Le pasteur Zaka Harimasy Andriamampianina, est le 6e président élu de la FJKM, après Titus Rasendrahasina, Joseph Ramambasoa, Edmond Razafimahefa, Lala Rasendrahasina et Ammi Irako Andriamahazosoa. Il a obtenu la majorité des suffrages exprimés, c’est-à-dite 2/3 des voix, à l’issue de l’élection d’hier à Taolagnaro., dans le cadre du XXe Grand Synode de la FJKM.
Nouveau mandat, nouveau président. Au terme du processus électoral en deux étapes, le pasteur Zaka Harimasy Andriamampianina, est élu président du Bureau central de l’Eglise de Jésus-Christ à Madagascar (FJKM), pour un mandat de cinq ans (2025-2029), succédant ainsi au pasteur Ammi Irako Andriamahazosoa. L’annonce a été faite par la branche de la communication de la FJKM, sur sa page officielle.
Dès le départ, le pasteur Zaka Harimasy Andriamampianina, a été donné grandissime favori, parmi les autres prétendants à ce poste. Sans surprise, dès le premier tour de votes, il a été élu en tant que membre du «Mpiandraikitra foibe» (MF) regroupant 150 responsables dont des pasteurs, des laïcs, des enseignants et des représentants des synodes provinciaux. L’une des conditions requises pour faire parties des grands électeurs et être éligible à la présidence de la FJKM.
D’autres pasteurs briguant le poste du président de la FJKM, ont également été élus parmi les responsables du bureau central, annonçant une élection serrée. Mais après avoir obtenu la majorité des voix à l’issue de cette première étape, la suite n’a été qu’une formalité pour le pasteur Zaka Andriamampianina, qui sans coup férir, a raflé la majorité des votes. C’est-à-dire deux tiers des voix exprimées, tant lors de la désignation initiale par les MF que lors du vote final du Grand Synode, qui réunit
au moins 75% des électeurs habilités.
Le nouveau président de la FJKM, n’est pas un inconnu au sein de la confession. Avant son élection, Zaka Andriamampianina a déjà occupé le poste de vice-président. Mais, il a été surtout connu pour ses prises de position critique envers le régime actuel, notamment lors de son sermon, durant un culte au Coliseum Antsonjombe en 2023.
Le président du synode, Saina Rabevita, a rassuré les fidèles quant à la transparence et à la régularité du processus électoral. Il a souligné que toutes les étapes se sont déroulées conformément aux règlements de l’Eglise.
L’élection des autres membres du bureau central s’est poursuivie tard dans la nuit, selon les participants. Ce XXe Grand Synode marque ainsi un tournant stratégique et spirituel pour l’Eglise, en renouvelant ses dirigeants tout en renforçant sa gouvernance interne.
N.A
Gazety Taratra (*): Ny fahitanao ny tontolo politika amin’izao?
Rakotomanana Richardson (-): Hararaotin’ny olona ao anatin’ny hoe miaina amina demokrasia liberaly, ny fahafahan’ny tsirairay, ny maha laïka ny fanjakana, ny zon’olombelona sy ny zon’ny vehivavy… Heverin’ny olona fa mahazo manao izay tiany hatao izy, na hiteny ratsy, na hanely tsaho, na hanakorontana… Tsia. Na miaina ny demokrasia sy fahafahana ary ny zon’olombelona aza, misy lalàna hatrany mifehy izay lazaina sy atao. Misy famaizana izay mihoa-pefy. Indraindray, na very tondro lalana na tsy fantatra izay tena mifehy fa tsy baranahiny na goragora ny hoe demokrasia sy ny fahafahana. Rehefa atao any amin’ny tsy izy izany, lasa fikorontanana. Raha mikorontana ny firenena, tsy mampandroso izany…
* Ary ny fomba fanaovana politika?
– Amin’ny maha firaisamonina sivily anay, fito eo ny vondron’olona ao anatin’ny firenena iray: firaisamonina politika, firaisamonina ekonomika, firaisamonina mediatika, firaisamonina sivily, firaisamonina miaramila, firaisamonina ara-pinoana, firaisamonina sendikaly. Manabe ny vahoaka na ny mpikambana ao aminy ho tia tanindrazana no tokony hataon’ny mpanao politika rehetra. Tiana handroso ny tanindrazana sy ny mpiray tanindrazana, fa tsy hoe fakana seza etsy sy eroa na enti-manohitra sy mankahala. Izay fampandrosoana rehetra ho an’ny tanindrazana sy fanatsarana ny fiainam-bahoaka izany: fanamorana ny fiharian-karena, fandriampahalemana, famatsiana jiro sy rano… Amin’izao, lasa fifankahalana ny fanaovana politika, fanoherana bontolo, fitiavana na fankahalana olona iray… Tsy miditra amin’izany ny CSCPM. Mila samy manao izay tandrify azy ny firaisamonina politika, sivily, fivavahana… Izay hampandrosoana ny tany sy ny olona ny fanaovana politika.
* Ny fijerinao ny fanoherana amin’izany?
- Manahirankirana… Hita ny fomba fanoheran-dry Andriamanjato Richard sy i Herizo Razafimahaleo, ohatra: foto-kevitra sy ny fomba fitantanan’ny mpitondra no tsikeraina. Ny ankehitriny, fanoherana bontolo: tsy mety avokoa izay rehetra ataon’ny mpitondra hoe tsy laharam-pahamehana sy tsy mety. Marina ny tenin’ny filohan’ny Repoblika hoe manahirana ny fanoherana: mipetraka ianao, maninona raha mitsangana; mitsangana ianao, maninona raha mipetraka? Tokony ho ideolojia tsy mitovy ny fanoherana: sosialisma na kapitalisma, liberalisma na kominisma… Ny fanoherana misy, miendrika fankahalana na valifaty politika. Na ny firaisamonina sivily sasany aza, lasa ampitabatabain’ny mpanohitra. Tsy izay no izy. Elanelam-panahy ny firaisamonina sivily: manampy vahoaka sady manampy ny sampandraharaham-panjakana. Mikapoka ny vahoaka izay tsy mandoa hetra na mangalatra na tsy tan-dalàna, sns, mikapoka ny sampandraharaham-panjakana izay manao kolikoly na manampatra fahefana, sns.
* Maninona ny tsy manana ideolojia ny ankamaroan’ny antoko politika?
– Vao niditra tamin’ny demokrasia liberaly hatramin’ny tolona 1991, tsy nisy intsony ny adihevitra ideolojika fa lasa ady seza sy fifanenjehana politika: manongana; rehefa tsy mahaongana, mitady fiaraha-mitantana na Tetezamita. Tsy firy no miteny hoe sosialista ny antoko amin’izao, na liberaly, na demokraty, na repoblikanina… Amin’izao, vondrona politika roa ihany no tena ironan’ny saim-bahoaka. Mahatonga ny olona mirona any amin’ny mahaleo tena na tsy miankina, mahay maka ny fon’ny olona amin’ny hoe tsy te ho ratsy amin’ny andaniny sy ny ankilany ry zareo. Indraindray, manana toetra mihatsaravelatsihy kely izay ny Malagasy: tsy tena te ho any amin’ny mpanohitra, tsy tena te ho any amin’ny mpitondra. Izay eo anelanelany no arahin’ny olona.
Tsy marina loatra ny hoe maro anisa mangina, fa olona tsy te hisahirana amin’ny raharaham-pirenena no misy. Toy ny hoe tsy mandoa hetra fa tsy mahatsapa ny tokony hanaovana izany rehefa manana tany na trano, manana fitadiavam-bola… Tsy maintsy mandoa hetra rehefa mivelona ao anatin’ny firenena. Tsy manana kolontsaina politika ny ankamaroan’ny olona. Tsy misy fanerena, ohatra, ny fifidianana, dia tsy mifidy ny sasany.
* Inona no hanarenana an’izany rehetra izany?
– Ny fanaovana serasera matanjaka… Fifandraisana ho amin’ny fanovana ny fitondran-tena sy ny toe-tsaina. Mila tena beazina ny vahoaka: atao izay hampiroborobo ny fiharin-karena raha mihary, hatsaraina ny fampianarana raha mampianatra, aza manampatra fahefana na manao kolikoly na mampijaly vahoaka raha mpiasam-panjakana na mpitondra fanjakana izay natao hanompo vahoaka… Manabe ny olom-pirenena rehetra ho amin’izany ny CSCPM. Miainga amin’ny tsirairay ny fampandrosoana: ny isam-batan’olona, ny isan-tokantrano, isam-pianakaviana… Miitatra amin’ny fiarahamonina izany, ny fokontany, ny kaominina; distrika…
Tsy maintsy amin’ny fanabeazana olom-pirenena ary fanentanana sy fanetsehana vahoaka no enti-mampandroso ny firenena. Amin’ny fanovana toe-tsaian sy toe-po, fitondran-tena, fomba amam-panao… Anisan’ny tokony hiova ao anatin’izay ny fanaovana politika. Tsy fanohanana an-jambany (fanatisme) na fankahalana ny fanaovana politika, fa fananana ideolojia sy vina ary asa mazava be mifanaraka amin’izay. Tsy mpanao politika ny firaisamonina sivily, fa mitady izay fomba rehetra hanatsarana ny fiainam-bahoaka amin’ny lafiny fihariana, fandriampahalemana, sosialy, tontolo iainana… Raha izay no politika, politika amin’ny maha olom-pirenena no ataon’ny firaisamonina sivily. Politika fampandrosoana izany, fa tsy politika politisianina hiady seza.
Nangonin’i R. Nd.
Nisokatra tamin’ny fomba ofisialy, omaly, any Yokohama Japon, ny andiany fahasivy eo amin’ny fihaonamben’i Afrika ho amin’ny fampandrosoana (Ticad), iarahana amin-dry zareo Japoney. Anisan’ny mandray anjara amin’izany ireo filoham-panjakana sy lehiben’ny governemanta afrikanina ka misolo tena ny filohan’ny Repoblika any an-toerana ny praiminisitra Ntsay Christian sy ireo delegasionina tarihiny. Zava-dehibe ho an’i Madagasikara ny fahafahana mampita ny vina sy tetikasa tafiditra ao anatin’ny laharam-pahamehan’ny firenena apetraky ny filoha Rajoelina Andry. Mba hahafahana manatanteraka izany miaraka amin’ny mpiara-miombon’antoka sy ny orinasa tsy miankina, ho an’ny fampandrosoana maharitra. Tafiditra amin’ny fanamafisana ny fiaraha-miasa eo amin’i Japon sy i Madagasikara rahateo ity fihaonambe ity.
Synèse R.
Niompana amin’ny fahaiza-mitantana eny ifotony ny atrikasa notarihin’ny avy amin’ny minisiteran’ny Fitsinjaram-pahefana sy ny fanajariana ny tany (MFFT). Niarahana amin’ireo mpamatsy vola ho an’ny faritra atsimon’ny Nosy.
Nandray anjara amin’ny atrikasa ny avy amin’ny faritra Atsimo Andrefana sy Anosy ary Androy tao anatin’ny efatra andro. Tafiditra amin’ny fanorenana fotodrafitrasa ho famaliana ny hetahetan’ny mponina amin’ ireo kaominina miisa 133 amin’ireo faritra ireo izany. Iarahana amin’ny tetikasa « Mionjo », vatsian’ny Banky iraisam-pirenena vola, amin’ny alalan’ny Fid. Nisitraka ny fampiofanana ireo mpitantana eny ifotony, ahitana ireo ben’ny Tanàna sy ny mpitambolan’ny kaominina ary ireo misahana ny fampandrosoana ny eny ifotony (ADL) avy amin’ ireo kaominina miisa 27. Ao anatin’ny distrikan’i Morombe sy ny avy any Ankazoabo Atsimo ary koa ny avy any Beroroha izy ireo.
Nambaran’ny avy amin’ny MFFT fa tanjona amin’izao atrikasa izao ny fanamafisana ny mangarahara amin’ny fitantanana ny kaominina. Eo koa ny fisorohana ny kolikoly sy ny fanatsarana ny fahaiza-manao eo amin’ny fitantanana ary nanazavana ny andraikitry ny tsirairay amin’ny eny ifotony.
Mamaly ny filan’ny olom-pirenena eny ifotony
Anisan’ny iompanan’ny tetikasa “Mionjo” rahateo ny fanamafisana ny fahaiza-manao eny ifotony sy ny fampiroboroboana ny fahaiza-mitantana ho amin’ny fandraisana andraikitra ary koa ny fametrahana ny fotodrafitrasa mamaly ny filan’ny mponina.
Anisan’ny nitarika izany ny eo anivon’ny minisitera (MFFT) sy ny FDL. Eo koa ny avy amin’ny Bianco sy ny eo anivon’ny Tendrompitsarana miady amin’ny kolikoly. Ny avy amin’ ny mpisaforaharaham-panjakana (IGE), ny fitsarana momba ny kaonty ary ireo solontenam-panjakana.
Synèse R.
Voalohany eto Madagasikara sy Afrika! Zava-baovao tanteraka ny tolotra vaovao amin’ny sehatry ny fividianan-javatra amin’ny alalan’ny finday vokarin’ny orinasa Yas. Nivoaka ny « Yas et moi », ampiasaina amin’ny fividianan-javatra na koa karazana tolotra ao anaty finday na filana samihafa, toy ny fihainoana hira, fividianana finday, fanjifana ireo tolotry ny Yas, sns.
Nohazavain-dRakotondrabe Rolland, tomponandraikitry ny lafiny niomerika (digital) ao amin’ny Yas, fa voalohany eto Madagasikara manana sy mampiasa azy io ny orinasa Yas. Mampiavaka azy, tsy mila manindry bokotra (bouton) ny mpampiasa, fa amin’ny alalan’ny teny, ka mazava ho azy natao amin’ny teny malagasy na fitenim-paritra, mba ho azon’ny besinimaro eto amintsika izany. Tsotra ny fomba fampiasana azy: ampidirina ao anaty finday ny « application Yas et moi ». Ao anatiny ao ny tolotra rehetra izay ilaina. Raisina ohatra, ny « e-sakafo », raha hividy sakafo. Tenenina ny sakafo isafidianana, tenenina ny toerana hanaterana azy, satria aterina any amin’ilay mpanjifa. Marihina fa misy ny fihenam-bidy amin’ny zavatra, mihoatra amin’ny eny amin’ny magazay. Tsy mandany mega ity tolotra « Yas et moi » ity. Fanombohana izao eto Madagasikara izao, fa hitarina any Afrika avy eo.
Njaka A.
Dingana vaovao! Vita sonia, omaly 19 aogositra, ny famindram-pitantanana ny faritra arovana (AP) miisa 52. Fito taona no niandrasana azy. Nentina anavaozana ny fitantanana ara-tontolo iainana, araka ny lalàna faha-2015-005 io. Taratry ny fahavononana noraisin’i Madagasikara ihany koa eo amin’ny sehatra iraisam-pirenena, araka ny kongresy maneran-tany mahakasika ny valanjavaboahary tany Durban Afrika Atsimo sy Sydney Aostralia, izany.
Tafakatra 125, araka izany, ny Faritra arovana eto amintsika, mitotaly 8,7 tapitrisa ha, manome ny 5% ny karazan-javamananaina maneran-tany. Tombanana hiteraka 12% ny harinkarena faobe (PIB) ny fananana valanjavaboahary arovana toy izao.
Fanohanana ny mponina
Notsipihin’ny minisitry ny Tontolo iainana sy ny fampandrosoana maharitra (Medd), Andonirina Max Fontaine, omaly, fa tafiditra ao anatin’ny bokin’andraikitry ny fifanarahana ny hampiasana ny teknolojia niomerika, hampiasaina amin’ny fanaraha-maso sy ny ady amin’ny fitrandrahana antsokosoko sy ny afo. Ilaina koa ny fanohanana ny mponina eny ifotony hanatsarana ny fari-piainany sy ny velon-tenany raha tiana hahomby ny fitantanana ny faritra arovana.
Njaka A.
Seha-pihariana manomboka miroborobo ny fambolena holatra eto amintsika. Vitsy mpahafantatra, na tsy mbola tafiditra ao anatin’ny fanjifan’ny Malagasy, anefa ny vokatra
Mikasa ny hanangana vondron’ny mpamboly holatra, amin’ity faramparan’ny volana aogositra ity, ny Soatiko Farm eny Sabotsy Namehana. Nambaran’ny tomponandraikitra ao aminy fa vonona hiditra ao anatin’ity vondrona ity daholo ireo mpisehatra sy mpamboly holatra avy eto Antananarivo sy ny avy any amin’ny faritra. Fomba iray ahafahan’izy ireo miaraka mametraka tanjona iraisana sy hanaovana hetsika iraisana ho fampivoarana ny tontolon’ny fambolena sy ny sehatry ny holatra eto Madagasikara mantsy izany. Ho famahana ihany koa ireo olana rehetra izay sedrain’ny mpamboly azy io. Anisany amin’izany ny fisalasalan’ny ankamaroan’ny Malagasy mihinana holatra ho toy ny laoka amin’ny andavanandro. Satria mbola misy ny miahiahy sy matahotra sao mahafaty na misy poizina io vokatra io. Nohazavain’ny mpiompy anefa fa misy karazany ny holatra, ary ireo azo hohanina ihany no ompian’izy ireo.
Tsy ampy ny fotodrafitrasa
Eo ihany koa ny fahefa-mividin’ny mpanjifa izay hita fa ambany loatra ka hiteraka fatiantoka amin’ireo mpandraharaha sy ny mpamokatra izany. Satria, mila masonkarena sy fandaniana betsaka ny fambolena azy. Manaraka izany, ny tsy fisian’ny fotodrafitrasa natokana hanaovana fikarohana mahakasika ny tontolon’ny holatra eto Madagasikara, na hanaovana ny famokarana ny sosona (souches), fomba fampitomboana ny faniriny, mifanaraka amin’ny toetr’andro.
Manampy izany, ny olana sedrain’ny mpamboly dia ny fitaterana ny vokatra noho ny haratsian’ny làlana. Tsy ampy ny fitaovana, toy ny vata fampangatsiahana any amin’ny faritra famokarana sy ny tsena ka mitarika ho amin’ny fahasimbana haingana ny holatra sy ny tsy fahampian’ny fitaovam-pitaterana sahaza. Hitondra vokatsoa maro eo amin’ny voly holatra tokoa ny fananganana ny vondrona.
Ninah(mpianatra asa)
Nosokafana tamin’ny fiandohan’ity herinandro ity ny fankalazana ny faha-50 taonan’ny Maka (Malagasy Karate-do). Nanombohana izany, teny amin’ny Lapan’ny Fanatanjahantena Mahamasina, ny alatsinainy 18 aogositra sy omaly 19 aogositra, ny fampiofanana. Hitohy amin’ny fampirantiana izany nanomboka omaly hatramin’ny 21 aogositra izao.
Nanomboka ny faran’ny herinandro teo, any Toliara, ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara, sokajy Vétérans, lahy sy vavy, taranja basikety. Anisan’ny lalao niady tamin’ny fahatelo, ny alatsinainy 18 aogositra teo, ny fifandonana teo amin’ny ekipan’ny Tafaray sy ny ekipan’ny Mikolo ka nahazoan’ity farany ny fandresena tamin’ny isa 52 no ho 51.
Hotanterahina ao amin’ny Complexe sportif municipal Arivonimamo ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara, taranja basikety, sokajy latsaky ny 20 taona, lahy sy vavy. Fifaninanana hatao ny 23 hatramin’ny 31 aogositra ho avy izao izany. Handray lalao ihany koa ny kianja filalaovana basikety ao amin’ny Lycée Catholique Coindre mandritra izany.
En marge des Championnats d’Afrique jeunes et juniors d’haltérophilie et de l’assemblée générale extraordinaire (AGE) de la Confédération africaine d’haltérophilie (WFA) tenus à Accra (Ghana), le président de la fédération Malagasy d’Haltérophilie, Harinelina Randriamanarivo, a été distingué pour son engagement exceptionnel en faveur de la discipline sur le continent. La WFA lui a décerné une prestigieuse distinction honorifique, récompensant ses efforts inlassables pour promouvoir et développer l’haltérophilie africaine.
Cette reconnaissance met en lumière le rôle clé de Harinelina Randriamanarivo dans la structuration et la dynamisation de ce sport à Madagascar et au-delà. Sous sa direction, la fédération a multiplié les initiatives pour former de jeunes talents et encourager la participation des athlètes malgaches aux compétitions internationales. Ces efforts ont contribué à rehausser le niveau de l’haltérophilie africaine, tout en inspirant une nouvelle génération d’athlètes.
L’événement, qui a rassemblé les principales figures de l’haltérophilie africaine, a également été l’occasion de discuter des perspectives d’avenir pour ce sport sur le continent, notamment en vue des grandes compétitions internationales.
Naisa
La qualification des Barea pour la phase finale du Championnat d’Afrique des Nations (Chan) 2024 a remis le partage du prize money sous les projecteurs, un sujet qui avait déjà fait des vagues lors de l’édition précédente. Cette fois, la fédération malagasy de football (FMF) a choisi la transparence en dévoilant à l’avance la répartition des fonds : 60 % iront à la délégation, incluant joueurs, staff technique et autres membres impliqués, tandis que 40 % reviendront à la fédération pour financer le développement du football malgache.
Cette annonce vise à éviter les tensions du passé, mais les attentes persistent, en particulier chez les clubs de l’association des clubs Elite de Madagascar (CFEM). Fournissant tous les joueurs de l’équipe nationale Chan, ces clubs ne réclament pas une part directe des 40 % de la FMF, mais souhaitent une reconnaissance de leurs efforts dans la formation des talents. « Nos clubs investissent beaucoup pour produire des joueurs compétitifs. Un geste, même symbolique, de la FMF serait significatif », confie un représentant de la CFEM.
Le montant du prize money dépendra du parcours des Barea. Selon les chiffres confirmés pour le Chan 2024, le vainqueur empochera 1.500.000 USD, le finaliste 1.200.000 USD, la troisième place 700.000 USD et la quatrième 600.000 USD. Les quarts de finalistes perdants recevront 450.000 USD, tandis que les équipes terminant troisième ou quatrième de leur groupe gagneront 300.000 USD ou 200.000 USD, selon la taille du groupe. Les cinquièmes des groupes de cinq équipes toucheront 200.000 USD. Ainsi, un quart de finale rapporterait 270.000 USD à la délégation et 180.000 USD à la FMF. Une victoire finale pourrait offrir 900.000 USD à la délégation et 600.000 USD à la fédération.
Naisa
A l’aube du quart de finale du Championnat d’Afrique des Nations (Chan) 2024, les Barea de Madagascar s’apprêtent à croiser le fer avec le Kenya, ce 22 août, au Moi International Sports Centre de Kasarani. Et dans le camp malgache, on ne se contente pas de rêver : on veut faire parler la poudre ! Henintsoa Rakotoarimanana, alias Tôta, président de l’association des Clubs de Football Elite de Madagascar (CFEM), est formel : avec leur cohésion à toute épreuve, les Barea ont tout pour faire un carton.
En Tanzanie, où l’équipe a disputé la phase de groupes, Tôta a vu ses joueurs mettre les bouchées doubles. « Les rivalités de la Pro League ? Jetées aux oubliettes ! Ces gars-là se sont serré les coudes pour porter haut les couleurs de Madagascar », clame-t-il, le regard pétillant. Cette unité, c’est leur arme secrète, celle qui peut faire basculer la rencontre et envoyer les adversaires au tapis.
Les Barea n’ont pas chômé en Tanzanie. Entre un accueil aux petits oignons et des infrastructures qui tiennent la route, ils ont su tirer leur épingle du jeu. « Les terrains XXL et les pelouses d’un autre monde auraient pu nous faire perdre pied, mais nos joueurs ont gardé la tête froide et ont relevé le défi haut la main», s’enthousiasme Tôta. Cette capacité à garder le cap, même dans des conditions inhabituelles, est un atout qui vaut de l’or.
Direction le Kenya, où les Barea comptent bien continuer sur leur lancée. « A Kasarani, les conditions seront dans nos cordes, un peu comme en Tanzanie. C’est du pain béni pour nous ! », assure Tôta. Face à une équipe kenyane qui ne manque pas de punch, Madagascar mise sur son esprit d’équipe pour faire la différence. « On ne va pas se contenter de défendre nos couleurs, on va jouer crânement notre chance et montrer qu’on a du mordant ! », promet-il.
Après avoir mis le feu en demi-finale lors de l’édition précédente, les Barea veulent aller encore plus loin. «Cette fois, on vise les étoiles», lance Tôta, convaincu que Madagascar peut écrire l’histoire en lettres d’or. Avec leur solidarité à toute épreuve et une volonté qui crève l’écran, les Malgaches sont prêts à en découdre.
Naisa
Taorian’ny fitiliana natao tamin’ireo marary, 163 no fantatra fa mitondra ny tsimokaretina hépatite C, raha ny tatitra voaray. Izay manodidina ny 30% eo ho eo ny tahan’isa. Manodidina ny 4% kosa ireo olona mitondra ny tsimokaretina hépatite B. Ny tsimokaretina VIH Sida foana no heverina fa loza amin’ny alalan’ny tsindrona. Misy koa ny aretina hépatite izay tena zava-doza kokoa ho an’ny marary, raha ny fanazavana hatrany.
Fomba iray mora iparitahan’ny tsimokaretina eo amin’ny olona ny fitsindromana zava-mahadomelina. Anisan’izany ny tsimokaretina VIH/ Sida sy ny hépatite, izay mifindra amin’ny alalan’ny ra. Mety ho amin’ny famindrana ra mivantana izay atao any amin’ny hopitaly izany, na amin’ny alalan’ny fitsindromana amin’ny fampiasana fitaovana maloto. Mifindra amin’ny alalan’ireny fitaovana ireny izany raha sanatria nisy olona mitondra io tsimokaretina io avy nampiasa ny fitaovana. Matetika mivondrona sy mampiasa fitaovana iraisana ireo mpitsindrona zava-mahadomelina ireo. Ny fahatsapana izany no antony mahatonga ny fikambanana hizara fitaovam-pitsindromana vaovao.
Manan-jo hotsaboina ireo mpidoroka
Fanagadrana foana ny miandry ireo olona mpidoroka na mpitsindrona zava-mahadomelina, raha ny zava-misy eto amin’ny Nosy. “Tsy voatery fonja sy fanasaziana hatrany no omena fa mila fandraisana an-tanana koa ireo olona miankindoha amin’ny zava-mahadomelina amin’ny alalan’ny tsindrona”, hoy Ravelohanta Manana Harisoa, mpitsabo.
Misy olana goavana eo amin’ny lafiny fahasalamana ireo olona mitsindrona. “Hiaraha-mahalala, fa aretina ny fiankinandoha amin’ny fidorohana zava-mahadomelina”, hoy ihany izy. Manoloana ny maha aretina azy izany, mandray andraikitra manoloana izany ny ONG Ainga Aides. Anjara andraikitra tena ataon’izy ireo ny fampihenana ny fifindran’ny aretina azo avy amin’ny tsindrona ataon’ireo mpidoroka zava-mahadomelina. Manampy izany koa ny fizarana fitaovam-pitsindromana vaovao. Miditra amin’ny fanentanana azy ireo hiala tsikelikely amin’ny fiankinan-doha avy eo.
Tsy vahaolana ny fanagadrana
« Tsy vahaolana ny fanagadrana ireo olona tratra midoroka zava-mahadomelina satria lasa miverina manao izany indray izy ireo rehefa tafavoaka ny fonja”, hoy kosa ny Dr Razanajatovo Edmond, filohan’ny fikambanana ONG Ainga Aides. Maro ny olana sedrain’ireo marary sy miankindoha ireo. “Raha mandray an-tanana sy manampy ireo olona midoroka zava-mahadomelina ny fikambanana, tsy midika ho manome vahana azy ireo hirona ao anatin’ny fidorohana zava-mahadomelina izany”, hoy hatrany izy. Fitarihana azy ireo hisitraka ny zo tokony hananany izany, raha ny fanazavana hatrany. Mifandray amin’ny zo hisitraka fitsaboana ihany koa.
Namoaka bokikely ny ONG
Tamin’ity taona 2025 ity, namoaka bokikely ny fikambanana. Mitantara fiainan’olona niaina tao anatin’ny fidorohana zava-mahadomelina ny votoatiny. Telo mianadahy izy ireo no nijoro vavolombelona tamin’izany. Mbola velona ny ankizivavikely iray raha toa ka efa maty kosa ny roa hafa. Voatifitry ny mpitandro filaminana teo amin’ny tongony ny iray ary namoy ny ainy vokatry ny ratra mafy nahazo azy. Matin’ny aretina hépatite izay nahazo azy vokatry ny fitsindromana zava-mahadomelina nataony kosa ny iray hafa. Efa afaka tamin’ny fidorohana zava-mahadomelina izy ary manampy ny namany rehetra mahakasika ny ady amin’ny fidorohana zava-mahadomelina. Anisan’ny fiarahamonim-pirenena miady amin’ny fiparitahan’ny tsimokaretina VIH Sida ny fikambanana.
Iaraha-misalahy ny ady
Miantso ny mpitondra fanjakana sy ny fiarahamonim-pirenena mba handinika indray ny politikan’ny zava-mahadomelina, hampitodika azy ireo amin’ny fomba fiasa mifototra amin’ny fahasalamam-bahoaka, ny zon’olombelona ary ny rariny ara-tsosialy ny fikambanana. Mila miara-miasa ny olom-pirenena tsirairay sy ny tomponandraikitra rehetra hahafahana miady amin’ny fidorohana zava-mahadomelina. Tsy mampirisika ireo tanora hidoroka sy hitsindrona zava-mahadomelina ny ONG fa manampy azy ireo hiala. Amin’ny alalan’ny fandraisana an-tanana sy fitsaboana ary fanomezana torohevitra isan-karazany no hanatanterahany izany. Rehefa enjehina ireo olona ireo dia lasa miafina ary lasa sakana lehibe amin’ny fitsaboan-tena izany. Tsy afaka misitraka ny zo feno amin’ny maha olona azy ireny olona ireny rehefa miseho izany, raha ny fanazavana voaray hatrany.
Nanatontosa : Mino
Tontosa tetsy amin’ny Kianja Makis Andohatapenaka, ny sabotsy sy alahady lasa teo, ny fifaninanana rugby lalaovin’olona 7, lahy sy vavy (Mada 7’s 2025). Fihaonana nokarakarain’ny Malagasy Rugby. Voahosotra ho tompondaka ny SCB Besarety, teo amin’ny sokajy vehivavy, raha ny CEA Andranomanalina kosa ny teo amin’ny lehilahy. Nisongadina ireo ekipa roa ireo satria tsy resy mihitsy nanomboka tany amin’ny fifanintsanana ka hatreo amin’ny famaranana. Teo amin’ny vehivavy, lavon’ny ekipan’i Besarety tamin’ny isa tery, 12 no ho 10, ny ekipan’i Soavimasoandro. Niady hatramin’ny farany ny fihaonan’ny roa tonta saingy mbola nisongadina ny traikefa sy ny fahaizan-dry Jinakely sy ny namany, tamin’ity.
Ho an’ny lehilahy, niondrika teo anatrehan’Andrano, notarihin’i Lalou, tamin’ny isa 19 no ho 14 ny USA Ankadifotsy. Tsy nampoizin’ny rehetra ny nahalavo ny Cosfa (Bebaoty) teo amin’ny manasa-dalana, izay nosakanan’ny CEA. Tamin’ny isa 21 no ho 12 naharesy azy ireo. Ankady indray nanilika ny TFA Anatihazo, nandritra ny ankatoky ny famaranana.
Tsiahivina fa tanjon’ny Malagasy rugby ny fanomezana sehatra bebe kokoa ity rugby ho an’olona 7 ity, izay hita fa manavanana ny Malagasy mpilalao ary mety hahalasa alavitra ny Makis de Madagascar. Tafiditra sahady ao anatin’ny fitiliana izay handrafitra ny Makis rahateo iny “Mada 7’s” teo iny.
Tompondaka
Niala, omaly, tao Tanzanie ny Barean’i Madagasikara ary nihazo an’i Kenya, toerana hanatontosana ny dingana ampahefa-dalana hiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, ho an’ny mpilalao tsy matihanina taranja baolina kitra (Chan 2025). Tsiahivina fa hidona amin’i Kenya izy ireo, ny zoma ho avy izao, eo amin’izany dingana izany.
Norombahin’ny ekipazy TMF/Asacm, nisy an’i Faniry sy i Mahents, mitondra ny fiara Peugeot 208 T16 ny « Rallye de Boeny ». Fihaonana notanterahina tany Boeny, ny 14 ka hatramin’ny 16 aogositra lasa teo, nokarakarain’ny klioba Gojang. 1 ora 23 mn 26 s 9% ny fe-potoana nahavitan’izy ireo ny hazakazaka.
Nanao pao-droa ny klioban’ny St Joseph Mahamasina nandritra ny fifaninanana “open MB2 All”, taranja badminton. Fihaonana notanterahina tetsy amin’ny Kianja mitafon’ny ANS Ampefiloha, ny 15 sy 16 aogositra lasa teo. Norombahin’izy ireo tamin’izany ny anaram-boninahitra roa tamin’ireo telo niadiana. Anisan’izany, ny teo amin’ny U15, zazavavy, sy ny teo amin’ny lehilahy, sokajy “B”.
Nanakatonana ny fifaninanam-pirenena amin’ny taranja tenisy ny lalao ho an’ny sokajy rehetra. Fihaonana nokarakarain’ny Federasionina malagasy (FMT) ary nofaranana teny amin’ny Kianja Asut Ambohitsaina, ny alahady lasa teo. Voahosotra ho tompondaka teo amin’ny 1ère série, vehivavy, i Tsantaniony Iariniaina, rehefa nandresy an-dRazafinarivo Mirindra, tamin’ny seta 2 no ho 0 (6/2; 7/5). Noporofoin’i Tsantaniony ny traikefa ananany sy ny fahazarany lalao goavana ka nibatany ny fandresena. Ho an’ny lehilahy indray, lasan-dRakotondrasoa Valentin ny anaram-boninahitra rehefa nandresy an-dRaharivony Nicolas, tamin’ny seta 2 no ho 0 ihany koa (6/1; 7/5).
Tsiahivina fa lasan’Analamanga avokoa ny ankamaroan’ny amboara tamin’ity. Anisan’izany, ny teo amin’ny “2ème série”, vehivavy, norombahin-dRazafimahatratra Steffy, raha nandavo an-dRakotomalala Fikasana, tamin’ny seta 2 no ho 0 (6/2; 6/4). Nandray anjara tamin’ity avokoa ireo ligim-paritra mandrafitra ny federasionina malagasy, taranja tenisy.
Tompondaka
Taorian’ny fiadiana ny amboaran’Analamanga, notontosaina ny faran’ny herinandro teo, ny “Kids JBB Games” indray ny fandaharam-potoana manaraka ho an’ny taranja Jiu-jitsu Breziliana.
Fifaninanana karakarain’ny Brezilian Jiu-jitsu Esca (BJJ Esca), ny 24 aogositra izao, ao amin’ny Dojo Esca Antanimena io hetsika io. Fotoana hifanomezana, hanasana ireo katitakely hampiseho ny talentany. Hanasana ihany koa ireo ray aman-dreny hanotrona sy hiaina fotoana mampihetsi-po miaraka amin’ny zanany. Tsiahivina, nanomboka ny taona 2024 no nisy ny fifaninanana “Kids JJB Games”. Nahazo ny laharana voalohany, nandritra io andiany voalohany io, ny klioban’ny Checkmat. Ny BJJ Esca no faharoa ary ny Guerreros no fahatelo, tamin’izany. Raha hiverenana kosa ny “Amboaran’Analamanga”, natao teny amin’ny Kianja mitafo Ankoay Ankorondrano, ny faran’ny herinandro teo, nifampizaran’ny Attila sy ny Guerreros ny medaly volamena. Nanaraka azy tao kosa ny klioban’ny One Tribe. Mbola vao andiany voalohany ity fifaninanana ity ka maniry ny hitohizan’izany ny mpikarakara, ny ligin’Analamangan’ny Jiu-jitsu Breziliana. Maniry ny fiaraha-miasa amin’ny klioba rehetra eto Analamanga sy ny avy any amin’ny faritra, ary indrindra ireo ligy rehetra mandrafitra ny Federasionina malagasin’ny Jiu-jitsu Breziliana ny ligin’Analamanga.
Mi.Raz
Vokatra tamin’ny “Amboaran’Analamanga”
-57,5 kg: 1-Feno, One Tribe 2- Nantenaina, Guerreros 3-Sarobidy, Club 101
-64 kg: 1- Michael, Attila 2- Kim, Attila 3- Manda, Club 101
-70 kg : 1-Voady, Guerreros 2- Tanjona, Club 101 3- Mamy, Club 101
-70 kg: 1- Fifaliana, One Tribe 2- Tafita, Guerreros 3- Mathieu, BJJ Esca
-76 kg :1- Hery, Attila 2- Mikaia, Southside 3- Frédéric, Guerreros
-85 kg: 1- François, BJJ Esca 2- Gyanot, Attila 3- Loïc, Guerreros
-Vehivavy: 1-Mimi, Guerreros 2- Sarah, Attila 3- Sitrakiniaiana, Guerreros
-Master 2: 1- Hery, Attila 2- Lalaina, Guerreros 3-Frédéric, Guerreros
-Avancé, 64 kg: 1- Diary, Southside 2- Ar’Aina, Attila Absolute 1- Tafita, Guerreros 2, Yusha, Attila 3- Hery, Attila 2- Tanjona, Club 101
Maherin’ny fito amin’ny 10 ny tanora malagasy mipetraka any ambanivohitra, raha ny tatitra voaray farany mahakasika ny tanora maneran-tany. Avy amin’ny tokantrano sahirana avokoa ny enina amin’ny 10 amin’izy ireo. Roa ampahatelon’izy ireo miasa amin’ny sehatra tsy ara-dalàna. Latsaky ny 3% kosa ny misehatra eo amin’ny tonton’ny fandraharahana.
Ilaina sy tombony lehibe ho an’ny tanora malagasy ny fanatrehana ireny fampiofanana amin’ny sehatry ny asa maro ireny, raha ny fanadihadiana natao. Tanjona ny hametrahana ny sehatry ny asa sy ny fandraharahana ho azy ireo eto an-toerana. Eo koa ny hanampiana azy ireo hanana atrikasa fampananana asa sy fandraharaharana. Amin’ny ankapobeny, mahaliana ny tanora malagasy ny fanatrehana izany.
Miezaka manatanteraka izany ny fanjakana malagasy, amin’ny alalan’ny minisitera samihafa. Eo ihany koa ny fiaraha-miasa eo amin ‘ny firenena malagasy sy ny Rafitry ny Firenena mikambana miasa eto Madagasikara. Tanjona ny hampihenana ny tahan’ny tsy fananan’asa eto an-toerana. Tafiditra ao anatin’ny veliranon’ny Filoham-pirenena ny fanomezana asa sy fandraharahana ho an’ny tanora rehetra manerana ny Nosy. Ankoatra izay, mifototra amin’ny fanabeazana sy ny fiofanana arakasa ny ankamaroan’ny hetsika atao. Laharam-pahamehana ho an’ireo mpiara-miombon’antoka amin’ny fanjakana, ny fanomezana fiofanana, ny fampiofanana zatovovavy sy ny olona manana fahasembanana. Antony, maro ny olona mbola manilikilika azy ireny eny anivon’ny fiarahamonina.
Hanenana ny tahan’ny tsy fananana asa
Ivon’ny fampandrosoana ny firenena ny fijerena ifotony sy fampanana asa ny tanora sy ny tantsaha. Ny fahatsapana izany no antony mahatonga ireo fikambanana samihafa nanangana tetikasa marolafy eto amin’ny Nosy. Mitondra fampivoarana eo amin’ny lafiny sosialy sy eo amin’ny sehatry ny fampanana asa izany. Ankoatra izay, mampisy fitondrana tsara tantana sy fandriampahalemana eto amin’ny firenena ihany koa.
Maro ny tetikasa ataon’ny fitondram-panjakana hampananana asa ny tanora eto amin’ny Nosy. “Ilaina fanatavenenana sy fanomezana sehatra io fampiofanana io mba hampihenana ny tahan’ny tsy fananana asa. Ohatra amin’izany ny Odof (One District, One Factory). Tetikasa nametrahana ireo indostria madinika isaky ny distrika, 75 eo izany nanerana an’i Madagasikara, mba hahafahan’ny tanora mamorona asa ho azy sy ho an’ny hafa. Amin’ny alalan’ny fanodinana ny zava-misy ao amin’ny disitrika misy azy. Toy izany koa ny tetikasa fihariana sy fampiofanana azy ireo amin ‘ny sehatry ny fambolena sy fiompiana.
Fiomanana amin’ny fiainana hoavy
Fitaovana iray ahafahana miditra sy mahazo asa ny fampiofanana arakasa. Ankoatra izay, fomba iray entin’ny tanora miomana sahady amin’ny hoaviny koa. Manangana hoavy mamiratra ho an’ny tena sy ho an’ny fiarahamonina ny fanomezan-danja sy fanampiana ny tanora amin’ny alalan’ny fampiofanana.
Etsy ankilany, manokatra ny vavahadin-tsain’ny tanora ny fampiofanana omena azy. Manamafy ny fahaiza-manao sy ny fahavononany hiditra amin’ny tontolon’ny asa, andaniny. Noho ny fiatrehana izany, mitombo ny traikefan’ny tanora na eo amin’ny lafiny teknika
na eo amin’ny lafiny maha matihanina. Fotoana iray ahafahany mihaona sy mifanerasera amin’ny tontolo matihanina koa ny fanatrehany fiofanana. Mety hanampy betsaka amin’ny fanomanana ny hoaviny ny torohevitra isan-karazany omen’ireny olona ireny.
Manatsara sy mampitombo ny fahatokisan-tenany ihany koa izany. Lasa mitombo ho azy ny fahatokisan-tena rehefa mahafehy fahaiza-manao iray sy mahavita zavatra amin’ny fiofanana izy. Ny zava-dehibe indrindra dia ny fidirany amin’ny sehatry ny asa sy ny fandraharahana. Raha tsy hiasa amin’ny orinasa ny tanora iray aorian’ny fiofanana ataony, mety hanana fikirizana hanangana ny orinasany manokana izy. Fomba iray entiny mampihatra ny fampiofanana arakasa nataony izany rehetra izany.
Nanatontosa : Mino
Dès le premier jour de son ouverture officielle au grand public, le téléphérique urbain d’Antananarivo a connu un énorme succès. C’est incontestable si l’on se réfère aux longues files d’attente visibles au niveau des différentes stations qui sont déjà en service.
Selon les chiffres officiels, le dernier-né du transport urbain de la Capitale a embarqué plus de 5 000 passagers en l’espace de quatre heures. S’agit-il d’une simple curiosité du public face à un nouveau mode de transport ou bien le succès s’explique-t-il par la commodité de déplacement qu’il offre ? L’avenir le dira certainement.
Quoi qu’il en soit, c’est une véritable attraction touristique non seulement pour les tananariviens mais également pour les visiteurs locaux venant des villes autres qu’Antananarivo et aussi des visiteurs internationaux de passage à Antananarivo. La vue panoramique sur certains quartiers de la Capitale est exceptionnelle.
Avec le téléphérique donc, c’est le transport urbain de la Capitale qui présente un véritable changement. Bien sûr, on a déjà assisté à d’autres grands changements dans ce domaine. Le phénomène des taxi-motos est relativement récent (vers 2022). Et à ce jour, leur nombre est impressionnant.
Au niveau des quatre roues, les divers changements de formule ne se comptent plus. Entre
autres, on peut citer l’E-VTC (vers 2021), un système de location de véhicules avec chauffeur. Parmi ces nouveautés figure également « Piqla », un réseau de taxi utilisant des véhicules à 100% électriques.
Avec le téléphérique, il est sûr est que les vieux taxis traditionnels vont encore perdre un peu plus la cote. Aujourd’hui, ils sont déjà fortement concurrencés par les taxi-motos qui peuvent circuler plus facilement pendant les embouteillages alors que le prix à payer est presque le même.
Mais encore et surtout, les véhicules utilisés par les taxis classiques sont relativement âgés. A ce titre, ils offrent un confort moindre et risquent à tout moment de tomber en panne en cours de route. Ce qui n’est jamais rassurant pour les usagers.
Face à toutes ces nouveautés en matière de transport urbain dans la Capitale, on peut se demander ce qu’il en sera dans les autres grandes villes de province ? Il est sûr que les habitants de ces villes attendent certainement des changements en matière de transport urbain au niveau de leur localité respective.
C’est une attente tout à fait légitime car on a toujours besoin d’un changement. Et il y a beaucoup à faire dans ce domaine dans ces villes-là. Mais pour le moment, dans la Capitale, on peut dire que depuis quelques années, on a assisté à un changement radical du paysage du transport urbain.
Aimé Andrianina
Lors de la 7e édition du Salon de la recherche au service de l’économie et de l’emploi, à Ankatso au début de ce mois d’août, Oliveira Ramiandrisoa, un étudiant en Master 2 de l’Université de Vakinankaratra, mention Environnement, a présenté les résultats de sa recherche intitulée « De la biodiversité malgache aux nouvelles thérapies, le potentiel antimicrobien de Homalium Albiflorum, une plante endémique de Madagascar », connue sous le nom de « Kikazana ».
*Les Nouvelles : Il existe un grand nombre de plantes aux multiples vertus thérapeutique à Madagascar, mais vous avez choisi le « Kikazana »…
– Oliveira Ramiandrisoa : Ce thème nous a été attribué, afin d’apporter des réponses au problème de la résistance aux antibiotiques, l’une des plus graves menaces pesant sur la santé mondiale. Nous avons choisi de travailler sur Homalium Albiflorum, car elle fait partie du genre Homalium, riche en métabolites secondaires. C’est aussi l’une des espèces endémiques qui n’avait jamais fait l’objet d’une étude chimique. Et on s’est dit que pour trouver des nouvelles solutions, il faut mener des études scientifiques là-dessus
* Et les résultats sont-ils prometteurs ?
– Nous avons d’abord réalisé des criblages phytochimiques, qui ont révélé la présence de flavonoïdes, de terpénoïdes et de corps phénoliques. Ces composés sont souvent à la base des propriétés thérapeutiques des plantes. Ensuite, nous avons testé l’extrait de la plante sur cinq bactéries à Gram positif, trois à Gram négatif et une levure. Puis, nous avons observé une activité bactériostatique sur « Bacillus cereus », avec une concentration de 100 mg/ml et une Concentration Minimale Inhibitrice (CMI) de 6,25 mg/ml. C’est un résultat très encourageant comparé à celle d’une espèce du même genre. Il confirme le potentiel antimicrobien de cette plante.
*Quelles sont les prochaines étapes de votre projet?
– Ces résultats ouvrent de nombreuses perspectives. Nous allons maintenant travailler à isoler et identifier les molécules spécifiques responsables de cette activité. Notre objectif est de valoriser le patrimoine naturel de Madagascar en contribuant à la découverte de nouvelles thérapies pour lutter contre la crise de la résistance microbienne aux antibiotiques.
Propos recueillis par Sera R.