainana sy ny fampandrosoana lovain-jafy sy ny Fi.Mpi.Ma maneran-tany vo­katry ny fiaraha-miasa teo amin’ny roa tonta. Nofaranana tamin’ny fanolorana mari-boninahitry ny kanto sy soratra ary kolontsaina ny lano­nana omaly.

HaRy Razafindrakoto

Nifarana omaly, tany Kenya ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, taranja rugby lalaovina olona vehivavy “Africa Women’s 7’s Tournament”. Toy ny tamin’ny taon-dasa, laharana fahefatra ny Makis Ladies. Resin’ny The Cranes Ouganda, tamin’ny isa 38 no ho 12 teo amin’ny fiadian-toerana fahatelo. Tsy mbola afa-bela tamin-dry zareo Ogandezy indray ny Makis Ladies, tamin’ity. Mbola olana ho an’ny ekipa malagasy ny tsy fahampian’ny vatana ka hain’ireo mpifanandrina ny nanararaotra izay lesoka izay.
Nanaporofo izany, ny lalao manasa-dalana nikatrohana tamin’ny Springboks Afrika atsimo. Niondrika tamin’ny isa mavesatra 29 no ho 0 ny Makis Ladies. Toy ny nanaovan’ny afrikanina tatsimo, fanazarantena fotsiny. Marihina fa tompondaka tamin’ity ny Springboks rehefa nandresy an’i Kenya, teo amin’ny famaranana, tamin’ny isa 22 no ho 0. Hiatrika ny “circuits mondiaux” izany i Kenya sy i Afrika Atsimo. Raha tsiahivina kosa ny lalan’ny Makis, nandresy nisesy an’i Tunisie sy i Egypte, tamin’ny lalaom-bondrona avy eo nanilika an’i Zambie, nandritra ny ampahefa-dalana.

Tompondaka

Hotanterahina ny 21 hatramin’ny 23 novambra ho avy izao, eto an-dRenivohitra, ny hazakazaka mitety vohitra sy natiora, « Ultra Trek des Col­lines Sacrées (UTCS) ». He­tsika lehibe izay karakarain’
ny Ortana izy ity. Imasoana ny hampiroboroboana ny fizahantany maharitra sy ny Fanatanjahantena eto Anala­manga. Hampiavaka an’ity andiany ity, ny « Kilonga Trail (2,76 km) », natokana ho an’ ny ankizy 10 taona miakatra. Tanjona ny hisarika azy ireo amin’ny soatoavin’ny fa­na­tanjahantena sy ny fiahiana ny tontolo iainana.
Ankoatra azy io, misy iha­ny koa ny « Trail Découverte Am­bohitsimeloka (5,14 km) », natokana ho an’ny fianakav­ana sy ireo vao hanomboka amin’ny tontolon’ny hazak­zaka trail, mba hahafahany mahazo traikefa maro amin’ izany.
Ampahafantarina ihany fa mbola misy hatrany ireo fifanintsanana natao ho an’ireo efa sangany amin’ity hazakazaka mitety vohitra sy natiora ity. Anisan’izany ny « Ultra Tour », izay mirefy 127,5 km. Raha ny fanazavana azo omaly, maro ireo teratany vahiny eto amin’ny faritry ny Ranomasimbe Indianina handray anjara amin’ity andiany manaraka ity.

Fitia Randria

Hiatrika lalao indray ny Barean’i Madagasikara anio. Fihaonana tsy ofisialy fa fanomanan-tena ihany. Efa mangina rahateo ny olan’ny federasionina, taorian’ny hetsika nitakiana ireo volan’ny mpilalao tamin’ny « Chan 2024 ». Manan­gasanga indray ity ny mety tsy hahatanteraka ny fihodinana faharoa amin’ny Diviziona faharoa nasionaly. Mety miala loza izany ka sendra atambo. Nifify ny mamba fiandry fintana, fa tojo ny voay hanaikitra tsy mikomban-drano.
Heno mantsy fa tsy mbola voaloa indray ny tambin-karaman’ireo mpitsara tamin’ny taon-dasa ka tsy manaiky hitantana izany fihaonana izany izy ireo. Saonjo iray lohasaha anefa tsy ilaozan’izay hamarara. Misy hatrany ireo zana-maningana hoy ny sasany ka toa miala loza ka sendra atambo. Izy mivady ve no miady ka ny ankizy no voaporiporitra. Tsy fantatry ny ety ivelany tokoa aloha ny olana anaty misy eo amin’ity taranja mankarary ny Malagasy rehetra ity. Ny fotsim-bary tokoa mahita ny am-pon’ny vilany, ary ny rano mahafantatra ny ao anatin’ny siny. Enga anie, tsy voafitaky ny olona hitokiany, tsy voafahan-dalitry ny mpanolotsainy, tsy ho kaikerin’ny amboa tiany, ny filohan’ ny federasionina malagasin’ ny baolina kitra. Ka sao miala loza ka sendra ny atambo. Mandositra ny horakoraka ka tahotry ny akoralava.
Mila mijery ambony, mijery ambany. Todihina ny lasa, banjinina ny ho avy. Koa aza manentsi-tadiny, fa ny resaka mantsy toa fira hazo an’ala, tsy mety raha tsy valiana. Koa miandry vaha-olana, ny mpisehatra mba tsy hivarina an-kady ka kenda vao domy aho, ranoatra. Tsy mety rahateo, ny manao toy ny maso bala, mifanaraka ihany fa mifa­nara-dratsy ka sao miala loza ka sendra atambo.

Tompondaka

Miantoka ny 30% ny fa­non­dranana entana any ivelany ny fitrandrahana vaventy. Ma­nome ny 5% ny Harin­karena faobe (PIB). Nanome toky ny filohan’ny Fanava­ozana ny Repoblika, ny kolonely Ran­dri­anirina Michaël, raha niha­ona tamin’ny Von­dron’ny ori­nasa eto Madaga­sikara (Gem), ny 11 novambra teo, fa hametraka tontolo madio amin’ny fandraharahana eto amin­tsika, manodidina ny 100 000 isa.
Nihaona tamin’ny minisitry ny Harena an-kibon’ny tany, Andriamparany Carl, ny ma­soivohon’i Japon, Abe Koji, ny 7 novambra teo. Anisan’ny noresahina ny fampandro­so­ana entin’ny fitrandrahana
va­venty ny harena an-kibon’ ny tany. Goavana indrindra ny tetikasa Ambatovy, iarahan’ny mpampiasa vola japoney sy koreanina, mitentina 9 miliara dolara. Manome asa mivantana sy ankolaka 10 000 isa. Eo koa ny orinasa QMM Rio Tinto any Taolagnaro, mamokatra fasimainty. Nanamboatra ny seranan-tsambon’i Ehoala, niaraka tamin’ny Banky iraisam-pirenena. Miisa 1 314 ny sambo efa nandalo tany. Eo koa ny mpizahatany amin’ny sambo vaventy nahatratra 51 347, nanomboka ny taona 2009.
Manampy ireo, ny tetikasa Base Toliara, hitrandraka fasimainty ihany koa, hitondra fampandrosoana goavana any Toliara, Atsimo Andre­fana, sy hampidi-bola ho an’ ny fanjakana. Eo am-panavaozana ny lafiny teknika sy ara-tontolo iainana, sady ma­nohana ny lafiny sosialy, mialoha ny fa­nanganana ny ozi­nina. Ori­nasa vahiny maro ihany koa no mitrandraka grafita any Atsimon’ny Nosy. Ma­nodidina ny 150 000t isan-taona ny trandrahin’ny Next Materials any Molo.

Njaka A.

Tafiditra ao anatin’ny fanavaozan-drafitra apetraky ny fanjakana ny Politika hampandrosoana ny orinasa, fototry ny fampandrosoana ny toekarena. Hojerena manokana ny fomba hanampiana ny Malagasy mpandraharaha.

«Hamolavola politika ho fampiroboroboana ny orinasa ny minisiteran’ny Fampiro­boroboana ny indostria sy ny fampivelarana ny sehatra tsy miankina (MIDSP). Hapetraka ihany koa ny Tahirim-pirenena entina hampandrosoana ny orinasa », hoy ny minisitra Ra­soarahona Andriniaina. Nan­dritra ny fanokafana ny « Forum national des entrepreneurs » andiany fahafito, tetsy Anta­ninarenina, omaly, no nanambarany izany. Fa­noitra ho an’ny fanovana sy fampandrosoana ny toekarena ny fandraharahana, noho izy mite­raka asa sy manokatra lalam-barotra maro. Ao anatin’ny fanavaozana apetraky ny fanjakana ny mametraka ny Politika hanatsarana ny tontolon’ny fandraharahana. Araka izany, “hotanterahina tsy ho ela ny fikaonandoham-pirenena entina hanarenana ny toekarena. Fotoana iray handraisana ny hevitry ny rehetra ka handrafetana ny politika ha­nampiana ny indostria mala­gasy io”, hoy hatrany ny minisitra. Marihina fa 90% ny orinasa eto amintsika dia madi­nika avokoa ka mila tohana.

Sedra

Ankoatra ny olan’ny an­govo, mbola sarotra ho an’ny mpandraharaha ny fampaharetana ny orinasany. « Hisy ny fifanakalozan-kevitra iarahana amin’ireo matihanina sami­hafa», hoy ny mpikarakara ny forum, Raharison Diary. Noto­hizan’ny tale mpanatanteraka ny Madagascar Entreprise Development (MED), Randria­manantena Landry, fa hisy ny fampianarana ny hampidirana ny haitao ara-kajy mirindra eo amin’ny asa aman-draharaha andavanandro, hanatsarana an’io tontolo io.

Henintsoa

16 novambra 1963 – 16 novambra 2025. Feno 62 taona ka­troka rahampitso ny Fikambanan’ny Mpikabary Malagasy maneran-tany na ny Fi.Mpi.Ma. Tafiditra ao anatin’ny fandaharam-potoana ho fanamarihana izany ny « Takalo dinika amorom-patana » hotanterahina rahampitso, ao amin’ny Havoria, Anosy. Hanomboka amin’ny 1 ora sy sasany tolakandro, hamelabelatra ny lohahevitra: « Ny soatoavina malagasy sy ny fanatontoloana » ny mpisoronafo, Dr. Rabenalisoa Ravalitera Jean sy Ranjato­hery Harilala, izay samy renala Fi.Mpi.Ma avokoa.
Marihina fa iray amin’ireo hetsika fanao isan-kerinandro, tanterahin’ity fikambanana zokiny indrindra amin’ny fikajiana sy fanandratana ny kabary malagasy ity ny « Takalo dinika amorom-patana ». Amin’ny alalan’ny fampiasana ny « zoom » na ny « facebook » no nanatontosana izany mivantana hatramin’izay, mba tsy ho voafetra eto an-toerana ihany ny mpandray anjara fa maneran-tany. Nokendrena mba ho lohahevitra manintona sy tsy mbola misy mpiresaka loatra no nalahatra sy nohazavain

HaRy Razafindrakoto

Mbola lavidavitra ny tena famirapiratana ho an’ny sarimihetsika malagasy. Anisan’ireo sokajy « nafana » tamin’ny fakan-kevitra natao ny alakamisy teo koa ity seha-kanto iray ity. Misy vahaolana anefa avy amin’ireo mpisehatra.

Lalàna mifehy, rafitra misahana, fahaiza-manao, fitaovana, sns. Samy mbola ahitana olana avokoa izany, ho an’ny sarimihetsika malagasy. Vory lanona ireo mpi­sehatra, nandritra ny fakan-kevitra ho fanatsarana ny
tontolon’ny zavakanto sy ny kolontsaina, nataon’ny mini­siteran’ny Serasera sy ny kolontsaina, ny alakamisy teo. Anisan’ireo nahitana feo niakatra sy tsy fitovian-kevitra sy fijery ary adihevitra nafana ny tao amin’ny sokajy sarimihetsika. Izay indrindra anefa ny tanjona, dia ny ivoahan’ny hevitra rehetra, hanapotse­rana ny vay niotrika sy hijerem-bahaolana ho an’ireo nampisy fifandonana teo amin’ny samy mpisehatra.
Niara-nanaiky aloha ny rehetra fa haverina dinihina ireo tolo-dalàna teo aloha, izay handrindra ny tontolon’ny sarimihetsika, ary efa zava-dehibe izay. Hitohy kosa ny dinika hijerena ireo vahaolana sy hanolorana sori-dalana mankany amin’ny fanatsarana amin’ny minisiteran’ny Sera­sera sy ny kolontsaina, amin’ ny alalan’ny Ivon’ny sarimihe­tsika sy ny sarimiaina eto Ma­da­gasikara, na ISSM. Hatao ny alatsinainy 17 novambra izao izany, ho an’ny teknisianina, mpanatontosa ary mpilalao sarimihetsika. Ny 18 sy 19 novambra kosa no hanohy ny dinika ireo trano mpamokatra sy mpaninjara, samy ao amin’ ny ISSM hatrany.
Maro karazana ireo fangatahan’ny mpisehatra, manomboka any amin’ny fanovana na fanitsiana ny rafitra, hatrany amin’ny resaka karama mihi­tsy. Nisy ny fampitoviana amin’ ny rafitra any ivelany, izay azo hakan-tahaka eto Madagasi­kara. Hahatongavana amin’ izany, voaresaka ny fepetra takina amin’ny maha matihanina, miainga any amin’ny mpilalao, hatrany amin’ny mpanatontosa. Toa ny tamin’ ireo sehatra hafa, nampanantena ny minisitra fa handray sy hijery ireo tolo-kevitra avy amin’ny mpisehatra. Hosokajiana ireo vahaolana, ka izay fohy ezaka ary azo tanterahina dia hirosoana avy hatrany. Ha­tom­­boka kosa ireo lavitra ezaka, toy ny fikitihana ny lalàna mifehy sy ny rafitra. Mila fio­vana mankany amin’ny faha­tsarana, ary tena mila ezaka goavana be avy amin’ny mpisehatra tsirairay ao anatin’ny tontolon’ny sarimihetsika ihany koa anefa izany.

Zo ny Aina