“Manameloka ireo mitady korontana sy fihantsiana ady eo amin’ny samy Malagasy amin’izao fotoana izao”. Io ny fanambaran’ny vondrona perlemantera Irmar eo anivon’ny Antenimierandoholona nentin’ny mpitondra teniny, ny loholon’i Madagasikara, Rakoton­drazafy Lalatiana, teny Anosy, tamin’ny faran’ny herinandro teo, manoloana ny toe-draharaham-pirenena. Hamafisin-dry zareo fa tsy miteraka fitoniana sy filaminana eo amin’ny fiarahamonina sy ny firenena ny fanelezana vaovao diso sy ny fivoizana fankahalana amin’ny tambajotran-tserasera ataon’ny mpanohitra sasany. Miantso maha tomponandraikitra an’ireo mpisehatra politika sy ny olom-pirenena rehetra miserasera amin’ny tambajotra mba hitandro hatrany ny soatoavina malagasy sy ny lalàna velona eto amin’ny firenena izy ireo. Ka tsy hanao fandranitana ny vahoaka malagasy na sanatria hampiteraka herisetra na fifandonana hanakorontana ny firenena.
Nasian-dry zareo teny koa ny amin’ny fahatapahan-jiro lava izay mafy dia mafy tato ho ato, ny olan’ny rano izay mampijaly ny vahoaka eny ifotony, ny faharatsian’ny lalam-pirenena lehibe sasany eto Madagasikara. Mampirisika ny fitondram-panjakana ankehitriny izy ireo mba hanao vaindohan-draharaha ny famahana ireo olana ireo. Efa hita ny ezaka lehibe ataon’ny filohan’ny Repoblika, ary ankasitrahan-dry zareo tanteraka ny fepetra nambarany farany teo taman’ny haino aman-jerim-panjakana. Tsapa kosa anefa fa tsy ampy ny fanarahana ataon’ireo tomponandraikitra amin’ny anjara andraikitra tandrify azy ireo. Lasa mampitarazoka ny fanatanterahana ny asa sy ny fiatraikany amin’ny vahoaka izany.

R. Nd.

Nampiaiky ny mpijery marobe teny amin’ny Kianja Makis Andohatapenaka, omaly, ny sarinady lehibe nataon’ny Hery fiarovana sy filaminana (FDS). Ao anatin’ny hetsika fankalazana ny faha-65 taona niverenan’ny Fahaleovantena sy nijoroan’ny Foloalindahy izany.

Tafiditra tanteraka anatin’ ny hetsika fankalazana ny faha-65 taona niverenan’ny Fahaleovantena sy nijoroan’ny Foloalindahy malagasy ny hetsika « sarinady lehibe » teny amin’ny Kianja Makis Andohatapenaka, om­aly. Nanome voninahitra izany teny an-toerana ny minisitry ny Foloalindahy, ny Jly Sahi­velo Lala Monja Delphin, ny minisitry ny Filaminam-bahoaka, ny inspecteur général de police, Rakotoarimanana He­ri­­lala, ary ny minisitra delege misahana ny zandarimaria, ny Jly Rakotondrazaka Andrian­tsarafara. Nanotrona ny hetsika koa ireo lehiben’ny fibaikoana sy tomponandraikitra isan’ambaratonga avy amin’ireo hery telo toko ary ireo mpijery marobe namaly ny fanasana. Nandray anjara tamin’izao sarinady izao avokoa ireo hery telo. Teo ny fanehoana hetsika atao manoloana ny fanafihan-dahalo. Taorian’izay ny fanehoana ny famotsorana takalonaina nataon’ireo miaramila ao amin’ny Sekolim-pirenen’ny manamboninahitra lefitra (ENSOA) ao Antsirabe. Niompana tamin’ny fiarovana olo-manan-kaja ny seho na­taon­’ny zandarimariam-pirenena, nahitana ny GSIS sy ireo alika mpitsongodia. Nam­piavaka ny seho nataon’ny polisim-pirenena indray ny fanehoana ny fahaiza-manao amin’ny fiarovan-tena mampiasa na tsy mampiasa fitaovam-piadiana. Namaranana ny seho ny sarinady niombonan’ireo hery telo tamin’ny hetsika nampiasana ireo fitaovana an-tanety sy ana habakabaka ary ireo fitaovana ampiasana ny teknolojia avo lenta amin’ny fanaovana fitsirihana.

Jean Claude

Mifanosona ny fety aman-danonana. Volana jona, volan’ny ankizy. Volan’ny teny malagasy. Volana ho an’ny fahaleovantenam-pirenena, fetin’ny mozika, sns. Samy manezaka maneho sy manasongadina izay heverina fa sehatra misy azy ny tsirairay, ny fikambanana, ireo sampandraharaha sy rafitra isan’ambaratonga isan-karazany… Saingy, hatramin’izao, mbola saro-tadiavina ilay maha Malagasy ao anatin’ireny hetsika ireny.
Miainga any amin’ny tranga faran’izay bitika indrindra, miafara any amin’ny hetsika goavana. Tsy maintsy manao ny ankisavasava vao mahita sy maheno fa natao ho an’ny Malagasy ilay izy. Tamin’ny 26 jona 1960 no fantatra fa nitsimohan’ny «podium». Tsy misy teny malagasy mahasolo azy io ? Taty amin’ny taona 1975, nipoitra sy niha natanjaka ny fampiasana ny voambolana « Fetim-pirenena », « Fetin’ny 26 juin », « kermesy », sns.
Nanomboka nibosesika teto Madagasikara ny zavakanto sy ny kolontsaina vahiny. Ny ampaham-potoana lehibe indrindra amin’ny « podi­um », lasa hanehoana ireny kolontsaina sy zavakanto ary fomba amam-panao vahiny ireny avokoa. Mitampifimpify eny ananona eny ny maha Malagasy. Misy fifaninanana fanorona, hono, ary ananona ary. Ry zareo atsy ananona hono mikarakara adin-kiragasy… Anjorom-bala tanteraka !
Ilay toe-tsaina hoenti-miatrika ny maha Malagasy (teny, tany, fomba, kolontsaina…) no mbola mila ezaka goavana ny fanitsiana azy. Ny fivelarana amin’ny hafa tsy tokony hanariana na hanaratsiana na hampirimpirimana ny an’ny tena.

HaRy Razafindrakoto

Manomboka mahazo vahana ny fitiavan’ny Malagasy ny momba azy. Saingy, maro ireo manao dingan-dava. Ny momba azy aza mbola tsy ananany fahalalana firy, kanefa, ny an’ny hafa indray no handaniany rondoha tsikeraina, hahitsy, mety hihomehezany mihitsy aza. Mbola lesoka goavana eo amin’ny fampivelarana sy fiverenana any amin’ny fototra ny tranga tahaka io.
Nodimandry i Lalah Les Rafra. Kambana mirahalahy no nahatsiarovana an-dry Rafra, nisy an’i Mims sy i Lalah. Nodimandry omaly ity farany, araka ny nambarany ny rahalahiny, vokatry ny aretina nahazo azy. Tao anatin’ny tontolon’ny zavakanto hatrany izy ireo, satria sady teknisianina momba ny kilalaon-jiro, no nisahana tetikasa ara-javakanto maro sy niara-niasa akaiky tamin’ireo mpanakanto toa an’i Olombelo Ricky, Rossy, sns.
Mbola misy ny tsy mahafantatra ny ambaran’ny « harena ny fahasamihafana ». Ao ny mandika vilana fa tsy vitsy ihany koa ireo mihevitra fa mandeha ho azy ny fiainana izany. Tany ambadik’Imanareza, efa tahaka ny lamina voajanahary. Niteraka fifanajana sy rindran-damina… izany. Amin’izao fotoana, sarotra ny miaina azy, satria, ny momba azy aza tsy fantany ka afangarony amin’ny maha izy ny hafa.
Mahay manavaka ny tsara sy ny ratsy ny Mala­gasy. Raha eo amin’ny kolontsaina sy ny zavakanto, maro ny mihevitra fa azo hifanakalozan-kevitra izy ireo (tsara sy ratsy). Tsy azo atao safobemantsina anefa ny vanim-potoana. Raha talohan’ny taona nanimbazimban’ny vahiny ny kolontsaina malagasy, ohatra, hain’ny Malagasy ny manavaka ny tsara sy ny ratsy. Anisan’ny mizana be tsy miangatra nampiasainy tamin’izany ny « soatoavina » (lamina voajanahary. Saingy, ankehitriny, io soatoavina io mihitsy no mitsingilaila.

Toy ny isan-taona, hisy ny « Antsam-piderana ho an’ny Firenena ». Tafiditra anatin’ny fanamarihana ny fetin’ny Fahaleovantena izy ity. Natao indrindra hangataham-pitahiana ho an’ny firenena, hizarana ireo hira ara-pilazantsara amin’ny alalan’ny fampisehoana goavambe izany. Hotontosaina ny alahady 22 jona izao ny amin’ity, etsy amin’ny Kianja Barea Mahamasina. Hiavaka kokoa izany, satria nanasa vahiny mpanakanto, mpivoy ny hira ara-pilazantsara malaza any ivelany isika. Efa nigadona omaly, eto Madagasikara, mantsy i Dena Mwana. Mpanakanto avy any Congo fa mipetraka any Eoropa. Mivoy ny gospel izy, ary anisan’ny hirany malaza indrindra ilay « Saint Esprit », izay nomarihin’ny filohan’ny Repoblika manokana, nandritra ny fivahinianany tao amin’ny TVM ny alin’ny alakamisy teo.
I Dena Mwana no vahiny manokana, fa hifampizara sehatra aminy kosa ireo Malagasy mpanakanto mpivoy ny hira fiderana. Anisan’ireny ry Ny Mpitory, Bodokely, Lovatiana, Henika, Joseph D’Af, Joyce Revival Messenger, Isaac de Paul, Vero Ranaivoson, Jazw Band, Pepe Shine, TGC, Denis Jee, Aldo, sns.

Zo ny Aina

Raim-pianakaviana iray maty notrongisin’ny ombiny tao Marofarihy, distrikan’i Fenoarivobe, ny alarobia 18 jona teo. Rovitra tanteraka ny kibony, ny fe hatramin’ny lamosin’ilay rangahy izay efa nitsirara tamin’ny tany tamin’io fotoana io.
Olona iray namoy ny ainy taorian’ny lozam-pifamoivoizana niseho tao Manjaka rehefa niala avy any Ambohimahasoa, omaly. Mpitety tsena io fiara io. Nivadika tampoka ny fiara ka nikodiadia nifatratra tao anaty tanimbary.
Hifampitadiavana ny sambo AW izay mampitohy an’i Madagasikara sy Kaomoro, nanomboka omaly. Niainga tao Mahajanga nikasa hihazo an’i Anjouan io sambo io. Samy mbola tsy manam-baovao momba azy io ny manam-pahefana avy amin’ny firenena roa tonta.

Tratry ny torimaso fotsy ny mpamily ny fiara tra-doza teny Ambatofolaka, anatin’ny la­lam-pirenena voalohany, ny alin’ny alakamisy 19 jona teo. « Niainga avy ao Antanana­rivo ary nikasa hamonjy fodiana any Ampefy i Dokotera », hoy ny fanazavan’ny kaomiseran’ny polisy misahana ny fa­nadihadiana izay sady nanatri-maso ny loza. Nivoaka ny arabe tampoka ny fiara ka ni­dona tamin’ny hazo teny amin’ ny sisin-dalana, tamin’ny 7 ora sy sasany alina. Tsy nisy afa-tsy io mpitsabo io irery no ni­taingina ny fiara tamin’ny fo­toana nitrangan’ny loza. Fiara sprinter iray no niezaka nitondra avy hatrany ilay mpamily tra-doza nihazo ny hopitaly HJRA. “Tsy nahatsiaro tena intsony io mpamily io tamin’ny fotoana nangalana azy tao anatin’ny fiara”, hoy ny fanazavan’ny polisy.
Ahina ho voadona mafy teo amin’ny faritry ny lohany sy ny tratrany io mpitsabo izay sady mpamily ny fiara niharan-doza io. Nifanome tanana nanavotra io mpitsabo io sy nampakatra ny fiara tanaty arabe ny mponina manodidina. “Tsy nahitana ratra be izy saingy tsy tana ny ainy”, hoy hatrany ny loharanom-baovao. Marihina, mpitsabo lehiben’ny CSB II ao Ampefy ity niharan-doza ity. Ankoatra io, taksiborosy iray tra-doza teny amin’ny lalam-pirenena fahafito, tao Ihosy, ny alin’ny alakamisy teo. Nivadika ny fiara, tsy nisy aina nafoy raha olona telo naratra.

Tsiferana R.

Olona dimy hita faty tao anaty ranon’Alaotra, andrefan’ny tanànan’i Vohitsivalana, kaominina Imerimandroso, distrikan’ Ambatondrazaka, afakomaly hariva. Sendra loza teny an-dalana izy io ka rendrika. Niainga ny alatsinainy teo, avy any Ambohijanaharikely ary hihazo an’ Ampitandrefana, io sambokely io, raha ny fanazavana voaray. Niainga maraina tany Ambohijanaharikely Ambatondrazaka ary tsy tonga tany amin’ny toerana araka ny ora efa fantatra. Nahagaga ny mponina izany zava-misy izany ka natao ny fikarohana. Olona iray, izay mpamilin’ny lakana no hita faty voalohany nandritra ny fikarohana. Nitohy ny fikarohana ka izao nahitana faty miisa dimy hafa izao indray. Vehivavy tokony ho 56 taona sy zaza efatra (10, 7, 4 ary 13 taona) izy ireo. Fantatra fa mpandeha tamin’io lakana io avokoa ireo hita faty ireo. Hatramin’
ny omaly, tsy mbola fantatra mazava ny antony nahatonga io lakana kely io niharan-doza sy nitarika tamin’ny fahafatesan’olona maro izao. Voalaza fa fianakaviana iray avokoa ireo niharam-boina ireo. Mbola mitohy ny fikarohana ary anisan’ny mbola karohina ny raim-pianakaviana, izay vady sy rain’ireo faty efa hita.

Mino

Niakatra fampanoavana omaly ireo voarohirohy tamin’ny famosaviana teny Ambohimalaza, tamin’ny sabotsy heriny. Olona telo naiditra am-ponja vonjimaika eny Antanimora. Ombiasy iray sy vehivavy roa.

Niakatra fampanoavana eo anivon’ny fitsarana Anosy, omaly, ireo olona 8 mianadahy voarohirohy tamin’ny tranga famosaviana ara-tsakafo ka nahafatesana olona maro teny Ambohi­malaza, ny sabotsy 14 jona lasa teo. Vehivavy ny enina ary lehilahy ny roa tamin’izy ireo. Nalefa eny amin’ny fonjaben’Antanimora, omaly, ny telo tamin’izy ireo, raha toa ka eo ambany fanaraha-ma­son’ny fitsarana ny dimy ambiny. Anisan’ny voarohirohy ny vehivavy roa, izay fianakavian’ny tompon’ny tsingerin-taona nahaterahana nankalazaina, tamin’io fotoana io. Anisan’izany, ny zaobavy sy ny mpirahavavy tsy iray kibo an’ilay tompom-pety. Mpima­sy nakana ny poizina mahery vaika natao tamin’ny sakafo ilay lehilahy iray. Fanapoizi­nana sy firaisana tsikombakomba no hanenjehana azy ireo, izay faizin’ny andinin-dalàna lah faha-302 ao amin’ny fehezan-dalàna famaizana. Mety hahavoasazy sy hanaovana asa an-terivozona mandra-pahafaty ny fanaovana izany. Disadisam-pianakaviana sy tsy fifankahazoana ka niteraka fialonana ny antony nahatonga izao fanapoizinana faobe izao.

Nifampiresaka tamin’ny finday sy hafatra miafina
“Nisy ny nanome toromarika, ny nanome ny poizina ary ny namafy izany tamin’ny sa­kafo ireo olona voarohirohy ireo. Hita tamin’ny fitsirihana fa nifandray tamin’ny alalan’ny finday sy fifampiresahana ta­min’ny hafatra miafina ireo voampanga ireo”, hoy ny Tonia mpampanoa lalàna eo anivon’ny fitsarana ambaratonga voalohany, Rakoto­niaina Narindra Navalona. Nahitana singa nahafahana niampanga azy ireo koa hita tany an-tranony, narahi-maso ihany koa ny fihetsiky ny tsirairay avy tamin’ny alalan’ny fanarahana ny “Camera de surveillance” tany amin’ny trano filanonana. Tafakatra 21 ireo olona namoy ny ainy vo­katry ny fanapoizinana ara-tsakafo, hatramin’ny omaly. Ho an’ny tetsy anivon’ny hopitaly CHU-JRA Ampefiloha, niampy iray indray ireo namoy ny ainy, raha ny tatitra voaray. Manodidina ny 25 ireo olona mbola manaraka fitsaboana eo anivon’ity hopitaly ity. Miisa fito ireo olona efa nalefa nody rehefa nahazo fitsaboana sa­haza azy ireo.

Mino

Fifaninanana goavana no miandry ny ekipam-pirenena malagasy Ankoay lahy sy vavy, amin’io herinandro ho avy io. Hiatrika ny fiadiana ny amboara maneran-tany, ta­ranja basikety lalaovin’olona telo i Madagasikara, ny 23 hatramin’ny 27 jona izao, any Mongolie. Nambaran’ny filohan’ny Federasionina malagasin’ny basikety, Ramaroson Jean Michel, fa miankina tanteraka amin’ireo mpilalao ny vokatra ho azon’izy ireo amin’io fifaninanana io. Efa ela no nanomanan-tena, hoy izy, ary nanao ny ezaka tandrify azy na ny federasionina na ny mpanazatra. Vao nivoaka ta­min’ny filankevitry ny minisitra ny alarobia lasa teo ihany koa ny fankatoavana ny fanohanan’ny fanjakana ny fandehanan’ny atleta malagasy hiatrika ity fiadiana ny amboara maneran-tany, taranja basikety 3×3, any Mongolie ity. Tsiahivina fa efa any Mongolie, nanomboka tamin’ny alahady teo, ny mpilalaon’ny Ankoay vavy: i Muriel, Sydy, Chine ary Christiane. Natao izany mba hahafahan’izy ireo mizatra ny toetany sy ny kianja ary hialana amin’ny harerahana amin’ny fahateren’ny fotoana, araka ny fanazavan’ny filohan’ny federasionina, Ramaroson Jean Michel. Tsara ny manamarika fa fandraisan’anjara voalohany ho an’ny Ankoay vavy ity fiadiana ny amboara maneran-tany any Mongolie ity. Ho an’ny Ankoay lahy kosa: Arnol, Elly, Livio ary i Anthony, efa niatrika lalao iraisam-pirenena maromaro tany Serbie izy ireo mialoha ny nihazoana an’i Mongolie. Araka izany, azo lazaina ho tsara fanomanana izy ireo saingy ho hita eo izay ho ataony amin’ny herinandro, hoy hatrany ny nambaran’ny filohan’ny Federasionina malagasin’ny basikety.

Mi.Raz

Niady ny fifandonan’ny ekipa Phoenix Vakinan­karatra sy ny Sepa ABM Boeny, sokajy vehivavy nandritra ny ampahavalon-dalana amin’ny fiadiana ny tompondaka nasionaly N1B, tanterahina any Fianarantsoa. Isa 72 no ho 69 no nisarahan’ny roa tonta, nandresy ny Phoenix.

Hotontosaina ny 29 jona izao ny fifaninanana “Top Fight”, taranja kick boxing, karakarain’ny ligin’ny kick boxing Matsiatra Ambony. Fifaninanana eo amin’ny K1 Rules sy Low kick no hifaninanana ary hisy koa ny “Combat de défi”. Ao amin’ny kianja mitafo Ambatomena no hanaovana izany.

Nahoraka tao anaty tambajotran-tserasera, omaly, fa voatery nampidirina hopitaly i Kylian Mbappé, frantsay mpilalao baolina kitra, noho ny aretin-kibo mahazo azy. Tsy afaka hiatrika ny lalaon’ny Real Madrid, any amin’ny fifanintsanana isam-bondrona, araka izany, izy. Marihina fa nisaraka ady sahala 1 no ho 1, teo anatrehan’ny Al Hilal, Arabia Saodita, ny Real Madrid, afakomaly.

Maro amin’ireo taranja misy eto Madagasikara no tsy dia mihetsika firy. Mahagaga anefa, manana mpitantana ara-dalàna izy ireny saingy tsy mihetsiketsika mihitsy, hatramin’ny omaly. Anisan’ireo tsy dia hita firy ny taranja bisikileta. Ity farany izay taranja anisan’ny manana ny maha izy azy eo anivon’ny ranomasimbe Indianina.

Nanainga omaly, hihazo an’i Maurice, hiatrika ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika sy ny ady tapakila ho an’ny “Mondial 2026”, taranja rugby, lalaovin’olona 7, lehilahy, ny Makis de Madagascar. 13 ireo mpilalao hanao ka anisany ilay Malagasy mizaka ny zom-pirenena frantsay, i Hugo Manolo. Nambaran-dRazily, mpanazatra, fa tsy olom-baovao izy fa efa niaraka nanao fanazarantena tamin’ny Makis nandritra ny fihaonana tany Pologne, tamin’ny taon-dasa ary maniry ny hanatevina ny ekipa ka niresaka tamin’ny Malagasy Rugby. Efa nanaraka fanomanan-tena teto Madagasikara, nandritra ny fotoana ela. Milalao ao amin’ny Bordeaux-Bègles France, izy. Ankoatra azy, vaovao koa i Chrisiano, Makis U18. Noma­rihin’ny mpanazatra fa efa nahitsy avokoa ireny lesoka tamin’ny taon-dasa ireny, indrindra ny fikoropahana sy ny tsy fifantohana anaty lalao. Manana herijika ny Makis handrombaka ny amboara sy hiatrika ny “Mondial 2026” satria efa tafakatra avy hatrany i Kenya sy i Afrika Atsimo. “Ezahina izany ny hahatafidirana fahatelo na hiatrehina ny famaranana”, hoy izy.

Tompondaka

Araka ny fanadihadiana natao omaly, nahazo rariny teo anivon’ny fitsipi-pifehezana (Codis) an’ny Federasionina malagasin’ny baolina kitra (FMF), ny fitarainana ataon’ny As Fanalamanga.

Tsiahivina fa nametraka fitarainana teo anivon’ity sampandraharaha ity, mahakasika ilay baolina tafiditr’izy ireo, teo anatrehan’ny CFFA Andoharanofotsy, saingy nolavin’ny mpitsara mpanampy, ny As Fanalamanga. Ity lalao ity izay tafiditra amin’ny ampahefa-dalana miverina « World Cola PFL ». Raha ny filazan’ilay loharanom-baovao iray eo anivon’ny As Fanala­manga, mety haverina ny fifanandrinan’ny roa tonta ka hotontosaina any Toamasina izany, saingy ny fotoana no tsy voafaritra. Etsy ankilany anefa ny dingana manasa-dalana izay nihaonan’ny CFFA sy ny Cosfa nizotra tsara teny By-Pass, omaly. Rehefa nanontaniana ry za­reo, nilaza fa tsy mbola naharay ny taratasy milaza ny mahakasika izany. « Taratasy milaza fa miatrika ny manasa-dalan’ny World Cola PFL, no azonay, ary efa neken’ny mpitsara sy ny kaomiseran’ny lalao », hoy indray ity mpampita vaovao iray ao amin’ny CFFA ity. Mbola manan-jo hametraka ny fitarainany ihany koa ity ekipan’ny CFFA ity, raha ny filazan’ny eo anivon’ny federasionina. Mari­hina fa niondrika teo anatrehan’ny miaramila tamin’ny isa 4 no ho 2, ny mpilalaon’An­doha­ranofotsy. Andrasana moa ny tohin’ity raharaha ity, ary samy miandry ny fanapahan-kevitra farany horaisin’ny federasionina ny andaniny sy ny ankilany. Nisongadina ny ekipan’ny Elgeco Plus. An­koatra izay, miezaka mampiseho ny heriny amin’ity fifaninanam-pirenena ity ny ekipan’ny Elgeco Plus. Lavon’izy ireo tamin’ny isa 3 no ho 0 ny klioban’ny Mama FC, omaly. Tsara ny mampahatsiahy fa tompondaka lefitra tamin’ny taona lasa ny Elgeco Plus.

Fitia Randria

Antoka ho an’ny fampandrosoana ny firenena sy ny toekarena ny fisian’ny asa ho an’ny tanora. Antony nametrahana ny tetikasa “Tafa” hiaraha-mientan’ny andrimpanjakana sy ny orinasa ananan’ny tanora hoavy mamiratra. Hampifandray ny mpianatra, ny tanora ary ireo manana fahasembanana amin’ireo orinasa samihafa ny tetikasa hisitrahan’izy ireo asa ara-dalàna. Singanina manokana ny tanora eo anelanelan’ny 14-25 taona, ny vehivavy ary ireo olona manana fahasembanana amina faritra efatra, Ana­lamanga, Atsinanana sy Ana­lanjirofo ary Matsiatra Am­bony. « Tanjona ny hampanana asa ny tanora tsy ankanavaka ahafahany mivoatra fa indrindra manatratra ireo tanjona apetrany », hoy ny minisitry ny Fampianarana ambony sy ny fikarohana ara-tsiansa, Pr Chaminah Loulla. Porofo mivaingana, hoy ny minisitry ny Tanora sy ny fanatanjahantany, Moustapha Marson, ny lalana nodiavin’ireo tanora manana kilema izay efa nijoro vavolombelona nitantara ny fomba nahatrarany ny nofinofiny.
« Mamaly ny filan’ny tsenan’ny asa ny Tafa amin’ny alalan’ny fanofanana ireo tanora mba hahamatihanina azy ao anatin’ny sehatrasa sy handraisany anjara amin’ny fampandrosoana ny toekarena», hoy ny masoivohon’i Frantsa eto amintsika, Arnaud Guillois. Manome tantsoroka sy torohevitra ny tanora ihany koa ny tetikasa mba hanamorany ny fidirany miasa « Tao anatin’ny herin-taona, afapo avokoa ireo orinasa mpiara-miombon’antoka nandray ireo tanora manana fahasembanana », hoy ny solontenan’ny ONG Humanité & Inclusion (HI) Andriamorasata Anja. Ankehitriny, miisa 300 ireo tanora efa nisitraka ny tetikasa, kendrena ny hahatrarana hatrany amin’ny 1000 isa ireo mpisitraka. Miara-misalahy ao anatin’ny tetikasa ny minisiteran’ny Fampianarana ambony sy fikarohana ara-tsiansa, ny minisiteran’ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana arakasa, ny minisiteran’ny Tanora sy ny fanatanjahantena izay tohanan’ny Service de coopération et d’action culturelle (SCAC), ny masoivohon’i Frantsa. Manatanteraka izany ny Afrique Australe et Océan Indien (AUF-AAOI) sy ny ONG Humanité & Inclusion.

Henintsoa

Nomarihina ny 12 jona teo, tao Toamasina, ny Andro ma­neran-tany ho an’ny vadintany. Nambaran’ny filohan’ny Holafitry ny vadintany sy ny mpanao lavanty, ny Me Rarivoarivony Hafa Fitiavana, fa tsy natao ho mpanatanteraka didy fotsiny izy ireo. “Mba mitsinjo ny maha olombelona koa izahay mialoha ny hanatanterahana didy”, hoy izy. Anisan’izany ny fiantsoana ny mpifanandrina sao mbola azo atao ny fifampire­sahana. Eo koa ny fanomezana fotoana ny andaniny, resy eo amin’ny fitsarana, mba hiomana amin’ny fanatanterahana didy, araka ny nambarany. Matetika ny vadintany ilaina eo amin’ny fiatombohan’ny didy ary mitondra ny porofo eo anatrehan’ny fitsarana. “Ny vadintany no fiatombohan’ny ady sady mamarana ihany koa amin’ny alalan’ny fanatanterahana didim-pitsarana. Azo atao ho filankevitra ihany koa anefa izahay”, hoy ihany izy.
Lohahevitry ny fankalazana ny Andro maneran-tany ho an’ny vadintany: “Ny vadintany miatrika ny fanatontoloana manoloana ny faharanitan-tsaina artifisialy”. Nampahafantarina ny rehetra koa ny asan’izy ireo.

Sajo sy Synèse R.

Ny boky loharanom-pahalalana. Ho fanohizana ny ezaka efa natomboka ela amin’ny fampiroboroboana ny vakiboky eto Madagasikara, nisy ny antso natao tamin’ireo mety ho mpiara-miombon’antoka. Nivaly sahady izany, satria tonga eto Mada­ga­sikara, ny solontenan’ny As­sociation pour la promotion des initiatives citoyennes na ny Apic, miaraka amin’ny Médiathèque avy ao amin’ny kaominina Tampon, ao La Réunion, nanolotra boky 490 baoritra. Noraisin’ny minisiteran’ny Kolontsaina sy ny serasera tetsy amin’ny Tranom­bokim-pirenena Anosy, ny fanomezana. Boky hampiasain’ireo tanora malagasy te handalina bebe kokoa ireo, satria misy karazany sy lohahevitra maro. Misy ny hipetraka ho an’ny Tranombokim-pirenena, fa ny ankamaroany kosa dia hozaraina amin’ireo tranombokin’ny Tranoben’ny kolontsaina sy ny serasera, izay efa misy 7 izao no miasa.
Fanombohany sady fanamafisana ny fiaraha-miasa misy aty amin’ny faritry ny ranomasimbe Indianina izao, raha ny fanazavana nandritra ny fandraisam-pitenenana. Antenaina hitohy amina sehatra maro, indrindra ny mahakasika ny fifanakalozana ara-javakanto sy kolontsaina, satria misy tantara mampifaningotra i Madagasikara sy La Réunion, ankoatra ny maha samy Nosy aty amin’ny ranomasimbe Indianina. Nampa­nantena rahateo ireo vahiny avy ao amin’ny Apic, fa efa mitily sahady ny tohin’izao hetsika izao, indrindra ny eo amin’ny lafiny fampiroboroboana ny vakiboky.

Zo ny Aina

Miantso ireo manan-talenta ao Antsirabe ny « Fest’Iray », na ny « Festival de l’écologie ». Hisy ny « casting » hitiliana ireo mpanakanto handray anjara, izay hotontosaina ny 21 sy 22 jona izao, ao amin’ny Alliance Française Antsirabe. Misokatra ho an’ireo mpanao mozika, vakodrazana, sary hosodoko, dihy, sns, izany.
Nivoaka ny datin’ny « Manal’Azy vita bacc ». Ny zoma 24 jolay izao no hotanterahina izany, manomboka amin’ny 6 ora hariva. Fantatra ihany koa fa hiverina ao Antsahamanitra ity seho manan-tantara fanaon’ny Olombelo Ricky isan-taona, ity. Mbola anatin’ny fitetezam-pirenena any ivelany ny tarika amin’izao fotoana izao.
Ho tazana anaty « cabaret » ry Rakoto Frah junior. Mety tsy mahazatra, kanefa efa fanaon’ny tarika ary be mpankafy hatrany izany. Hitondra ny vakodrazana mivoatra etsy amin’ny Chez Baba Isoraka izy ireo, ny zoma 20 jona izao, manomboka amin’ny 7 ora sy sasany alina.
Handray anjara amin’ny hetsika « Sen­ti­mental » ihany koa i Mirado. Hisy ny takariva an-kira ivoizany ny « Iray ihany izao sy ianao », rahampitso zoma 20 jona, manomboka amin’ny 8 ora alina, eny amin’ny Hakanto Contemporary Ankadimbahoaka. Kanto marolafy no mifaningotra mandritra ity hetsika ity.

Marina, tsy mba nampiasa fanafody na ody nandalo labôratoara na toeram-panandramana ny Malagasy. Nahafehy tranga maro momba ny fitsaboana kosa izy noho ny fananany zavaboahary maro sy traikefa nifandimby. Mbola misy rahateo ireo mahatazona izany, satria, nanana raiamandreny sy vatonamelankafatra hendry sy nahavita adidy.
Ankehitriny, lasa mpitsabo avokoa ny Malagasy, satria, miezaka miverina amin’ny fototra, hono. Tranga tsy ratsy, saingy, mila fitandremana fatratra. Tanora tsy nifampikasoka sy tsy nifandray tamin’ny zavaboahary no milaza fa mpitsabo amin’ny alalan’ny raokandro? Manaraka sy manaiky izay ataony sy lazainy ny Malagasy sasany.
Nahay nitsabo tokoa ny Malagasy fahiny. Tsy ny rehetra, anefa, no « nandova » izany na mahay izany fa maro ireo manao kitsapatsapa sy kiandranandrana. Noho izany, mila omena hery sy tanjaka hatrany ireo raiamandreny, ireo mahay mitsabo amin’ny alalan’ny raokandro, mba hahafahan’izy ireo mampita ireo fahalalana ananany. Mila mianatra ihany koa ny tanora sy izay te hitsabo amin’ny raokandro mba hampanan-kasina azy sy ny zavatra ataony.

HaRy Razafindrakoto

26 jona 1960, nanomboka teo ny lanonana ho famalifaliana ny Malagasy. Mbola ny vahiny no nandrindra ny hetsika tamin’ny ankapobeny. Na izany aza, nomen-danja ny kolontsaina sy ny zavakanto malagasy.

26 jona 1960, noho ny lamina nifanarahan’ireo firenena lehibe mpanjanaka. Naverin’ny Frantsay tamin’i Madaga­sikara ny fahaleovantena efa nananany teo aloha. Nanom­boka teo, nampifaliana tamina lanonana sy fety ny Malagasy. Nisongadina isaky ny kianja malalaka nanerana ny Nosy ny « podium ». Samy nikarakara ny azy ny isam-paritany. Nanampy sy nanohana ny taty amin’ny fitondrana foibe, raha nilaina.
Niezaka nampifalifaly ny Malagasy ny mpitondra tamin’izany. Fantatra mazava tamin’izany fa mbola ny vahiny no tao ambadiky ny mpitondra tamin’ny fitantanan-draharaha ankapobeny isan-tse­hatra. ..Nisongadina kosa, anefa, fa ny kolontsaina sy ny zavakanto malagasy no nomen-dry zareo hasina sy lanja lehibe indrindra isaky ny fanamarihana ny 26 jona.
Ho an’ny teto an-dRe­nivohitra sy ny manodidina. Nisongadina ny kermesy izay nahitana karazana fifaninanana kolontsaina sy zavakanto maro. Tao ny vakodrazana, ny dihy malagasy, ny hiragasy, ny fiakarana hazo malama, fifaninanana fanorona, sns.
Taty aoriana, na naverina aza ilay anarana « podium », niova tsikelikely ny zava-nisy. Nandritra ny Repoblika voalohany, nisongadina fatratra io fanajana sy fanomezan-kasina ary lanja ny kolontsaina sy ny zavakanto malagasy isaky ny 26 jona io… Taona 1975, na­nomboka tazana tao anatin’ny «Fetim-pire­nena Ma­la­gasy» ny zavakanto sy kolontsaina kaominista, toy ny «mi­ta­be» … Nanomboka na­tao an-jorombala ireo zavakanto malagasy… Nandeha ny fotoana, niova izany ka ireo mpanakanto malagasy mpanindraindra ny zavakanto sy ny kolontsaina vahiny izao indray no omena laka. Tsy hita intsony ireo karazam-pifaninanana sa­mihafa… Ho an’ny mpanadihady momba ny fiarahamonina, mbola hiova endrika « hono » izy io any aoriana any!

HaRy Razafindrakoto