Trano bongo aux multi talents, quand le savoir faire se trouve dans les maisonnées.

Nouvel épisode demain, à 18h en exclusivité sur NewsMada.

Hotanterahina ny alahady ho avy izao, etsy amin’ny kianjan’Alarobia, ny fifantenana izay hisolotena an’i Ma­da­gasikara amin’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, ta­ranja atletisma sokajy «sé­ni­or», lahy sy vavy. Fihaonana hotanterahina any Douala Cameroun, ny 15 – 25 jona ho avy izao.

Araka ny tapaka teo ani­von’ny Federasiona malagasin’ny atletisma (FMA), ny halaviran-dalana 100 m sy 400 m tsotra no hanaovana io sedra io. Tsy ny rehetra anefa no afaka hiatrika izany fifantenana izany fa ireo izay nahazo ny “minima” nandritra ny fifaninanana ofisialy nokarakarain’ny seksiona sy ny ligy manerana an’i Mada­gasikara tao anatin’ ny taom-pilalaovana 2024 ihany. Raha tsiahivina, 12 s 08 ny fe-potoana eo amin’ny 100 m ho an’ny vehivavy, raha 10 s 08 ny an’ny lehilahy. 59 s eo amin’ny 400 m ny an’ny vehivavy raha 49 s ny an’ny lehilahy. Ho any Came­roun, izay manana zava-bita tsara indrindra mandritra io fifantenana io. Ankoatra izay, efa ao anaty ekipam-pirenena i Sidonie Fiadanantsoa nahazo ny medaly volafotsy tamin’ny 100 m misy fefy tamin’ny lalao Afrikanina tany Ghana farany teo sy i Claudine Nomen­ja­na­hary, hihazakazaka ny 400 m misy fefy.

Izy mirahavavy ireo izay samy mpiofana any Dakar Senegal avokoa.

Tompondaka

Nosokafana tamin’ny fomba ofisialy omaly, teny amin’ny LMA Ampefiloha, ny fifaninanana “All Step” natokana ho an’ny Lycée, karakarain’ny ligin’ Analamanga, taranja basikety. Nitohy ihany koa ny lalao nihaonan’ny LMA sy ny SFXA, vehivavy, ary ny LMA sy ny LAA, lehilahy.

Miatrika fiofanana sy fanazaran-tena matihanina any Budapest, amin’izao fotoana, ny judokas malagasy, Rasoanaivo Razafy Laura. Mpikatroka avolenta maneran-tany 500 mahery no miaraka misitraka aminy ity “training camp” ity.

Nitohy omaly alarobia 10 avrily, teny amin’ny Lapan’ny fanatanjahantena Mahamasina, ny fanazaran-tenan’ny Ankoay QQT 3X3 Senior sy ny ACNOA 3×3 U18 lahy sy vavy. Ho fanomanana ny fifaninanana iraisam-pirenena hatao ny volana mey izao no anton’izany.

Hitety faritra ny fiadiana ny amboaran’i Madagasikara, taranja Volley-ball amin’ity taom-pilalaovana 2024 ity. Any Mahajanga no hisantarana izany, ho an’ny sokajy U16, ny 13 hatramin’ny 16 jolay izao. Hitohy any Toamasina kosa, ho an’ny sokajy U18, ny 1 hatramin’ny 6 aogositra.

Ao anatin’ny fanomanana tanteraka ny lalao olympika amin’izao ny atleta malagasy voakasik’izany. Misy ireo mbola mila miatrika fifaninanana iraisam-pirenena maromaro vao afaka hahazo ny tapakila ho amin’izany. Ho an’ny taranja Judo manokana, handray anjara amin’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, ny 24 avrily izao, ireo judokas malagasy, anisan’ izany, Rasoanaivo Razafy Laura. Tsy misy resaka hatreto ny fangatahana nataon’izy ireo teny anivon’ny minisiteran’ny Tanora sy ny fanatanjahantena kanefa efa hifarana ny fisoratana anarana. Tsiahivina fa manana toerana tsara hiatrehany ny lalao olympika i Laura, izay eo amin’ny laharana faha-37 ary manana isa 1067. Misedra ity olana amin’ny fandehanana any ivelany hiatrika fifaninanana ity ihany koa ny taranja lomano. Mbola miandry izay fandraisana andraikitra ataon’ny minisitera. Tokony hiatrika ny fiadiana ny tompondakan’i Afrika, amin’ny faran’ity volana ity, Raharvel Jonathan sy Rabejaona Holy Antsa saingy mbola baraingo hatreto ny hoenti-manana.

Mi.Raz

Eo am-piandrasana ny valin’ny fitsirihana nataon’ny iraky ny Kaonfederasiona Afrikanin’ny baolina kitra (CAF) ny kianjaben’i Mahamasina ny Federasiona malagasy (FMF). Madagasikara izay hampiantrano an’i Comores sy i Mali, ny volana jona ho avy izao.

Tontosa ny zoma 5 avrily lasa teo, ny fitsirihana ny kianjaben’i Mahamasina nataon’i Josua Andries Hoebeb, «Inspecteur» sady iraka manokan’ny Kaonfede­ra­siona Afrikanin’ny baolina kitra (CAF). Sarotiny ary tena hentitra tamin’ny fidinana ifotony nataony i Josua Andries, ka tsy nisy afaka niditra tao an-kianja ny mpanao gazety sy ny mpikambana teo ani­von’ny federasiona FMF.
Ny sekretera jeneraly lefitra ao amin’ny FMF, Sarindra Randrianasolo, sy ireo tomponandraikitra ao amin’ny kianja Barea Mahamasina ihany no olona afaka niaraka taminy nanatontosa izany. Nojereny avokoa ny pitsompitsony rehetra tao amin’io fotodrafitrasa io, na tao anatiny na ny teny ivelany. Ankoatra ny bozaka, teo koa ny kianja annexe, ny gradin sy ny seza, ny tribune, ireo efitrano isan-tokony, toy ny vestiaire, ny an’ny mpitsara, ny efitra fidiovana. Ankoatra izay, nasiany maso koa ny jiro manazava ny kianja, ny fefy anatiny sy ivelan’ny kianja. Teo koa ireo vavahady fidirana rehetra.
Taorian’ny fitsirihany ny kianjaben’i Mahamasina, nihaona tamin’ny filohan’ny federasiona ny tenany saingy tsy nisy nipika ny resaka nifanaovan’izy ireo. Nandao an’i Madagasikara ny sabotsy lasa teo, ity inspecteur-n’ny CAF ity. Hanao ny tatitra momba ny diany teto izy, izay hiandrasana fankatoavana amin’ny hahazoan’io fotodrafitrasa io mandray na tsia ireo fihaonana iraisam-pirenena miandry ny Barea de Madagascar. Tsiahivina fa ny volana jona no handray ny Coelacanthes-n’i Comores sy ny Aigle de Mali ny Barea, eo amin’ny fifanintsanana ho an’ny “Mondial 2026”.

Tompondaka

Nanakoako tatsy Afrika indray ny taranja tenisy ma­lagasy, ny sabotsy lasa teo. Lasan-dRasendra Miotisoa ny amboara teo amin’ny fiadiana ny ho tompondaka amin’ny Tennis Foundation Ghana J30, ho an’olon-tokana, vehivavy. Fihaonana notanterahina tao Accra. Resiny teo amin’ny famaranana ilay anglisy, i Tara Lawal. Seta 2 no ho 1 (6 (5) / 7 ; 6/:4 ; 6/:1) no nahazoan’i Miotisoa ny fandresena.
Niady ny fihaonan’izy mi­rahavavy teo amin’ireo seta roa. Lasan’i Lawal ny voalohany taorian’ny tie-break. Nifan­dimbiasana kosa ny fahazoana ny “jeu” teo amin’ny seta faharoa saingy naneho fahavononana handresy i Miotisoa ka lasany izany. Sahala 1 sy 1 teo ny seta azon’izy mirahavavy. Voatery niditra teo amin’ny seta fahatelo, hahalalana izay ho tompondaka. Tsy niady intsony anefa ny lalao satria nitaky ny havizanana ho an’ilay anglisy. Tsy nataon’i Miotisoa, nisotro rano mihitsy satria tsy nahazo afa-tsy “jeu” iray monja.
Tsiahivina fa resy teo amin’ny famaranana i Miotisoa, ho an’olon-droa miaraka, niarahany tamin’ilay Ganeanina, i Tomegah. Resin’ilay britanika, i Ndukwu sy ilay Meksikianina, i Rodriguez-Rizo, tamin’ny seta 2 no ho 0 izy mirahavavy. Tsy mijanona eo fa mbola mitohy ny fifaninanana ho an’i Miotisoa, izay nanambara fa vonona hatrany hitondra avo ny anaran’i Madagasikara.

Tompondaka

Efa tafita any amin’ny dingan’ny ampahefa-dalan’ny fifaninanam-pirenena “Pureplay Football League (PFL)”, taranja baolina kitra, ny ekipan’ny Fosa Junior Boeny. Nahazo fandresena dimy sy faharesena tokana izy ireo nandritra ny lalao enina nataony. Tsiahivina fa ny Fosa Junior no tompondaka farany tamin’ny taona 2023 teo.

Hifanandrina rahampitso, ao anatin’ny fiadiana ny tompondakan’Analamanga,taranja Volley-ball, eo
amin’ny sokajy “1ére division” vehivavy, ny Squad 1 sy ny Squad 2 ary ny Bi’As sy ny ASI 2. Hiditra amin’ny andro faha-12 ny fifaninanana.

Hatao ny 22 hatramin’ny 28 avrily izao, ny fampiofanana ireo mpanazatra eo anivon’ny ligin’Anala­manga, taranja basikety. Misokatra hatramin’ny 15 avrily ny fisoratana anarana ho an’izay liana ny hanatrika izany fampiofanana izany.

Hotanterahina manomboka anio ny ampahefa-dalan’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Eoropa “Ligue des Champions (LDC)”. Anisan’ireo lalao tena andrasan’ny maro amin’izany ny fihaonan’ny Real Madrid, Espagne sy ny Manchester City, Anglisy. Fifanandrinana izay hatao ao amin’ny kianjan’ny Santiago Bernabeu, Espagne.

Ekipa malagasy anisan’ny andrandraina handray anjara amin’ny lalao olympika hatao any Paris, ny Ankoay 3×3, ta­ranja basikety. Mbola hiatrika fifaninanana hahazoana ny tapakila amin’izany anefa izy ireo. Manoloana izany, manoman-tena mafy ireo mpilalao. Nanomboka ny herinandro lasa teo, nikotrana teny Imerinkasinina ny Ankoay. Niara-nilalao sy nanao fanazaran-tena teny 67ha izy ireo. Nampiavaka ny kotrana nataon’ny Ankoay, ny fahatongavan’ny filohan’ny federasiona malagasin’ny basikety, Ramaroson Jean Michel, niaraka nikotrana tamin’izy ireo teny Imerinkasinina. Nam­piseho ity filoha ity fa vonona hanohana azy ireo. Tsiahivina fa ny 16 hatramin’ny 19 mey izao no hiatrika ity fifaninanana fifanintsanana amin’ny lalao olympika ity, any Debrecen Hongrie, ny Ankoay. Nambaran’ireo mpilalao fa na dia mbola mafy aza ny lalao hatrehan’izy ireo, fotoana hanaporofoana ny maha sangany an’i Madagasikara eto Afrika, eo amin’ny taranja basikety 3×3 izao. Vonona, araka izany, izy ireo ny hitady fandresena amin’ny lalao rehetra hatrehana any Hongrie ny volana mey izao.

Mi.Raz

Ny ekipan’Ambohitrimanjaka, Union des boulistes Manjaka (UBM) no nandrombaka ny amboaran’i Madagasikara, taranja tsipy kanetibe, lahy sy vavy, izay natao tany Antsirabe, ny 5 – 7 avrily lasa teo. Solontenan’ny ekipa nasionaly malagasy any Maroc ny UBM.

Nifarana teny amin’ny Avenue de la Gare Antsi­rabe, afakomaly, ny fiadiana ny amboaran’i Madagasikara, taranja tsipy kanetibe. Norombahin’ny klioban’Ambohitrimanjaka, Union des boulistes Manjaka (UBM) ny amboara teo amin’ny sokajy lahy sy vavy. Raha ho an’ny lehilahy, lavon-dry Hery sy Donald ary Jeannie, mpilalaon’ny UBM, tamin’ny isa 13 no ho 0, ry Ramires sy Balotti ary Havana, solonte­nan’ny Amical boulistes Mandrosoa Ivato (Abmi). Teo amin’ny vehivavy, resin-dry Felana sy Fenitra ary Tahiana, UBM, tamin’ny moka foy, 13 no ho 12, ry Hanitra, Harisoa, Judicaëlle, solontenan’ny Bic Ambohimahasoa.
Araka izany, ny mpilalaon’ Ambohitrimanjaka no solontenan’i Madagasikara mandritra ny fiadiana ny ho tomponda­kan’i Afrika, izay hatao any Maroc, ny volana jona ho avy izao. Tsara marihina fa raha miala ny sazin’i Madagasikara vao afaka mandray anjara amin’io fifaninanana afrikanina io ny ekipa malagasy.
Ankoatra izay, nalain-dry Daniel sy Léon ary Solo, Bic, ny teo amin’ny sokajy zokiny “vé­térans”. Azon’ny klioban’ny Pé­tanque club Ampitatafika (Pac), misy an-dry Fiaritsoa sy Elio ary Jo, ny sokajy zandriny “junior”.

Fitia Randria

Tafidina hatrany amin’ny 2 500Ar ny kilaon’ny vary gasy amin’izao fotoana izao, raha 2 400Ar kosa ny se­mence sy ny varin’ Am­batolampy. Antony mahatonga izany ny fidirantsika anatin’ny vanim-potoan’ny fararano. Miaka-bokatra ny eto an-toerana ka hiantraika amin’ny vidin’ny vary nafarana ihany koa izany. Mitombo ny tolotra raha oharina amin’ny tinady. Manaraka vanim-potoana ny vidin’entana isan-taona, raha ny fanazavan’ny mpandraharaha ara-barotra iray eny Anosibe. Noho izany, midina ihany koa ny vidin’ny menaka sy ny lafarinina. Paikady apetraky ny fitondram-panjakana ny hialana tsikelikely amin’ny fiankinandoha amin’ny any ivelany, izay mampanano sarotra ny fifehezana ny vidin’entana, ny fampitomboana ny vokatra sy famokarana eto an-toerana. Nihena hatramin’ny antsasany ihany koa ny fanafarantsika vary avy any ivelany ny taona 2022. Manodidina ny 400 000 taonina izany ny taona 2023 raha 700 00 t teo aloha.
Mifampiankina
Naparitaka manerana ny Nosy ny vary mba hisitrahan’ny tokantrano tsirairay ny vokatra eto an-toerana. Noho izany, nidina tany Imerin­tsia­tosika sy tany amin’ny faritra hafa ny orinasa State Pro­cu­rement of Madagascar (SPM) nanangom-bokatra sy nanao izay hahatongavan’izany eny anivon’ny mpanjifa. Ankoatra izay, mandalo vanim-potoana ny maitsoahitra ny fanjifana ny vary isan-taona manomboka ny volana oktobra ka hatramin’ny volana marsa. Voafetra, araka izany, ny voka-bary saingy nahafahan’ny orinasa mamokatra siramamy.

Henintsoa H.

Mitentina 6 305 miliara Ar ireo kaonty amina banky miisa 521 nogiazan’ny Agence de recouvrement des avoirs illicites (ARAI), miaraka amina fiara 93, sambo iray, trano sy tany ary fanaka 16, nandritra ny taona 2023. Nisy tamin’ireo fananana no efa natao varotra miaka-bidy ka nahazoana 399 tapitrisa Ar.
Nifantoka tamin’ny fanamafisana ny fahaiza-manaon’ireo teknisianina veterinera amin’ny fitiliana ny aretim-biby miantraika amin’ny fahasalaman’olombelona ny fampiofanana natao ny herinandro teo, tao Antsirabe. Misy ny paikady ho fanatsarana ny voka-pitiliana, ho fanamorana ny famehezana sy fanaraha-maso ny aretim-biby.
Hapetraka ny Zone d’émergence piscicole (ZEP) ao Ambolomoty, distrika Marovoay, ho fampiroboroboana ny toekarena manga, amin’ny alalan’ny fampamokarana ny atirano, indrindra ny fiompiana sy ny famokarana trondro ao an-toerana. Hahafahana mamatsy zana-trondro ny fametrahana ny ZEP.
Maniry hiara-hiasa amin’i Afrika momba ny fampivoarana ny fahaizana sy ny teknolojia amin’ny alalan’ny faharanitan-tsaina artifisialy (IA) i Sina. Maro ny tanora aty Afrika ka azo araraotina hampivoarana ny toekareny izany. Kendrena ampiasana ny IA ny eny amin’ny anjerimanontolo sy ny ivontoeram-pikarohana samihafa ary ny fampiroboroboana ny teknolojia sy ny fikarohana.

Handray anjara amin’ny fihaonamben’ny Banky iraisam-pirenena sy ny Tahirim-bola iraisam-pirenena (FMI) ny 15 hatramin’ny 20 avrily, any Washington, ny firenena malagasy. Anisan’ny hanatrika ny fivoriana ny minisitry ny Toekarena sy ny fitantanam-bola miaraka amina delegasionina maro samihafa. Laharam-pahamehana mandritra izany ny fivorian’ireo minisitera isaky ny firenena, indrindra ny minisiteran’ny Fitantanam-bola sy ny governoran’ny Banky foibe eo anivon’ny firenena anatin’ny G20 sy G7. Fotoana ahafahana mihaino ny fomba fijerin’ny mpisehatra amin’ny fampandrosoana ny fihaonambe. Voatonona manokana ny governoran’ny Banky foibe, ny minisitra, ny lehiben’ny sehatra tsy miankina, ny solontenan’ny fiarahamonim-pirenena, ny tanora mpitarika ary ireo mpikaroka samihafa. Fanamby ny hahitam-bahaolana sy hampiroboroboana ny fitoviana eo amin’ny rehetra. Tsiahivina fa maro ny fanamby napetraka nandritra ny taona 2023, toy ny fijerena ny voka-dratsin’ny valanaretina Covid-19, ny ady any Ukraine izay hatahorana hiantraika amin’ny toekarena, ny tontolon’ny varotra. Ao anatin’izany ny fahavitan-tena ara-tsakafo ary ny famatsiana ho an’ireo firenena marefo sy ambany fidiram-bola.

Henintsoa H.

Nifanakalo hevitra ho amin’ny fampiroboroboana ny sehatry ny famokarana ny minisitry ny Fambolena sy ny fiompiana sy ny sekreteram-panjakana rwandais misahana ny Fambolena sy ny fiompiana. Voaresaka manokana ny fanitarana sy ny fampitomboana ny vokatry ry zareo rwandais sy ny fampiasam-bola eto Madagasikara.

Nifampizara traikefa ny minisitry ny Fambolena sy ny fiompiana, Rato­hi­arijaona R. Suzelin sy ny sekreteram-panjakana rwandais misahana ny Fambolena sy ny fiompiana, Eric Rwi­gamba, nandritra ny fihaonana nanamarihana ny faha-30 taonan’ny vonomoka (génocide) natao an’ireo foko Tutsi ao Rwanda. Voaresaka manokana ny fanatrarana ny fahavitan-tena ara-tsakafo ho an’ny firenena roa tonta. Samy mifototra amin’ny sehatry ny fambolena sy ny fiompiana i Madagasikara sy Rwanda. Mivelona amin’ny fambolena ny 80% ny Malagasy raha 69% izany ho an’i Rwanda. Manana paikady manokana ny fanjakana malagasy hampiroboroboana ity sehatra ity. Ankilany, manohana ny tantsaha rwandais amin’ny endriny samihafa kosa ny fitondrana ao an-toerana. Ho jerena manokana, araka izany, ny fampiharana izany eto , hampivoarana ny tontolon’ny famokarana. Azo heverina ihany koa ny fiaraha-miasa amin’ireo mpampiasa vola rwandais eto Madagasikara hampiroboroboana ny sehatry ny fambolena. Tombony ho an’i Madagasikara ny fananana velaran-tany maro azo trandrahina.
Vina

Mazava ny rindrandamina apetraky ny fanjakana rwandais hampiroboroboana ny fambolena ao an-toerana. Mitondra 28% ny harinkarena faobe ho an’ny fireneny ny sehatry ny famokarana ka manome asa maro sy miantoka ny fidiram-bola ho an’ny tokantrano maro. Manodidina ny 80% ny fahatraran’i Rwan­da ny fahavitan-tena ara-tsakafo, raha hahatratra ny 100% izany i Madagasikara ao anatin’ny dimy taona. « Lalana ahatongavan’i Rwanda amin’ny fahavitan-tena ara-tsakafo ny fitadiavana sompitra ho an’ny karazana fambolena tsirairay entina mampitombo ny vokatra isaky ny hektara », hoy ny sekreteram-panjakana rwandais misahana ny Fam­bolena sy ny fiompiana. Mila jerena koa, hoy izy, ny hahafahana manitatra ny velaran-tany hamokarana sy ny hanampiana izany. Eo ihany koa ny fanohanana ireo tantsaha ara-pitaovana sy maso­mboly ary ny fanomezana ireo teknikam-pamokarana isan-karazany.

Henintsoa Hani

“Tsara raha mitsimbadika ny fifandanjan-kery eny anivon’ny Antenimierampirenena mba hahazoana manao fampielezan-kevitra ho an’ny mpa­nohitra, ohatra”, hoy ny fanehoan-kevitry ny mpamakafaka politika, Ralambo­mahay Toa­vina, manoloana ny fiatrehana ny fifidianana depiote. Ry zareo mpanohitra izao no hery matanjaka ao amin’ny An­te­nimierampire­nena satria nisy 105 depiote tamin’ny raharaha fanangonan-tsonia nangatahana fifidianana hanaovana fitsipaham-pitokisana ny go­ver­nemanta, ny desambra 2022. Tsy mbola fantatra hoe manohana an’iza ny filohan’ny Antenimierampirenena teo aloha amin’ny fifidianana depiote: hiaraka amin’ny mpanohitra ve izy sa ho mpanohitra, na hanana ny azy manokana, na sanatria tsy hanao fifidianana, ohatra? Tena misy vokany ireny zava-nitranga taminy ireny.
Hamaly ny fanontaniana ny vahoaka malagasy amin’ny fifidianana solombavambahoaka amin’ny 29 mey. Mety ve ny fiainany nandritra ny 100 andro nitondran’ny filohan’ny Repoblika, Rajoelina Andry, amin’izao fe-potoam-piasana faharoa izao? Raha nety sy nihatsara ny fiainany tao anatin’izay, raha nidina, ohatra, ny vidim-bary, menaka, siramamy: mety mbola hifidy izay miaraka amin’ny filoha Rajo­elina izy, na Mapar sy TGV. Raha tena mitontongana ny fiainany, simba ny lalana,sns: ho hita eo ny hevitry ny vahoaka.

R. Nd.

«Ny fanajana ny fahamarinana no soatoavina mifehy antsika, fanajana ny lalàna mifehy antsika amin’ny asan’ ny Ovec tontosaintsika izany”. Io ny hafatry ny filohan’ny Ceni, Andrianarisedo Dama Arsène, ho an’ireo mpikamban’ny Rafitra fanamarinana sy fandraketana ny antontan-taratasy firotsahan-kofidina (Ovec). Nandritra ny fidinana ifotony tany amin’ny faritra atsimo atsinanan’i Madaga­sikara, i Manakara sy i Vohi­peno ary i Farafangana, ta­min’ity herinandro ity, no nilazany izany. Amin’izay fahamarinana izay no ahitana ny asan’izy ireo fa tsy mitanila ary manaja ny didy aman-dalàna sy ny fahamarinana ny Ceni.

Tsiahivina fa nanomboka tamin’ny 27 marsa ny fandrasian’ny Ovec manerana an’i Madagasikara ny antontan-taratasy firotsahan-kofidina ho depiote. Hifarana amin’ny 8 avrily amin’ny 5 ora hariva izany. Amin’ny 9 avrily no hamoaka ny lisitra ofisialin’ny kandidà ny Ovec. Raha misy ny tsy fahatomombanan’ny antontan-taratasy, afa-mampiakatra fitarainana any amin’ny Ceni foibe ny kandidà amin’­ny 10 ka hatramin’ny 12 avrily. Amin’ny 13 hatramin’ny 15 avrily kosa ny fitoriana eny anivon’ny Fitsarana avo momba ny Lalàmpanorenana (HCC), raha tsy mahafa-po ny kandidà ny valin-tenin’ny Ceni foibe. Amin’ny 16 avrily no hamoahan’ny Ceni ny lisitra kandidà ofisialy manerana an’i Madagasikara. Amin’ny 17 sy 18 avrily kosa ny fisarihana ny laharana amin’ny biletà tokana.

R. Nd.

Maty niharan’ny hatezeram-bahoaka ireo roa lahy tao Befandriana Avaratra, omaly atoandro. Voarohirohy ho tom­pon’antoka tamin’ny halatra omby miharo vono olona tao amin’ny tanàna tsy lavitra an’Ankobakobaka izy ireo. Notafihin’ny jiolahy ny raim-pianakaviana iray ary lasan’ izy ireo ny omby folo, ny herinandro lasa teo. Nofatorana ny olona sasany tamin’ireo voaroba. Nanao ny fikarohana ny mpitandro filaminana ka voasambotra ny efa-dahy ahina ho nandray anjara mi­vantana tamin’io fanafihana io. Nentina niakatra tao Be­fandriana nanaovana famotorana ireo olona tratra ireo. Nanao rodobe nanoloana ny biraon’ny zandarimaria anefa ny fianakavian’ny voatafika. Nanaparitaka tamin’ny alalan’ny tifi-danitra ny mpitandro filaminana saingy vao mainka niakatra ny hatezeran’ireo mpitokona. Votsotra nandritra ny sakoroka, araka izany, ireo olona voarohirohy ho tompon’antoka tamin’ny vono olona. Nifanenjehan’ny fokonolona ireto farany. Noratraratrain’izy ireo tamin’ny antsy sady voatora-bato, namoy ny ainy ny roa lahy. Nifampitadiavana ny roa hafa naman’ireo lavo ireo. Manao ny asany, miezaka mifehy ny fandriampahalemana ao an-toerana ny mpitandro filaminana.

Tsiferana R.

Midina 2 500Ar ny kilaon’ny vary gasy amin’ izao fotoana, raha 2 400Ar ny semence sy ny varin’Ambatolampy. Anatin’ny fararano isika izao ka miaka-bokatra ny eto an-toerana. Midina ihany koa ny vidin’ny menaka sy ny lafarinina, manaraka ny vanim-potoana toy izao ny vidin’entana isan-taona.
Nanomboka omaly ny asa fanotofana vato (remblayage d’accès par enrochement), hiarovana ny aloha sy ao aorian’ny tetezana Mahavavy, simba vokatry ny rivodoza Gamane, mba hiarovana amin’ny rano mandeha. Hisy ihany koa ny fiarovana amin’ny alalan’ny fambolena bozaka. Atao aorian’izay kosa ny fananganana tetezana vaovao.
Azo tsapain-tanana ny ezaka vitan’ny minisiteran’ny Toekarena sy ny fitantanam-bola tao anatin’ny 100 andro. Tao anatin’izay ny fampiakarana ny lanjan’ny Ariary, ny fanatsarana ny « cession de devises » ary ny Fampahatsiahivana ny “rapatriement de devises”. Mandrisika ny fanohizana ny ezaka vita ny minisitera.
Miisa efatra ireo distrika hanatanterahana ny ady amin’ny valala: Toliara II, Sakaraha, Morombe ary ny i Manja. Mitotaly 14 250 Ha ny velaran-tany vita famendrahana sy voaaro hatramin’ny fiantombohan’ny ady amin’ny valala, ho an’ny taona 2023-2024.

Tsy mitsahatra mitontongana ny vidin’ny nikela eo amin’ny tsena iraisam-pirenena. Ankehitriny, manodidina ny 17 711 dolara ny taonina amin’ny Nikela, araka ny tarehimariky ny tsena iraisam-pirenena, ho an’ny harena an-kibon’ny tany any Londres (LME), omaly, raha toa ka tafakatra hatrany amin’ny 32 000 dolara izany ny volana janoary 2023. Lohalaharana amin’ny fanondranana harena an-kibon’ny tany eto Mada­gasikara ny orinasa Amba­tovy, raha ny tatitra nataon’ny minisitry ny Harena an-kibon’ny tany, Rakotomalala Herin­drainy Olivier. Nambarany fa : « Nikela sy kobalta ny 33 % ny vokatra aondran’i Madaga­sikara amin’ny alalan’Amba­tovy ». Mitobaka amin’izao fotoana izao ny fitrandrahana tany ao Indonezia, firenena anisan’ny mpamokatra nikela sady manondrana vokatra any Sina. Ity farany izay anisan’ny mpanafatra ny vokatra voalohany.
Manodidina ny 35 000 t ny vokatra nikela sy kobalta naondran’i Madagasikara nandritra ny enim-bolana voalohany, ny taona 2023. Nilanja 3 900t kosa izany ny volana oktobra teo, araka ny tarehimarika navoakan’ny fadintseranana malagasy. Nampidi-bola betsaka ho an’ny firenena, aorian’ny fanondranana koba, voankazo sy legioma, ny nikela sy kobalta. « Azo adika ho fihatsaran’ny taham-pandrakofan’ny fifanakalozana ara-barotra amin’ny any ivelany (balance commerciale) ny fizotry ny fivoaran’ny fanondranana sy fanafarana entana », hoy ny minisitry ny Harena an-kibon’ny tany. Mamokatra nikela tsara kalitao maneran-tany ny firenena malagasy raha toa mifangaro amina akora hafa ireo vokatra ataon’ireo orinasa hafa any ivelany.

Henintsoa Hani

Hiara-hiasa ho amin’ny fampiroboroboana ny fandraharahana sy ho amin’ny fiarovana ny tontolo iainana ny Sendikan’ny indostria eto Madagasikara (SIM) sy ny minisiteran’ny Tontolo iainana sy ny fandrosoana lovainjafy (MEDD). Nisy ny dinika nifanaovan’ny roa tonta teny Akorondrano, ny alakamisy teo. Voaresaka ny fanafainganana ny fikirakirana ny antotan-taratasy ilain’ny orinasa eo anivon’ny minisitera. Hojerena manokana ny fitantanana maharitra ny harena voajanahary, hapetraka ny système de traçabilité amin’ireo akora ampiasaina, ny fitantanana ny fako indostrialy sy ny ady amin’ny fahalotoan’ny rivotra. Nisongadina nandritra ny fifanakalozana ny ady amin’ny doro tanety, ny tsena karbona, ny fomba fitsinjarana ny tombontsoa azo avy amin’ny fitrandrahana ny harena voajanahary na ny APA ary ny RSE na ny fandraisana andraikitra ara-tsosialy sy ara-tontolo iainana ataon’ny orinasa. Naneho ny fahavononany hifanome tanana amin’ny minisitera ireo orinasa mpikambana eo anivon’ny SIM amin’ny fiarovana ny tontolo iainana. Marihina fa avy amin’ny harena voajanahary avokoa ny ankamaroan’ny akora fototra ampiasain’ireo orinasa amin’ny famokarana ataony.

Henintsoa H.