Maturité – Intelligence – Assiduité – Honnêteté – Intégrité (Miahi). Ces cinq mots constituent à la fois la devise et l’objectif à atteindre des 20 élèves commissaires de Police constituant la 27e promotion et 30 élèves officiers de Police de la 28e promotion, dont la présentation au drapeau s’est tenue hier à l’Ecole nationale supérieure de Police (ENSP) Ivato.

La grande famille de la police nationale s’est donné rendez-vous, hier à l’Ecole nationale supérieure de Police (ENSP) Ivato, pour la cérémonie de présentation au drapeau de 20 élèves commissaires de Police et 30 élèves officiers de Police de la promotion «Miahi», sous l’égide du ministre de la Sécurité pu­blique, l’inspecteur général de Police Herilala Rakotoa­rimanana. Après avoir terminé les 45 jours de formation commune de base, ces 50 élèves vont passer à la phase pratique durant deux ans.
Selon le ministre, cette augmentation du nombre de policiers et particulièrement après l’intégration effective de ces élèves dans la grande famille de la police après leur cursus, constitue la mise en œuvre de la politique de l’Etat et la prise en compte du côté humanitaire. «Je tiens à adresser ma reconnaissance au président de la République et au Premier ministre de nous avoir permis de recruter de nouveaux élèves policiers par voie de concours», a-t-il indiqué durant son allocution.
Décret N°2025.109 du 31 janvier 2025
En s’adressant à la promotion Miahi, le ministre a encouragé les élèves à se conformer toujours aux règles de conduite qui constituent la base de la formation. «Vos efforts allant dans ce sens, vous permettent d’accomplir dignement vos devoirs sacrés en tant que policiers, en l’occurrence la protection des biens et des personnes, ainsi que l’application de la loi», a-t-il souligné.
Après cette cérémonie de présentation au drapeau de Miahi, une autre fête a eu lieu, relative à la désignation de trois policiers promus au rang de contrôleurs généraux de Police, et quatre autres au rang de commissaires divisionnaires de Police, suivant le décret N°2025.109
du 31 janvier 2025, portant inscription au tableau d’avancements dans le corps des inspecteurs généraux, contrôleurs généraux et commissaires de Police au titre de l’année 2024. Ce même décret promeut éga­lement le ministre de la Sécurité publique au grade d’inspecteur général de Po­lice.

LR

Malagasy mpilalao baolina kitra, efa mametraka ny lazany any Allemagne, i Voaha­riniaina Kanto Fitiavana na i Bolo. Tapa-bolana teo izay no niarahany tamin’ny kliobany vaovao, Hertha Zehlendorf Berlin 03. Efa tompon-toerana sahady ny lehilahy, nandritra ireo fihaonana roa efa vita.
Nilalao nandritra ny fe-potoana 45 minitra izy raha nifanandrina tamin’ny Babels­berg 03, ny 31 janoary lasa teo. Niondrika tamin’ny isa 2 no ho 1 ny ekipan-dry Bolo tamin’izany. Ny 9 febroary teo kosa, nilalao nandritra ny 70 min, ity Malagasy milaravinahitra any ivelany ity, raha nifandona tamin’ny ZFC Meu­selwitz. Nisaraka ady sahala 2 no ho 2 moa ny roa tonta tamin’izany.
Nisongadina tanteraka i Bolo tamin’ity fihaonana faharoa ity, izy no nanosika ny vodilaharan’ny ZFC Meusel­witz hanao fahadisoana tao anaty faritra tsy azo hivalozana ka nahazoan’ny Hertha 03, “penalty”. Ny alahady ho avy izao, hifampitana amin’ny ekipan’ny BSG Chemie Leipzig ny Hertha Zehlendorf 03. Mbola mitazona ny teniny ity Malagasy lohalaharana ity, fa vonona hatrany izy ny hiaro ny voninahi-pirenena ary maniry ny handrafitra ny ekipa nasionaly amin’ireo lalao hatao ny volana marsa. Raha ny rariny sy ny hitsiny, tokony ho ao anatin’ireo mpilalao tsara toerana ao amin’ny Barea i Bolo. Efa ampy lalao tsara izy, sady mifanintsana amin’ny fifaninanana matihanina.

Fitia Randria

Ho fantatra amin’ny alahady ho avy izao izay ho tompondakan’i Madagasikara, taranja rugby, vehivavy, sokajy D2. Hifandona amin’izany ny ekipan’ny UAS Cheminots (Besetroka) sy ny FTVL (Lalamaty). Hotan­terahina miaraka amin’izany koa ny lalao sakana eo amin’ ny lehilahy. Hifanandrina ny 3FAI sy ny Cheminots.
Fantatra fa hisy Malagasy vitsivitsy handrafitra ny ekipa teknika miaraka amin’i Corentin Martins, amin’ ny fitantanana ny Barea de Madagascar. Anisan’izany ny mpitsabo sy ny mpanotra. Tanjona amin’izany ny hitondran’izy ireo ny traikefany amin’ny fampifandraisana ireo mpilalao avy eto an-toerana izay tena manan-danja.
Hotanterahina any Ihorombe, rahampitso, ny fiadiana ny ho tompondakan’i Madagasikara, taranja Cross Country ho an’ny Senior, lahy sy vavy. Handray anjara amin’izany ireo ligim-paritra rehetra mandrafitra ny Federasiona malagasy (FMA). Ankoatra izay, hisy koa ny fifaninanana natokana ho an’ireo sokajy zandriny.
Hatao ny sabotsy sy alahady ho avy izao, ao amin’ny Complexe sportif du Val de l’Arc ao Aix-en-Provence France, ny famaranana lehibe amin’ny taranja tsipy kanetibe na “Passion pétanque française (PPF 2025)”. Manana ekipa roa miatrika izany i Madagasikara. Ekipa voalohany ny misy an’i Zigle sy i Tiana ary i Baloty. Ny ekipa faharoa kosa ahitana an’i Racle sy i Nanou ary i Tselonina.

Notontosaina omaly, tany Egypte, ny antsapaka amin’ny andiany voalohany hiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, taranja baolina kitra, lalaovina anaty efitrano na “futsal” sokajy Sénior, vehivavy. Anisan’ireo mandray anjara amin’izany i Madagasikara. Fantatra ary fa ao amin’ny vondrona “C” ny Barea, miaraka amin’ny Lionan’i Teranga an’i Sénégal sy i Tanzanie.
Miisa 9 ireo firenena hiady lohany amin’ity ka anisan’ireo i Maroc, mpampiantrano. Miampy an’i Angola, Cameroun, Egypta, Guinée, Madagasikara, Namibie, Sénégal ary Tanzanie. Nozaraina ao anaty sokajy telo ireo firenena ireo ka mifandimby mihaona. Tafita amin’ny manasa-dalana ireo voalohany isam-bondrona miampy ny firenena iray faharoa tsara toerana indrindra. Hotanterahina any Maroc, ny 22 ka hatramin’ny 30 marsa ho avy izao, ity “Can futsal, vehivavy” ity. Ho fanomanan’ny Malagasy izany, hisy ny fifaninanam-pirenena hatao atsy ho atsy hitiliana izay handrafitra ny Barea de Madagascar.

Tompondaka

Sokajy “A” : Maroc, Cameroun, Namibie
Sokajy “B” : Angola, Egypte, Guinéé
Sokajy “C”: Madagasikara, Tanzanie, Cameroun

Afaka andro vitsy, hivoaka ny valin’ny fitsirihana nataon’ny teknisianin’ny Caf sy Fifa ny Kianja Barea Mahamasina. Ambony ny fanantenana ho an’ny tomponandraikitra malagasy. Miandrandra lalao eo Mahamasina rahateo ny mpankafy baolina kitra.

Nifarana omaly ny fitsirihana ny Kianja Barea Mahamasina, nataon’ireo Inspecteur roa lahy avy amin’ny Caf, i Diabete Zaka­rihya, sy i Craig Ian William. Nilaza izy mirahalahy, omaly, tetsy Mahamasina, efa hitan’izy ireo avokoa ny ezaka nataon’ny Malagasy rehetra ary tazana eny an-kianja avokoa ireo singa valo notakin’ny Caf.
Azo lazaina, araka izany, fa efa ambony ny fanantenana hahazoan’ny kianja fankatoavana.
« Efa vita avokoa ny asa rehetra nataon’izy ireo. Hanao ny tatitra any amin’ny Caf izy mirahalahy. Samy miandry ny valiny ny Malagasy rehetra ary antenaina fa handray an’i Ghana etsy Mahamasina isika, ny volana marsa », hoy ny minisitry ny Tanora sy ny fanatanjahantena (MJS), i Moustapha Marson Abdulah, omaly, teny an-toerana.
Araka ny nambaran-dRandriamanampisoa Alfred, filohan’ny Federasiona malagasin’ny baolina kitra (FMF), omaly, ho fantatra alohan’ny 16 febroary ny valin’izany tatitra izany. Tsara marihina fa tonga teny Mahamasina ihany koa ny talen’ny fifandraisana iraisam-pirenena ao amin’ny fiadidian’ny Repoblika malagasy, Ranoromaro Lova.
Mpilalao avo lenta

Ny volana marsa ho avy io, hifandona amin’i Centrafri­que sy i Ghana, ny Barea de Madagascar. Lalao izay tafiditra amin’ny fiadiana ny tapakila hiatrehina ny fifaninanana maneran-tany “Mondial 2026”, hatao any Meksika sy Etazonia. Nilaza ny filohan’ny FMF, fa efa mitily ireo mpilalao avo lenta sy manana klioba ary ampy lalao tsara ny mpanazatran’ny Barea A, i Corentin Martins. Hivoaka tsy ho ela ihany koa ny anaran’ilay Malagasy hanampy ity frantsay teknisianina ity.

Fitia Randria

Anisan’ny zavamaniry tsy afa-misaraka amin’ny filana andavanandron’ ny Betsimisaraka ny volo na bararata. Misy karazany dimy izy ireny hatreto, raha ny fanadihadiana nataonay teny rehetra teny. Amin’ireo dimy karazany ireo, saika hita maniry ao amin’ny faritanin’ i Toamasina avokoa ny anakamaroany, indrindra any amin’ny faritra Atsinanana sy Analanjirofo ary Ambatosoa, mitohy hatrany amin’ny faritra Sava izany. Hita any amin’ny faritra afovoantany kosa ny karazana volo voalohany, fantatry ny maro amin’ ny hoe : Bararata na volokely. Matetika ampiasain’ ny olona amin’ny haran-jono na fintana. Ilain’ny isan-tokatrano ihany koa izy hambolena manodidina ny lakoro ka lasa fefy. Lava matsoraka kely ny volo na bararata, mahatratra hatramin’ny 2 metatra sy sasany ny halavany.
Ho an’ny Ntaolo Betsimi­sa­raka, saika volo daholo ny akora ilaina amin’ny fanorenan-trano, rindrina, rapaka, tafo, fa kosa arakaraka ny karazana volo no hampiasana azy, hanaovana andrin-trano volo be gasy sy volo gasy mavo ary ny volo be mavo. Ity farany izay ngeza rahateo raha oha­rina amin’ireo karazam-bolo misy voaresaka eto. Atao rindrina kosa ny volon-tsoraka ary ampiasaina amin’ny ra­paka ny volobe mavo, noho izy geza ka misy velarana, mbola ity farany ihany, azo ampiasaina atao tafo, vakina roa dia atao mifampitaingina tsy hidiran-drano ny trano. Raha izay ny amin’ny trano fonenana
dia anisan’ny nampiasain’ny Ntaolo tamina fotodrafitrasa maro ny volo, tahaka ny tetezana, zahatra, tohatra entina hitangosana vokatra letisia sy jirofo, teo koa ny garaba ity farany izay miasa mafy amin’ ny vanim-potoana fiotazana vokatra letisia.

Fampiasa amin’ny akora rehetra

Tsy fanorenana trano fo­nenana ihany no nampiasan’ ny Ntalo ireo karazan-javamaniry nomen-janahary azy fa saika ny fampitaovana dia azo nampiasana volo avokoa. Nialoha ny nisian’ny siny na fitaovana fantsakana rano dia nampiasa lagnanana ny Ntaolo, mety hanaovana an’ izany avokoa ireo karazam-bolo efatra lehibe akoatra iry voalohany, fampiasa amina fitaovana fisotroana rano izay nantsoina hoe “Paba”  sy mety mahasolo sotro. Teo aloha ka hatramin’ izao dia anisan’ny mahavonjy ny tantsaha raha vao te hisotro rano eny an-tsaha ny volo, mihazona rano ao anatiny izy ireny, raha mangetaheta dia manapaka volo dia efa afaka misotro rano, izay no nahatonga ny oha-pitenenan’ny Ntaolo ka ampiasaina aty aoriana hoe “Rano antongom-bolo mifankarikitra fa tsy mihaona”.

Miakatra ny haavo lentan’ny volo
Tsy azo tsinontsinoavina ny volo, tsy afa-misaraka amin’ ny filana andavanandron’ny Betsimisaraka izy io ary efa tsy mijanona eo fa misandrahaka amin’ny maha Malagasy iray manontolo mihitsy, efa hita ho miakatra rahateo ny haavo lentan’ny fampiasan’ny olombelona azy.

Efa maro ireo orinasa mamboly volobe

Amin’ny akapobeny, efa misy orinasa sasantsasany mamboly sy manao “pepiniere” zanaka volobe mavo. Ho an’ity farany, ngeza izy ary mahatratra 25 ka hatramin’ny 30 santimetatra ny savaivony, raha hatramin’ny 50 metatra kosa ny halavany, azo hasolo hazo hanaovana hazo fisaka ny volobe ka tahaka ny hazo fisaka rehetra hampiasaina amin’izay fanaka tia hanaovana azy. Tahaka ny hita manamorona ny lalam-pirenena faharoa, efa lasa fiveloman’ny tantsaha maro ny mivarotra volobe mavo. Misy fiara be na kamiao mitatitra miakatra any an-drenivohitra rahateo izany, Tato anatin’ny roa taona farany, efa saika mahazatra ny mpikarakara lanonam-panjakana ny tsy mampiasa vera sy siny ho fitaovana fisotroana sy fametrahana ranon-javatra vita vahiny fa mampiasa “paba” sy “Lagnanana”  vita amin’ny volo, izay no ilazana fa efa miakatra ny haavolentan’ny filan’ny olombelona ny volo ary tsy afa-misaraka amin’ny filana andavanandron’ny Mala­gasy ny volo.
Ankilany, mahavelona sy mamelona tokantrano maro ny asa sy fikirakirana momba ny volo, nandritra ny fanadiha­diana natao, nilaza i Velotody Stephan, mpamaky volo etsy Ambohijafy Avaratra, fa “ny 1 metatra toradroa amin’ny rindrina volo dia amidiny 3 500 ariary, afaka mandray komandy izay ilain’ny mpanjifa izy ary mahavita 50 metatra toradroa isan’ andro”. “Miantso namana aho raha betsaka ny komandy”, hoy izy namarana.

Nanatontosa : Sajo

Natolotra omaly, teny Andraharo, ny lokan’ireo tsara vintana rehetra amin’ny «lalao’ tsika» andiany fahefatra nokarakarain’ny Yas Ma­da­gascar. Hetsika anisan’ny andrasan’ny mpanjifa isan-taona ny «lalao’tsika». «Natao hizarana fanomezana ho an’ny mpanjia sy hampahafantarana ny tolotra rehetra misy eo amin’ny Yas Mada­gascar ny lalao», hoy ny tomponandraikitry ny orinasa, Andriambololoniaina Riantsoa. Tamin’ity andiany fahefatra ity, miisa 32 ireo tsara vintana tamin’ny lalao. Anisan’ireo loka goavana ta­min’izany ny scooter New Eagle 50 Nitro.
Mividy tolotra Yas ma­nomboka amin’ny 1 000Ar dia na­hafahan’ny rehetra nandray anjara tamin’ny lalao izay natao ny 12 de­sambra 2024 ka hatramin’ny 23 janoary teo.
Ankoatra izay, nisitraka fanomezana toy ny someso, antso, « data » ary tolotra ma­nokana ireo mpandray anjara rehetra. Natao izany ho tombontsoan’ny mpanjifa sy hampiroboroboana ny orinasa.
Hatramin’ny andiany voalohany, mitombo isa hatrany ireo mpandray anjara amin’ny lalao noho izy tsotra sy mora ary sahaza ny fahefa-mividin’ny besinimaro. Laharam-pahamehan’ny orinasa ny fanasoavana ny mpanjifa amin’alalan’ireo tolotra samihafa ataony fa indrindra ireo hetsika sosialy sy ny tontolo iainana mba ho lovainjafy ho fampiroboroboana ny toekarem-pirenena.

Henintsoa Hani

Notanterahina omaly, tany Dubai, ny fanaovan-tsonia santatra. Fiaraha-miasa eo amin’ny fanjakana roa tonta. Antsoina hoe Accord de partenariat économique global na Comprehensive Economic Partnership Agreement (CEPA) izany fifanarahana izany.

Nisolo tena ny fanjakana malagasy, tamin’izany, ny minisitry ny Fampiro­boroboana ny indostria sy ny varotra, Ralambofiringa David, misolo toerana ny minisitry ny Raharaham-bahiny ary ny Dr. Thani bin Ahmed Al Zeyoud, minisitra eo anivon’ny minisiteran’ny Tsena ivelany, an’ny fanjakana Emirats Ara­bo Mitambatra. Tanjona ny ha­namafy orina ny fifandraisana sy ny fiaraha-miasa eo amin’i Madagasikara sy ny fanjakana Emirats Arabo Mi­tambatra. Indrindra eo amin’ny sehatry ny toekarena sy ny ara-barotra.
Ankoatra izay, tontosa ihany koa ny sonia fifanarahana ara-toekarena sy ara-barotra. Ahafahan’ny firenena roa tonta miroso amin’ny lalina sy manamafy ny sehatra ara-barotra, ara-toekarena, ara-indostrialy. Sehatra iray, ha­ha­fahan’i Dubai sy ny Emirats Arabo Mitambatra manolo-tanana sy manome fama­tsiam-bola ary traikefa ara-indostrialy sy ara-barotra an’i Madagasikara. Hotantera­hina amin’ny volana mey, any Dubai, ny « Forum économi­que ». Ho avy hanatrika izany ny delegasionina miankina sy tsy miankina amin’ny fanjakana, toy ny jono, ny famokarana herinaratra.

Mino

Notontosaina nanomboka ny alatsinainy teo, tany Kameronina, ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, taranja Badminton. Anio kosa Ramanana Rahary Lalaina, Malagasy mpilaravinahitra, any France, no hiaka-tsehatra. Tanjony ny hibata medaly iray mandritra ity fifanintsanana ity.
Tafakatra amin’ny laharana faha-38 maneran-tany, eo amin’ny sokajy latsaky ny 70kg, Seniors ny judokas malagasy, Rasoanaivo Razafy Laura, araka ny filaharana navoakan’ny Federasiona iraisam-pirenen’ny Judo. Teo amin’ny laharana faha-40 no nisy azy teo aloha.
Hotontosaina ny 29 Marsa izao ny fiadiana ny ho tompondakan’i Madagasikara, taranja Bodybuilding, ho an’ny taona 2025. Nisy ny fivoriana ny sabotsy 8 febroary lasa teo, niarahan’ny federasiona sy ny klioba rehetra nifandinika ireo fifaninanana rehetra ho avy amin’ity taona 2025 ity.
Tsara toerana ny Real Madrid, ekipa espaniola, amin’izao fotoana izao. Resin’izy ireo tamin’ny isa 3 no ho 2, ny Manchester City, klioba anglisy. Fihaonana izay notontosaina tany Angleterre. Tsiahivina fa hatao amin’ ny alarobia ho avy izao, any Espagne ihany, ny fifanandrinana miverina.

Hotanterahina ny alahady 6 avrily ho avy izao, ny andiany fahasivy amin’ny Trail Ibity. Any amin’ny faritra Vakinan­karatra no hanatontosana izany. Ankoatra ny maha fifaninanana ara-panatanjahantena azy, tanjona ny hanangonam-bola hanampiana ireo zaza tsy ampy sakafo mahery vaika, beazin’ny trano fananjariana ara-tsakafo ao Ibity.
Tsy hazakazaka fotsiny ny Trail Ibity, fa fizahantany koa. Misokatra ho an’ny rehetra ary tsy mifidy taona na ireo efa kalaza na ireo vao hisantatra izany, ny hetsika. Ezahina hahatratra 2 000 ireo mpandray anjara amin’ity andiany fahasivy ity.
Misy ny zava-baovao entin’ny fifaninanana, fanokafana ny halaviran-dalana 3 km, 15 km ary ny 31 km izay mandalo ireo toerana manan-karena amin’ny zavamananaina sy ireo karazam-biby sy zavamaniry voaaro an-jatony izay tsy fahita firy eto Madagasikara.
Afaka hianoka tontolo mahafinaritra sy hifoka rivotra madio ao amin’ny tendro­mbohitr’Ibity, 25 km atsi­mon’Antsirabe. Toerana mety ho an’ny fanatanjahantena sy fizahantany ary fitsangantsanganana.
Manomboka ny 17 febroary ny fisoratana anarana ary hifarana ny 28 marsa ho avy izao. Hatao amin’ny alalan’ny tambajotra izany. Hisy fitaterana ho an’ireo mpandray anjara miala eo amin’ny gara An­tsirabe mihazo ny toeram-piaingana.

Torcelin

Efa manomboka tonga tsikelikely eto Madagasikara ireo mpilalao basikety milaravinahitra any ivelany, hiatrika ny dingana faran’ny fifanintsanana “Afrobasket 2025”. Anisan’ny andrasan’ny maro ny fahatongavan’ny andrarezina, i Mathias M’Madi, mpilalao manana ny maha izy azy sy misongadina. Ny talata 18 febroary izao no higadona eto an-tanindrazana i Mathias M’Madi, araka ny vaovao voaray. Anisan’ny andry iankinan’ny Ankoay i M’Madi raha ny zava-bitany nandritra ireny “Afrobasket U18” natao teto Madagasikara sy ireny fiadiana ny amboara maneran-tany U19 ireny. Raha ny fantatra ihany koa,  higadona an-tanindrazana anio, Raharima­nantoanina Sitraka, mpilalao milaravinahitra any Frantsa, izay efa anisan’ny nanampy ny ekipa malagasy tamin’ny fifaninanana iraisam-pirenena natrehina. Ankoatra izay, ho avy eto Madagasikara, ny alatsinainy 17 febroary izao kosa, Randriamananjara Johan Andy, sambany hanatevin-daharana ny ekipan’ny Ankoay. Araka izany, ho feno tanteraka ny ekipa malagasy amin’ny herinandro ho avy io ary hihamafy ny kotrana sy ny fanazarantena, indrindra ny fanamifasana ny fampitambarana ireo mpilalao ireo eny ambony kianja.

Mi.Raz

Nambaran’ny minisitry ny Mponina sy ny firaisankina, Razafinjato Aurelie, fa vonona ny minisitera hanohana sy hanampy ireo fikambanam-behivavy mijoro ara-dalàna.

Nanteriny fa mba tsy ho an’ny Andron’ny 8 mar­sa ihany no hijerena azy ireo. “Hatao mandavantaona ny hetsika hanohanana azy ireo. Hanampy tosika ara-pitaovana sy ara-bola ny fanjakana, miainga amin’ny tetikasan’izy ireo”, hoy izy. Hisitraka izany avy hatrany ireo fikambanam-behivavy mi­isa 20 eny anivon’ny distrika amin’izao telo volana voalohany izao. Nambarany fa homena tohana sy vola izy ireo noho ny maha andry iankinan’ny fampidiram-bola ny vehivavy sady manampy ny raim-pianakaviana eo amin’ny fiainana andavanandro. Nenta­niny sy nampirisihiny hiditra anaty fikambanana ny vehivavy, arakaraka ny talenta sy faniriany avy. Homena fiofanana arakasa avy, arahin’ny tohana ara-pitaovana sy vola koa. Anisan’ny hisitraka izany ireo reny miahy irery ny ankohonany, ireo nilaozam-bady fa bevohoka. Eo koa ireo narian’ ny vadiny. “Hampirisihina izy ireny hioitra sy tsy hivary lavo. Eo hatrany ny minisitera hanohana azy ireo”, hoy ihany izy.
Tsiahivina fa efa nangonina avokoa ireo tetikasa voasivana ary efa eo am-pijerena ny hanatanterahina izany ny minisitera. Harindra, araka izany koa, ny fampiofanana azy ireo miaraka amin’ny fanaraha-maso ny dingana samihafa aorian’izany.

Synèse R.

Nanohy ny fidinana tao Vangaindrano ny minisitry ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana araka asa, ny faran’ny herinandro teo. Ankoatra ny fihaonana tamin’ny tomponandraikitra ao an-toerana, nisokatra tamin’ny fomba ofisialy ihany koa ny Marathon de formation, ka tanora maro no nisitraka fiofanana faobe momba ny fanamboarana savony sy labozia, ahafahan’izy ireo mamokatra sy mivelona amin’ny asa velon-tena avy hatrany.
Nisitraka vata fampangatsiahana hitehizirana ny vaksiny, izay fitaovana mandeha amin’ny herin’ny masoandro ny CSB II Mahazony, ao amin’ny distrika Ambalavao. Nisy ny mpiara-miombon’antoka nanome an’io fitaovana io ho amin’ny fanaovam-baksiny, hitazonana ny kalitaon’ny vaksiny ho an’ny ankizy.
Tontosa ny fiofanana ho an’ny Andrimaso mpiaro ny zaza sy ireo olona marefo, natao nandritra ny enina andro, ho an’ny kaominina Maroalomainty sy Maroalopotsy.Voaresaka nandritra izany ny zo sy ny ady amin’ny herisetra mianjady amin’ny zaza, ny herisetra mifototra amin’ny mahalahy sy ny mahavavy, fisorohana ireo herisetra sy fanararaotana ara-nofo…
Nihaona ny ben’ny Tanànan’Antananarivo sy ny orinasa Hermès Conseils, Studia, Digitech ary Ad Valorem. Noresahina tamin’izany ny dingana fanovana ara-niomerika ireo taratasim-panjakana eto Ma­dagasikara ao anatin’ny tetikasa Prodigy. Nahafahana nijery ny fandrosoana vitan’ny CUA eo amin’ny lafiny fampidirana sy fakana ireo angon-drakitra ny fihaonana.

Namolavola ny tetikasa Tady ny minisiteran’ny Raha­raham-bahiny ho fanentanana ireo Malagasy mpilaravinahitra any ivelany handray anjara amin’ny fampandrosoana amin’ny tany niaviany. Haharitra efatra taona ny tetikasa, vatsian’ny Agence française de développement (AFD) vola, nanomboka ny taona 2023 hatramin’ny 2027.
Mitety faritra ireo tomponandraikitra eo anivon’ny tetikasa manatanteraka atrikasa fifanakalozana sy ireo tsara ho fantatra amin’ny tanjony. Na­son­gadina ny fanazavana ny fifidianana ireo tetikasa 30 mendrika entina hitondrana fampandrosoana eny ifotony.
Vinan’ny tetikasa ny fampirisihana ireo tanora malagasy (jeune diaspora) amin’ny fana­ovana asa an-tsitrapo sy fampandraisana anjara ireo Ma­lagasy manana fahaizana ma­no­kana ho famaliana ny filana fototra eto an-toerana. Hiara-kisalahy amin’ny fanatanterahana ny tetikasa sady hisitraka tombontsoa ireo fi­kambanana, sehatra tsy mi­an­kina ary ireo vondrom-bahoaka itsinjaram-pahefanana.
Nandray anjara tamin’ny atrikasa tao amin’ny efitrano mul­ti­fonction Ivotika eo An­tsirabe ny faritra Vakinan­karatra, Amoron’i Mania sy Mena­be, tamin’ity herinandro ity. Nitarika ny delegasiona teto an-toerana ny mpandrindra nasionalin’ny tetikasa Tady eo anivon’ny minisiteran’ny Raharaham-bahiny, An­drianiaina Thierry.

Vonjy

Nisolo tena an’i Madagasikara nandritra ny fivoriana iraisam-pirenena momba ny fivoaran’ny fikarohana mahakasika ny zavamaniry ampiasaina sy ahodina ho fanafody Iora-Amar 2025 tany Lucknow (Inde) ny ivontoeram-pikarohana momba ny zavamaniry hitsaboana (Cnarp) eto Madagasikara. Nandritra ny 10 andro, nifarana tamin’ity herinandro ity izany.
Nivoitra tamin’ny fihaonana ny maha zava-dehibe ny haivao amin’ny zavamaniry hitsaboana satria mitondra tombontsoa ho an’ny toekarena sy ny tontolo iaianana ho an’ny firenena aty amin’ny ranomasina Indianina izy ireny. Ankoatra ny fifanakalozana, nisitraka fiofanana avo lenta momba ny fikarohana sy ny fivarotana ny vokatra zavamaniry hitsaboana ny Malagasy mpikaroka. Nisy rahateo ny fihaonana mivantana tamin’ny mpitantana any an-toerana hanatsarana ny fifanakalozana amin’i Inde sy ny firenena mpandray anjara rehetra. Ahitana an’i Bangladesh, Comores, France, Iran, Maurice, Madagasikara, Mozambique, Malaisie, Sri Lanka, Afrika atsimo, Thaïlande, Royaume-Uni ary Philippines ireo nivory.

Vonjy

Hampiasaina ny drones hahafahana mijery ireo fanotofana tany tsy ara-dalàna. Giazana avy hatrany ireo kamiao tratra ary tsy handefitra ny Apipa.

Manao ny fomba rehetra hitsirihana ireo mpanototra tany tsy ara-dalàna, izay mamparefo ny lemak’Antananarivo ny Apipa. Miroso amin’ny fametrahana ny “digitalisation” ny ekipa ary mampiasa fitaovana manara-penitra, toy ny drones.
Hanamora ny fahitana ireo lemaka saro-pady tsy tokony hokasihana kanefa tandindomin-doza amin’ny fanotofana tany ny fampiasana ny drones. Hahafahana manao fanairana haingana sy midina ifotony mampitsahatra ny asa ihany koa. Ankoatra izany, ny fanarahana haingana ny kamiao izay manao ny fanotofana tsy ara-dalàna.
Arahi-maso akaiky ireo tsy fanarahan-dalàna mahakasika ny fanorenana sy fanotofana tany eto Antananarivo. Jerena akaiky ireo toerana rehetra ahitana tranga toy izany.
Tsy handefitra amin’ny tsy fanarahana ny lalàna ny fanjakana ary hanao be midina miaraka amin’ny “Brigade spécialisée” hanatanteraka fisafoana, raha ny fanazavan’ny tomponandraikitra ao amin’ny Apipa.
Giazana avy hatrany ireo fiara na fitaovana ampiasaina amin’ny fanotofana tsy ara-dalàna. Tsy hisy indrafo fa efa ampy izay ny fampitandremana. Efa nisy kamiao sivy tratra nanototra antsokosoko ka ny dimy amin’ireo no efa giazana amin’izao fotoana. Tafatsoaka kosa ny efatra ary eo am-pitadiavana azy ireny ny tomponandraikitra.
Toerana maro amin’ny lemak’Antananarivo no ahitana fanotofana saingy ireo tsy nahazo fahazoan-dalana na ny taratasy ara-dalàna no hosaziana.
Tamin’ity herinandro ity ihany koa, tonga tao amin’ny Apipa ny avy amin’ny Banky iraisam-pirenena hijery ny fiaraha-miasa fampiharana ny politikam-panjakana momba ny fiarovana an’ Antananarivo sy ny manodidina amin’ny tondradrano. Nanome toky ny tomponandraikitra fa tsy hisy ny tondradrano eto An­tananarivo amin’ity taom-pahavaratra ity satria efa vita mialoha avokoa ny fanadiovana ny lakandrano sy ny tatatra rehetra hampikoriana tsara ny rano.

Tatiana A

Hita tany Chine, tamin’ny 5 000 taona lasa, ny zavamaniry soja, raha ara-tantara. Nitombo hatrany ny vokatra sy ny voly soja nanomboka ny taona 1980 ary miroborobo fatratra ankehitriny. Anisan’ny firenena namokatra azy io i Frantsa. Ahitana izany koa eto Madagasikara. Faritra maro eto amin’ny Nosy no ahitana mpamboly azy. Toy ny any amin’ny faritra Vakinankaratra, Soanierana Ivongo, Itasy… Mahatratra hatramin’ny 180 t isan-taona ny vokatra soja vokarin’ny kaominina Ambanivohitra Ambano. Misy isan-taona ny vokatra fa miova araka ny vanim-potoana ny vidim-bokatra, raha ny fanazavan’ny mpivarotra nanaovana fanadihadiana.
Misy karazany maro ny soja. Misy ny miloko mena ary misy ny mavo. Misy ihany koa ny vaventy sy madinika, izay samy manana ny mampiavaka azy, raha ny fanazavana. Natokana hanaovana menaka fotsiny ny soja madinika. Azo hanaovana karazana sakafo isan-karazany kosa indray ny soja vaventy.

Mitondra vokatsoa maro
Ahitana tombontsoa maro ny fihinana ny vokatra avy amin’ny soja. Anisan’izany ny otrikaina samihafa azo avy amin’ny voana soja 100g. Mahatratra 20,8 g ny gliosida. 419 ny kaloria. 34,5g ny proteinina. 13g ny “fibre alimentaire”. Rano avokoa ny 12% avy amin’ny voany iray. Ahitana singa mineraly ihany koa izy. 6 mg ny vitamine C. 277mg ny kalsioma…
Ankoatra izay, azon’ny olon-drehetra mihoatra ny fahenim-bolana ampiasaina ny vokatra soja. Miantoka ny fahasalaman’ny olona iray izany.
Nisy zaza tsy salama, anisan’ny saozanina tamin’izany. Lafo ny fitsaboana ara-medikaly an’io zaza io ka tsy naharaka ny enti-manana teo amin’ ny ray aman-dreniny. “Nire­saka tamiko ny renin’ilay zaza tamin’izany ary nomeko soso-kevitra mahakasika ny fihinanana soja”, hoy Ratsiferana Lucia, tomponandraikitra voalohany eo anivon’ny orinasa Lulu. « Notsaboina tamin’ny alalan’ny fihinanana soja ho toy ny foto-tsakafo mihitsy izany. Afaka roa taona taty aoriana, sitrana soamantsara ilay zaza vokatry ny fanarahana ny fihinanana sy ny fandrahoana ny soja natoroko”, hoy izy nitantara.

Soja miala hodiny no ampiasaina
Miparitaka eny an-tsena ny fivarotana vokatra soja, indrindra fa ny ronono, raha ny zava-misy eto Antana­narivo. “Entanina ny olona hamantatra ny vokatra tsara kalitao”, hoy izy. Raha mitondra voana soja 3 kg eny amin’ny mpitoto eny an-tsena. 750g amin’ny vovony azo dia ratsy avokoa, raha ny fanazavany hatrany.
Mba hialana amin’izay, nanome torohevitra amin’ny fandrahoana soja ny tenany. Lomana amin’ny rano mangotraka mandritra ny minitra vitsy ny voana soja maina. Voasana ny hodiny avy eo ary ahodina ho lasa vokatra hafa ny nofony. Izay tena mila faharetana. Nilaza izy fa tsy mety voasana mihitsy ny soja ratsy kalitao. Azo antoka tsara sady mahasalama ny vokatra amin’izay fotoana izay.

Mampidi-doza ho an’ny fahasalamana

Anisan’ny mampidi-doza ho an’ny fahasalamana sy ny tontolo iainana ihany koa ny vokatra soja. Ahitana ny akora ratsy antsoina hoe « phytoestrogene » ny vokatra soja. Mety hiteraka olana amin’ny fiasan’ny sela mpamokatra (hormone) sy mahatonga fahamombana ny fihinanana azy matetika noho izany. Tsy tsara ho an’ny vehivavy voan’ny homamiadan’ny nono ny fihinanana azy io, satria mety hitarika amin’ny fiverenan’ny aretina indray izany. Ankoatra izay, tsy tsara ho an’ny olona manana olana eo amin’ny aretina “thyroïde” ihany koa izy io, raha ny fikarohana nataon’ny manam-pahaizana. Tsy tsara ho an’ny zaza latsaky ny enim-bolana ihany koa izy io. Afaka manova ny heriny sy ny fiasan’ny fanafody hoanin’ny marary ny fihinanana soja. Ankoatra izay, misy ihany koa ny tsy mazaka ny fihinanana soja satria tafiditra ao anatin’ny sakafo mavesatra izy io.
“Anisan’ny mpanjifa ny vokatra soja ny mpianatra, ny olona diabetika, tsy mahazaka atody na rononon’omby ary ny olon-tsotra isan-tsokajiny”, hoy i Vonjiniarana, tomponandraikitra eo anivon’ny Art de soja. Nilaza izy fa natokana sy azo anaovana solon-tsakafo tsara izy io amin’ny ankapobeny. Marihina fa tsy tokony hihoatra ny roa vera isan’andro ny fihinana na fisotroana ny vokatra azo avy amin’ny soja. Tsy hiteraka tsy fahasalamana eo amin’ny olona iray no antony.

Nanatontosa : Mino

Niroso avy hatrany amin’ny asa heverin’ny maro fa mavesatra ny ben’ny Tanàna vaovao ao amin’ny kaominina Toamasina, Randriafa­nome­zantsoa Lovaheritiana Alain. Anisan’ny fepetra noraisina ny tsy maintsy nandrodanana ny tranovato naorina eo ambony tetezana ao Mangarivotra. Nanao izany mba hanaovan’ny rehetra fanarahan-dalàna. Tsy hijanona eo fa hitohy amin’ny fandrodanana ireo fanorenana tsy manara-dalàna ny mpitantana ny kaominina any an-toerana. “Ampy izay ny gaboraraka sy ny kolikoly ary ny matoatoa”, hoy ny ben’ny Tanàna.
Etsy andaniny, anisan’ny asa mavesatra natomboka ihany koa ny fanesorana fako tao bazarikely, niarahana tamin’ireo mpiara-miombon’antoka. Efa nisavovona nandritra ny fotoana lava izany fako izany. Asa miandry ny mpitantana vaovao koa ny tsy maintsy hanafoanana ireo mpiasa mandray karama nefa tsy hita manao ny asany akory. “Tsy azo ekena izany…”, hoy izy. Ezahina koa ny tsy maintsy handaminana ny fifamoivoizana sy ny tsy fanekena ny gaboraraka ; ny tsy fanajana ny lalàna mifehy ny fifamoivoizana. Notakin’ny ben’ny Tanàna ny handraisan’ny rehetra anjara amin’ny asany mba tsy hisehoan’ny kolikoly sy ny tandrevaka.

Sajo sy Synèse R.

Manohy ny fomba fiasa nahazatra azy, amin’ny fihaonana amin’ny mpanao gazety, ny eo anivon’ny faritra Vakinankaratra. Nitarika izany ny governora, Vyvato Rakotovao. Nambarany fa fomba fiasa eo anivon’ny faritra ny fandalana ny mangarahara ka azo noresahina sy nanontaniana avokoa ireo sehatra rehetra eo anivon’ny faritra. Anisan’izany ny lafiny toekarena, ny “Titre vert”, ny taninketsa indostrialy, ny voly vary safiotra. Nibahan-toerana kokoa ny fotodrafitrasa ka nitondrany fanazavana ny momba ireo lalan-dratsy eo an-tampon-tanàna sy ny mivoaka amin’ny kaominina manodidina. “Manana vina ny faritra amin’ny fanarenanana izany”, hoy izy. Nanteriny fa hiarahana miasa amin’ny any ivelany ary efa mandeha ny fanadihadiana momba ireo lalana efa tena simba. Manampy azy ireo ny minisiteran’ny Asa vaventy amin’ny fikojakojana ny lalam-pirenena faha-7.
Voaresaka koa ny angovo, ny tontolo iainana ary ny fandrakofana ala an’i Vakinankaratra.

Synèse R.

Mitohy ny hetsika eo anivon’ny minisiteran’ny Fitsinjaram-pahefana sy ny fanajariana ny tany (MFFT). Tafiditra amin’ny fampandrosoana eny ifotony izany, ho an’ny faritra Androy.

Nanatanteraka atrikasa ho an’ny faritra, anisan’ny tantsoroka ara-teknika ho an’Androy, ny eo anivon’ny MFFT. Natao tao amin’ny Camp Flacourt Taôlagnaro ny hetsika, naharitra roa andro. Manohana izany kosa ny avy amin’ny tetikasa Mionjo.
Tanjon’ny atrikasa ny mba hipetrahan’ny fampandrosoana maharitra eny anivon’ny faritra. Ka anisan’ny nandray anjara mavitrika tamin’izany ny mpikambana eo anivon’ny Komitim-paritra momba ny Fanajariana ny tany (Crat), ny vondrom-bahoaka itsinjaram-pahefana (CTD) sy ny fitaleavam-paritra (STD). Teo koa ireo fikambanan’ny fiarahamonim-pirenena (OSC) sy ny avy amin’ny sehatra tsy miankina. Manampy izany ireo tetikasa sy fandaharanasan’ireo mpiara-miombon’antoka.
Anisan’ny iompanan’ny atrikasa ny fanatsarana ny fandrafetana ny Drafi-panajariana ifotony ny tany (Dift) ho an’ireo kaominina miisa valo ao amin’ny faritra Anosy. Anisan’izany ny any Isoanala, Ianabinda, Ivahona, Jangany, Tranomaro, Tsivory, Rano­pi­so, Manantenina. Raisina sy hatao ho laharam-pahamehana ireo. Teo ihany koa ny fitondrana ny fanavaozana sy ny vina ny Drafi-panajariana ho an’ny faritra (SRAT). Natao hamaritana ny lalànan’ny fanajariana ny faritra ho amin’ny roapolo taona ho avy izy io.
Tsiahivina fa nampandraisina anjara avokoa ireo hery velona tamin’izao fanangonan-kevitra izao. Niatrika izany ireo solontenam-panjakana, nahitana ireo sefo distrikan’Amboasary Atsimo sy Betroka ary ny sekretera jeneralin’ny fileovan’i Taolag­naro. Teo koa ireo ben’ny Ta­nàna.

Synèse R.