Araka ny vaovao navoakan’ny minisiteran’ny Jono sy ny toekarena manga (MPEB), omaly, hiara-miasa amin’ny Sampandraharaha iraisam-pirenena misahana ny fambolena sy ny sakafo (FAO) izy ireo hanangana tetikasa hana­tsarana ny jono madinika eto Madagasikara. Fantatra fa ny 97% ny vokatra amin’ny jono eto amin’ny Nosy dia avy amin’ity sehatra ity avokoa, ka olona 1,5 tapitrisa no mivelona amin’izany, anisany ireo mpanjono miisa 150 000.
Noho izany, napetraka ho laharam-pahamehana ny fanohanana ny jono madinika, hahazoana vokatra betsaka sy maharitra ary hanatsarana ny fanjarian-tsakafo. Hotante­ra­hina eny anivon’ny faritra efatra ity tetikasa ity. Ani­san’izany ny any Atsimo An­drefana, Boeny, Androy ary Alaotra Mangoro.
Tanjon’ny fanapariahana azy ity ny hanamafisana ny fahaizan’ny mpanjono miatrika ny fiovaovan’ny toetr’andro, ny hanatsarana ny fitaovana sy ny fomba fiasa ary ny hanome vokatra tsara kokoa ho an’ny mpanjifa. Nanokatra tamin’ny fomba ofisialy ny fanombohana ny tetikasa, tany Toliara, ny minisitry ny Jono sy ny toekarena manga, Mahatante Pau­bert. Natre­hin’ireo ma­nam-­pahaizana, mpiara-miom­bon’­ antoka ary ny minisitera isan-tokony. Fanamby lehibe hapetraka ny hanana jono maharitra, hiantohana ny fampandrosoana sy ny fiainam-baovao tsara kokoa ho an’ireo mpanjono sy ny fianakaviany.

Fitia Randria

Araka ny tapaky ny filankevitry ny minisitra, natao afakomaly, nesorina teo amin’ny toerana maha tale jeneralin’ny Kaomisiona mitantana ny sidina ana habakabaka (ACM) azy, ny kolonely Gervais Damasy. Antony iray nahatonga izao fanapahan-kevitra izao ny raharaha “Boeing 777”, izay naiditra antsokosoko any Iran.
Mbola voatazona vonjimaika any am-ponja moa ity mpitantana ny ACM teo aloha ity, nanomboka ny 22 aogositra lasa teo, miaraka amin’ireo olona miisa 21 voarohirohy amin’ity raharaha ity. Tsara ny mampahatsiahy fa efa nandalo fampanoavana teo anatrehan’ny fitsarana miady amin’ny kolikoly, Pac, ity tale jeneraly teo aloha ity.
Mbola mitohy ny fanadihadiana momba ireo “Boeing 777”, mandrapa-hita ny marina momba izany. Marihina fa hatramin’ny omaly, ora nanoratanay, tsy mbola nisy ny fanendrena izay handimby ny toerany.

Fitia Randria

Hametraka paikady vaovao hanatsarana ny vokatra aondrana any ivelany i Madagasikara. Nisy ny atrikasa natao omaly, teny Anosy, mahakasika izany.

Notanterahina tetsy Ano­sy, omaly, ny atrikasa lehibe nokarakarain’ny ministeran’ny Fampirobo­ro­boana ny indostria sy ny varotra (MIC), tohanan’ny Padeir. Araka ny fanazavana voaray, nifantoka tamin’ny fanamafisana ny varotra ivelany ny atrikasa. Hetsika roa no natao tamin’izany. Teo ny fankatoavana ny drafitra nasionaly ho an’ny fanondranana (SNE) sy ny paikady fifandraisana momba ny fifaneken’ny mpiara-miombon’antoka ara- toekarena, APE.
Ny SNE izay novolavolaina nandritra ny valo volana niarahana tamin’ny Vondrona eoropeanina sy ny sehatra tsy miankina. Mikendry ny hanamafisany ny vokatra sy ny tolotra aondrana sy hanatsarana ny fifaninanana sy ny lanjan’i Madagasikara eo anivon’ireo tsenam-barotra iraisam-pirenena. Eo ihany koa ny hampihenana hatramin’ny 30%, isan-taona, ny tsy fifandanjan’ny varotra.
Voafaritra ao anatin’ity paikady nasionaly ity ny asa laharam-pahamehana sy ny rafitra fanaraha-maso mba hahazoana vokatra mivaingana ho an’ny toekarena.

Fisokafana sy fiaraha-miasa
Manamafy ny toerana ijoroan’i Madagasikara amin’ny tsena iraisam-pirenena ny SNE, indrindra ao amin’ny SADC, Comesa ary ny Zlecaf. Vokatry ny fiaraha-miasa stratejika teo amin’ny MIC, ny MEF/Bace ary ny Vondrona eoropeanina, izay mikendry ny famoronana asa, fanokafana tsena vaovao ary fanatsarana ny fari-piainan’ny Ma­lagasy ny fanomanana azy. Ankoatra izay, nisy ihany koa ny fankatoavana ny paikady fifandraisana momba ny APE. Ity fifanarahana ity izay nosoniavina tamin’ny taona 2008 ary nankatoavina tamin’ny 2012. Manamora ny fidirana amin’ny tsena sy manamafy ny varotra ary mampitombo ny fandraisana anjara ara-toekarena izany. Araka izany, natao hampahafantarana bebe kokoa ny APE sy ny tombontsoa entiny ny paikady vaovao. Ireo atrikasa roa ireo no manaporofo ny finiavan’ny fanjakana hanova ny harinkarena sy ny fahafaha-mamokatra ho azo tsapain-tanana, hahazoan’ny orinasa sy ny vahoaka tombontsoa.

Fitia Randria

Niofana momba ny fandrafetana ny didy fampiharana ny Document unique d’évaluation des risques (Duer) sy ny fanaraha-maso ny asa aman-draharaha momba ny fambolena ataony ny Inspecteur du travail. Tanjona ny hampiroboro­boana ny asa mendrika sy ny fametrahana ny rariny ara-tsosialy.

Tetikasa manome vahana ny kolontsaina fandraharahana dieny eny amin’ny kolejy ny
« An­kizy Mihary ». Fahafahana mivelatra sy fitrandrahana talentan’ny mpianatra rehetra tsy an-kanavaka izany. Mikendry ny fanavaozana ny rafi-pampianarana mba hitodika kokoa amin’ny fampandrosoana maharitra ihany koa.

Efa nohatsaraina ny fanafody anti-retro­viral hitsaboana ireo mararin’ny Sida ka afaka iaina toy ny olon-drehetra ary tsy hamindra amin’ny hafa. Tsy tokony hiafina ny marary fa manaraka tsara ny fitsaboana ho fiarovana azy sy ny manodidina azy. Tsy tokony hailikilika ireo mitondra ny tsimokaretina fa ampaherezina hazoto hihinam-panafody.

Hiditra amin’ny dingana fa­rany, manomboka anio, ny fiadiana ny tompondaka nasionaly N1A, lahy sy vavy, taranja basikety, tontosaina eny amin’ny Lapan’ny fanatanjahantena Mahamasina. Ma­nom­boka hita taratra ireo ekipa henjana amin’ity fifaninanana ity. Anisan’ny misongadina ny ASSM Anala­man­ga, eo amin’ny sokajy vehivavy. Lalao dimy no natrehin’izy ireo hatreto ary fandresena 4 no azo. Tamin’ny andro voalohany, efa nasehon’ireo mpilalao avy amin’ny ASSM Anala­manga fa ekipa tsy azo sangiana izy ireo ary efa vonona ny handrombaka ny amboara. Isa 61 no ho 55 no nandavoan’ny ASSM ny ekipan’Ankara­tra, Vakinankaratra, tamin’izany. Teo amin’ny andro faharoa, somary nilatsaka ny herijika ka resin’ny JEA Vakinan­karatra ta­min’ny isa 58 no ho 48 izy ireo. Niverina tamin’ny heriny anefa ny ASSM tamin’ny andro fahatelo ka nandresy ny ekipan’ny Varsity Anosy, ta­min’ny isa 79 no ho 70. Nitom­bo hatrany izay fahatokisan-tena izay ka mbola nahazo fandresena ta­min’ny isa 61 no ho 35 nanoloana ny ekipan’ny Ascut Atsi­nanana. Omaly ihany koa, mbo­la nahazo fandresena fa­hefatra, nanoloana ny Fandra­sa ny ekipan’ny ASSM Anala­man­ga. Raha izao vokatra izao, azo lazaina fa anatin’ny ekipa «Top 5» eo amin’ny sokajy vehivavy, amin’ity fifaninanana N1A ity, ny ASSM Ana­lamanga ary ho ao anatin’ny hiady ny «podium» ihany koa.

Mi.Raz

Anisan’ireo mpilalao nantsoin’ny Elgeco Plus handrafitra ny ekipany amin’ny lalao savaranonando mandroso, hiadiana ny ho tompondakan’i Afri­ka, ilay kameroney i Pafong. Ankoatra azy, hisy mpilalao hafa avy eto an-toerana telo hafa, ka anisan’izany i Gregas. Tsiahivina fa hidona amin’ny Silver Strikers Malawi izy ireo amin’izany.

Hiditra amin’ny andiany fahatelo indray ny fiofanana ho an’ny DAF (Diplôme d’animateur fédéral), taranja karate. Fiofanana natokana ho an’ireo mpampianatra ity taranja ity, hahazoana ny mari-pahaizana mifanaraka amin’izany, no atao. Ny 11, 18 ary 25 oktobra izao no hanatanterahana izany, eny amin’ny ANS Ampefiloha, ho an’ny Formation initiale. Ny 10 hatramin’ny 14 novambra izao kosa ny fiofanana ho an’ny Formation continue, izay hatao eny amin’ ny ANS Ampefiloha ihany koa. Ny 16 novambra kosa ny fanadinana.

Nambaran’ny filohan’ny CFFA, Rakotoari­manana Henintsoa, tetsy Andoharanofotsy, omaly, fa mitentina 2 miliara sy 500 tapitrisa Fmg ny vidin’i Lalaina, izay nifindra lasy atsy Algerie. Tsiahivina fa mpilalao anisan’ny tena namiratra nandritra iny “Chan 2024”, farany teo iny, i Lalaina.

Nifarana ny talata lasa teo, tao La Talaudière France, ny Masters 2025, taranja tsipy kanetibe. Tsy azon’ny Malagasy izany fifaninanana izany, na noheverina ho “favori”, tamin’ireo mpifaninana aza i Madagasikara. Resin’ny ekipan’i Bonetto, teo amin’ny famaranana tamin’ny isa mazava, 13 no ho 4, i Yves sy i Balôty ary i Tinakely niampy an’i Zigle. Tsy nampoizin’ny rehetra ny vokatra satria ekipa efa nomontsanin-dry zalahy tamin’ny isa 13 no ho 0 tany amin’ny dingana fifanintsanana ry Bonetto. Nisy ny fahadisoana taktika tao anatin’ny lalao ka nahazoan’ny mpifanandrina isa betsaka. Tsy tafiditra tao anaty fifaninanana ihany koa i Yves sy i Tina ka i Balôty hatrany no nanavotra ny ekipa. Indroa ny Malagasy no tokony hahazo isa 4 sy 3 saingy tsy voan’i Tiana ny kanety notifiriny. Tsy nanova inoninona ny fidiran’i Zigle nanolo an’i Yves. Tapitra tamin’iny ihany koa ny dian’ny delegasionina malagasy any Frantsa. Dingana manaraka ny fiadiana ny ho tompondaka maneran-tany any Italie ho an’olo-tokana sy olon-droa miaraka, ny 18 – 21 septambra ho avy izao.

Tompondaka

Miezaka manatsara sy mampivoatra ny fanatanjahantena eto Madagasikara ny fanjakana. Manaporofo izany ny firosoana amin’ny fananganana fotodrafitrasa, toy ny « tribunes » etsy amin’ny Kianja CFFA Andoharanofotsy.

Ho fanatsarana ny tonto­lon’ny baolina kitra eto Ma­dagasikara, noha­tsa­raina ny kianjan’ny CFFA etsy Andoharanofotsy. Nape­traky ny filoham-pirenena, Rajoelina Andry, teny Iavolo­ha, omaly, ny vato fototra ha­namarinana ny fa­nanganana izany. Araka ny fa­nazavana azo avy amin’ny tomponandraikitra, mahazaka mpijery 500 isa eo ny «Tribu­nes» sy «gradin» hatsangana.
Nohamafisin’ny Filoham-pirenena hatrany fa zava-dehibe ho an’ny baolina kitra ny fa­nanganana fotodrafitrasa tahaka izao. Araka ny filazany, ma­ri­ky ny fandrosoan’ny firenena ny fivoaran’ny baolina kitra ao aminy. Notsiahi­viny hatrany fa vao nitantana an’i Madagasi­kara izy, ny taona 2019, nahatratra ny ampahefa-dalan’ny Can ny Barea, ary ny 2023, na­hazo ny medaly alimo ny Chan. Ankehitriny, nandrombaka ny medaly volafotsy ny Chan farany teo.
«Ny fanaovana izao kianja izao no ahafahana namoaka ireo mpilalao mamiratra amin’ny Barea.» hoy ny filoha Rajoelina Andry. Nankasi­traka sy nisaotra manokana ny Filoham-pirenena ny be­n’ ny Tanànan’Andoha­ranofo­tsy, Rakotoarimanana Henin­tsoa na i Tôta. «Efa zava-dehibe ho an’ny kaominina ny fananganana fotodrafitrasa tahaka izao. Ary afapo tanteraka ta­min’ny zavatra nataonao andriamatoa Filo­ha, ny olona maro», hoy ny Maire Tôta.
Tsara ny mampahafantatra fa mety haharitra fito na valo volana eo ny asa fanamboarana ny kianja eny an-toerana. Tonga nanatrika ity la­nonana ity teny an-kianja moa ny minisitry ny Tanora sy ny fa­natan­jahantena (MJS), Marson Moustapha Abdulah, sy ireo olom-boafidy sasany eny Atsimondrano.

Fitia Randria

Hetsika ifanakalozan’ireo mpampianatra mpikaroka sy mpikaroka mp­a­mpianatra, manana ny mari-pahaizana “doctorat”. Na­tao hampivondronana ireo doctorants eny anivon’ny Oniver­siten’Antananarivo sy avy any amin’ny faritra ary ireo oniversite sasany eto An­tananarivo sy avy any Afrika ity hetsika ity. Nampitondraina ny lohahevitra hoe: “Innovation Malaga­sy pour un avenir durable”. Tanjona ny hampiroboroboana ny voka-pikarohana mifanaraka amin’ny vanim-potoana sy ilain’ny firenena. Mba hahatrarana ny tanjona ho amin’ny fampandrosoana maharitra. Misy ny fiaraha-miasa amin’ny Ares Belgique nahafahana nanao izao hetsika izao.
Misy ny fampirantina ireo voka-pikarohana nataon’ireo doctorants ireo eny an-toerana. Misehatra amin’ny lafin-javatra maro ny asa fikarohana hita eny, amin’ny ankapobeny. Ho fampahafantarana ireo asa fikarohana nataon’ireo doctorants eny anivon’ny oni­versiten’Antananarivo. Mi­von­drona ao anatin’ny lohahevitra miisa dimy ireo tetikasa ampirantiana. Ahitana ny fikarohana mahakasika ny zavamaniry, zavamanaina, ny fahaleovan-tena ara-tsakafo, ny tontolon’ny teknolojia, toy ny electronika ary ny fiovan’ny toetr’andro.

Misy ny fanofanana
Hisy ny fanofanana ireo doctorants na ireo mpianatra miofana hahazo izany mari-pahaizana izany. “Izy ireo no solofo sy dimby hanolo ireo mpampianatra mpikaroka eny amin’ny oniversiten’Anta­nana­rivo atsy ho atsy”, hoy ny filoha lefitra miandraikitra ny fikarohana sy ny fiovana, Rabe­tokotany Nantenaina. Hisy koa ny fanofanana ao anatin’ny hetsika doctoriale, toy ny tontolon’ny serasera, ny fanoratana ny tetikasa miendrika lahatsoratra siantifika, mba hahazoana famatsiam-bola. Noho izany, mila manana ny fahaizany izy ireo, amin’ny alalan’ny fampitany ny asa fikarohana ataony. Mila mahay mitady famatsiam-bola ihany koa izy ireo hoentiny manatanteraka ny asa fikarohana ataony. Ankoatra izay, hisy ny fifaninana ataon’ireo doctorants ireo mahakasika ny fikarohana, hampisehoan’izy ireo ny tetikasany any amin’ny andro fahefatra.
Manambana hisy fisarahana ny eo amin’ny Science dur sy ny Sciences humaines, raha ny zava-misy eto Mada­gasikara. “Tanjona amin’ity hetsika ity ny hisian’ny fiaraha-miasa sy fifampifangaroana eo amin’ireo sehatra ireo”,hoy ihany izy. Eo koa ny tsy hahatonga ny tetikasa hijanona ho angon-kevitra fotsiny fa tena hotontosaina ary hitondrana fiovana goavana eto amin’ny firenena, raha ny nambarany hatrany.

1 000 isa ireo doctorants
Manodidina ny 1 000 isa mahery ny isan’ny doctorants, raha ny antontanisa voaray. Mandray anjara amin’ny hetsika doctoriale kosa ny 90 amin’izy ireo. Misy ny avy eny amin’ny Oniversiten’Antana­narivo, ny oniversite rahavavy ary ny avy amin’ny Oniversite afrikanina izay tohanan’ny Ares. Mizara any anaty Ecole doctorales miisa 13 ireo doctorants ireo. Misehatra amin’ny lafin-javatra maro, toy ny fahasalamana, ny fizika, Matematika, ny siansa sy ny hafa.

Misokatra anio ny «Salon de l’étudiant»

Tanterahina anio sy rahampitso, eny amin’ny Esplanade Ankatso, ny « Salon de l’étudiant, 2025 ». Hetsika karakarain’ny Oniversiten’Antananarivo, iarahany miasa amin’ireo mpiara-miombon’antoka maro. Lohahevitra ny hoe : « Université d’Antananarivo, ensemble pour une université résiliente, innovante et inclusive” na Oniversiten’Antanana­rivo, miara-mientana ho oniversite mahazaka olana, mihavao ary misokatra ho an’ny rehetra ». “Tanjon’ny hetsika ny hanomezana vaovao mazava sy feno ho an’ireo mpianatra sy ray aman-dreny momba ny lalam-pianarana azo arahina sy ny sehatra azo iasana ary ny vinavina amin’ny ho avy”, hoy ny filohan’ny Oniversiten’Antananarivo, Pr Randrianasolo Rivoarison, nandritra ny tafa nataony tamin’ny mpanao gazety tetsy Ankatso, afakomaly.
Ahitana tranoheva manodidina ny 71 eny an-toerana. Misy ny torolalana ho an’ny mpianatra vao afaka fanadinana bakalorea na ireo hanohy fianarana eny amin’ny oni­versiten’Antananarivo. Misy koa ny karazam-panentanana, valandresaka ampahafantarana ireo sampam-pianarana misy eny an-toerana. Ampahafantarina ny sehatrasa azo hidirana aorian’ny fianarana. Hampiavaka ny hetsika ny fizahana fahasalamana maimaimpoana ho an’ireo mpitsidika rehetra, toy ny fijerena maso, diabeta, fitsapana tosidra sy ny maro hafa.

Nanatontosa : Mino