Fahombiazana. Tafakatra 602 tapitrisa dolara ary nitombo 16% ny fampiasam-bola vahiny (IDE) teto Madaga­sikara, ny taona 2024, araka ny tatitra navoakan’ny Eco­nomic Development Board of Madagascar (EDBM). Miha­tsara ity sehatry ity nanomboka ny taona 2022. Ny taona 2021, nijanona ho 358 tapitrisa dolara toy ny tamin’ny taona 2020 ny IDE teto Madagasikara. Taorin’izay, nihatsara ny vokatra ka niakatra teo amin’ny 468 tapitrisa dolara. Ny taona 2023, lasa 519 tapitrisa dolara izany. Voalaza ao anatin’ny taitra fa annisan’ireo sehatra mahasarika ireo mpampiasa vola vahiny eto amintsika ny tontolon’ny fambolena, ny fizahantany, ny harena an-kibon’ny tany, angovo, ny teknolojia. I Frantsa, Etazonia, ny nosy Maorisy ary Japon no anisan’ny firenena mampiasa vola vahiny betsaka eto amintsika.

Fanamby
Mbola maro ny ezaka tokony hatao anatsarana ny sehatry ny toekarena. Ady goavana hatrehintsika ny mamongotra ny jono tsy manara-dalàna, tsy voambara, ary tsy voafehin-dalàna (pêche INN) izay ambana ho an’ny rohivoahary an-dranomasina sy ireo mpanjono manara-dalàna. Mampihena ny vola tokony hiditra amin’ny fanjakana izany. Mila arahi-maso ihany koa ireo tahirina lavanila na dia nampidi-bola hatrany amin’ny 254 tapitrisa dolara aza ireo vokatra fanondrana tamin’ny taon-dasa.
Ankoatra izay, mila hatsaraina ireo lalam-pirenena eto amintsika izay miantoka ny fampiroboroboana ny fizahantany. Mbola ambany ny tahan’ny fampiasana internet eto amintsika, ny volana janoary teo. 20,4% ny fampiasana izany, izany hoe, 6,6 tapitrisa ny olona misitraka izany amin’ny Malagasy 30 tapitrisa mahery.

Henintsoa

Feno dimy ny toerana Points of Presence (PoP) an’ny orinasa MVola, ka anisan’izany ny eny Analakely sy Sabotsy Namehana. Nambaran’ny tale jeneraly (DG) MVola, Olivier Favot, ny 16 jona teo, tetsy amin’ny masoivoho PoP, akaikin’ny banky BNI Andohan’Analakely, fa “taratry ny finiavana hanapariaka ny tolotra omena ny mpanjifa izao hetsika izao. Hita eny amin’ny masoivoho Pop ny tolotry ny MVola rehetra. Toy ny fanokafana kaonty, ny fandrotsahana sy ny fisintonam-bola. Eo koa ny fanoroan-kevitra sy ny famaliana ny olan’ny mpanjifa hanomezana fahafaham-po azy ireo. Misy ny toerana manokana ho an’ny orinasa sy ny mpandraharaha”.
Mazava ny safidy nametrahana ireo toerana roa vaovao ireo, hamaly ny filan’ny mpanjifa ny fanatonana azy ireo akaiky kokoa indrindra ny toerana be mponina, satria faritra manana lanja ara-toekarena sy ara-barotra.
Vinan’ny MVola rahateo ny hisitrahan’ny Malagasy tsy ankanavaka, ny tolotra ara-bola tsotra, takatry ny fahefa-mividy sy sahaza ny rehetra. Feno 15 taona ny MVola, ahitana tranoheva Cash point maherin’ny 50 000 manerana ny Nosy.

Njaka A.

Hifamotoana eny amin’ny Park Sisaony Ambatofotsy ny Zanak’i Mandrosoa (Zanama), ny alahady 22 jona izao. Hetsika natao hamondronana ny hery ho amin’ny fampandrosoana ny kaominina Mandrosoa, distrikan’Andramasina izany.

“Mitana andraikitra sy asa amin’ny sehatra maro eo anivon’ny fitondram-panjakana sy amin’ny sehatra tsy miankina ireo avara-pianarana sy manampahaizana zanaky ny kaominina ka fotoana io hifampizarana ny hampandrosoana miaraka ny tanindrazana”, hoy ny ben’ny Tanàna, Synèse Ranarison. Nambara­ny fa tsy hijerena finoana sy firehana politika ny fihaonana. Natao ho an’ireo rehetra zanaky ny kaominina Mandrosoa Mandrosohasina, araka ny nambarany hatrany.
Anisan’ny hampiavaka izany ny fanangonana ireo fitaovana na kojakoja, toy ny fitafiana, lamba sy akanjo mafana ho an’ny zokiolona sy ny marefo any an-tanindrazana. Eo koa ny fanomezana boky na kahie sy penina ho an’ireo mpianatra sy ny kilalao samihafa toy ny arendrina ho an’ireo ankizy madinika amin’izao fety izao. Hanentanana ireo ho avy eny an-toerana ny fitondrana izany, arakaraka ny fahafaha-manao eo amin’ny tsirairay.

Tetikasa iray avy amin’ny Zanama
Etsy andaniny, fotoana koa io hamaritana ny tetikasa iray manokana avy amin’ny Zanama hotanterahina any Mandrosoa. Hisy koa ny tsipaipaika hanohanana ny kaominina ho fampandehanan-draharaha. “Entanina isika rehetra mba samy handray anjara amin’izany. Adidy ho an’ny mpiara-belona amintsika any an-tanàna sy ho an’ny tanindrazana izany ary ho fampandrosoana miaraka ny kaominintsika”, hoy ihany ny ben’ny Tanàna.
Tsiahivina fa hanafana ny fihaonana ireo mpanakanto zanaky ny tanàna sy ireo artista maromaro sangany avy aty an-dRenivohitra.

Fitia Randria

Raha mandroso miaraka ireo rehetra ireo, handroso tokoa i Madaga­si­kara. Fanambin’ny fitondram-panjakana ankehitriny izany. Nametraka fifaninanana masina rahateo ny filohan’ny repoblika, Rajoelina Andry, ny hisian’ny tanàna madio izay hifarana hatramin’ny 18 jona ho avy izao. Mazava ho azy fa tsy diso anjara amin’ izany i Toamasina, renivohitra ara-toekaren’ i Madagasikara sady renivohitr’ i Miami, izay taratry ny fisintomana mpizahatany vahiny sy eto an-toerana. Nambaran’ny ben’ny Ta­nà­nan’i Toamasina, Andriafa­no­mezantsoa Alain, fa betsaka ny paikady tsy maintsy hirosoana mba hahatongavana amin’ny tanjona tian’ny filoham-pirenena tratrarina, ary tsy maintsy tanterahina izany. Ny sabotsy 25 mey teo, na­nentana ny isam-pikambanana misy ao an-dRenivohitr’ i Toamasina, ny tomponandraikitry ny tanàna mba hirotsaka an-tsitrapo handray kifafa sy angady hanao asa tagnamaro hanadio lalana sy izay toeram-panariana fako any amin’ity faritra ity. Fikambanana miisa 40 mahery, izay nahavoriana olona hatramin’ny 2 000, no tonga nanohina ny antso. Nanomboka tamin’ny fito ora sy sasany maraina teo ny hetsika, niainga teo anoloan’ny fiangonana Ekar St Paul Mangarivotra, ary nifarana tamin’ny 12 ora atoandro. Halaviran-dalana hatramin’ny 25 km teo no natao, ary tsy niala hatramin’ny farany ireo mpiasam-panjakana sy solontenam-panjakana maro any amin’ity faritra ity.

Tsy raharahan’ny
kaominina irery
Nohamafisin’ny Governo­ram-paritra mpisolo toerana, Rakotovao Andry, fa « tsy raharahan’ny kaominina samirery ny ady amin’ny fanadiovana ny tanàna iombonana. Manana andraikitra lehibe ny faritra Atsinanana ary mandray anjara mivantana sy afaka midina ifotony tahaka ny vahoaka rehetra». Nohamafi­siny rahateo fa fanokafana tamin’ny fomba ofisialy ny fifaninana tanàna madio no natao ny sabotsy teo ary tsy hijanona hatreo izany fa hitohy. « Tsy fanadiovana ihany no atao fa hanorina toerana fitsangantsanganana vaovao ihany koa isika ary atao izay hamparevaka azy mba ho ta­nàna maha te honina sy hipetrahana ary hitondra fahasalamana ho an’ny vahoaka izany. Entanina ny rehetra mba samy ho sarotiny », hoy hatrany ny governoram-paritra mpisolo toerana. Tsy izay ihany fa nandray andraikitra mavitrika tamin’ity hetsika fampivoarana ny tanàna ity koa ireo mpino silamo.
Ankilany, efa natomboky ny fikambanan’ny mpanao gazety AJT, ny 26 avrily lasa teo, tamin’ny alalan’ny fanadiovana toerana maitso “Espa­ce vert”, sy fambolena zana-kazo tamina faritra an-drenivohitr’ i Toamasina, izany fanomezana endrika sy fanadiovana ny tanàna izany. Ireto mpanao gazety ireto izay mametraka ny teny filamatra hoe “mpanao gazety miaro totolo iainana no antoka ho fampandrosoana isam-paritra”.

Fanokafan-dalana, endrika fanadiovana hafa
Tsy ny famafana lalana ihany no endriky ny fanadiovana anivon’ny fiarahamonina fa anisan’izany koa ny vokatry ny fanokafan-dalana. Raha
ny fanazavana miainga avy amin’ny ben’ny Tanàna, Andriafanomezantsoa Alain, tiany ny vahoakan’ i Toamasina ka izay no antony hanesorana ireo tokantrano takona sy sarotra ny fampidirana ny fiaran’ny mpamonjy aina. Betsaka ny vokatsoa azo amin’ izany. Voalohany, voaaro sy mora arovana ny tokantrano izay mety hianjadian’ny loza tsy nahy, haintrano, rivodoza, ranobe, ny olona marary tampoka, eo koa ny asan-jiolahy. Ho mora amin’ny fiara mpamonjy voina sy mpitondra marary ary ny fiaran’ny mpitandro ny filaminana ny mivezivezy amin’ny lalampasika raha vao malalaka araka ny refiny ara-dalàna ny lalana. Amin’izay endrika iray izay, anisan’ny nanaovana fidinana ifotony ihany koa ireo lakandrano ahitana fotodrafitrasa eo amboniny. « Tsy ekena ireo ary tsy maintsy esorina », hoy hatrany ny ben’ny Tanàna. Ireo rehetra ireo dia endrika fanadiovana avokoa. Tsy izay ihany, diovina ihany koa ny fitaterana an-drenivohitra. Tsy ekena intsony ny posy sy bajaj tsy manara-dalàna. Tsy maintsy mandoa hetra, ary izay manana « vignette Licences » anatin’ny kaominina ambonivohitr’i Toamasina ihany no afaka mivezivezy ao an-drenivohitr’i Toamasina.
« Misy fetra omen’ny kaominina ary ny mpifanolobodirindrina dia samy manana ny fomba fidiram-bolany », hoy hatrany ny ben’ny Tanàna. Vokany, manao tsy homby aloha, matahotra ny tsy ho afaka hiasa ireo tompony sy ny mpitondra posy etsy amin’ny sampana teknika misahana ny fikirakirana ny antontan-taratasina posy sy bajaj mba hanara-dalàna. Nohamafisiny ihany fa singa iray hanehoana ny fahadiovan’ny tanàna iray ny filaminan’ny fifamoivoizana an-drenivohitra. Raha ny momba ny kaominina manokana, efa anatin’ny fidirana amin’ny fanadiovana ny ao anatin’ny kaominina ny ben’ny Tanàna. Ankehitriny, manamarina izany ny fametraham-piaraha-miasa amin’ny birao mahaleo tena miady amin’ny kolikoly, Bianco. Raha tsorina, kaominina nanjakan’ny kolikoly i Toamasina  nandritra ny fitantanana teo aloha, izay porofoin’ny hamaroan’ny mpiasa efa voaantso eo anivon’ny Pac any an-drenivohitra. Tsy vitan’ny kolikoly, fa teo ihany koa ny fahadisoana tsipelina maro teo amin’ny sora-piakohonana. Mifanindran-dalana ny tanjon’ny governoram-paritra mpisolo toerana sy ben’ny Tanàna ny hametrahana an’ i Toamasina hisalotra ny ho voalohany amin’ny tanàna madio. Etsy andaniny rahateo, ny maha renivohitra ara-toekaren’ i Madagasikara azy.

Nanatontosa : Sajo

Araka ny vaovao miparitaka ao anaty tambajotran-tserasera, omaly, nodimandry Rasoanaivo Kael, zanak’i Titi Rasoanaivo, Malagasy mpanazatra efa nitondra ny ekipan’ny CFFA Andoharanofotsy sy ny Barea teo aloha. Izahay eto amin’ny Gazety Taratra dia mirary fiononana feno ho an’ny fianakaviana.

Hotontosaina ao amin’ny Kianja mitafo Arena Sport sy ao amin’ny Kianja mitafo Soavita ny fiadiana ny ho tompondakan’i Madagasikara, taranja basikety, sokajy U16, lahy sy vavy, araka ny fampitam-baovao avy eo anivon’ny Federasionina malagasin’ny basikety. Efa azo ny fahazoan-dalana hampiasa ny Complexe Arena Sport, raha ny fanazavana.

Niala tsy ho ao anatin’ny “Draft NBA” intsony ilay Malagasy mpilalao basikety Mathias M’Madi, araka ny fanambarana nataony tao amin’ny tambajotran-tserasera, ny faran’ny herinandro teo. Noho ny ratra nahazo azy niaraka tamin’ny Cleveland Cavaliers no anton’izao fanapahan-keviny izao, raha ny fanazavany.

Niraraka toy ny ranomandry ny baolina maty, afakomaly, tany Etazonia. Nomontsanin’ny FC Bayern Munchen, tamin’ny isa mavesatra 10 no ho 0 ny Auckland City FC, avy any Nouvelle Zélande. Zara raha nahita fanafihana moa ny Neo zelandey tamin’ity fifanandrinana ity, ary toy ny manao fanazaran-tena ny Bayern de Munich.

Nanatanteraka hetsika fanomezana diplaoma ho an’ny taranja taekwondo WT, tetsy Mahamasina, ny zoma lasa teo, ny Federasionina malagasin’ny taekwondo (FMTKD). Araka ny fanadihadiana natao, efa nisy ny fanolorana ny birao vaovao teny an-toerana, ary fantatra taorian’io fa voatendry ho tomponandraikitra lefitra hitantana ny FMTKD, Rakoto­manana Franck Tiana, filohan’ny federasionina teo aloha, izay voatery naato noho ny tsy fankatoavan’ny Com azy. Ankoatra izay, mitantana ny lafiny teknika kosa i Dim­biheriniaina Pharlin. Ankoatra izay, notolorana ny ambaratonga, « 3 ème dan », Kukkiwon, ny filohan’ny FMTKD, Lamina Boto Tsara Dia. Notsiahivin’ny lehiben’ny taekwondo malagasy, fa efa niatrika ny fanadinana izy ny taona lasa teo. Raha ny fandaharan’ny Federa­sionina, hiatrika lalao fitsapana ho an’ireo sokajy Cadet, Junior, ny 28 jona ho avy izao, eny Nani­sana, raha tsy misy ny fiovana. Hotontosaina ny faran’ny volana oktobra ho avy izao, any Antsirabe, kosa ny fiadiana ny ho tompondakan’i Madaga­sikara. Maro ny hetsika iraisam-pirenena handraisan’ny FMTKD anjara mandritra ity fitantanan’i Boto Lamina Tsara Dia ity.

F.R

Nanomboka ny 14 jona lasa teo ary hitohy hatramin’ny 19 jona izao ny fiadiana ny tompondakan’i Frantsa taranja lomano, tontosaina ao amin’ny dobo filomanosana Olympique Angelotti ao Montpellier. Toy ny efa fanao isan-taona, mandray anjara amin’ity fifaninanana ity ny Malagasy mpilomano milaravinahitra any Frantsa, Rakotondramanga Eliot. Efa niditra an-tsehatra teo amin’ny sokajy 50 m “papillon” sy 100 m “Dos” ny tenany ny faran’ny herinandro teo. Teo amin’ny sokajy 100 m “Nage libre” kosa no nifaninanany omaly, izay tsy mbola voaray ny vokatra. Ho amin’ny anio kosa, haka aina izy, ary rahampitso indray vao hifaninana eo amin’ny 50 m “Nage libre”. 100 m “Nage libre”, ho an’ny alakamisy. Marihina fa ao amin’ny klioban’ny Villejuif ao Montpellier no misy an-dRakotondramanga Eliot. Ao amin’ny klioban’ny AS Saint Michel kosa izy no mifaninana rehefa eto an-tanindrazana. Nandray anjara tamin’ny fiadiana ny tompondakan’i Madagasikara hatrany i Eliot, tao anatin’ny taom-pikatrohana indroa nisesy ary nahazo medaly volamena 5 be izao, tamin’ny fifaninanana farany natao tany Toamasina. Manantena ny hahazo vokatra tsara izy amin’ity fiadiana ny tompondakan’i Frantsa ity.

Mi.Raz

Niredareda ny afo tetsy amin’ny tsenan’ny Petite Vi­tes­se, omaly hariva tamin’ny 6 ora latsaka fahefany. May ki­lan’ny afo sy tsy nisy azo no­raisina ny entana tao anatin’ ireo tsena lasibatra, raha ny zava-nisy teny an-toerana. Ma­nodidina ny telo: Box 371, 372, 373, ireo tsena may, nandritra izany. Mahatratra an-tapitrisany maro ny fitambaran’ny entana simba sy may tao, raha ny fanazavana voaray. Nisy tamin’ireo ny mivarotra entana lafo vidy, toy ny amplie, baffle, dvd portable, écran plat sy ny entana maro samihafa. Tonga teny an-toerana namono ny afo ny avy amin’ny vondrona mpamonjy voina, 10 minitra taorian’ny tranga, araka ny fanazavan’ny olona nanatri-maso. Naharitra adiny iray mahery teo ny famonoana ny afo. Vaofehy sy maty tanteraka ny afo tamin’ny 7 ora hariva tany ho any.
Niainga tao amin’ny tsena iray ny afo
“Raha ny fantatra, niainga avy tao amin’ny tsena iray ny afo ary niparitaka haingana izany noho ny maha trano vy ireo tsena”, hoy ny mpiambina ny tsena, Randrianasolo Nomenjanahary Navalona. “Tsy misy prise tao anatin’io tsena nihavian’ny afo io, rehefa nojerena sy nohamarinina”, hoy ihany izy. Fanaovana soudure nataon’olo-tsy fantatra na­nakaiky ny tsena ny antony na­hatonga ny firehetana, raha ny tatitra voaray. Tonga teny an-toerana ny avy amin’ny polisy monisipaly, ny polisy nasionaly, ary ny zandarimaria.

Mino

Norasain-dramatoa tamin’ny zava-maranitra « lame » ny vadiny tao Ankirihiry, parisela 11/58, kaominina Toamasina, ny 12 jona teo. Tsy nanana sigara ho fohana, nangataka tamin’ny ramatoa vadiny hitsoriaka hividy any an-tsenakely io lehilahy io. Nifanena tamin’ny namany anefa izy ka tafaraka nisotrosotro. Nilaza ho tsy manam-bola io lehilahy io saingy tsy nanaiky ny namany raha tsy nijanona teo amin’ny toeram-pisotroana izy ireo. Tezitra noho ny zava-nisy ilay ramatoa. Nandrasan’ity farany teo am-baravarana ilay rangahy vadiny ary natsipiny nivoaka ny efitrano ny akanjony. Nahita io zava-nisy io, tsy nifamaly fa niverina tamin’ny toeram-pisotroana niaraka tamin’ny namany ilay rangahy. Narahin-dramatoa avy aoriana. Nitondra zava-maranitra izy, Noratrainy tamin’ny “lame” teny aminy ilay rangahy. Tataka ny faritry ny vatan-drahalehilahy.

Sajo

Tanora miisa 12 no maty vokatry ny fahapoizinana ara-tsakafo ny alin’ny sabotsy lasa teo, teny Ambohimangakely. Mbola misy 13 mianadahy anaty fahasarotana hatramin’ny fotoana nanoratanay.

Araka ny vaovao navoakan’ny minisiteran’ny Serasera sy ny kolontsaina halina, 12 no namoy ny ainy tamin’ilay fahapoizinana ara-tsakafo teny Ambohiman­gakely, ny alin’ny sabotsy. Maty tao amin’ny CHU-JRA Ampefiloha ny sivy, iray maty teny amin’ny Hopitaly Miara­mila, ny iray teny amin’ny ho­pitaly tsy miankina, ary ny iray teny Andohatapenaka. “Mbola misy 13 mianadahy miady aina noho ny fahasarotana. 21 kosa tsy dia misy atahorana”, hoy ny tatitra. Manamafy izay ny fanambarana nataon’ny solombavambahoaka, Gascar Fenosoa, “Mbola nisy ny na­moy ny ainy tany anivon’ny ho­pitaly hafa. Toy ny CHU Ando­hatapenaka sy ny teny amin’ny hopitaly Soavinan­driana ary ny polyclinique”, hoy ny nambaran’ity solombavambahoaka ity. “Marihina fa niisa 43 ny marary noraisin’ny HJRA”, hoy kosa ny Tale teknika lefitra eo anivon’ny hopitaly, Rakotonaivo Mamisoa Judicaël.

Fanapoizinana
Manoloana ny zava-nitranga dia manahy ho fanapoizinana fa tsy fahapoizinana ta­min’ny sakafo ny fianakavian’ ny maty nanaovana fanadihadiana teny amin’ny HJRA, omaly. Tena nampiahiahy azy ireo ny fisehon’ny aretina: marary loha sy fanina, ary sempotra tsy avy miaina eny am-piadohana. Mivadika ho mibadabada tsy mahay miteny avy eo, mihajamba tsikelikely ary miafara amin’ny fahafatesana izany.

Efa nitondra sakafo
Raha ny filazan’ilay tompon’ny toerana nanaovana ny fety dia efa nitondra sakafo avy any ivelany ireto mpanofa nifanaraka taminy. Lasary sy “hors-d’oeuvre” ary masikita sisa nokarakaraina teny an-toerana. Voalaza fa mpanao sakafo hitan’ny tompom-pety tamin’ny tambajotran-tserasera no niandraikitra izany.
Efa nidina teny ifotony na­nangona ny sakafo tsy lany ta­min’ny fety ny tomponandraikitra, omaly. Taorian’ny voina dia nakatona avy hatrany koa ilay toerana fanaovana lanonana, satria voamarina fa tsy manana fahazoan-dalàna. Misokatra ny famotorana!

Mino

Manodidina ny 800 ha­tramin’ny 1 000 eo ny isan’ny olona ma­nana toetena varira (albinisme) voaisa eto Mada­gasikara, raha ny tatitra voaray teo anivon’ny fikambanana Albinos. Nanana olana teo amin’ny la­finy ara-pototarazo ny olona iray ka antony mahatonga azy hiavaka amin’ny maro. “Fifan­draisan’ny taranaka roa samihafa sy samy mitondra ilay tarazo no mamoaka azy io”, hoy ny filohan’ny fikambanana Albinos, Ramiandrisoa Ful­gence Soja, raha nanonta­niana. “Tsy ampy mélamine izy ireo ka mahatonga ny hodiny tsy hahazaka masoandro sy ny maso tsy mahita alavitra”, raha ny fanazavana hatrany. Nohamafisiny fa tsy aretina mifindra velively ny Albinisme.
Mbola betsaka amin’ny mpiara-belona no tsy mahafantatra izany ka mahatonga azy ireo manao karazana herisetra amin’ny olona varira. Misedra olana izy ireny eny anivon’ny fiarahamonina. Maro ny hevi-draikitra sy hevi-diso miparitaka manerana ny Nosy ka mahatonga ny olona varira iharan’ny herisetra. Mbola miaina tanteraka ao anatin’ny tsy fandriampahalemana ny olona manana io toetena io eto Madagasikara hatramin’izao fotoana izao, raha ny zava-misy. Valo ny trangana fakana an-keriny varira nanomboka ny volana janoary hatramin’ny avrily 2025 lasa teo, roa ny maty, raha ny tatitra voaray teo anivon’ny fikambanana Albinos. 24 ny tranga tamin’ny taona 2024, 12 ny maty tamin’izany. 14 ny tranga tamin’ny taona 2023 ary dimy ny namoy ny ainy. Tamin’ny taona 2022, 20 ny tranga ary fito ny maty. Anisan’ny tena lasibatra amin’ireo trangana tsy fandriampahalemana ireo ny avy any amin’ny faritra Atsimo Atsi­nanana, Androy, Anosy ary Vatovavy Fitovinany.

Andro maneran-tany
Nomarihina ny zoma lasa teo, tetsy amin’ny Ivokolo Ana­lakely, ny Andro iraisam-pirenena ho an’ny fampahafantarana ny olona manana toe­tena varira. Novelabelarina teny an-toerana nandritra ny tapany maraina ny mahakasika ireo olona manana toetena varira. Lohahevitry ny fankalazana ny hoe: ” L’inclusion fait la force”. Ny hialana amin’ izany ny antony nahatonga ny hetsika fampahafantarana, raha ny fanazavana voaray hatrany. “Olombelona tahaka ny rehetra ihany ny varira ka disoana tanteraka ny fiheve­rana fa manana hery miafina manokana izy ireo”, hoy hatrany izy. Ankoatra izay, manana zo feno tahaka ny rehetra ihany koa izy ireo ka tokony hajaina izany. Hialana, araka izany, ny fanavakavahana sy fanilikilihana ary ny fanaovana herisetra. Ankoatra ny tran­gana fakana an-keriny mahazo, iharan’ny fakana taova isan-karazany ihany koa izy ireo. Malaza amin’izany ny fakana voamaso, fanapahan-doha sy ny maro hafa. Ataon’ny olon-dratsy odiratsy entina man­galatra mba ho masobe tsy mahita ny antony hakana ny voamason’izy ireny, raha ny feo mandeha.

Fijoroan’ny fikambanana
Misy ny fikambanana ivondronan’ireo olona manana toe­tena varira eto Mada­ga­sikara. Tanjona ny hahafa­hana miady amin’ny karazana fanilikilihana maro. Eo koa ny hanamorana ny fisitrahana ny tolotra ara-pahasalamana sy fiarovana ary ny fitakiana ny zo maha olombelona ho an’ ireo olona varira. Ankoatra izay, ahafahana miady amin’ ny trangana tsy fandriampahalemana misy sy mahazo azy ireo eto amin’ny Nosy koa. Manampy amin’ny fampahafantarana sy miahy ireo olona varira eto amin’ny Nosy ny antom-pijoroany. Anisan’ny ezaka ataon’ny fikambanana ny hanamorana ny “crème solaire” natao ho an’ny varira, natao hiarovana azy ireo amin’ ny masoandro. Tsy ny varira rehetra no afaka misitraka izany satria lafo ny vidin’io fiarovana iray io, raha ny fanazavana voaray. Manodidina ny 120 000 Ariary ny iray amin’ izany.

Mino

Mitondra anjara biriky ny tolo-dalàna

Lany teny anivon’ny Antenimierampirenena, ny herinandro lasa teo, ny tolo-dalàna hiarovana ireo olona manana toetena varira eto Madagasikara. Tolo-dalàna laharana 005-2024/PL natolotry ny solombavambahoaka voafidy tao amin’ny distrikan’i Betroka, Randrianasolo JeanNicolas. Ho mafy ny lalàna hanasazy ireo mpanilikilika, mpanao herisetra ary ireo miray tsikombakomba amin’ireo mpaka an-keriny izay atao amin’ny varira. Zara raha misy jiolahy na mpiray tsikombakomba voasazy ka mampitaraina ny fiainakavian’izy ireo ao amin’ny faritra Anosy, Atsimo Andrefana ary Atsimo Atsinanana, raha ny fanazavana voaray hatrany. “Anisan’ny mitondra fanovana goavana sy mitondra anjara biriky goavana ny fandaniana iny tolo-dalàna iny”, hoy ny minisitry ny Mponina sy ny firaisankina, Razafinjato Aurélie. Nambarany fa anisan’ny olona sokajiana ho marefo ny manana toetena varira. Be mpanenjika sy iharan’ny herisetra amin’ny endriny maro izy ireny. Manoloana izany, manana andraikitra lehibe ny eo anivon’ny minisiteran’ny Mponina sy ny firaisankina sy ny minisitera hafa hiaro ireny olona ireny. Toy ny fanampiana azy hisitraka ny fanafody manokana hiarovana amin’ny masoandro. “Mila arovana sy tokony horaisina toy ny ankizy rehetra ireo varira ireo”, hoy hatrany ny minisitra.

Ao anatin’ny fandraisan andraikitra ara-tsosialy sy tontolo iaianana (RSE) sy ho fankalazana ny faha-10 taonany, niara-nientana namboly zana-kazo miisa 1 000 sy fihinam-boa miisa 3 000 ny mpirara-miombon’antoka amin’ny orinasa Cosmos sy ny Uditec manerana ny Nosy. Nifanolo-tanana tamin’izany ireo mpiara-miasa rehetra miisa 400 manerana an’i Madagasikara. Ankoatra izay, nanamafy ny fifankatiavana sy ny firaisankinany tamin’ny alalan’ny “Team building” ny ekipa hanatrarana ny fanamby sy hanamafisana ireo hetsika ara-tsosialin’ny orinasa. Hatramin’ny niandohan’ny taona, nitondra ny an­jara birikiny sy nanohana ireo akany mitaiza zaza kamboty miisa14, amina faritra maro eto Madagasikara, ny orinasa. Ny efatra teto Antananarivo, raha ny 10 hafa any amin’ireo faritra ahitana ny magazay Cosmos toy ny ao Antsira­nana, Ambilobe, Antsohihy, Sambava, Mahajanga. Nisi­traka izany tohana izany koa ireo akany ao Antsirabe, Toa­masina, Fianarantsoa, Toliara ary Taolagnaro. “Tanjona ny hitondra fanampiana sy hanohanana ireo ankizy kamboty eto Madagasikara” hoy Rali­mina Felana, tomponandraikitry ny seraseran’ny magazay. Nohamafisiny fa mbola hitohy ny hetsika hatao hanakaike­zana sy hanampiana ireo sahi­rana, izay namana sy havana ary mpiara-monina amintsika.

Mpanjifa

Tao anatin’ny 10 taona, ma­nakaiky sy manamora ny fiainan’ny mpanjifa ny magazay Cosmos amin’ny alalan’ ireo tolotra ataony. Ankehi­triny, misandrahaka mane­rana ny Nosy ireo magazay miisa 18, ahitana ireo vokatra maro samihafa sy tsara kalitao. Tao anatin’ny 3 taona, na­petraka ny tolotra “Vente à crédit mirindra” hanamorana ny fahafahan’ny mpanjifa mi­vidy entana izay tiany sy azony aloa ao anatin’ny 30 volana, araka ny fahefany.

Henintsoa

Mitondra fanavaozana amin’ireo tolotra ataony ny kaompania Madagascar Airlines. Ankehitriny, azo atao ana habaka ny famandrihana toerana. Mba hanakaikezana ny mpanjifa, natsangana ny tranokalan’ny orinasa: www.madagascarairlines.com. Vokatra azo tamin’ny fiaraha-miasa amin’ny Amadeus, mpisehatra mavitrika sy mampiasa ny teknolojia eo amin’ny tontolon’ny sidina.
Araka izany, azon’ny mpandeha atao ny mamandrika sy misafidy ny toerana tiany amin’ny solosaina na finday. Afaka misitraka ihany koa ny Carte d’embarquement en format PDF ihany koa. Hanamora ny fandalovana amin’ny Comptoir à l’aéroport koa ny fampiasana ity tolotra vaovao ity.
Ankoatra izay, efa am-perinasa, nanomboka ny volana avrily teo, ny tranokalan’ny Madagascar Airlines, izay ahafahana misitrika ireo vaovao samihafa mahakasika ny orinasa sy ny tolotra omeny. Afaka misitraka tapakila elektronika ihany koa ny mpanjifa ary mandray ny fandoavana ny tapakila amin’ny alalan’ny fampiasa Carte visa (Mastercard, American Express). “Andrasana tsy ho ela ny tolotra ahafahana mampiasa ny vola malagasy, Ariary”, hoy ny kaompania.

Henintsoa

Voasokajy ho mahantra ny olona mivelona amina vola 3 dolara isan’andro, ho an’ireo firenena manana fidiram-bola ambany.

Nahitam-panitsiana ny tondrom-pamaritana ny fahantrana, araka ny tatitra navoakan’ny Banky iraisam-pirenena. Ankehitriny, lasa 4,20 dolara ny vola iainan’ ireo mponina amina firenena mahantra amin’ny antonony, raha 8,40 dolara izany ho an’ ireo firenena manana fidiram-bola ambony.
Ho an’i Madagasikara, vo­a­sokajy ho mahantra ny olona iray mivelona latsaky ny 15 000Ar isan’andro, araka ny taha eo amin’ny tsena fifanakalozam-bola (Mid). Niakatra izany raha oharina ny teo aloha izay 10 750 Ar (2,15 dolara). Porofo mivaingana ny zava-misy ara-toekerana eto amin’ ny firenena. Midangana avokoa ny ankamaroan’ny vidin’ entana eny an-tsena. Ambany ny fahefa-mividin’ny isan-to­kantrano, mikorosy fahana ny fiainan’ny Malagasy sy ny fahafaha-mamokatra. Noho izany, tanjon’ity andrimpanjakana ao amin’ny Bretton Woods ity ny hampahafantarana ny zava-misy ara-toekarena amin’ izao fotoana sy hanombanana avy hatrany ny fanjifana ho an’ ny isan-tokantrano.

Mampiahiahy

Nivoitra tao anatin’ny fanadihadiana momba ny fahantrana nataon’ny Banky iraisam-pirenena, ny volana avrily, fa mbola miaina amin’ny 2,15 dolara isan’andro ny 80% ny Malagasy. Heverina, araka izany, fa mbola hiakatra ny taham-pahantrana eto amin’ ny firenena amin’ity fanitsiana vaovao ity.
Ankoatra izay, niakatra ny taham-pamaritana ny fahantrana ho an’ireo firenena ma­nana fidiram-bola amin’ny antonony. Lasa 4,20 dolara izany raha toa ka 3,65 dolara teo aloha. Mivelona amina 8,40 dolara ireo mponina amin’ ny firenena manana fidiram-bola ambony, raha 6,85 dolara teo aloha. Mifanandrify amin’ ny trondrom-pahantrana sy ny fari-piainana ary ny fivoaran’ ny toekarena maneran-tany ireo fanitsiana ireo, raha ny voaray. Marihina fa fomba iray handrefesana ny mponina miaina anaty fahantrana lalina ny maridrefim-pahantranan iraisam-pirenena. Fomba fiasa nampiasaina nanomboka ny taona 1990.

Henintsoa

Tatitry ny minisitry ny Mponina sy ny firaisankina. Ilaina ny fiaraha-miasa akaiky amin’ireo solombavambahoaka, ho amin’ny fandraisana an-tanana ireo olona marefo isan-tsokajiny, ny fanohanana ireo fikambanam-behivavy manana tetikasa mitondra amin’ny fampizakan-tena, ny fandraketana ireo tokantrano marefo ao anatin’ny rejisitra sosialy tokana.

Nisitraka fampiofanana ny mpiasa ao amin’ny Mesupres. Notanterahin’ny MEF tao Fiadanana ny momba ny Augure. Sehatra niomerika natao hanaraha-maso, hanavaozana ary hanatsarana ny fitantanana antontan-taratasy eo anivon’ny minisitera, amin’ny fomba malalaka sy mangarahara.

Fisokafan’ ny sambo«Tsipiranosoa». Nota­nterahina tao amin’ny ivontoeram-panofanana mpandrafitra an-dranomasina Mahajanga ny lanonana. Nisy ny fankasitrahana sy tsodrano avy amin’ny minisitry ny Fampianarana teknika sy ny fanofanana arakasa, Rasoloarisoa Marie Marcelline.

«Festival caméléon 2025».Hotontosaina hatramin’ny rahampitso, ao Amboasary Atsimo, ny hetsika hanamafisana ny fampiroboroboana ny tombana ara-tontolo iainana sy ny fiarovana ireo biby tsy manam-paharoa eto Madagasikara sy ny toeram-ponenany. Hisy ny famelabelarana, fifaninanana ara-panatanjahantena ary hetsika ara-kolotsaina ahitana mpandray anjara maro.

Maty novonoin’ny mpiray tanàna taminy ny raim-pianakaviana iray, tamin’ny alarobia teo. Olona telo voasambotry ny zandary. Hiakatra fampanoavana anio ireto ahina ho tompon’antoka.

Hatolotra ny fampanoavana anio, ireo telo mianadahy voasaringotra tamin’ny vonoan’olona tao amin’ny fokontany Tsaraho­nenana, kaominina Alakamisy Anosiala, distrikan’Ambo­hi­dratrimo. Voatsatoka vy maranitra teo amin’ny tratrany sy ny tendany ny raim-pianakaviana iray monina ao Antane­tibe, ny alarobia 11 jona alina. Voalazan’ny mpanao fanadihadiana fa hitsena ny vadiny no nivoahany ny trano. Mia­loha izay, mbola nividy trondro sira ataony laoka hariva izy.
”Lonilony teo amin’ny mpiara-monina no nitarika ny famonoana”, hoy ny fanaza­van’ny zandary, kaomandin’ny zana-tobim-paritra Alakamisy Ambohidratrimo. ”Notrobatro­b­a­ran’ny tsy mataho-tody vy lava teo amin’ny tendany sy ny faritry ny fony ilay lehilahy. Nandriaka ny ra ka tsy tana ny ainy minitra vitsy taorian’ny habibiana. Mbola niparitaka tamin’ny arabe sy ny toerana namonoana azy ny trondro saika hatao laoka”, hoy ha­trany ny zandary.

Mpivady sy lehilahy voasambotra
Nidina ifotony nijery ny zava-nisy ny mpitandro filaminana. Nosamborina ny lehilahy iray tratra teo amin’ny toerana nitrangan’ny famonoana ta­min’io fotoana io sy ny mpi­vady ahina ho tompon’antoka tamin’izany. Nahenoana fofona alikaola ilay lehilahy namoy ny ainy. ”Mbola nahavita na­nonona ny anaran’ny olona namono azy izy tamin’io fo­toana io” hoy ny nambaran’ny mponina eny an-toerana. Nen­tina natao famotorana eny anivon’ny biraon’ny zandary, ao amin’ny kaomandin’ny tobim-paritra Ambohidratrimo, ireo olona telo voasaringotra. An­drasana ny tohin’ny fanadihadiana. Efa nentin’ny fianakaviany namonjy ny tanindrazany, any Antsirabe, ny razana.

Tsiferana R.

Hamafisina ny fiaraha-miasa misy sy iraisan’ny rehetra, havaozina ireo paikady enti-miatrika ny fiovaovan’ny toetr’andro ary hahetsika ny famatsiam-bola maharitra sy mitombina. Nivoitra ireo nandritra ny fandraisam-pitenenan’ny Sekretera jeneralin’ny minisiteran’ny Jono sy ny toekarena manga, Tilahy Désiré, tamin’ny fikaonandoha fahatelon’ny Firenena mikambana mahakasika ny ranomasina (UNOC3), natao tany Port Lympia, Nice France.
Hapetraka ny “Global Task Force” momba ny lomotra hampitomboana ny famokarana hatrany amin’ny 300 000 t isan-taona ho an’i Madaga­sikara. Anisan’ireo firenena roa samy manao fampivoarana ny fambolena lomotra i Madagasikara sy Indonezia. Mahatratra 36,4 tapitrisa t ny vokatra maneran-tany ka ny 30 000 t dia avy eto amintsika avokoa. Tafakatra 4 tapitrisa dolara ny vola azo avy amin’izany, hoy ny minisitera. Araka izany, miara-mientana ha­nampy amin’ny fametrahana ny vovonana maneran-tany ireo mpiantsehatra maro sa­mi­hafa sy ny avy amin’ny sehatra tsy miankina. Na izany, mila jerena ny kalitao sy ny fenitry ny vokatra, tafiditra ao anatin’izany ny fanodinam-bokatra sy ny lalam-barotra samihafa. « Fotoana izao hahafahantsika mametraka ny rafitra, vonona hitarika izany ny firenena roa tonta », hoy ny minisitra Mahatante Paubert. Vonona hanohana sy hanatevim-bola ny rafitra ireo firenena hafa ho fampandrosoana ny toekarena manga.
Marihina fa naharitra dimy andro ny fivoriana izay nifarana omaly. Hetsika nokarakarain’ny vondron’ireo Nosy madinika andalam-pandrosoana.

Henintsoa

Very hevitra ny mpandraharaha madinika manoloana ny fahatapahan’ny herinaratra. Misy ireo voatery nampitsahatra ny famokarany. Ao koa ireo nidi-trosa hividianana “groupe électrogène” hanohi­zana ny asa sahanina. Mihena ny mpanjifa na eo aza ny ezaka atao, mihena ihany koa ny fidiram-bola izay mampikoroso fahana ny toekarena. Marihina fa mandray anjara betsaka amin’ny fampandrosoana ny harinkarena faobe ny orinasa madinika sy salantsa­lany.

Hanamafy ny fiaraha-miasa eo amin’ny tsy miankina sy ny fanjakana manerana ny faritra ny Sadc, ny herinandron’ny fampiroboroboana ny indostria (SIW). Hifantoka amina sehatra marolafy ny hetsika fahavalo hotontosaina eto amintsika, ny 28 jolay hatramin’ny 1 aogositra. Tanjona ny hanohizana sy hampiroboroboana ny fanavaozana ary hanamafisana ny fiaraha-miasa amin’ireo sehatra laharam-pahamehana.

Mitentina 43,6 tapitrisa dolara (200 miliara Ar) ny hetra naloan’Ambatovy ny taona 2024. Na teo aza ny fihenan’ny vidin’ny nikela dia tsy nampiato ny famokarana nataon’ny orinasa ny zava-misy maneran-tany. Marihina fa anisan’ireo orinasa lehibe mitondra fampiasam-bola avy any ivelany (IDE) eto Mada­gasikara Ambatovy. Mandray anjara betsaka amin’ny fampandrosoana ny toekarem-pirenena.

Natao ny 12 jona teo, teto Antananarivo, ny atrikasa nokarakarain’ny Vovonana Fiarahamonim-pirenena ho an’ny an­kizy (PFSCE) sy ireo fikambanana samihafa ao anatiny. Lohahevitra ny hoe « Fampiasana ankizy, atsaharo ». Nan­dray anjara tamin’ny famelabelarana sy ady hevitra ny Kao­mitin’ny ankizy, mpikambana ao anatin’ny PFSCE, ny fikambanana « Terre des Hommes », ny manampahaizana avy any Frantsa, sns.
Voalaza fa tena misy ary tsy foana ny fampiasana ankizy tsy ampy taona. Toy ny fitrandrahana harena an-kibon’ny tany, ny eladrano na « mica ». Kely ny karama raisin’ny ankizy satria amidiny 100 Ar ny kilao, ary zara raha manodidina ny 3 000 Ar ny azo isan’andro.
Misy ny hafatra ho an’ny fanjakana, ny fianakaviana, ny fiarahamonina, ny mpampianatra, ny tsy miankina, nomen’ny PFSCE amin’izao volan’ny ankizy izao. Maro ny ankizy ma­lagasy mbola miaina anaty tahotra, herisetra, fanararaotana, tsy fandriampahalemana. Tsy azo ekena intsony ireny, ka mila atsahatra. Miaro ny ankizy, midika ho manorina hoavy mamiratra. Nisy ny solontena avy amin’ny minisiteran’ny Harena an-kibon’ny tany, ny ao amin’ny Mponina, ny Fana­beazam-pirenena, ny Fampianarana ara-teknika, sns.

Njaka A.