Week-end commémoratif. Certes les 9 et 10 août se suivent chaque année, mais les deux dates ne tombent un week-end que tous les sept ans. Et c’était le cas de 2025. Qui plus est, le 9 août 2025 marque les 80 ans du bombardement nucléaire des Américains sur Nagasaki au Japon, ayant fait près de 74.000 victimes. Trois jours avant, le 6 août 1945, Hiroshima, toujours au Japon, a subi la même cruauté, ayant coûté la vie à environ 140.000 personnes. C’était pour la paix, dit-on puisque ces deux bombardements ont signé la fin de la Deuxième Guerre mondiale et que désormais, les bombes nucléaires sont considérées comme des armes dissuasives sans être utilisées vraiment au combat. Mais, ces milliers de victimes, c’étaient des civils n’ayant rien à voir avec la Guerre. Leur seule faute était peut-être de s’être retrouvés au mauvais endroit au mauvais moment. Car il n’y avait pas de sommation avant le largage de ces explosifs.
Pour le cas du 10 août, cette date marque le début de la fin de la deuxième République de Madagascar et sa devise « Tanindrazana, Tolom-piavotana, Fahafahana – Patrie, Révolution, Liberté ». Les aînés se souviendront qu’il y 34 ans, le 10 août 1991, des manifestants las du régime socialiste, se sont rués vers le palais d’Etat d’Iavoloha. Mais ce mouvement populaire initié par les « Hery velona » ou forces vives, a fait une cinquantaine de morts et pas moins de 300 blessés. Parmi les rares ouvrages à consulter pour comprendre ce qui s’est passé au début de la dernière décennie du 20e siècle à Madagascar, celui d’Henri Rasamoelina, « Tolom-bahoaka 1991 » paru aux éditions Ivonea en 2017. Aujourd’hui encore, il y en a ceux qui veulent accaparer le pouvoir par la force, mais il ne faut pas oublier que le président demi de ses fonctions à l’issue de ce 10-Août, est retourné au pouvoir quelques années plus tard. Nous avons ce devoir de mémoire pour éviter que la crise cyclique ayant ébranlé notre vie nationale, ne se reproduise.
Rakoto
A quelques jours du 45e sommet de la Communauté de développement de l’Afrique australe (Sadc), le président Andry Rajoelina a visité les principaux sites d’Ivato, notamment le nouveau centre d’expositions Enara Galleria, achevé à 98 %. Le « Bazar de la Sadc », prévu du 14 au 18 août, promet un fort impact économique pour Madagascar.
Le président Andry Rajoelina a effectué une visite de terrain à Ivato pour superviser les préparatifs du grand sommet régional. Il a notamment inspecté le nouveau centre d’expositions Enara Galleria, le lac Iarivo, le parc des expositions ainsi que les aménagements routiers autour d’Ivato, tous sur le point d’être achevés pour accueillir les délégations et visiteurs du 45e sommet de la Sadc.
Situé à Ambodifasina Tsarasaotra Ivato, Enara Galleria est achevé à 98 % et sa livraison est prévue pour ce jour. Le bâtiment moderne s’étend sur 5.200 m² et dispose d’un parking de 150 places. Il a été construit en seulement quatre mois. Plus de 250 ouvriers ont travaillé jour et nuit pour respecter les délais fixés par le gouvernement.
Événement à venir
Du 14 au 18 août, le centre accueillera le premier grand rendez-vous, le « Bazar de la SADC ». Environ 300 stands seront installés, dont 250 déjà réservés par des exposants malgaches et étrangers, avec une ouverture des inscriptions pour les participants venant des régions. Ce rendez-vous mettra en valeur les produits phares de Madagascar, tels que le chocolat, le caviar, le rhum et les épices. L’entrée sera gratuite et près de 20.000 visiteurs sont attendus.
La ministre du Tourisme et de l’artisanat, Viviane Dewa, a souligné l’importance économique majeure de cet événement, notamment pour les secteurs de l’hôtellerie, du transport, de l’artisanat et de la restauration. Elle a ajouté que ce rendez-vous international devrait également renforcer l’image de Madagascar à l’étranger, encourageant les délégations à revenir pour des vacances ou à investir dans le pays.
Par ailleurs, le village artisanal d’Ivato, dédié à la promotion de l’artisanat malgache, est achevé à 80 %. Doté de 240 espaces de vente, il devrait être inauguré avant la fin de l’année. Les inscriptions sont déjà ouvertes pour les artisans souhaitant y exposer leurs produits.
S.A
La ministre des Affaires étrangères, Rasata Rafaravavitafika, sur sa page officielle, a félicité le président Andry Rajoelina qui assurera la présidence de la Communauté de développement de l’Afrique australe (Sadc) pour la période 2025-2026.
Et le président Rajoelina, s’apprête à écrire une page d’histoire pour Madagascar. A compter du 17 août, il succédera à Emmerson Dambudzo Mnangagwa, président du Zimbabwe, pour devenir le premier chef d’État malgache à prendre la présidence de cette communauté régionale. A en croire la ministre Rasata Rafaravavitafika, cette nomination, entérinée lors du 44e Sommet de l’organisation à Harare (Zimbabwe), est le fruit d’un vote unanime des chefs d’Etat et de gouvernement de la région, attestant de la confiance placée dans le leadership malgache.
Après avoir été membre de la Sadc pendant 20 ans, Madagascar va maintenant prendre les rênes de l’organisation sous la direction du président Andry Rajoelina. «Nous avons réussi notre engagement pour atteindre cette étape historique pour notre pays», a indiqué Rasata Rafaravavitafika. Cela est dû au leadership du président Andry Rajoelina et à son engagement pour le développement de Madagascar. «C’est une fierté pour tous les Malgaches d’avoir un président qui dirige la Sadc, un fait qui restera gravé dans l’histoire de notre pays», a-t-elle conclu. C’est un moment de fierté nationale, la ministre Rafaravavitafika appelle les Malgache à s’unir pour montrer un véritable amour pour la patrie.
Madagascar est déjà prête à accueillir le 45e Sommet des Chef d’Etat et de gouvernement de la Sadc se tiendra ce 17 août au Centre de conférences international (CCI) Ivato, avec la participation des 16 pays membres dont l’Afrique du Sud, l’Angola, le Botswana, les Comores, la République démocratique de Congo, l’Eswatini, le Lesotho, le Malawi, l’île Maurice, le Mozambique, la Namibie, les Seychelles, la Tanzanie, la Zambie, le Zimbabwe et Madagascar. «Discours, documents stratégiques, éléments de négociation…l’équipe technique produit tout, jour et nuit, pour que Madagascar brille à la présidence de la Sadc», a fait savoir le ministère des Affaires étrangères. Des mois de travail intense, des nuits blanches, une rigueur sans faille dans l’objectif de préparer la délégation malgache au plus haut niveau.
N.A
Madagascar se prépare activement à accueillir le 45e Sommet des chefs d’Etat et de gouvernement de la Sadc. A quelques jours de l’ouverture de l’événement, les préparatifs entrent dans leur phase finale. Cette semaine est particulièrement chargée, marquée par l’arrivée progressive des délégations des pays membres et la tenue de plusieurs réunions préparatoires de haut niveau.
Le président Andry Rajoelina a visité samedi plusieurs sites pour suivre l’évolution des grands projets d’infrastructures qui encadrent ce rendez-vous régional. Sur ces entrefaites, plusieurs grandes rencontres se succèdent. La réunion des hauts fonctionnaires et experts sur le Plan indicatif régional de développement stratégique (RISPD) s’est déroulée le 4 août, puis celle du Comité permanent des hauts fonctionnaires depuis le 6 août jusqu’à demain, suivie du Conseil des ministres de la Sadc du 12 au 14 août. Le Conseil des ministres de la Sadc qui est composé des ministres chargés des Finances ou des Affaires étrangères, supervise la mise en œuvre des politiques de l’organisation et prépare les grandes décisions à venir. Il se réunit généralement deux fois par an : en mars pour discuter du budget, puis en août à la veille du sommet annuel. Ce conseil des ministres de la Sadc sera présidé par la ministre malgache Rasata Rafaravavitafika.
Ainsi, demain, les ministres des Affaires étrangères examineront dans la capitale les questions politiques, économiques et sociales de la région avant de les soumettre lors du sommet. A l’agenda également, un forum de dialogue entre la Sadc et les Etats-Unis, prévu le 13 août, tandis que la conférence publique de la Sadc, se tiendra le 14 août à l’Université d’Antananarivo. Le 15 août sera consacré à la réunion des hauts fonctionnaires et du comité ministériel de la Troïka de la Sadc, portant sur la coopération politique, la défense et la sécurité. Le Sommet de la Troïka est prévu le 16 août, à l’occasion duquel le président du Zimbabwe, président en exercice, transmettra la présidence de la Sadc au président Andry Rajoelina.
F.M
Ayant été mise en connaissance de l’existence d’un conflit entre l’Office Régional du Tourisme de Tuléar (ORTU) et de la Direction régional du tourisme et de l’artisanat local, le ministère du Tourisme et de l’artisanat (MTA) indique avoir pris des mesures pour garantir la mise en œuvre des activités de promotion touristique dans ladite localité.
«Si une organisation est en proie à la discorde, elle ne pourra pas atteindre ses objectifs. C’est pourquoi le ministère a pris des mesures pour suspendre la dissolution du conseil d’administration par certains membres jusqu’à ce qu’une enquête soit menée sur la légalité de la stratégie suivie et à cet égard et sur l’utilisation des fonds publics par cette organisation», rapport le MTA. L’institution a ajouté que l’enquête sera menée par une personne professionnelle et impartiale, extérieure aux deux parties en conflit. Une fois les résultats publiés, cela sera précédé par une Assemblée générale où les membres feront l’objet d’une convocation, conformément aux statuts de l’organisation et décidera à nouveau du cas du conseil d’administration en toute connaissance de cause. Ainsi, le MTA intervient en tant que médiateur dans cette affaire et a précisé qu’il n’est jamais intervenu dans les affaires internes de l’ORTU.
A noter que l’ORTU n’est seulement une association régie par l’ordonnance 60-133, mais un organisme agissant dans le domaine public reconnu d’utilité publique. Cette même ordonnance précise en son article 24 que les organismes agissant dans le domaine public sont soumis à un contrôle particulier de l’Etat. Etant une branche de l’Office National du Tourisme de Madagascar (ONTM), cet organisme a été chargé par le MTA d’une mission de promotion touristique. A cet effet, il bénéficie donc de l’utilisation de fonds publics pour mener à bien ces missions grâce à une participation à hauteur de 50% aux taxes prélevées auprès des hôteliers ou vignettes touristiques.
Jean Riana
Nitombo indray! Nahazo medaly volamena iray sy volafotsy roa ny Malagasy atleta, omaly nandritra ity andro mialoha ny famaranana ny fifanintsanana CJSOI, izay tontosaina any Seychelles ity. Mitotaly 48 indray izany ny medaly azon’ny Malagasy amin’ity lalao ho an’ny tanora aty amin’ny ranomasimbe Indianina ity.
Namiratra tanteraka tamin’ny taranja basikety ny Malagasy, omaly. Nandrombaka ny medaly volamena ry zareo, rehefa nandresy ny ekipa renioney tamin’ny isa mavesatra, 92 no ho 56.
Lavon’i La Réunion, teo amin’ny famaranana ny taranja volley kosa, i Madagasikara, ka nihonona tamin’ny medaly volafotsy ireo vehivavy malagasy mpilalao volley. Tsy nahazo seta mihitsy moa ny Malagasy tamin’ity fihaonana ity, fa azon-dry zareo renioney avokoa ny seta telo. Nahita medaly volafotsy ihany koa ny Malagasy tany amin’ny taranja atletisma, hazakazaka mifandimby, « relais » 400 m.
Andrasana ny lokon’ny medalin’ny Barea
Raha tsy misy ny fiovana farany, hotontosaina anio ny lalao famaranan’i Madagasikara sy i La Réunion, amin’ny taranja baolina kitra. Manana herijika ambony handrombaka ny medaly volamena ny Barea de Madagascar, sokajy zandriny, ary efa vonona tanteraka izy ireo ny hiady sy hanome izay fara-heriny mba hahazoana izany medaly izany.
Tsara ny mampahatsiahy fa eo amin’ny laharana fahatelo i Madagasikara ankehitriny, amin’ity lalao CJSOI ity, ary taranja vitsy ihany no nandraisana anjara.
Fitia Randria
Hanomboka ny 12 hatramin’ny 24 aogositra ho avy izao, atsy Angola, ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, amin’ny taranja basikety « Afrobasket 2025 ». Anisan’ireo handray anjara amin’izany ny Ankoay Madagasikara, ary hifanandrina amin’izy ireo voalohany i Nigeria, ny 13 aogositra.
Taranja iray misy sy mijoro ara-dalàna eto Madagasikara ny taranja bisikileta. Hatramin’ny omaly, tsy mbola nahenoana siosion-dresaka ny mahakasika ny fikarakarana fifaninanana nasionaly. Tsara ny mampahatsiahy fa manana atleta maro amin’izany ny Malagasy, saingy tsy ampy fifaninanana, tsy nahafahan’izy ireo nahita fahombiazana nandritra ny Lalaon’ny Nosy farany teo.
Nisongadina indray i Cristiano Ronaldo na CR7, portiogey milalao ao amin’ny klioban’ny Al Nassr, atsy Arabia Saodita, afakomaly. Nahatafiditra baolina telo be izao izy nandritra ny lalao ara-pirahalahiana nihaonan’izy ireo tamin’ny Rio Ave. Nandresy 4 no ho 0, moa ny ekipan’i Ronaldo. Tsara ny mampahafantatra fa efa 40 taona izao i CR7.
Na misy aza ny olana, miezaka mitady vahaolana hatrany ny mpitantana. Efa miditra amin’ny dingana famaranana avokoa ny fifaninanana nasionaly Asief (Association sportive interministérielle pour l’entretien des fonctionnaires), eo amin’ny taranja iraisana, androany sy rahampitso alahady, any Mahajanga. Manoloana izany, nanao antso avo ny filohan’ny Asief, Andrianarison Jean Aimé (Jhone Love) mba hampanjakana ny fifandeferana sy ny fifanajana eo amin’ny mpifaninana. Lalao, hoy izy, no atao ary samy hiverina any amin’ny toerana hiasany avokoa rehefa tapitra ny fifaninanana, ka tsy tokony hisy ny ady eo amin’ny samy mpifanandrina. Firaisankina sy fifankatiavana eo amin’ny mpiasam-panjakana rahateo no tanjona amin’ity fifaninanana ity, araka ny efa napetraka hatrany am-piandohana.
Raha ny fandaharam-potoana, hanomboka hiditra an-tsehatra amin’ny faran’ity herinandro ity ireo taranja hiady, toy ny boxe anglaise sy ny kick-boxing ary ny karate. Torak’izany koa ny taranja lomano sy ny hazakazaka am-bisikileta izay efa manomboka anio sabotsy. Ny taranja dihy ara-panatanjahantena sy ny “belote” kosa no hanomboka amin’ny herinandro hoavy, raha ny fandaharam-potoana hatrany.
Mi.Raz
Hitana ny sain’ny mpankafy baolina kitra amin’ity sabotsy ity, ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika ho an’ireo mpilalao tsy matihanina (Chan 2025). Hiatrika ny lalao faharoa ho azy mantsy ny Barea de Madagascar izay hidona amin’i Tanzanie, mitarika vonjimaika amin’ny filaharana.
Hotanterahina ao amin’ny Kianja Benjamin Mkapa Stadium, anio sabotsy amin’ny 8 ora alina, ny fihaonan’ny Barea de Madagascar sy i Tanzanie. Andro faharoa hiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, ho an’ireo mpilalao tsy matihanina (Chan 2025), vondrona «B». Vonona tanteraka ny Barea de Madagascar haka fandresena amin’ity. Sarotra saingy azo atao ny zavatra miandry ny Malagasy mpilalao. Hanana tombony mantsy ry zareo tanzanianina, izay hilalao eo amin’ny kianjany ary manoloana ny mpijery azy. Tanzanie izay efa manana isa 6 taorian’ny fandresena roa azony.
Raha ny angom-baovao voaray, ambony ny toe-tsain’ny Malagasy mpilalao hiatrika izany. Tombony ho an’ny Barea, rahateo ny fialantsasatra lava ho an’ireo mpilalao. Salama tsara avokoa ireo mpilalao. Nanao fanitsiana ireo lesoka tamin’ny lalao voalohany nikatrohana tamin’i Mauritanie no nifantohan’ny fanazarantena tamin’ity herinandro ity. Nanamafy ny famonoam-baolina sy ny fiarovan-tena kosa nataon’ny mpanazatra, tao anatin’ny roa andro mialoha ny lalao anio.
Marihina fa laharana fahatelo ny Barea de Madagascar, izay tsy manana afa-tsy isa iray. Ankoatra izay, tsy mbola afaka hilalao i Dax, kapitenin’ny ekipa, noho ny karatra mena azony nandritra ny lalao voalohany. Notazomin’ny coach Rôrô, mpanazatra, ho tsiambaratelo kosa aloha ny mpilalao hisolo azy. Mbola ao anatin’ny fijerena ny toe-batana sy ny tanjaky ny tsirairay ny tenany hatramin’ny omaly.
Tsiahivina fa efa in’efatra nihaona ny roa tonta ka fandresena roa azon’ny Barea, ady sahala iray sy fandresena tokana ho an’i Tanzanie. Ity izany no lalao fahadimy hifandonan’ny roa tonta.
Tompondaka
Nambaran-dRakotomalala Marcel, filohan’ny Malagasy Rugby (MR), omaly, tetsy Ankorondrano, fa efa ao anatin’ny tetikasa amin’ilay fananganana ny Akademia Malagasy ny taranja Rugby ny Federasionina amin’izao fotoana. Tanjona amin’izany ny hisian’ny fiofanana ho an’ireo teknisianina sy mpilalao ary noho ny fiaraha-miasa amin’ireo mpiara- miombon’antoka, hisy ny fampiofanana arakasa ho an’ireo izay voafantina hisehatra amin’izany tetikasa izany.
“Tanjona amin’ity akademia izay ho hatsangana ity ny fampivelarana ny tontolo rugby sy ny fampivoarana ny maha olona. Hisy, araka izany, ny fampiofanana ireo tanora, ny fambolena, ny fanjairana, ny tontolon’ny informatika. Azo antenaina fa tsy ho very mandeha intsony ny mpilalao rugby aoriana kely, fa hanana ny fahaizany manokana, ankoatra ny rugby izay ataony”, hoy ny lehiben’ny Malagasy Rugby, Rakotomalala Marcel. Hanatsarana ny fijery ivelan’ireo mpilalao sy ny tontolony no hanaovana izany fiofanana arakasa izany.
Nolazain’ity filohan’ny rugby eto Madagasikara ity fa misokatra ho an’ny rehetra ny fifantenana, ary ireo olona avy eny amin’ny tanàna iva no tiana ho kendrena amin’izany. Ireo olona mahafeno ny fepetra dia ho voafantina anatin’ity ivontoeram-piofanana ity avokoa.
Fandaharanasa hafa
Ankoatra izay, nanentana ireo mpankafy ny baolina lavalava eto an-tanindrazana ny mpitantana ny rugby, Rakotomalala Marcel, mba hijery sy hanohana ireo klioba, izay mifanintsana amin’ny baolina lavalava lalaovin’olona fito hotanterahina eny amin’ny Kianja Makis Andohatapenaka, ny 16 sy 17 aogositra ho avy izao.
“Afaka hankafizina sy hanaovana fety, ary natao hialana voly ny fijerena lalao rugby à 7. Any ivelany, maro ireo olona mijery izany, ary mankafy ny fifaninanana tsara eny ambony kianja”, hoy hatrany R. Marcel, filohan’ny Federasionina MR.
Notsiahivin’ity tomponandraikitra voalohany ity, fa efa manana ny toerany eto Afrika sy maneran-tany mihitsy i Madagasikara amin’izany rugby à 7 izany.
Fankalazana ny faha-125 taona
Hanao fety goavana ny Rugby eto Madagasikara! Hankalazaina amin’ny famaranan’ny fiadiana ny amboaran’i Madagasikara, na “Top 8”, eny amin’ny Kianja Makis Andohatapenaka, ny fankalazana ny faha-125 taona nisian’ny taranja teto Madagasikara. Araka ny fanazavana azo avy amin-dRakotomalala Marcel, hisy fampiratiana sary sy tranoheva milaza ny tantaran’ny baolina lavalava teto Madagasikara amin’izany.
Amin’ny maha fankalazana azy, hisy ny fety, ny fitokanana zava-bitan’ny Federasionina, maro, etsy Andohatapenaka.
Hatao ny 24 aogositra ho avy izao ny “Top 8”
Mialoha ny hidirana amin’ny taom-pilalaovana vaovao 2025-2026, hikarakara fiadiana ny amboaran’i Madagasikara, na “Top 8”, ny Federasionina. Raha tsy misy ny fiovana farany, hatao manomboka ny 24 aogositra ho avy izao izany, eny amin’ny Kianja Makis Andohatapenaka. Ireo ekipa valo voalohany, tamin’ny fifanintsanana “XXL Top 12” no hiatrika izany. Raha mbola azon’ny FTM Manjakaray moa ny “Top 8”, tsy misy intsony ny “Super Coupe de Mada 2025”, saingy raha ekipa hafa no mahazo azy, io klioba nahazo ny amboara io no hifandona amin’ny FTM amin’izany lalao lehibe izany.
Nanatontosa: Fitia Randria
Mahatratra hatramin’ny 1,3 miliara ny olona heverina ho mpifoka sigara maneran-tany, raha ny antontanisa farany navoakan’ ny Organisation mondiale de la santé (OMS), tamin’ny taona 2024. 8 tapitrisa isan-taona no maty noho io fifohana sigara io. Voasokajy ho miara-miaina amin’ny olona mifoka sy miaina rivotra misy setro-tsigara avokoa ny 1,3 tapitrisa amin’ireo, raha ny tatitra hatrany. Amin’ny ankapobeny, miaina any amin’ny firenena andalam-pandrosoana sy sokajiana ao anatin’ny olona sahirana ny 80% ireo mpifoka sigara. Mpifoka sigara avokoa ny 16% ny olon-dehibe rehetra amin’ny mponina eto Madagasikara. 24% ny lehilahy ary 7% ny vehivavy, raha ny tatitra navoakan’ny OMS ihany. Amin’ ny ankapobeny, 11% amin’ny tahan’ny ankizy eo anelanelan’ny 13 hatramin’ny 15 taona no efa nanandrana sy nihinana paraky na nifoka sigara. Efa ahitana izany koa any amin’ny sekoly maro, tanora 1 amin’ny 3, ao amin’ny sekoly no miaina amin’ny toerana misy setroka sigara.
Mahatonga aretina maro
Manodidina ny 8 300 isan-taona ny olona maty vokatry ny sigara tamin’ny taona 2017, ho an’i Madagasikara. Tsy mahafantatra ny aretina ateraky ny fifohana sigara ny ankamaroan’ny olona. Manodidina ny 46% ireo tsy mahalala izany, indrindra ireo monina any ambanivohitra. Maro ny aretina azo avy amin’ ny sigara. Anisan’izany ny tosidra, homamiadana, aretin’ ny fo sy lalandra, aretin’ny taovam-pisefoana. Manoloana izany, betsaka ny olona tsy afaka miasa noho ny aretina mahazo azy. Etsy ankilany, misy fiantraikany goavana amin’ny firaisana ara-nofo ihany koa ny setroka sigara. Ankoatra ny sigara efa fahita andavanandro, miteraka olana amin’ny taovam-pisefoana ihany koa ny sigara elektronika.
Ho antsika eto Magasikara, mahatratra 2 500 000 ny isan’ny Malagasy mararin’ny tosidra, izay aretina azo avy amin’ny sigara. Azo avy amin’ ny sigara io avokoa ny 2/3 ny aretina homamiadana mahazo ny olona. Etsy ankilany, mahatonga fatiantoka goavana eo amin’ny toekarena malagasy izany. «Tsy misy tombontsoa ara-toekarena entin’ny sigara eto amin’ny firenena», hoy ny filohan’ny fikambanana Ny sahy, Randriamamonjisoa Haja. Manodidina ny 491 miliara Ariary isan-taona ny fatiantoka ho an’ny firenena malagasy, raha ny tatitra navoakan’ny Pnud mahakasika ny cadre des investissements.
Raha ho an’ny fambolena paraky manokana, manimba ny tontolo iainana izy io. Mandripaka ala 1ha ny fandoroana paraky 1 taonina. Mbola mitondra aretina any anatin’ny vatan’ny olombelona mikarakara ihany koa ny voly paraky. Lasibatra betsaka indrindra amin’izany, ny vehivavy bevohoka. Mety ho afa-jaza matetika ary mety tsy hampiteraka ho an’ny vehivavy mbola tsy niteraka izany.
Ilaina hamafisina ny ady
Manoloana izany, ilaina ny fanentanana ataon’ny fikambanana maro samihafa ho an’ ny ankizy sy ny tanora. Mba hisorohana azy ireo tsy hirona amin’ny fidorohana. Hamafisina ihany koa ny ady amin’izany.
Efa maro ny dingana vitan’ i Madagasikara hatramin’izay, toy ny fanentanana sy fanampiana ireo olona te hiala sigara ka andraisana an-tanana azy ireny. Teo koa ny fananganana ny toeram-pitsaboana manokana izay andraisana ireo mararin’ny sigara. “Tsara tohizana ny ezaka nataon’ny fanjakana amin’ity ady ity”, hoy ny fikambanana. Toy ny fiarovana ny olona amin’ny setroky ny sigara miparitaka.
Miteraka herisetra an-tsekoly
Zava-doza ho an’ny ankizy any an-tsekoly ny fidiran’ireo karazana zava-mahadomelina isan-karazany eto amin’ny firenena ireo. Lasibatra indrindra amin’izany ireo ankizy sy tanora tia andrakandrana sy tsy mahazaka ny voka-dratsin’izany any amin’ny sainy. Noho izany, mitarika fanaovana herisetra izany. Toy ny herisetra ara-batana sy ara-moraly eo amin’ny ankizy. Lasibatra amin’ny fivarotana sigara ny mpianatra, araka ny fanadihadiana nataon’ny eo anivon’ny fikambanana Ny Sahy, tamin’ ny taona 2023 lasa teo. Nanaovana fanadihadiana nandritra izany ny sekoly 20 teto amin’ny faritra Analamanga. Nahitana toeram-pivarotana sigara 239 ao anatin’ny 100 m manodidina ny sekoly 20. Nahitana mpivarotra manodidina ny 12 m isaky ny sekoly, raha ny fanadihadiana nataon’izy ireo hatrany. Mivarotra sigara amin’ny olona rehetra tonga mividy izany ao aminy ny mpivarotra, raha ny zava-misy. Ankoatra izay, maro ihany koa ny dokambarotra mahakasika izany. Voararan’ny didim-pitondrana 18.171, tamin’ny taona 2003, ny fivarotana sigara amin’ny ankizy latsaky ny 18 taona sy ny fanaovana dokambarotra mahakasika izany. Nilaza ny teo anivon’ny fikambanana Ny sahy fa anisan’ny nahafoana ny sigara maro teto amin’ny Nosy ny fampiharana io didim-pitondrana io.
Nanatontosa : Mino
Nanao hetsika goavana ny orinasa Base, tany Mangily, ny 5 sy 6 aogositra teo. Nitotaly 650 ny olona nanatanteraka « Asa Tagnamaro » tany an-toerana. Fanadiovana faobe nandraisan’ny olona mahatratra 200 anjara, tany amin’ny morontsiraka Mangily, ary 200 hafa tany Ifaty. Nesorina ny fako plastika teny amorontsiraka. Notsipihin-dRtoa Ravaoarisoa Tahina, tomponandraikitry ny tontolo iainana ao amin’ny Base, fa nomena vahana ny vehivavy sy ny zokiolona. Nisy ny fanentanana mahakasika ny voka-dratsin’ny akora plastika amin’ny rohivoahary an-dranomasina. Nilaza i Thomas Herison, olona manana ny maha izy azy ao amin’ny fokontany Mangily, fa fangatahan’ny mponina tamin’ny Base ity hetsika fanadiovana ity. « Antenainay fa hanomboka haingana ny tena asa fitrandrahan’ny Base, mba hiteraka asa ho anay vehivavy », hoy kosa i Josiane Marie Perlette.
Fampandrosoana eny ifotony
Nitohy tamin’ny fanadiovana ny tsenan’i Soajoro sy ny kianja filalaovam-baolina ny andro faharoa. Nahatratra 250 ny olona nandray anjara. Nilaza ny talen’ny sampana tontolo iainana ao amin’ny Base, Rafamantanantsoa Landri, fa ankoatra ny fanadiovana, nentanina ny mponina amin’ny fitantanana ny fako sy ny lanjan’ny fahasalamana. Tafiditra ao anatin’ny fampandrosoana eny ifotony ireo hetsika ireo. Nosandaina 9 000 Ar isan’andro ireo nandray anjara rehetra.
Njaka A.
Anisan’ny taozavatra malagasy miavaka ny sokitra. Miha maro ny olona liana sy manjifa ny vokatra mandritra ny tsenabe « Fier-Mada 2025 » andiany faha-26, etsy amin’ny Kianja Makis Andohatapenaka, nanomboka ny 6 aogositra ary hifarana ny 10 aogositra 2025. Mikendry ny hampifanakaiky sy hampihaonana mivantana ny mpamokatra sy ny mpanjifa mba hampiroboroboana ny fivarotana ny vokatra izany.
Miisa 450 ireo mpandray anjara avy any amin’ny faritra samihafa mampiseho ny asa tanana sy ny vokatra azo avy amin’ity asa tanana ity. Anisan’ny mandray anjara amin’izany ny sokitra Art et Déco Antananarivo, orinasa mpanao asa tanana vita amin’ny hazo. Mampiasa ny fahaiza-manaony sy ny fahaiza-mamorona izy ireo, hanolorana zavatra miavaka sy manokana, araka ny endrika safidian’ny mpanjifa. Nahatsapa tokoa izy ireo fa betsaka noho ny tamin’ny taona lasa ireo olona liana. Maro ny vokatra nentina ary misy ny fihenam-bidy, ka zary nahasarika olona bebe kokoa. Nisitraka izany fitomboan’ny mpanjifa izany avokoa ireo mpamokatra maro hafa mandray anjara amin’ny hetsika. Samy nampiseho ny asa tanana mampiavaka azy isaky ny faritra niaviany ny tsirairay.
Ninah(mpianatr’asa)
Anisan’ny hampiavaka ny « Fier Mada 2025 » ny fisian’ny fivoriamben’ny Sadc hatao eto amintsika. Ahafahana mahafantatra sahady ny vokatry ny fambolena sy ny fiompiana.
Atao eny amin’ny Kianja Makis Andohatapenaka, ny 6 hatramin’ny 10 aogositra izao, ny Tsenabe iraisam-pirenena “Fier Mada”, andiany faha-26. Nitsidika teny an-toerana, omaly, ny Sekreteram-panjakana misahana ny Fahaleovantena ara-tsakafo (Sesa), Razanamahefa Tahian’Ny Avo. Nataony izany hoentina mampiseho ny fanomezan-danja ny ezaka sy ny fanohanana ny tantsaha sy ireo mpisehatra amin’ny famokarana eny ifotony.
Nambarany fa ambohi-pihaonan’ny tantsaha sy ny mpamokatra ity hetsika ity. Ahitana ireo fikambanan’ny tantsaha sy ny mpamokatra, miaraka amin’ny mpiara-miombon’antoka aminy. Fotoana ihany koa hitondran’izy ireo mivantana ny vokatra, hikarohana lalam-barotra. Mifanaraka amin’ny Politika ankapoben’ny fanjakana (PGE) rahateo izany, mifototra amin’ny fanatsarana ny rafi-pamokarana.
Mifanandrify amin’ny fanomanana ny fivoriana an-tampon’ny Sadc rahateo ny «Fier Mada 2025». Zava-dehibe satria i Madagasikara, amin’ny alalan’ny filoha Rajoelina Andry, no hitarika ny fitantanana ity fikambanana iraisam-pirenena ity, ka hitodika aty amintsika ny mason’izao tontolo izao. Lohahevitry ny Sadc rahateo ny fijerena ny rafi-pamokarana.
Mpitsidika 100 000
Maherin’ny 450 ny tranoheva mandray anjara amin’ny “Fier Mada 2025”. Nilaza ny mpikarakara, Ramanantsoa Jacques, fa manodidina ny 100 000 ny mpitsidika andrasana, toy ny isan-taona. Hita ao daholo ny avy any amin’ny faritra 24. Ankoatra ny Malagasy, anisan’ny mitsidika eny koa ny vahiny frantsay, sinoa, amerikanina, sns. Nomarihiny fa anisan’ny sahirana ny Malagasy mamokatra ho an’ny amerikanina, satria tonga dia marobe ny famandrihana ataony matetika, ka tsy araka. Antenainy hitsidika eny an-toerana koa ireo delegasionin’ny Sadc efa eto amintsika, manomana ny fihaonambe.
Njaka Andriantefiarinesy
Nankatoavin’ny filankevitry ny minisitra ny fanomezana ireo fitaovam-pianarana, toy ny kahie, sns… Natao ho an’ireo mpianatra amin’ny sekolim-panjakana izany. Kilasy T1 hatramin’ny T5 maherin’ny 1 tapitrisa no hisitraka ny fitaovana manerana ny Nosy.
Ny filankevitry ny minisitra ihany koa no nankatoa ny hamerenana ny foibem-pahefana misahana ny fananganan-jaza malagasy, hanolo ny sampandraharahan’ny fananganan-jaza ankehitriny. Tanjona ny hametrahana ny rafitra sy fomba fiasa manaraka ny lamina mazava ho fiarovana ny zon’ny ankizy.
Fanararaotra hianarana zavatra hafa ary hanitarana amin’ny sehatra vaovao ny fotoam-pialantsasatra toy izao. Mianatra teny vahiny, mahandro sakafo, manao taovolo, manjaitra, informatika…Tsy tokony ho lanilany fahatany ny fotoana, indrindra ho an’ny tanora fa irosoana sy ivelarana amin-javatra mahasoa.
Raha laharana voalohany ny ekipa malagasy taorian’ny dingana fahatelo amin’ny fiadiana ny “Masters 2025”, taranja tsipy kanetibe. Nivarina fahatelo indray taorian’ny fahavitan’ny dingana fahefatra, notanterahina tao Palamas-Les-Flots, France, ny talata lasa teo. Raha tsiahivina, nihintsana teo amin’ny dingana ampahefa-dalana i Zigle sy i Tiana ary i Yves. Resin’ny ekipan’i Bonetto, tamin’ny isa 13 no ho 10, ry zalahy. Sahirana izy ireo satria kianja fasika ary natao ho an’ny tifitra fotsiny izany. Tsy nety nifameno mihitsy ny lalaon’izy telo mirahalahy. Imbetsaka ny Malagasy no voatery nitifitra ny bosoa hatrany i Yves. Nitarika tamin’ ny isa 5 no ho 0 avy eo nihoaran-dry Bonetto, ho 9 no ho 5. Nitarika 10 no ho 5 indray ary voasahala 10 no ho 10. Tsy tafiditra tsara tao anaty lalao mihitsy i Zigle ka voatery natao “pointeur”. Tsy nahitana fahombiazana izany fa tsy maintsy nitifitra bosoa indray. Tsy voan’ i Tiana sy Yves intsony anefa izany ka nitarika ny faharesena.
Ny ekipan’ny Riviera kosa no miverina ho lohany, manana isa 24 arahin’i Bonetto nahazo isa 22. Eo amin’ny fahefatra no misy an’Andriantseheno Christian (Racl), isa 17. Ny Wild Card ny fahadimy, isa 16 ary Italie fahenina, isa 14. Fahafito i Rocher, isa 9. Lalao manaraka ny dingana fahadimy hatao any Nevers, ny
21 aogositra ho avy izao.
Tompondaka
Anisan’ireo mpilalao 20 nantsoin’ny mpanazatra ny Paris FC, hiatrika ny lalao ara-pirahalahiana izay hihaonana amin’ny ekipa voafantin’ny UNFP, i El Hadary, Malagasy mpilalao baolina kitra. Ity fifanandrinana ity, izay natao omaly, ary efa mamiratra tanteraka izy amin’izao fotoana izao.
Hiatrika ny lalao hiadiana ny laharana amin’ ny taranja tenisy, sokajy vehivavy, Billie Jean King Cup, vondrona fahatelo i Madagasikara. Ny ekipan’i Zimbabwe, hifandona amin’izy ireo, anio. Tsiahivina fa lavon’i Maroc, tamin’ny isa 3 no ho 0, ekipa nasionaly malagasy, omaly, ka voatery hiatrika ity ady laharana ity.
Hofantatra anio ireo mpilalao 30 isa hosafidiana amin’ny resaka baolina volamena. Hatramin’ izao, mbola mitana ny toerana voalohany i Dembele, frantsay mpilalao baolina kitra. Ny volana septambra ho avy izao, ambara amin’ny fomba ofisialy izay voafidy handrombaka ity baolina volamena 2025 ity. Tsara ny mampahafantatra fa ny magazinina France Foot-ball ny mikarakara ity lanonana baolina kitra iray ity.
Hotanterahina ny sabotsy ho avy izao, ao amin’ny Benjamin Mkapa Stadium, Dar Es Salaam, ny fifandonan’i Tanzanie, mpampiantrano sy i Madagasikara. Lalao izay tafiditra amin’ ny andro fahatelon’ny fifanintsanana “Chan 2024”, tontosaina any Tanzanie, Kenya, Ouganda, ho an’ny vondrona “B”. Mbola baraingo ny mpilalao handimby ny toeran’i Dax, kapitenin’ny ekipa Barea A’, izay tsy hiatrika io lalao io, noho ny karatra mena azony tamin’ny lalao nifanandrinan’ny Malagasy tamin’i Mauritanie.
Raha ny fijerin’ny maro sy ny mpankafy baolina kitra, tsara toerana handimby azy i Mamisoa, mpilalaon’ny Elgeco Plus. Tsara ny mampahatsiahy fa efa nifandona tany amin’ny “Cosafa Cup” natao tany Afrika Atsimo, ny volana jona lasa teo, ny Barea sy ny Tanzanianina. Resin’ny Barea, 1 no ho 0, i Tanzania, tamin’izany, ary voatendry ho mpilalao mendrika tamin’io fihaonana io i Mamisoa.
Tsy mbola misy ny fanambarana ofisialy avy amin’ny mpanazatra mahakasika io resaka hanolo ny toeran’i Dax io saingy ho fantatra ny sabotsy ho avy io izany. Etsy ankilany, mitohy hatrany ny fanazarantena ataon’ny ekipam-pirenena malagasy, ary ao anatin’ny fanamafisana ny taktika sy ny famonoam-baolina izy ireo, amin’izao.
Tompondaka
Afaka roa andro sisa, hifarana tanteraka ny lalaon’ny CJSOI atsy Seychelles. Manana medaly 39 i Madagasikara hatramin’ny omaly. Hifandona amin’i La Réunion, mandritra ny famaranana, ny Ankoay zandriny.
Mitombo ihany! Omaly, nahazo medaly 39 i Madagasikara, taorian’ ny andro fahadimin’ny lalaon’ ny CJSOI, hetsika izay tanterahina atsy Seychelles. Araka ny vaovao azo avy any an-toerana, manana volamena 13, volafotsy 16 ary alimo 10 i Madagasikara.
Ankoatra izay, tafita hiatrika ny famaranana amin’ny taranja basikety ny Ankoay zandriny, izay nanintsana ny ekipa nasionalin’i Seychelles, tamin’ny isa 75 no ho 45, omaly, tao amin’ny Kianja mitafon’i Victoria Gym. Hifandona amin’ izy ireo farany ny ekipan’i La Réunion, ny zoma ho avy izao.
Tsy izany ihany fa samy hiatrika ny manasa-dalana avy, anio, ny Barea zandriny U17, sy ny vehivavy malagasy mpilalao volley. Raha ny eo amin’ny baolina kitra, ry zareo Maorisianina no hifandona amin’ny Barea, anio. Ny ekipa mpapiantrano, Seychelles, kosa, hifandona amin’ireo Malagasy mpilalao volley.
Tsy mbola misy laharana ofisialy nivoaka, saingy raha ny vokatry ny fikarohana natao, mitana ny laharana faharoa i Madagasikara, ary efa mitarika lavitra dia lavitra amin’ny resaka medaly. I La Réunion no voalohany amin’ity CJSOI ity.
Horaisin’i Madagasikara ny fivoriamben’ny CJSOI
Nigadona omaly, tetsy Ivato, ny minisitry ny Tanora sy ny fanatanjahantena (MJS), Moustapha Abdulah Marson. Nambarany, tamin’io fotoana io, fa horaisin’i Madagasikara ny fivoriamben’ny minisitera izay mandrafitra ny CJSOI, ny volana novambra ho avy izao. Hodinihina amin’io fivoriana io ny fampivoarana ny tanora amin’ity hetsika aty amin’ny ranomasimbe Indianina ity.
Fitia Randria
Nahitana ny didy hitsivolana voalohany, laharana faha 61-CC/C.A/ TOA/25, izay nivoaka ny 5 may 2025. Teo koa ny didy hitsivolana faharoa fanampiny, laharana faha 86-C.C/ C.A/TOA/25. Izay nahitana dosie valo mahakasika ny raharaha vono olona tany Bemasoandro sy Vatomandry. Teo koa ny taratasin’ady nahavoarohirohy zandary sy ny namany hafa. Anisan’ny raharaha nahabe resaka any an-drenivohitr’ i Betsimisaraka hatrany anivon’ny minisitera isan-tsokajiny izy io. Fahatelo, ny hitsivolana fanampiny, laharana faha 91-C.C/C.A/ TOA/25. Tsy maintsy nahemotra amin’ny fotoana hafa kosa ireo antontan-taratasin’ ady 10 amin’ireo.
Somary nasiaka ny fitsarana nandritra izany satria nahatratra 22 be izao ireo nahazo sazy. Voaheloka hanao asa an-terivozona mandra-pahafaty avokoa izy rehetra ireo. Vehivavy ny telo amin’izany. Marihina fa nisy olon-dratsy 40 mianadahy efa migadra ao amin’ny fonjaben’Ambalatavoahangy. Manodidina ny 62, noho izany, ireo voafonja voaheloka asa an-terivozona ao an-toerana, raha ny antontanisa voaray. Iray ihany ny voaheloka hiasa an-terivozona mandritra ny 20 taona. Antontan-taratasin’ady miisa 11 amin’ny 22 no nahitana ireo voaheloka hiasa an-terivozona mandra-pahafaty ireo.
Afaka noho ny fisalasalana nefa tsy tafavoaka ny fonja
Ho an’ny antontan-taratasin’ady laharana faha-61-Toa/25, izay mahakasika ny raharaha ady lova, izay nitarika tamin’ny vono olona, ny 04 febroary 2024, tao Bemasoandro-Vatomandry. Notanterahina ny volana jolay lasa teo ny fotoam-pitsarana izany. Naharitra adiny fito ny fotoam-pitsarana. Vokany, voaheloka hanao asa an-terivozona mandra-pahafaty ny lehilahy iray 22 taona tompon’antoka tamin’ny raharaha. Olona telo hafa nohafahan’ny fitsarana madiodio. Anisan’izany ny mpiambina ny tanànan’ilay niharam-boina, ny anadahin’ ilay ramatoa novonoina tamin’ ny fomba feno habibiana ary ny lehilahy iray mpanao trano tany Toamasina. Nandritra ny fitsarana, nanamafy ilay tovolahy 22 taona fa nirahin’ilay anadahin’ilay ramatoa maty izy mba hanatanteraka ny famonoana. Volabe no voalazan’ny naniraka azy ho karamany raha mahavita ny famonoana izy, raha ny nambarany teo alohan’ny mpitsara.
Famonoana feno habibiana
Lehilahy efatra no nanantanteraka ny asa famonoana tamin’io fotoana io. Niainga vao maraimbe, tany Toamasina hihazo an’i Vatomandry, ireo lehilahy roa hanao ny asa famonoana. Rehefa tonga tany, nivantana tao an-tokatranon’ny anadahin’ilay ramatoa ho vonoina. Rehefa tamin’ ny iray ora sy sasany, naira-nivoaka ny trano ny lehilahy miisa efatra ary niditra ny tokantranon’ ilay ramatoa ho vonoina. Niditra voalohany tao ny anadahiny, izay nampaniraka ny asa ratsy, nandray fanoto izy ka namely izany tany amin’ny fihirifan’io vehivavy io.
Fanohanana roa tao anatin’ny 24 ora
Hentitra tamin’ny famoahana didy mahakasika ireo raharaha samihafa ireo ny teo anivon’ny mpitsara mpanao famotorana. Samy nanaovan’ny tonian’ny fitsarana ambony Toamasina, Abdou Mohamed, tomponandraikitra voalohany eo anivon’ny fampanoavana, fanohanana avokoa ireo didy nivoaka rehetra ireo. Tao anatin’ny 24 ora monja, nahitana didim-pitsarana miendrika famotsorana voampanga tamin’ny raharaha vono olona niniana natao, tahaka ny tao Bemasoandro Vatomandry. Teo koa ny raharaha nahavoarohirohy zandary sy miaramila ary sivily telo lahy, izay notsaraina tamin’ny 02 jolay lasa teo.
Ho an’ny raharaha vono olona niniana natao io, mbola miandry ny fotoam-pitsarana manaraka ireo olona voarohirohy raha toa ka efa tokony hivoaka ny fonja. Ho an’ ireo nisy zandary kosa, nahazo fahafahana madiodio ary tsy azo henjehina intsony izy ireo, raha ny didy navoakan’ny mpitsara mpamoaka didy. Nokarakaraina ny taratasy nivoahan’izy ireo ka tafavoaka avy hatrany. Taorian’izany, efa tafavoaka avokoa izy ireo vao nilatsaka ny fanohanana sy fampiakarana fandravana didy nataon’ny tonian’ny fampanoavana ambony.
Raha ny fanazavana voaray avy amin’ny tonian’ny fampanoavana, manana fe-potoana hatramin’ny 72 ora ny fampanoavana eo amin’ny sampam-pitsarana isan’ambaratonga mihazona ny olona navotsotry ny mpitsara mpamoaka didy. «Endrika ahafanatarana fa manenjika ny fadikan-dalàna ny fampanoavana», hoy hatrany ny fanazavana. Nambarany fa takin’ny lehiben’ny zandary ny hamerenana ny olony raha didy fisamborana omena ny polisy kosa ireo sivily.
Nanatontosa : Sajo